مروري بر کوآنزيم q10 و کاربردهاي باليني آن
کوآنزيم Q10 که در دسته دارويي Nutraceutical قرار مي‌گيرد، نام‌هاي مترادفي همچون يويبکينون، ميتوکينون و ويتامين Q10 دارد. در واقع، اين کوآنزيم يک آنتي‌اکسيدان قوي است که در غشاي داخلي ميتوکندري تمام بافت‌ها يافت مي‌شود و عملکردهاي مختلفي در بدن دارد...
کاربردهاي گزارش شده
1) انفارکتوس حاد، 2) AIDS، 3) بيماري آلزايمر، 4) آنژين صدري، 5) آنتي‌اکسيدان، 6) انواع بدخيمي‌ها، 7) کارديوميوپاتي،
8) نشانگان خستگي مزمن، 9) ميگرن، 10) بيماري پريودونتال، 11) کاهش وزن، 12) بالا بودن کلسترول خون، 13) سندرم‌هاي ميلوديسپلاستيک، 14) اسکلروز لترال آميوتروفيک، 15) نشانگان داون، 16) نارسايي احتقاقي قلب، 17) عملکرد ورزشي، 18) فيبروميالژي، 19) ژينژيويت، 20) درمان با استاتين‌ها، 21) پرفشاري خون، 22) پارکينسون، 23) وزوز گوش، 24) ديستروفي عضلاني، 25) مالتيپل اسکلروز و 26) ديستروفي ماکولار.
استاتين‌ها
مکانيسم ايجاد سميت عضلاني بوسيله استاتين‌ها کاملا شناخته شده نيست. اين داروها که مهارکننده هيدروکسي متيل گلوتاريل CoA هستند، موجب کاهش سنتز کوآنزيم Q10 (CoQ10) مي‌گردند که ماده اخير، نقش مهمي در توليد انرژي در عضله دارد. پيشنهاد شده که کاهش CoQ10 ممکن است در آسيب ناشي از استاتين‌ها نقش داشته باشد. برخي از متخصصان توصيه مي‌کنند بيماراني که استاتين مصرف مي‌کنند، براي جلوگيري از ميوپاتي، همزمان CoQ10 نيز مصرف نمايند. در يک مطالعه اتفاقي شده 30 روزه، تاثير مصرف روزانه 100 ميلي‌گرم CoQ10 با مصرف روزانه
IU 400 ويتامين E در 32 بيمار مبتلا به ميوپاتي در حال درمان با استاتين مقايسه شد. اين مطالعه نشان داد بيماران درمان شده با CoQ10، کاهش چشمگيري در درد داشتند، ولي در گروه درمان شده با ويتامين E کاهشي ايجاد نشد، بنابراين توصيه مي‌شود اگرچه شواهد در مورد سودمندي مکمل‌ياري با CoQ10 براي پيشگيري از سميت عضلاني ناشي از استاتين‌ها هنوز محدود هستند، اگر بيماري نياز به درمان با استاتين داشته باشد و دچار درد عضلاني گردد (به ويژه در مورد پراواستاتين و فلوواستاتين که کمترين ريسک ميوپاتي رادارند)، يک دوره مکمل‌ياري با CoQ10 و با دوز 150 تا 200 ميلي‌گرم در روز، در طول درمان با استاتين پيش از هرگونه تصميم‌گيري مجدد درباره درمان با استاتين دريافت کنند.
بيماري پارکينسون
گزارش شده کوآنزيم Q10 در دوزهاي بالا، پيشرفت مراحل اوليه بيماري پارکينسون را کند مي‌کند.
پرفشاري خون
در مطالعات مختلف ده هفته درمان با کوآنزيم Q10، موجب 10 ميلي‌متر جيوه کاهش در فشار خون دياستوليک و سيستوليک شده است.
محافظت از قلب و پيشگيري از ميگرن
دو مطالعه اثرات محافظتي CoQ10 را بر قلب در مقابل سميت قلبي ناشي از درمان با آنتراسايکلين ارزيابي کردند که نشان دهنده اثر محافظتي احتمالي توسط CoQ10 بودند. البته هنوز نتايج قطعي به دست نيامده است. ازسويي، CoQ10 موجب کاهش دفعات حملات ميگرن مي گردد.
تعقيب اژدها
تعقيب اژدها يا Chasing the dragon روشي از استعمال هرويين است که متفاوت از استنشاق بخار ناشي از دود کردن يا کشيدن مستقيم آن به دورن بيني است. در اين روش مقدار کمي هرويين بر روي يک فويل آلومينيوم قرار داده شده و فويل را از زير با شعله کبريت يا فندک حرارت مي‌دهند. پودر سفيد هرويين به ماده‌اي ژلاتيني شکل به رنگ قهوه‌اي متمايل به قرمز تبديل مي‌شود که از خود دودي سفيد و غليظ آزاد مي‌کند و شبيه به دم مار يا اژدها مي‌باشد. سپس با استفاده از يک ني يا لوله کوچک اين دود را تعقيب و استنشاق مي‌کنند. اين روش مي‌تواند موجب ضايعه مغزي به نام «لوکوانسفالوپاتي هرويين» گردد. با توجه به عدم درمان اختصاصي براي آن و مطالعات انجام شده بر روي آنتي‌اکسيدان‌ها درمان آنتي‌اکسيداني متشکل از کوآنزيم Q10، ويتامين C و ويتامين E براي آن توصيه مي‌شود.
بيماري‌هاي حرکتي
مشخصه بيماري‌هاي حرکتي عبارت است از کاهش فعاليت (برادي‌کينزي) يا افزايش فعاليت (هيپرکينزي). حرکات برادي‌کينتيک اغلب با سفتي، عدم تعادل وضعيتي و از دست رفتن حرکات خودکار همراه است. بيماري پارکينسون، بيماري ويلسون، بيماري هانتينگتون و تخريب نوروني همراه با تجمع آهن در مغز جزو اين گروه از بيماري‌ها هستند.
چندين درمان گوناگون بالقوه اميدواري‌هايي را در مدل‌هاي حيواني بيماري هانتينگتون نشان داده‌اند. يکي از اين درمان‌ها CoQ10 است که با توجه به خاصيت آنتي‌اکسيداني و ديگر خواص سودمند آن مي‌تواند به يکي از انتخاب‌هاي مناسب در آينده تبديل شود.
ديابت
ديابت و کري ارثي مادرزادي (MIDD) يک اختلال ميتوکندريايي نادر است که در اثر يک جهش ژنتيک ايجادمي‌شود و تمام مبتلايان به اين اختلال داراي نقص در ترشح انسولين و کاهش شنوايي حسي عصبي مي‌باشند. ديگر اختلالات همراه آن عبارتند از نقص هدايتي قلب، ديابت بارداري، پروتئينوري و نوروپاتي. در اين بيماران که ابتدا با داروهاي ترشح کننده انسولين مورد درمان قرار مي‌گيرند و درنهايت وابستگي به انسولين پيدا خواهند کرد، متفورمين تاثير کمتر و ريسک اسيدوز لاکتيک بالاتري دارد. مکمل‌ياري با CoQ10 در اين بيماران مي‌تواند سودمند باشد.
نشانگان داون
استرس اکسيداتيو، نبود تعادل بين توليد و حذف راديکال‌هاي آزاد مشتق از اکسيژن ممکن است در برخي از جنبه‌هاي نشانگان داون نقش داشته باشد. مکمل‌ياري با آنتي‌اکسيدان‌ها به عنوان درماني بالقوه براي نشانگان داون پيشنهاد شده و يکي از اين درمان‌هاي آنتي‌اکسيداني مطالعه شده، کوآنزيم Q10 است.
آتاکسي فريدريش
براي آتاکسي فردريش (FA) که شايع ترين آتاکسي ارثي است، هيچ درمان اختصاصي وجود ندارد. بنابر يک نظريه، FA ممکن است ناشي از تجمع ميتوکندريال آهن باشد که مي‌تواند موجب آسيب در اثر استرس اکسيداتيو شود. تجويز آنتي‌اکسيدان‌هايي مانند کوآنزيم Q10 و Idebenone مي‌توانند مارکرهاي آسيب اکسيداتيو را کاهش دهند.
نشانگان استفراغ دوره‌اي
در اين اختلال که مشخصه آن دوره‌هاي راجعه استفراغ و دوره‌هاي بدون علامت در ميان آنها است، کوآنزيم Q10 و توپيرامات جزو درمان‌هاي اثبات نشده هستند، ولي به علت تجارب مثبت از اثربخشي آنها، مقبوليت فزاينده‌اي دارند.
داروهايي که موجب کاهش CoQ10 در بدن مي‌شوند
1) هيدرالازين، 2) سولفونيل اوره‌ها، 4) کلرپرو مازين، 5) بي‌گوانيدها، 6) هالوپريدول، 7) ديورتيک‌هاي تيازيدي، 8) بتابلوکرها، 9) کلونيدين، 10) ميتل‌دوپا، 11) ديازوکسايد، 12) ضد افسردگي‌هاي سه‌حلقه‌اي و 13) مهارکننده‌هاي ردوکتاز HMG-COA.
تداخلات
CoQ10 مي‌تواند موجب کاهش اثر وارفارين شود و بايد از درمان همزمان اجتناب شود.
کاربرد دارو
|
دوزاژ
|
انفارکتوس حاد
|
120 ميلي‌گرم در روز
|
AIDS
|
200 ميلي‌گرم در روز
|
آلزايمر
|
120 ميلي‌گرم، سه بار در روز
|
آنژين
|
60 ميلي‌گرم در روز
|
سرطان پستان
|
90 ميلي‌گرم در روز، همراه با مکمل‌هاي مولتي‌ويتامين و مولتي‌مينرال
|
کارديوميوپاتي
|
100 تا 600 ميلي‌گرم در روز
|
نارسايي احتقاني قلب
|
2 ميلي‌گرم به ازاي هرکيلوگرم وزن بدن در روز يا 100 تا 600 ميلي‌گرم در روز
|
عملکرد ورزشي
|
90 ميلي‌گرم در روز
|
پرفشاري خون
|
75 تا 360 ميلي‌گرم در روز
|
ميگرن
|
100 ميلي‌گرم، سه بار در روز
|
ديستروفي ماکولار
|
100 ميلي‌گرم در روز، در دوزهاي منقسم
|
بيماري پارکينسون
|
300 تا 1200 ميلي‌گرم در روز
|
نارسايي کليوي
|
180 ميلي‌گرم در روز
|
منبع: نشریه سپید شماره ۱۴۰
