بلوغ زودرس به تغييرهاي ناشي از بلوغ پيش از 8 سالگي در دخترها و پيش از 9 سالگي در پسرها گفته ميشود. اين تغييرها شامل صفت‌هاي ثانويه جنسي، افزايش سرعت رشد در عين کوتاهي قد نهايي و اختلال‌هاي روان‌پزشکي در کودکان ميشود...
صفت‌هاي ثانويه جنسي عبارتند از: جوش‌هاي صورت، پوست چرب، تغيير شکل بدن، نعوظ و احتلام شبانه در پسرها و قاعدگي در دخترها. بلوغ زودرس در دخترها 10 برابر بيشتر از پسرها ديده ميشود.
علت آن مي‌تواند بيماري‌هاي شناخته شده جسماني يا علت‌هاي ناشناخته باشد. بلوغ زودرس در پسرها بيشتر از دخترها با علت‌هاي شناخته شده جسماني همراه است بنابراين در برخورد با آن در پسرها بيشتر بايد در جستجوي علت‌هاي جسماني باشيم.
اين علت‌ها مي‌توانند مربوط به قسمت‌هاي تنظيم‌کننده هورمون در سيستم اعصاب مرکزي باشند مانند تومور‌هاي مغزي يا ضربه به سر يا مربوط به بيماري‌هاي غدد فوق‌کليه يا غدد جنسي (بيضه در پسرها و تخمدان در دخترها).
در 90 درصد موارد در دخترها و 75 درصد موارد در پسرها هيچ علت شناخته‌شده جسماني يافت نمي‌شود.
مهم‌ترين علت‌هاي ناشناخته بلوغ زودرس، عوامل رواني- اجتماعي هستند.
مطالعه‌هاي زيادي نشان داده‌اند که سن بلوغ در قرنبيست و يکم کمتر شده است. در تحليل اين پديده، عوامل رواني اجتماعي به‌خصوص تغييرهاي چشمگيري که در شيوه زندگي ايجاد شده است، نقش قابل‌توجهي مي‌توانند داشته باشند. هرچند هنوز کاملا اثبات‌شده نيستند. مثلا تماشاي بيش از حد تلويزيون و بازي‌هاي رايانه‌اي به‌دليل بي‌تحرکي و همچنين مصرف بيش از اندازه فست‌فودها باعث چاقي ميشود.
از طرفي مي‌دانيم که چاقي يکي از عوامل خطر شناخته‌شده براي بلوغ زودرس در دختران است. يکي ديگر از اين عوامل خطر، عوامل اقتصادي- اجتماعي هستند. وضعيت نابسامان اقتصادي- اجتماعي در کودکي مانند فقر، اعتياد پدر يا مادر، طلاق والدين، بدرفتاري با کودک، آزار جسمي و جنسي و ... از نظر تکاملي اين پيام را براي کودک دارد که دنيا جاي امني نيست و نمي‌توان روي کسي حساب کرد بنابراين بايد زودتر بزرگ شد، روي پاي خود ايستاد و توليدمثل کرد. اين پيام تکاملي مي‌تواند سازوکار‌هاي بلوغ زودرس را در کودک فعال کند. سازوکاري که در حد نظريه است و هنوز با روش‌مندي‌هاي علمي ثابت نشده است.
همچنين انقلابي که دنياي ارتباط‌هاي الکترونيکي در دنياي امروزي ايجاد کرده است با وجود همه دستاورد‌هاي مثبت قابل‌احترامي‌که دارد، خالي از پيامدهاي منفي نيست. به هر حال بايد اين واقعيت را پذيرفت که دسترسي به اطلاعات و تصاوير جنسي نامتناسب با سن کودک بسيار آسان‌تر از گذشته شده است. اين آگاهي‌هاي زودهنگام جنسي از راه تاثير گذاشتن بر سيستم عصبي تنظيم‌کننده هورمون، مي‌تواند در بلوغ زودرس نقش داشته باشد. البته همان‌طور که گفته شد، اينها در حد نظريه هستند و هنوز اثبات نشده‌اند.
دکتر برجعلی / هفته نامه زندگی مثبت
