سنگک؛ بهترين نان براي ديابتي‌ها
«اگر به نوعي شيريني علاقه داشته باشي و آن را جلوي تو بگذارند و مجبور باشي فقط نگاه‌اش کني، چه حالي پيدا مي‌کني؟!» يکي از دوستان‌ام که سال‌هاست به ديابت مبتلاست، اين را گفت و ظرف شيريني را روي ميز، کمي عقب‌تر هول داد...
اين، حس و حالي است که شايد به بسياري از بيماران مبتلا به ديابت در مواجهه با برخي خوراکي‌هاي مورد علاقه‌شان دست داده باشد. نگاه بسياري از مردم به رژيم غذايي بيماران ديابتي به همين شکل است و تصور مي‌کنند برخي خوراکي‌ها بايد کلا از رژيم‌غذايي آنها حذف شود. ولي آيا اين منع‌هاي غذايي توسط متخصصان نيز توصيه مي‌شود؟! براي يافتن پاسخ اين پرسش و پرسش‌هايي از اين قبيل در خصوص رژيم غذايي بيماران ديابتي، گفتگويي با دکتر عليرضا استقامتي، فوق‌تخصص غدد و متابوليسم انجام داده‌ايم.
سلامت: آقاي دکتر! مي‌خواهم سوال آخرم را همين اول بپرسم: نظر شما درباره منع مصرف برخي مواد غذايي براي ديابتي‌ها چيست؟
ببينيد؛ ممنوعيت خاصي براي مصرف مواد غذايي در بيماران مبتلا به ديابت وجود ندارد ولي اين سخن به اين معنا نيست که بيماران هر چه قدر از هر چه مي‌خواهند بخورند، بلکه بايد مقادير آن معين و محدود باشد. يک بيمار ديابتي به‌طور معمول بايد 50 تا 60 درصد از کالري مورد نياز بدن خود را از طريق کربوهيدرات‌ها تامين کند که معمولا از مواد نشاسته‌اي مانند نان، برنج و سيب‌زميني هستند. اين افراد مي‌توانند حدود 10 درصد از کربوهيدرات‌هاي مورد نياز خود را نيز از طريق قندهاي ساده تامين کنند. به عنوان مثال اگر فردي روزانه به 1800 کالري انرژي نياز داشته باشد، 900 کالري آن را کربوهيدرات‌ها تشکيل مي‌دهند و از اين 900 کالري، مي‌تواند 90 کالري را به قندهاي ساده اختصاص دهد.
سلامت: خب، يک بيمار ديابتي چه‌طور بايد اين مقادير را محاسبه و تنظيم کند؟
تغذيه و اصول آن به عنوان يک بحث تخصصي مطرح مي‌شود. بنابراين در اين موارد نيز بيمار به متخصصان تغذيه ارجاع داده مي‌شود تا وي روش تامين اين ميزان کالري را بين وعده‌هاي مختلف غذايي تقسيم کند ولي در اين رژيم‌ها هم هيچ‌گاه ممنوعيت مطلق غذايي وجود ندارد و فقط ميزان مصرف ماده غذايي براي بيمار محدود مي‌شود.
سلامت: پس اينکه برخي متخصصان از منع مطلق شيرينيجات براي ديابتي‌ها صحبت مي‌کنند، چه دليلي دارد؟
ببينيد؛ يک نکته در اينجا وجود دارد و آن، توجه به عادات غذايي است. وقتي ما به يک بيمار ديابتي مي‌گوييم که شما مثلا مي‌توانيد مقدار کمي از شيريني‌هاي ساده استفاده کنيد، اغلب بيماران دچار افراط مي‌شوند و رژيم‌هاي غذايي در نظر گرفته شده را رعايت نمي‌کنند. به همين دليل، برخي پزشکان ترجيح مي‌دهند به بيمار بگويند اين‌ها را اصلا نخور؛ بلکه او کم بخورد. ولي واقعيت اين است که بيماران ديابتي هم مي‌توانند اين مواد را (البته در ميزاني کم و محدود) مصرف کنند.
سلامت: بعضي ديابتي‌ها اعتقاد دارند موادي مثل خرما داراي قند بي‌ضرر هستند و مي‌توان از آنها به جاي قند استفاده کرد. نظر شما در اين مورد چيست؟
قند ميوه‌هايي مثل خرما، قند ميوه يا فروکتوز است و مي‌تواند جايگزين قند معمولي شود ولي بيماران ديابتي بايد در مورد مصرف اين مواد هم دقت کنند و از حد متعادل خارج نشوند. مي‌توان هنگام نوشيدن چاي به جاي قند از خرما استفاده کرد ولي اگر کسي عادت داشته باشد روزي 6 ليوان چاي بنوشد و بخواهد در هر نوبت همراه با آن، دو خرما هم بخورد، مسلما 12 خرما در روز زياد خواهد بود. در مورد مصرف خرما، توصيه ما معمولا 2 تا 3 عدد در روز است تا براي فرد عوارضي به دنبال نداشته باشد.
سلامت: در مورد حذف نان و برنج از رژيم غذايي چه نظري داريد؟
در حال حاضر، رژيم غذايي بيماران ديابتي به يک رژيم نرمال بسيار نزديک است و رژيم‌هاي افراطي، ديگر جايي در اين بحث ندارند. بهترين نان براي بيماران ديابتي، نان سنگک است که به ميزان دو کف دست، صبح‌ها و همين‌طور دو کف دست، شب‌ها مي‌توانند از آن استفاده کنند. در مورد ميزان مصرف برنج هم براي افراد با جثه معمولي، يک تا يک و نيم کفگير براي خانم‌ها و يک و نيم تا دو کفگير براي آقايان معمولا مانعي ندارد. اينکه بخواهيم اين مواد را که قوت غالب مردم هستند، از رژيم غذايي آنها خارج کنيم، آنها را در تامين انرژي مورد نياز دچار مشکل مي‌کند.
سلامت: به عنوان آخرين سوال، ممنوعيت‌هاي غذايي در مورد مصرف قند و کربوهيدرات‌ها براي بيماران ديابتي چه عوارضي را براي آنها در پي دارد؟
در مورد قند، ما توصيه نمي‌کنيم که ماده‌اي به صورت کامل حذف شود اما حذف اين ماده تاثير خاصي بر فرد نخواهد گذاشت چون کربوهيدرات‌هاي مورد نياز بدن مي‌تواند از طريق مواد ديگري غير از قند تامين شود اما در مورد کاهش مصرف کربوهيدرات‌ها، اگر دريافت اين ماده به‌صورت کلي کاهش پيدا کند، فرد بايد ميزان مصرف پروتئين و چربي را براي به دست آوردن انرژي افزايش دهد که افزايش اين مواد، به نوبه خود عوارض ديگري را در پي خواهند داشت. افزايش ميزان چربي، مشکلات قلبي‌عروقي را در فرد ايجاد مي‌کند و مصرف زياد پروتئين نيز در صورت امکان، مي‌تواند عوارضي از قبيل مشکلات کليوي را در پي داشته باشد.
منبع : هفته نامه سلامت
