سلول های خونی بند ناف نوزاد، جان هزاران نفر را نجات می دهد

ابتكار جدید پزشكان و دانشمندان ایرانی برای ترمیم آسیبهای نخاعی موج امیدی در دل بیماران دچار ضایعات نخاعی در ایران و دنیا افكنده است؛ راهی كه با پیگیری مجدانه محققان كشورمان می‌تواند به یك خدمت بالینی در نظام سلامت كشور مبدل شود.

دانشمندان علوم پزشكی ایرانی پس از ۱۰ سال كار تحقیقاتی برای درمان ضایعات قطع نخاعی با استفاده از سولهای شوان بالاخره توانستند به نتایج ارزشمندی برای ترمیم این ضایعه دست یابند و پس از طی دوره های مطالعاتی این پروژه و طی آزمایشهای طولانی و سخت آن بر روی موش، اندامهای قطع شده انسان، افراد دچار مرگ مغزی سرانجام به مرحله تزریق سلولهای شوان در نخاع بیماران دچار ضایعه نخاعی رسیدند. اكنون نتایج آزمایش تزریق سلولهای شوان در نخاع چند بیمار مبتلا به عارضه نخاعی به ثمر نشسته است و این بیماران توانسته‌اند تا حدی از حالت فلج مطلق خارج شوند و اندامهای خود را حركت دهند.
* صحنه تاریخی حركت قطع نخاعی ها در ایرانصحنه فیلمبرداری شده از لحظه‌ای كه یك زن جوان مبتلا به آسیب نخاعی بالاخره توانست پاهای خود را حركت دهد و روی پای خودش بایستند صحنه تاریخی بزرگی است كه باید آن را در كنار لحظه دستیبابی ایران به اورانیوم غنی شده قرار داد و به جهانیان نشان داد كه ایرانی همان طور كه در گذشته های دور پیشتاز تولید علم و نوآوری بوه است باز هم می‌تواند قله‌های علم را فتح كند.
* عملكرد سلول شوان در نخاعهوشنگ صابری، رئیس پروژه تزریق سلولهای شوان برای ترمیم ضایعات نخاعی در این مورد می‌گوید: بیماران دچار آسیب نخاعی به دلایل مختلف از جمله یك ضربه ناگهانی دچار وضعیتی می شوند كه سیگنالهای عصبی دیگر از نخاع آنها عبور نمی‌كند و به همین علت دچار نوعی فلج و بی تحركی می‌شوند و حتی توانایی دفع ادرار مدفوع خود را از دست می‌دهند.
وی اضافه می‌كند: در روش جدید تزریق سلولهای شوان به محل مسدود شده نخاع كه به صورت انحصاری ابتكار دانشمندان ایرانی است، سلولهای شوان وارد حفره‌ای در نخاع كه به علت یك ضربه بیرونی به وجود آمده و مانع عبور سیگنالهای عصبی شده است می شود و رفته رفته به یك طرف آن موضع حركت می‌كند به طوری كه ابتدا یه اندازی یك خط كوچك راه را برای عبور سیگنالهای عصبی باز می‌كند به این ترتیب بیمار می‌تواند به مرور اندامهای بی حس شده خود را حركت دهد، سلولهای شوان به تدریج راههای دیگری را هم برای عبور سیگنالهای عصبی باز می‌كند و با ادامه این روند رفته رفته بیمار می‌تواند اندامهای خود را حركت دهد. البته پروژه ترمیم سلولهای آسیب دیده نخاعی با روش تزریق سلولهای شوان اكنون در مرحله موفقیت آزمایشگاهی است و فقط بر روی چند بیمار نتیجه مثبت داشته است بنابراین هنوز معلوم نیست چه میزان از آسیب دیدگان نخاعی می‌توانند از این نوآوری جدید در علم پزشكی كه زاییده اندیشه دانشمندان بومی است استفاده كنند.
* ۷۰هزار بیمار ضایعه نخاعی در انتظار موفقیتدر ایران ۷۰ هزار بیمار ضایعه نخاعی و حدود ۲۱۰۰ جانباز دچار این ضایعه هستند كه برخی از آنان در صورتی كه شرایط لازم را داشته باشند و ابن دستاورد وارد شبكه خدمات بالینی شود می‌توانند از این دستاورد جدید علمی بهره‌مند شوند. حسین پاكدامن، رئیس انجمن علوم اعصاب ایران در این مورد می گوید: در بسیاری از كشورهای جهان از جمله آمریكا مدتهاست كه تحقیقات زیادی برای درمان ضایعات نخاعی در حال انجام است كه محور همه آنها استفاده از سلولهای بنیادین جنین برای درمان این بیماری و همچنین بیماری پاركینسون و ام اس است، البته در این زمینه به پیشرفتهایی هم رسیده‌اند اما هنوز نتوانسته‌اند به نتیجه كاملا قطعی برای درمان این بیماریها دست یابند.
وی اضافه می‌كند: البته یكی از علل ناكامی كشورهای غربی در دستیابی به این روش درمانی برای آسیبهای نخاعی مخالفت واتیكان و مراجع مذهبی مسیحی در مورد اشكال استفاده از سلولهای بنیادی در درمان بیماریهاست و این مسئله باعث شده كه حتی كنگره آمریكا و ریاست جمهوری این كشور از این فعالیت پزشكی حمایت نكنند و از تامین میلیاردها دلاری كه برای این كار لازم است امتناع كنند.
* ابتكاری صد در صد ایرانیوی معتقد است: روشی كه در كشور ما برای ترمیم ضایعات نخاعی با استفاده از سلولهای شوان استفاده شده است روشی كاملا مبتكرانه است كه این اشكالات را ندارد البته با توجه به اینكه هنوز این دستاورد جدید برای تعداد اندكی از بیماران استفاده شده و همه گیر نشده است و نیز با توجه به اینكه هنوز زمان كوتاهی از آن می‌گذرند نمی توان با قاطعیت در مورد این روش جدید نظر داد و باید صبر كنیم تا نتایج آن را در تعداد بیشتری از بیماران ببینیم.
علیرضا زالی؛ جراح مغز و اعصاب نیز در این مورد می گوید: تا چند دهه قبل باور جامعه پزشكی این بود كه سلولهای بافت نخاع و سلوهای عصبی در صورتی كه بعد از تولد از بین بروند به هیچوجه امكان بازسازی آنها نیست اما از دهه ۷۰ به بعد با پیگیری چند پروژه مختلف تقریبا این باور عوض شد و پزشكان متخصص در این زمینه به این نتیجه رسیدند كه امكان بازسازی و ترمیم سلولهای نخاعی وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: برای ترمیم این سلولها چند پروژه مختلف به طور همزمان در دنیا دنبال شد كه شامل، استفاده از سلولهای بنیادین، سلولهای شوان، استفاده از روش جدید مهندسی سلولهای سیستم عصبی فیبرو بلاس و بالاخره روش ریشه دار تری كه با استفاده از سولهای مغزی پیاز بویای و با ورود این سلول به بافت عصبی شبكه های بافت عصبی را احیا می‌كند.
* سینگالهای عصبی از نخاع بازسازی شده عبور می‌كندوی می‌افزود: در روش تزریق سلولهای شوان كه دستاورد انحصاری متخصصان داخلی كشورمان است در واقع با تزریق این سلولها كارخانه تولید mielin در قسمتی از عصب نخاعی كه ارتباط آن قطع شده فعال می شود و كم كم زمینه انتقال پیامها و سینگالهای عصبی فراهم می شود، این بافت قدرت ساخت شبكه جدید عصبی را دارد و در واقع یك شبكه نوین عصبی به وجود می آورد.
زالی می افزاید: ارزیابی این پروژه در دوره كوتاه مدت آن موفقیت آمیز بوده است و اكنون باید منتظر ارزیابی بلند مدت آن باشیم تا در صورت موفقیت نهایی آن در ارزیابی بلند مدت بر روی بیماران در زمانی كه مبتكران این طرح اعلام كنند و آزمایشهای بالینی مشخص كند بتوان این دستاورد جدید را وارد عرصه خدمات بالینی نظام سلامت كشور كرد و بیمارانی كه می‌توانند از این دستاورد جدید بهره‌مند شوند مشخص می‌شود.
كامران باقری لنكرانی، وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشكی جمهوری اسلامی ایران نیز در مورد این دستاورد جدید علم پزشكی در كشور می گوید: با دست یافتن دانشمندان ایرانی به این روش منحصر به فرد در ترمیم ضایعات نخاعی، دیگر آسیبهای نخاعی یك بیماری لاعلاج نیست و مبتلایان به این بیماری می‌توانند به درمان و ترمیم سلولهای نخاعی خود امیدوار باشند.