ساخت پروتئین های نوترکیب برای بیمارانی که نقص ترشح پروتئین دارند

یک عضور ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻠﻮﻟﻰ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺎﻩ ﺭﻭﻳﺎﻥ با اشاره به اینکه داروهای نو ترکیب داروهایی هستند که با تکنولوژی DNA نو ترکیب می شوند توضیح داد: باید ساختار ژنتیک DNA را به صورتی تغییر داد که پروتئین مورد نظر را تولید کند.
دکتر یحیی خزائی، پزشک داروساز فعال در پژوهشگاه رویان اصفهان از سال 1386 تا کنون در آزمایشگاه پروتئین های نو ترکیب فعالیت می کند.وی در گفت و گو با "بنیان" درمورد اهمیت پروتئین ها و داروهای نو ترکیب بیان کرد: پروتئین هایی وجود دارند که تا قبل از تولید پروتئین های نو ترکیب، امکان تهیه آن ها وجود نداشته یا سخت بوده است و یا برای تهیه آن ها باید از بدن موجودات زنده استفاده می کردیم. ما توانستیم در بدن باکتری و در بدن یک حیوان زنده یا در محیط کشت، سلول هایی که از موجودات مختلف به دست می آید را در مقیاس زیاد تولید کنیم.
این محقق پژوهشگاه رویان در مورد تهیه این پروتئین ها در بدن باکتری توضیح داد: ساختار ژنتیکی مشخصی که به صورت یک DNA حلقوی است به باکتری منتقل کنیم، باکتری این امکان را پیدا خواهد کرد که در کنار پروتئین های خودش، پروتئین مورد نیاز را به اندازه انبوه تولید کند. سپس پروتئین را از باکتری خارج کرده و در نهایت تخریب می شود و به صورت دارو در دسترس نیازمندان قرار می گیرد.
چگونگی ساخت پروتئین های نو ترکیب در بدن حیوانات تراریخت
وی درباره ساخت پروتئین های نو ترکیب در بدن حیوانات تراریخت گفت: باید یک سلول ساخته و ساختار ژنتیکی سلول آن تغییر داده شود.یعنی ژنی که پروتئین مورد نظر را می سازد وارد سلول کنیم تا واردهسته سلول شود، سپس با تکنولوژی انتقال هسته یک موجود شبیه سازی شده ای ساخته می شود که منشا آن سلول دستکاری شده است.
دکتر خزائی افزود: همه سلول های بدن آن موجود این ژن اضافه را دارد.اما فقط در بافت مشخصی که توسط محقق مشخص می شود می توان به آن ژن دسترسی پیدا کرد. برای مثال بافت شیرده پستانی که پروتئین را ترشح می کند و محقق می تواند این پروتئین را از شیر حیوان تراریخت به دست آورد.
عرضه دارو به بازار جهانی برای افرادی که نقص ترشح پروتئین دارند
این داروساز در پاسخ به این سوال که آیا داروی خاصی در این زمینه به بازار عرضه شده است یا خیر گفت: تا کنون فقط یک دارو با این تکنولوژی به بازار دنیا عرضه شده که در کشور آمریکا تولید شده است و برای افرادی که نقص مادرزادی ترشح پروتئین دارند تجویز می شود.البته تحقیقات در حال گسترش است که داروهای جدیدی در بازار داروهای جهان عرضه شود.
ترمیم بافت های از بین رفته توسط علوم سلولی
وی در پاسخ به این سوال که آیا پروتئین های نوترکیب برای انتقال به بافت استخوانی کاربرد دارند یا خیر گفت: این موضوع مربوط به مهندسی بافت است. در این روش می توان بافت را در آزمایشگاه کشت داد و به بافت مورد نظر پیوند زد.این فعالیت توسط پلیمرهای زیرساز، یعنی پلیمری که قبلا سازگاری آن ها با بدن ثابت شده است سلول ها را روی آنها کشت داد و سپس آن ها را پیوند زد.به صورتی که اگر سلول ها بستری برای رشد داشته باشند که بتواند به آن متصل شوند بهتر می توانند رشد و بافت را ترمیم کنند.
دکتر خزائی با اشاره به اینکه مجموعه این فعالیت ها تحت علم مهندسی بافت مورد مطالعه است افزود: محصولات آن ممکن است در آینده نزدیک به بازار دنیا عرضه شود و مورد استفاده قرار گیرد. در حال حاضر یکی از اهداف اصلی دنیا ترمیم بافت های از بین رفته است.یکی از راه های ترمیم بافت ها این است که پلیمرهایی پیدا کنند که سلول های مورد نظرشان رشد کنند چون سلول ها روی داربست خیلی بهتر می تواند رشد کند و بافت ها را ترمیم کند.
فعالیت های اخیر پژوهشگاه رویان اصفهان در زمینه پروتئین های نو ترکیب
دکتر خزائی درمورد فعالیت اخیر پژوهشگاه رویان اصفهان گفت: ما ساختاری را تولید کرده ایم که این ساختار دارای قابلیت ساخت بزهایی است که قادرند در شیرشان داروی مورد نظر ما را ترشح کنند.در کنار آن چند داروی دیگر هم است که در رده های باکتریایی آن ها را تولید کرده ایم و این قابلیت را دارد که مقیاس تولید آن ارتقا پیدا کند و در حجم وسیع تری تولید شود که اگر بتوان خالص سازی کرد ، می توان داروها را به بازار عرضه کرد.
وی افزود: ما فعالیتی انجام داده ایم که هم نیاز آزمایشگاهی را برطرف می کند و هم اگر بیشتر تولید شود امکان دارو شدن دارد.این دارو ها برای افرادی که به صورت مادرزادی نقص ترشح پروتئین های رشد را دارند مناسب است و فعالیت زیادی روی آن انجام داده ایم .
وی در پایان با ابراز خرسندی از فعالیت های انجام شده در پژوهشگاه رویان اصفهان گفت: شکر خدا به اهداف پیش بینی شده در زمینه پروتئین ها نو ترکیب دست پیدا کرده ایم.مساله ای که در حال حاضر برای ما مشکل است، فرایند خالص سازی است.زیرا این فرآیند نیازمند دستگاه های گران قیمت است. با توجه به اینکه مسئولین توجه خاصی به این مساله دارند احتمال دارد درآینده به خالص سازی پروتئین ها دست پیدا کنیم.
لازم به ذکر است ، پروتئین‌های HGF، Activin، GDNF و BNB4 در پژوهشگاه رویان در حال ساخت است و از میان پروتئین‌های نوترکیب تولید شده در پژوهشگاه رویان، هم اکنون bFGF در مرحله تجاری است و شرکت "بن یاخته‌های رویان" آن را با قیمت مناسب در اختیار دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و مراکز فعال در زمینه سلول‌های بنیادی قرار می‌دهد.



منبع : بنیان