روشهاي اندازه گيري موجودي

روشهاي اندازه گيري موجودي:

مثال:
گردش کالا در شرکت نمونه:
شرح تعداد قيمت واحد قيمت کل
موجودی ابتدای دوره1/1/84 50 10 500
خريد در1/3/84 20 12 240
فروش در 1/7/84 25
خريد در 1/10/84 5 17 85
فروش در 1/12/84 10
طبق روشهای مختلف و در سيستمهای مختلف ميزان بهای تمام شده را محاسبه می کنيم

1-روش ميانگين:
الف-سيستم ادواری:
بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش	825=85+240+500
تعداد کالاهای آماده برای فروش	75=5+20+50
قيمت ميانگين	11=75/825
بهای تمام شده کالای فروش رفته	385=11*(10+25)
موجودی پايان دوره	440=11*40
ب-سيستم دائمی:
بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش در1/7/84	740=240+500
تعداد کالاهای آماده برای فروش در 1/7/84	70=20+50
قيمت ميانگين در1/7/84	10.6=70/740
بهای تمام شده کالای فروش رفته در1/7/84	265=25*10.6
تعداد موجودی در 1/7/84	45=25-20+50
مبلغ موجودی در 1/7/84	475=45*10.6
بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش در1/12/84	560=475+85
تعداد کالاهای آماده برای فروش در 1/12/84	50=5+45
قيمت ميانگين در1/12/84	11.2=50/560
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/12/84	112=10*11.2
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	377=112+265
تعداد موجودي پايان دوره سال84	40=10-5+25-20+50
بهاي موجودي پايان دوره سال 84	448=40*11.2
2-روشFIFO
الف-سيستم ادواري:
تعداد كالاهاي فروش رفته (تماما از محل موجودي ابتداي دوره)	35=10+25
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	350=10*35
تعداد موجودي پايان دوره	40=10-5+25-20+50
سهم موجودي پايان دوره از خريد1/10/84	85=17*5
سهم موجودي پايان دوره از خريد1/3/84	240=12*20
سهم موجودي پايان دوره از موجودي ابتداي دوره (15=5-20-40)	150=10*15
جمع موجودي پايان دوره	475=150+240+85
ب-سيستم دائمي:
بهای تمام شده کالای فروش رفته در1/7/84 (از محل موجودي ابتداي دوره)	250=10*25
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/12/84 (از محل موجودي ابتداي دوره)	100=10*10
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	350=100+250
موجودي در1/1/84	500=10*50
موجودي در1/3/84	740=500+(12*20)
موجودي در1/7/84	490=(10*25)-740
موجودي در1/10/84	575=490+(17*5)
موجودي در1/12/84(موجودي پايان دوره)	475=(10*10)-575
3-روشLIFO
الف-سيستم ادواري:
تعداد كالاهاي فروش رفته	35=10+25
سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/10/84	85=17*5
سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/3/84	240=12*20
سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از موجودي ابتداي دوره	100=10*10
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	425=100+240+85
تعداد موجودي پايان دوره	40=10-5+25-20+50
موجودي پايان دوره(تماما از محل موجودي ابتداي دوره)	400=10*40
ب-سيستم دائمي:
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/7/84	290=(10*5)+(12*20)
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/10/84	135=(10*5)+(17*5)
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	425=135+290
موجودي در1/1/84	500=10*50
موجودي در1/3/84	740=500+(12*20)
موجودي در1/7/84	450=(10*5)+(12*20)-740
موجودي در1/10/84	535=450+(17*5)
موجودي در1/12/84(موجودي پايان دوره)	400=(10*5)+(17*5)-535

در مثال بالا براي روشLIFOمبالغ مربوط به سيستمهاي دائمي و ادواري مساوي شد اما هميشه اينگونه نيست فرض كنيد در مثال بالا در تاريخ1/12/84 هيچ كالايي از انبار خارج نمي شد محاسبات براي روشLIFOبه شرح زير تغيير مي يافت:

الف-سيستم ادواري:
سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/10/84	85=17*5
سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/3/84	240=12*20
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	325=240+85
تعداد موجودي پايان دوره	50=5+25-20+50
موجودي پايان دوره(تماما از محل موجودي ابتداي دوره)	500=10*50
ب-سيستم دائمي:
بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84	290=(10*5)+(12*20)
موجودي در1/1/84	500=10*50
موجودي در1/3/84	740=500+(12*20)
موجودي در1/7/84	450=(10*5)+(12*20)-740
موجودي در1/10/84(موجودي پايان دوره)	535=450+(17*5)

مي بينيم كه در اين مساله مبالغ مربوط به سيستمLIFOدر دو سيستم دائمي و ادواري متفاوت شد.
نکات مهم:
1-روشFIFOدرسيستمهای ادواری و دائمی نتايج يکسانی بدست ميدهد در صورتی که دو روش ديگر فاقد اين خصوصيت می باشند.
2-در روشLIFOبا فرض تورمی بودن اقتصاد:
موجودی پايان دوره بر اساس سيستم دائمی <= موجودی پايان دوره براساس سيستم ادواری
ب ت ک ف بر اساس سيستم ادواری <= ب ت ک ف براساس سيستم دائمی
3-با فرض شرايط تورمی اقتصاد:
موجودی پايان دورهFIFO =< موجودی پايان دوره براساس روش ميانگين=< موجودی پايان دورهLIFO
ب ت ک فLIFO =< ب ت ک ف روش ميانگين =< ب ت ک فFIFO
سود و ماليات نيز در شرايط تورمی از روند موجودی پايان دوره پيروی می کنند
4-هنگامی که گردش اقلام موجودی بسيار زياد است نتايج به کارگيری روش ميانگين مشابه نتايج روشFIFOاست
5-يکی از معايب روشFIFOعدم رعايت دقيق اصل تطابق هزينه ها با درامدهای همان دوره می باشد در حالی که در روشLIFOاين مشکل وجود ندارد
6-يکی از مزايای سيستمFIFOتطابق جريان هزينه با گردش فيزيکی موجوديها می باشد
7-مشکل اصلی روشLIFOوقتی است که موجودی سال پايه (موجودی ابتدای دوره اولين سالی که روشLIFOدرشرکت مورد استفاده قرار گرفته است)دچار تغيير شود.
8-طبق استانداردهای حسابداری ايران استفاده از روشLIFOمجاز نمی باشد
9-معمولا در شرکتهای بزرگ ايرانی از روش ميانگين متحرک استفاده می شود.