آشنایی با موشک aim-4 فالکن

آشنایی با موشک AIM-4 فالکن


Hughes AAM-A-2

F-98 / GAR-1,2,3,4

AIM-4 Falcon

فالکن (Falcon)، اولین موشک هوا به هوای هدایت شوندهء عملیاتی در نیروی هوایی ایالات متحده به شمار می‏رود. کار طراحی فالکن، در سال 1946 و اندک مدتی پس از پایان جنگ جهانی دوم آغاز گشت. در آن هنگام، کمپانی هیوز (Hughes) به عنوان شرکت پیمانکار، جهت بررسی و مطالعات ساخت یک موشک زیرصوت، بردکوتاه و هوا به هوا، تحت پروژه‏ای به نام MX-798 برگزیده شد . . .

موشك AIM-4 Falcon در محل موزهء نيروي هوايي ايالات متحده

http://www.forum.arteshi.com/hamyar_...81140_1111.jpg


اندکی بعد، نیازمندی پروژه تغییر کرد و بنا شد موشک مافوق صوت باشد، تا بتوان آن را از طریق بمب‏افکن‏ها به جهت ایجاد محافظت شخصی شلیک نمود؛ بدین شکل کار طراحی موشک در سال 1947 تحت پروژه‏ای به نام MX-904 ادامه پیدا کرد. در این زمان، موشک به اسم AAM-A-2 نام گذاری شده بود. اولین تجربهء شلیک XAAM-A-2 (پیش نمونهء آزمایشی) در سال 1949 انجام پذیرفت و در سال 1950، بنا شد موشک به جای بمب‏افکن‏ها، از جنگنده‏ها شلیک گردد. در این زمان، نام Falcon به آن اطلاق گردید و مقرر گردید موشک جهت نصب و استفادهء بر روی شکاری های جت F-89 و F-102 بر علیه بمب افکن‏هایی که تا حدی دارای سرعت کمی بودند، استفاده گردد.

شکاری F-89 Scorpion از نخستین جتهای شکاری ایالات متحده، مجهز به رادار و کامپیوتر و دارای قابلیت حمل و شلیک موشکهای هدایت راداری و گرمایاب فالکن

در سال 1951، نیروی هوایی ایالات متحده، برآن شد تا هر موشک را به یک نوع هواپیما اختصاص دهد و بعد از آن، موشکهای رهگیر Fighters نامیده شدند. موشک Falcon نیز به هواپیمای شکاری F-89 اختصاص داده شد. آزمایش پیش نمونه های این هواپیما، یعنی XF-98 و YF-98 ادامه یافتند و اولین سری تولید شده عملیاتی موشک F-98 در سال 1954 ساخته شد.
http://www.forum.arteshi.com/hamyar_...982337_222.jpg




در سال 1955، نیروی هوایی ایالات متحده، کار اختصاص یک موشک خاص به یک هواپیما را متوقف نمود و موشک Falcon مورد طراحی دوباره قرار گرفت. هواپیماهای XF-89 ، YF-89 و F-89 به نامهای XGAR-1 ، XGAR-2 و GAR-1 جداگانه نام گذاری گشتند. در این بین، یک گونهء خاص وجود داشت که قبل اینکه نام XF-89A را به خود بگیرد، XF-104 نامیده گردید. هیچ گونه جزئیات و اطلاعات دقیق و مشخصی تاکنون توسط ایالات متحده در این باره منتشر نشده است، اما احتمال دارد XF-104 ، همانی باشد که به نام XGAR-1A اسم گذاری شده بود. موشک GAR-1، یک راکت سوخت جامد، هدایت راداری و برد کوتاه (حدود 8 کیلومتر) بود. در این موشک رهگیر، از موتور با پیشرانهء سوخت جامد به نام Thiokol M58 و سرجنگی به قدرت 3.4 کیلوگرم (معادل 7.6 پاوند) از مواد به شدت منفجره استفاده گشته بود. موشک، فاقد یک فیوز عملگر مجاورتی بود، بنابراین موشک باید به هدف برخورد می‏کرد تا سرجنگی عمل کند. تا اینجای کار، موشک، مشکلی برای هدف قرار دادن بمب افکن های سنگین وزن که با سرعت آرامی پرواز می‏کردند، نداشت. تا سال 1956، موشک GAR-1 همراه با شکاری های F-89H/J و F-102A عملیاتی گردیده و حدود 4000 فروند از آن تولید شده بود.



موشک XGAR-1A، گونه ای از GAR-1 بود که بدنه‏اش، اندکی بزرگتر شده و موتور آن بهبود یافته بود، این موشک، سرانجام با نام GAR-3 تولید گردید. موشک XGAR-1B از همان بدنهء GAR-1 بهره می‏برد، اما مجهز به هدفیاب حساس به گرما (Infra-red) بود؛ این موشک، با اسم گذاری مجدد، به نام GAR-2 معرفی گردید. موشک GAR-1C، پروژه ای بود که در آن از بدنهء 1A بهره گرفته شده و دارای همان سیستم گرمایاب به کار رفته در نوع 1B بود؛ که سرانجام به نام GAR-4 شناخته گردید. موشک GAR-1D، نوع بهبودیافتهء GAR-1 بود که قابلیت مانورپذیری بهتری داشت، زیرا دارای سطوح کنترلی بزرگتری شده بود که جداگانه و مستقل از بال، در پشت دم موشک نصب شده بودند. سرعت این موشک، اندکی از نوع GAR-1 بیشتر بود. موشک GAR-1D، گونهء اصلی موشک Falcon مجهز به هدفیابی نیمه فعال راداری (SARH) بود که حدود 1200 فروند از آن تولید گشته بود.



موشک GAR-2، بسیار شبیه به GAR-1D بود، اما به جای سیستم هدفیاب نیمه فعال راداری، از سیستم گرمایاب بهره می برد که این بزرگترین مزیت برای GAR-2 محسوب می‏گشت زیرا بدین ترتیب موشک را می‏شد به شکل «شلیک کن و فراموش کن»، استفاده نمود. همانند GAR-1، موشک GAR-2 نیز در سال 1956 عملیاتی گردید. به طور معمول، هواپیماهای رهگیر، با هر دو نوع موشک تجهیز می شدند و بسیار غیرمعمول بود که یک خلبان تنها یک موشک از یک گونه را از سیستم دوگانه استفاده کند، زیرا استفادهء همزمان از هر دو گونهء موشک، احتمال برخورد و انهدام هدف را نسبت به حالتی که تنها یک موشک شلیک شده بود، افزایش می داد. موشك GAR-2A داراي جستجوگر بهسازي شدهء گرماياب بود كه آن را مي‏شد بر روي اهداف هوايي، در پهنهء وسيع‏تري از دماي هواي اطرافش، قفل كرد. بيش از 26000 تير موشك GAR-2/2A ساخته شدند. موشك GAR-2B، آخرين گونهء طراحي شدهء گرماياب موشك Falcon بود و آنچه در ادامة مقاله مي‏خوانيد، مربوط به مراحل طراحي و توليد AIM-4D مي‏شود.

به سال 1958، كمپاني هيوز، بر آن شد تا نوع پيشرفته شدهء موشك Falcon را طراحي و توليد نمايد؛ در ابتدا اين طرح در هيوز به نام سوپر فالكن (Super Falcon) ناميده شد. نخستین موشك سوپر فالكن، بر اساس هدايت پذيري نيمه فعال راداري (SARH) شكل گرفت و GAR-3 نام گذاري گرديد. اين موشك، داراي پيشرانهء راكتي كشيده‏تر بود كه از سوخت جامد بهره مي‏گرفت و برد و قابليتهاي بالاتري نسبت به فالكن داشت، همچنين داراي بدنه و بالچه‏هاي بزرگتري بود. سرجنگي به شدت منفجره سوپر فالكن، بسيار قدرتمند و مهلك بود اما منابع در دسترس، ارقام گوناگوني را براي وزن سرجنگي سوپر فالكن ادعا كرده‏‎اند: از 3.9 تا 13 كيلوگرم. پس از ساخت تنها 300 فروند از موشك GAR-3، پروژهء ساخت آن در سال 1959 با ورود نمونهء GAR-3A لغو گرديد.

Super Falcon


موشك GAR-3A داراي پيشرانه‏اي دوگانه به نام M46 بود: يكي كمكي يا بوستر (Boost) و ديگري جهت پرواز پايدار (Sustain). همچنين در اين موشك از سامانهء هدايت پذيري نيم فعال راداري بهبود يافته استفاده شده بود كه دقت آن در برخورد با اهداف و همچنين مقاومتش در برابر اغتشاشات الكترونيك (ECM) به شدت افزايش يافته بود. در حدود 3400 تير از موشك GAR-3A توليد شد و اغلب آنها، جايگزين موشك قديمي‏تر GAR-1D گشتند. موشك XGAR-4 نوع گرماياب موشك GAR-3 Super Falcon بود. اين موشك، هيچگاه به مرحلهء توليد نرسيد، و تمامي سوپر فالكن‏هايي با سيستم هدايت پذيري گرماياب، به نام GAR-4A و براساس GAR-3A، با موتوري دوگانه توليد شدند. در مقايسه با موشكهاي GAR-2/2A، موشك GAR-4A داراي جستجوگر گرماياب بسيار پيشرفته‏تر بود كه به اين موشك، امكان قفل بر روي اهداف كوچكتر و در فواصل دورتر را مي‏بخشيد. موشك GAR-4A بين سالهاي 1959 تا 1960 عملياتي گرديد و در حدود 2700 تير از آن، ساخته شد. موشكهاي GAR-4A، جايگزين موشكهاي قديمي GAR-2/2A گشتند.

موشك XGAR-5 و XGAR-6 ، گونه‏هاي از فالكن بودند كه بنا بود به كلاهك هسته‏اي مجهز شوند. در سال 1963، تمامي موشكهاي GAR-1,2,3,4 با اسم گذاري مجدد، با كد جديد AIM-4 نام گذاري شدند:



با اختصاص كد AIM-4 بدون حرف پسوند براي موشكهاي سري GAR-1، هيچگونه قاعدهء منطقي براي نام گذاري گونه‏هاي اين موشك يافت نمي‏‎شود، كه در واقع تمامي گونه‏هاي GAR-1، به پسوندي براي مشخص شدن از ديگر گونه‏ها، نيازمندند.
AIM-4G، AIM-4A، AIM-4F، AIM-26A و AIM-4D

موشك AIM-4D، كه به طور خلاصه معرف گونهء GAR-2B مي‏باشد، آخرين گونهء عملياتي موشك AIM-4 Falcon محسوب مي‏‎شود. در اين موشك، تركيبي از بدنهء كوچك شدهء GAR-2A/AIM-4C با سامانهء مدرن شدهء حساس به گرماي به كار گرفته شده در نوع GAR-4A/AIM-4G بهره گرفته شده بود و تنها گونه‏اي از سري موشكهاي فالكن بود كه به طور ويژه، جهت هدف قرار دادن جنگنده‏ها، طراحي و ساخته شده بود. چيزي در حدود 4000 فروند از موشك AIM-4D توليد شد؛ اين موشك در سال 1963 عملياتي گرديد و انواع قديمي‏تر اين موشك، يعني AIM-4A/C، جملگي به سطح استاندارد AIM-4D تبديل گشتند. موشكهاي AIM-4D در نبردهاي جنوب شرق آسيا توسط جنگنده‏هاي F-4D Phantom به كار گرفته شدند؛ جهت انطباق بدنهء فانتوم با موشك فالكن، از پرتابگرهاي ويژه‏اي به نام LAU-42/A استفاده گرديد؛ با اين حال، به زودي مشخص شد كه AIM-4D جهت نبردهاي نزديك هوايي (داگ فايت) بسيار بسیار ناتوان است و در جريان جنگ ويتنام، تنها 5 پيروزي توسط موشكهاي Falcon كسب گرديد!


http://www.forum.arteshi.com/hamyar_...Mugu_1974.jpeg


AIM-9_hitting_QF-4B_at_Point_Mugu_1974


اساسی‏‎ترين مشكل موشك، سيستم خنك كنندهء جستجوگر گرماياب آن بود. معدود خنك كننده‎هاي نصب شده، قادر نبودند، قبل از شليك، سرجنگي را در مدت زماني مشخص، به اندازهء كافي خنك نگه دارند، در حقيقت، به هنگامي كه نبرد نزديك هوايي رخ مي‏داد، سرجنگي موشك، پيش از شليك، يا بيش از حد خنك مي‎شد يا كمتر از ميزان مورد نياز. زمان خنك شدن، تا 5 ثانيه نيز به طول مي‏انجاميد كه اين در نبرد نزديك هوايي، به معني از دست دادن برتري در نبرد محسوب مي‎شد، بنابراين، هنگامي كه موشك براي شليك آماده شده بود، هدف از دست رفته محسوب مي‏گشت. علاوه بر اين، انرژي سيستم خنك كنندگي، پس از چندين بار مصرف، تمام مي‏شد و موشك فالكن نصب شده بر روي هواپيما، به جز وزن اضافه بي‏مصرف كه بايد جهت سرويس به پايگاه بازگردانده مي‎شد، كاربرد ديگري نداشت.



مشكل ديگر موشك فالكن، نبود فيوز مجاورتي در سرجنگي آن بود كه براي انفجار، موشك بايد به هدف اصابت مي‏كرد (hit-to-kill). قسمتي از مشكلات بي‏پايان موشك فالكن در جريان نبردهاي هوايي، بر گردن خلبانان جنگنده‏ها انداخته شد، زيرا برخي از آنها، نحوهء قفل موشك را در فواصل اندكي دور (بیش از 9.6 كيلومتر يا 6 مايل) به درستي نمي‏‎دانستند؛ كه در اين فواصل بود كه امكان شكار ماوراي ديد يا BVR فراهم مي‎گرديد. با تمامي اين اوصاف، ملامت خلبانان، كاري نادرست بود، زيرا طبق قوانين نبرد هوايي آن زمان، بايد براي هر هدف هوايي، قبل از درگيري، ابتدا شناسايي چشمي حاصل مي‏گشت؛ تمامي اين مشكلات در جريان جنگ ويتنام باعث شدند تا در بهترين حالات، طراحي Falcon زير سؤال برود. كاربرد موشك AIM-4D به تدريج از سال 1969 كنار گذاشته شد و تا سال 1973، هيچ موشك AIM-4D عملياتي در اختيار نيروي هوايي ايالات متحده قرار نداشت. آخرين گونهء موشك فالكن، نمونهء آزمايشي XAIM-4H نام داشت كه تنها 25 تير از آن بين سالهاي 1970 تا 1971 ساخته شد. اين موشك، نوع بهبود يافتهء AIM-4D بود كه به فيوز مجاروتي ليزري مجهز گشته و داراي سرجنگي جديد بود، و مانورپذيري آن پيشرفت بسياري كرده بود. فيوز ليزري، شامل 4 آنتن نصب شده در دماغهء موشك بود كه عمود بر محور موشك تعبيه شده بودند كه به طور پيوسته، ناحيه‏اي مدور را در اطراف دماغهء موشك، شناسايي مي‏كردند. با اين حال از آنجايي كه موشك فالكن، داراي نقائص و مشكلات عمده‏اي بود، و همچنين با توجه به ورود به خدمت موشك موفق و گرماياب AIM-9 Sidewinder، پروژهء ساخت موشك AIM-4H در سال 1971 كنار گذاشته شد.



آخرين سري موشك فالكن در خدمت نيروي هوايي ايالات متحده، موشك AIM-4F/G بود كه توسط جنگندهء رهگير F-106A مورد استفاده قرار گرفت. اين موشك نيز در دههء 1980، از رده خارج گرديد و موشك فالكن، به قسمتي از تاريخ نيروي هوايي ايالات متحده پيوست. ساير گونه‏هاي ساخته شده بر اساس فالكن، عبارت بودند از GAR-11/AIM-26 و GAR-9/AIM-47 و AGM-76 .


ويژگيهای موشکهای فالکن بر اساس موشكهاي GAR-1D/2A/2B/3A/4A يا AIM-4A/C/D/F/G :



Missile firing aircraft AIM-9 Sidewinder model (Type) Aircraft downed Comments
F-8E Crusader AIM-9D (1) MiG-21/(9) MiG-17s US Fighters launched from US aircraft carriers; USS Hancock CV-19, USS Oriskany CV-34, USS Bon Homme Richard CV-31, USS Ticonderoga CV-14
F-8C AIM-9D (3) MiG-17s/(1) MiG-21 US Fighters launched from USS Bon Homme Richard CV-31 and USS Intrepid CV-11
F-8H AIM-9D (2) MiG-21s US Fighters launched from USS Bon Homme Richard CV-31
F-4B Phantom II AIM-9D (2) MiG-17s/(2) MiG-21s US Fighters launched from USS Constellation CV-64 and USS Kitty Hawk CV-63
F-4J AIM-9D (2) MiG-21s US Fighters launched from USS America CV-66 and USS Constellation CV-64
F-4B AIM-9B (1) MiG-17 US Fighters launched from USS Kitty Hawk CV-63
F-4B AIM-9G (7) MiG-17s/(2) MiG-19s Fighters launched from USS Coral Sea CV-43 and USS Midway CV-41
F-4J AIM-9G (7) MiG-17s/(7) MiG-21s Fighters launched from USS Enterprise CVN-65, USS America CV-66, USS Saratoga CV-60, USS Constellation CV-64, USS Kitty Hawk CV-63
Total MiG-17s 29
Total MiG-21s 15
Total MiG-19s 2
USN Total: 46