در رفتگی مادرزادی لگن ( Developmental dislocation ofhip)
الف. تعریف :
یک بیماری مادرزادی مفصل ران می باشد که یک تا دو نفر از هر هزار نوزاد زنده متولد شده را مبتلا می کند . بیشترین شیوع DDH در اولین بچه زنانی اتفاق می افتد که سابقه ای از این بیماری در یکی از بستگان آنان وجود داشته باشد .
ب. علت :
مفصل ران به صورت یک مفصل گوی و کاسه می باشد . هر علتی که باعث کم عمق شدن این کاسه شود می تواند به سر استخوان ران اجازه دهد که به بیرون از کاسه بلغزد و در نتیجه باعث پیدایش دررفتگی مفصل ران بشود . چندین عامل در به وجود آمدن این نقص دخالت دارد . این عوامل ژنتیکی یا محیطی هستند.
DDHدر دختران 9 برابر بیشتر از پسران است . بچه هایی که در زایمان اول متولد می شوند در معرض خطر بیشتری قرار دارند . افرادیکه در یکی از بستگان آنها سابقه بیماری رباطهای بسیار نرم وجود داشته باشد در معرض خطر بیشتری برای به دنیا آوردن نوزاد مبتلا به این بیماری هستند .
نوزاد انیکه با سایر مشکلات مادرزادی مثل پا چنبری یا انحراف قسمت جلوی پا به داخل به دنیا می ایند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به DDH قرار دارند .
ج. علائم :
این بیماری علائم مختلفی دارد اما هر بچه مبتلا تمام علائم را ندارد .
مجموعه علائم DDH شامل موارد زیر است :
1 . در سمت مبتلا ران کوتاهتر به نظر می رسد .
2 . در سمت مبتلا ران به طرف بیرون چرخیده است .
3 . فاصله بین دوران بیشتر از حد معمول به نظر می رسد .
4 . چین های پوستی در ناحیه باسن یا ران غیر قرینه هستند .
DDH می تواند یکطرفه و یا 2 طرفه باشد که تشخیص آن در موارد 2 طرفه مشکل تر است .
د. تشخیص :
تمامی نوزادان در بدو تولد توسط پزشک متخصص اطفال معاینه می شوند و اگرپزشک در این معاینه به وجود این بیماری مشکوک شود، از روشهای تشخیص غیر بالینی استفاده می شود که این روشها عبارتند از:
1 . سونوگرافی که یکی از بهترین روشهای تشخیص این بیماری در نوزادان می باشد.
2 . رادیو گرافی ساده که قبل ا ز 6 ماهگی ارزش زیادی ندارد.
3 . سی تی اسکن و MRI که در مواردی که روشهای قبلی به نتیجه نرسد و شک به تشخیص وجود داشته باشد استفاده می شود.
ه. درمان :
درمان بر اساس موارد زیر تعیین می شود:
1 . سن نوزاد و وضعیت سلامت کلی او
2 . شدت علائم
3 . نظر والدین
هدف از درمان دررفتگی مادر زادی مفصل ران این است که از بدو تولد ( در صورت امکان ) و در غیر این صورت در اولین زمان ممکن سر استخوان ران (گوی ) را در داخل کاسه مفصل ران قرار دهند تا مفصل ران رشد طبیعی خود را داشته باشد و پس از کامل شدن سن رشد کودک یک مفصل طبیعی ایجاد شود . برای انجام این هدف روشهای مختلفی وجود داردکه به برخی از آنها در زیر اشاره میکنیم:
1.استفاده از یک PAVLIC HARNESS :
این وسیله که دو پای نوزاد را توسط چهار بند دروضعیت خم شده و چرخیده به خارج حفظ میکند،
برای سنین قبل از 6 ماهگی مناسب است . کودک با این وسیله می تواند در محدوده ای که پزشک دستگاه را تنظیم می کند، به پاهای خود حرکت دهد. این وسیله به صورت دائمی برای مدت حداقل 6 هفته استفاده می شود و در صورت باقی بودن سر استخوان ران در داخل کاسه مفصل ، پس از این مدت به تدریج مدت زمان پوشیدن آن کم میشود. در مدت زمانی که کودک تحت درمان با این وسیله است بایستی توسط پزشک ویزیت شود و سونوگرافی به عمل آید .
2 . جا اندازی مفصل زیر بیهوشی و گچ گیری :
اگر درمان به روش قبل موفق نباشد یا کودک دیر مراجعه کرده باشد، می توان از این روش استفاده کرد . در این روش کودک تحت بیهوشی معاینه می شود . و مفصل ران وی جا اندازی می شود . سپس در همین وضعیت گچ گیری انجام می شود . این گچ که spica cast نام دارد از ناحیه قفسه سینه شروع می شود و هر دو پای کودک را در بر می گیرد . این گچ بایستی به مدت حداقل 3 ماه باقی بماند اما به دلیل رشد کودک در طی این مدت ممکن است نیاز به تعویض مجدد داشته باشد.
آموزش مراقبت از گچ :
1 . گچ باید تمیز وخشک نگه داشته شود .
2 . گچ باید از نظر ترک وشکستگی چک شود .
3 . لبه های ناصاف گچ باید تو سط یک لایه محافظ مثل گاز پوشانده شود تا باعث بریدگی و اسیب پوست نشود .
4 . برای خاراندن پا از زیر گچ نباید از وسایل نوک تیز استفاده شود .
5 . به کمک سشوار می توان هوای خنک را از زیر گچ به جریان انداخت ، اما این نکته حایز اهمیت است که هرگز هوای داغ یا گرم به زیر گچ به جریان انداخته نشود. چون ممکن است باعث سوختگی پوست شود .
6 . نباید به داخل گچ پودر یا لوسیون فرستاده شود .
7 . وقتی بچه غذا می خورد باید روی گچ توسط پارچه ای پوشانده شود تا تکه های مواد غذایی روی آن نریزد یا داخل آن نرود .
8 . باید مواظب بود تا اسباب بازی های کوچک و لوازم ریز وارد گچ نشود .
زمان مراجعه به پزشک :
اگر یکی یا بیشتر از یک علامت از علائم زیر در نوزاد یا کودک وجود داشت ٬ باید به پزشک مراجعه نمود .
1 . تب بیشتر از 38 درجه
2 . درد شدید یا فزاینده
3 . تورم زیاد بالا یا پایین گچ
4 . ایجاد گزگز، مورمور یا جز زدن
5 . استشمام بوی تعفن از زیر گچ
6 . سردی کبودی و یا عدم تحرک انگشتان
3 . جراحی :
در صورتی که درمانهای فوق موثر نباشد و یا بیماری بعد از سن 18 ماهگی تشخیص داده شده باشد درمان این بیماری جراحی و اصلاح مشکل مفصل ران می باشد که بعد از جراحی مجددا به رو ش فوق گچ گیری می شود .
و. پیش اگهی درازمدت برای کودک مبتلا به DDH :
هر چه این بیماری در سن پایین تری تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد نتیجه درازمدت آن بهتر است و هر چه درمان انجام شده دقیق تر باشد و مراقبت ها ی پدر و مادر از کودک منطبق تر با توصیه های پزشک معالج باشد نتیجه درمان بهتر است . در مجموع با درمان صحیح و به موقع این بیماری کودک به زندگی طبیعی باز می گردد اما :
در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع و صحیح عوارض متعددی پیش روی کودک خواهد بود.
که عبارتند از :
1 . لنگش
2 . کوتاهی عضو مبتلا
3 . محدودیت حرکات مفصل ران
4 . دردناک شدن مفصل ران در سنین حدود 20 سالگی
5 . احتمال نیاز به تعویض مفصل ران در سنین حدود 30 سالگی
پس با بی توجهی به نوزاد تازه متولد شده تان امکان برخورداری از یک زندگی طبیعی را از وی سلب نکنید .
منبع
