زبان قرآن "آرامي" است نه "عربي" - خبري شگفت انگيز و اميدبخش براي ابهامات
زبان قرآن "آرامي" است نه "عربي" - خبري شگفت انگيز و اميدبخش براي ابهامات
کريستف لوکزنبرگ* (Christoph Luxenberg) متخصص آلماني در زبان شناسي تاريخي و واژه شناسي تطبيقي (Philologe) در سال ???? کتابي پيرامون زبان قرآن بنام « متن سوري- آرامي قرآن » منتشر کرد. اين کتاب به لحاظ زبان شناختي و روشن کردن بسياري از نکات ناروشن قران نقطه عطفي بشمار مي رود. بسياري از متخصصان و قرآن پژوهان غرب براي فهم و روشن کردن نکات ناروشن قرآن از قرن ?? از تفاسير علماي ديني مسلمان کمک مي گرفتند.
عالمان ديني مسلمان، متون و واژگان ناروشن و مبهم قرآن را به اين نحو تفسير مي کردند که اين واژ گان رازگونه هستند. مفسران قرآن در دنياي اسلام عمدتا بدليل عدم فهم اين متون و واژگان ناروشن بکار رفته در قرآن (که حداقل يک چهارم قرآن را شامل مي شود) از تفسير اين متون با توجيه اينکه فقط خدا مي تواند آن را تفسير کند، رهايي مي يافتند. اما دردهه هاي اخير اين تفاسير براي قرآن پژوهان غرب غير قابل قبول جلوه نموده و آنان را قانع نمي ساخت.
امروزه با بکار بردن دانش و روش فيلولوگي بسياري از اين مفاهيم ناروشن قابل فهم و تبيين شده است. کار علمي لوکزنبرگ بحث بسيار جدي را در بين اسلام شناسان و قرآن پژو هان در غرب بوجود آورده است.لوکزنبرگ در تحقيق خود (که متخصص در زبان آرامي است) نشان مي دهد که زبان آرامي- سوريايي در زمان حيات پيامبر اسلام زبان نوشتاري افراد با سواد و با فرهنگ منطقه بوده است و زبان عربي به اين گونه که ما امروز شاهد آن هستيم تکامل نيافته بود. لذا او در مطالعه قرآن بطور همزمان با دو زبان عربي و آرامي، به اين نتيجه رسيد که بسياري از عبارت هاي عربي کلاسيک در قرآن، در ابتدا به زبان آرامي بوده و هستند.
او مي نويسد در زمان فوت پيامبر اسلام (??? ميلادي) کتاب مقدس مسلمانان يعني قرآن به شکل امروزي وجود نداشت. شکل امروزي قرآن در واقع در زمان خليفه سوم يعني عثمان (??? تا ???) نهايي شد و به تمام مناطق فرستاده شد و نسخه هاي ديگر و يا عبارت هايي که با عبارت هاي موجود در نسخه تهيه شده توسط عثمان اختلاف داشت از بين برده شد. کتاب مقدس مسلمانان (قرآن) به شکل فعلي آن به کمک افرادي جمع آوري شد که قسمتهايي از آن را ازحفظ مي دانستند و يا بر روي پوست يا استخوان نوشته شده بود. (?) لوکزنبرگ در تحقيق خود ابتدا به زبان عربي و تکامل آن توجه کرده است و به اين مورد اشاره دارد که در زمان پيامبر اسلام، عربي زبان ناکامل و ناقص (به لحاظدستوري و حروف صدا دار و اعراب که داراي فقط ?? حرف بود) بوده و لذا زبان نوشتاري آن زمان نبوده است. مطابق سنت اسلامي، نگارش قرآن به قرن هفتم ميلادي بر مي گردد ولي متون عربي و ادبيات عربي کامل از دو قرن پس از آن در قرن نهم ظاهر مي شود يعني همزمان با نگارش زندگينامه محمد توسط ابن هشام در ??? ميلادي. بدين ترتيب اولين واژه شناسي عربي مبتني بر ادبيات قرآن در سال ??? توسط الخليل ابن احمد به نام کتاب «العين» يعني ??? سال پس از مرگ پيامبر اسلام در ??? ميلادي منتشر شد ( ?). از اينرو زمان تدوين و يکسان سازي نسخ متعدد قرآن در عصر عثمان، نسخه نهايي شده که امروزه نيز در بين مسلمانان رواج دارد، مبتني بر زبان نوشتاري- گفتاري آرامي سوري بوده است و از همين رو داراي نقاط و فراز هاي بسيار مبهمي است که در زبان عربي متولد شده در دو قرن بعد، معاني غير واقعي بخود مي گيرند.
لوکزنبرگ در نتايج تحقيق خود توضيح مي دهد که که زبان با نفوذ و فرهنگ مسلط در زمان پيامبر اسلام زبان و فرهنگ سوري- آرامي (syro- Aram?isch ) بود. او از طريق روش علمي در زبان شناسي تلاش مي کند که به ريشه زبان آرامي درنوشته هاي قرآن پي ببرد و از اين طريق مي تواند به معاني بسياري از آنچه که در قرآن به عربي اشتباه خوانده و ترجمه شده است پي ببرد. بخصوص در سوره هاي ?? و ?? که در آن به مومنان حوريان بهشتي وعده داده مي شود. از نظر او متن قرآن مخلوطي از عبارت ها و وازگاني از حتي زبان ايرانيان و اتيوپيايي، عربي و آرامي بوده است و از اين زبانها اقتباس شده است. مونا ناگر در همين ارتباط در مقاله خود يادآور مي شود که در آغاز هم بين مفسران اسلامي قرآن اين بحث وجود داشت اما رفته رفته اين بحث مربوط به عناصرغير عربي در قرآن در کشور هاي اسلامي و در بين علما ي ديني تابو شده است (?). لوکز نبرگ مي نويسد برخلاف اعتقاد مسلمانان در واقع قرآن به زبان عربي نگاشته نشده است. به اين معنا که زبان متن اوليه قرآن، يک زبان مخلوط و آميخته از بخصوص عربي- آرامي بوده است . او توضيح مي دهد که در آن زمان هيچ مدرسه عربي وجود نداشت بجز مرکز مسيحي الانبار و الحيرا در جنوب منطقه اي که امروزه از آن بنام عراق ياد مي شود. اعراب آن زمان مسيحي شده بودند و بويژه سوريايي- مسيحي و زبان آنان سوري – آرامي بود. از قرن سوم ميلادي، مسيحيان سوري براي ترويج پيام مسيح به ارمنستان، ايران، چين، هند، اتيوپي و ... مي رفتند و از زبان بدوي و يا عربي استفاده مي کردند. زبان عربي فقط مجموعه اي از اصوات بود و قاعده و گرامر نوشتاري يا حروف نداشت و مروجان ديني مسيحي ناچار بودند براي نوشتن اصوات عربي از الفباي سوري- آرامي استفاده کنند و بدين ترتيب زبان عربي- آ رامي متولد شد (?) (همانند زبان فارسي آميخته با حروف لاتين در اينترنت بنام فينگليش!).
بعد از آنکه زبان عربي تکامل يافت، زبان آرامي رفته رفته از بين رفت و ديگر براي نسل هاي بعد اين زبان قابل فهم نبود. اين در زماني است که اسلام و زبان عربي بدليل فتوحات خود توسعه مي يابد و امپراتوري عرب مسلمان دامنه نفوذ و قدرت خود را بر بسياري از مناطق گسترده مي کند.
در نتيجه در چنين فضايي واژها و عبارات آرامي در قرآن که ديگر براي آنها فابل فهم نبود به زبان عربي ترجمه شد. اما اين عبارات غلط خوانده شده و در نتيجه در سايه سلطه سياسي بصورتاشتباه به عربي ترجمه شد. در اين زمان بايد توجه داشت که دين و سياست دست در دست يکديگر داشتند.
لوکزنبرگ به توجه به بسياري از سوره هاي مکي توضيح مي دهد که ادبيات موجود در اين سوره ها در واقع ادبيات سوري- مسيحي است. از ديد او بسياري ازعربها در آن زمان با اين ادبيات کم و بيش آشنايي داشتند. چرا که مذهب مسيحي و يهودي جامعه عرب آنزمان را تحت تاثير قرار داده بود.
به طور مثال در زبان آرامي ( syro- Aram?isch) « حور » در واقع به معني انگور است که در ادبيات سوري- مسيحي از ميوه هاي خاص بهشتي است و به نظر لوکزنبرگ همين حور در سوره هاي ?? و ?? تحت عنوان حوريان بهشتي يا دختران باکره، بعدها به عربي معني شده است. همچنين درسوره نور آيه ?? آمده است:« اي رسول خدا، زنان مومن را بگو تا چشمها را بپوشانند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند و.. بايد سينه و دوش خود را به مقنعه بپوشانند »، درحاليکه معناي سوري- آرامي اين عبارت به سادگي يعني « آنها بايد شال خود را دور کمرشان ببند ند». اين شال و کمربند همان کمربندي است که در سنت مسيحي، خود عيسي مسيح نيز به دور کمر خود مي بست و معناي نجابت داشت.
لوکزنبرگ کلمات و عبارت هاي اقتباس شده آرامي را چيز نويي نمي داند و به نظر او کلمه قرآن خود نيز از ريشه زبان آرامي (qeryana) است. نفوذ ادبيات مسيحي- سوريايي در قرآن بخصوص در سوره هاي مکي بسيار زياد است تا جايي که اين انديشه را تقويت مي کند که قرآن از همين ادبيات ناشي شده است. (مهاجرت پيروان پيامبر به دستور او از مکه به طرف حبشه در سايه فرمانرواي عادل آن که مسيحي بود گوياي شناخت دقيق و آشنايي پيامبر به اين اديان دارد).پويين از دانشگاه Saarlandesمتخصص در خط و خوشنويسي قرآن کار لوکزنبرگ را تائيد مي کند و معتقد است که او در مسير درستي حرکت مي کند.
پويين که تکه هايي از يک قرآن بسيار قديمي را که در هنگام عمليات ساختماني مسجد بزرگي در صنعا (در يمن) پيدا شده است مورد بررسي قرار داده است. بعضي از تکه هاي اين قرآن تنها ?? سال بعد از فوت پيامبر اسلام نگاشته شده است. زماني که پويين اين يافته را بازسازي کرد، متوجه شد که اين نسخه اختلاف بسيار آشکاري با نسخه رسمي فعلي قرآن دارد. او بر اين باور است که با اين يافته بايد تاريخ اسلام را باز خواني و بازنويسي کرد. چرا که قرآن داراي متن هاي متفاوتي است. در اين تکه هاي قرآن پيدا شده در صنعا عبارات و واژگان آرامي بسياري وجود دارد که با نوشتار اصلي عربي آن قابل تشخيص نيست. اين دو زبان بسيار به هم شباهت داشتند. به اين معنا که به لحاظ ساختار نوشتاري لغات بسيار مشترکي داشتند ولي با معناي متفاوت. به طور مثال در زبان هلندي و آلماني (anbellen ) در زبان هلندي يعني زنگ زدن ولي در آلماني به معني واق واق سگ است. لذا پويين سالها است که به لحاظ ساختار زباني بدنبال تشخيص معاني در زبان عربي است (?).در پايان يادآورياين نکته ضروري است که شناخت و آگاهي از اين گونه يافته هاي پژوهشي مي تواند به سازگاري بيش از پيش مسلمانان با انديشه و شيوه زندگي دردنياي مدرن ياري رسانده و زمينه باز انديشي پيرامون بسياري ازآموزه هاي ناموزون با افکار و سلوک مدرن وعقلايي را فراهم نمايد. ( Gerd- Rüdiger Puin )
به دليل اينکه اين مطلب رو من چند وقت پيش خونده بودم منبع اون رو يادم رفته بود و يکي از بازديدکننده هاي خوب سلام جوان به نام احمد به ما چند تا منبع معرفي کردند که براي شما قرار مي دم
منابع:
مشخصات کتاب کريستف لوکزنبرگ عبارت است از:
Christoph Luxenberg،“Die syro-aram?ische Lesart des Koran ” Verlag das arabische Buch،Berlin،
براي مطالعه بيشتر مي توانيد به کتاب محمد ارکون روشنفکر الجزايري به نام اسلام به دو زبان آلماني و فرانسه مراجعه کنيد:
Mohammed Arkoun ، ´´ Der Islam، Ann?herung an eine Religion´´ Verlag Palmyra ، Heidelberg،
S. 73 -82
