چرا فرزندم را سقط می کنم؟
خب ناراحتم چون بچمه. مثل اینه که بچه آدم جلوی چشمش بمیره خب مسلماً آدم ناراحت می شه، ولی گاهی آدم مجبور می شه مثل الان من. بعد از سقط خیلی ناراحت بودم و عذاب وجدان داشتم.
چشم هایش را روی هم می گذارد و به یاد می آورد، صحنه به صحنه: به زور خودش را از بین جمعیت به سمت درب اتوبوس می کشد و وقتی به سختی پیاده می شود، دستش سریع تو جیب های مانتو دنبال چیزی می گردد و فقط بعد از لمس کاغذ مچاله ای که آدرس و شماره تلفنی روی آن نوشته شده است، اخم های پیشانی اش باز می شود. آهسته کنار ماشین های پارک شده حاشیه خیابان قدم می زند و به کاغذ در دستش نگاه می کند و صدا باز هم مثل تمام هفته گذشته در سرش می پیچد «مسئولیت این کار فقط و فقط با خودتونه و باید برگه رضایت نامه از طرف شما و پدر بچه امضا بشه، در ضمن چون این کار غیرقانونی است از بیهوشی خبری نیست پس باید بتونی مقابل درد صبور باشی» کیفش را محکم می کند و تندتر قدم بر می دارد، هنوز چهار ساعتی به زمان مقرر مانده است، از کنار مغازه ها و ویترین ها سریع عبور می کند و باز هم به فکر فرو می رود، صدای مهمان ناخوانده اش را می شنود که می خندد، که گریه می کند که می خواهد باشد و او نمی خواهد... نفس عمیقی می کشد و به تمام چراهایش بار دیگر فکر می کند و راه می افتد این بار مصمم تر از قبل، کوچه دهم، پلاک 28، درست روبرویش می ایستد و بعد از آنکه کل ساختمان را با نگاهی برانداز می کند، وارد می شود...
به گزارش مهرخانه، چندي پيش مديركل دفتر سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت تعداد سقط جنين در کشور را سالانه 80 هزار مورد اعلام كرد. البته این آمار در حالی ارائه می شود که برخي كارشناسان معتقدند اين آمار بسيار خوشبينانه است و احتمالاً در كشور بيش از اين سقط جنين صورت مي‌گيرد.
دكتر سعيد خراط ها آسيب شناس اجتماعي نیز معتقد است براساس آمارهاي رسمي و با تكيه بر اذهان عمومي و نمونه هاي در دسترس، شاهد افزايش سقط جنين در كشور هستيم.
سقط جنين، يك واقعيت اجتماعى است و با توجه به ارتباطى كه با سلامت جسمانى و روانى خانواده و جامعه دارد، بايد مورد توجه قرار گیرد. این معضل بسیار آسیب پذیر را می توان در دو دسته قانونی و غیرقانونی تقسیم کرد. سقط های قانونی که به آن سقط درمانی نیز گفته می شود شامل مواردی است که بنا به علل پزشكی مجاز به سقط جنین هستیم. این علل گاه جنینی است و ناهنجاری های جنین موجب جواز سقط می گردد و گاه نیز جهت حفظ سلامت مادر سقط جنین صورت می گیرد و با مجوز پزشکی قانونی پزشک اقدام به سقط می کند.
اما سقط های غیرقانونی که پزشکی قانونی برای آن مجوز صادر نمی کند و به صورت زیرزمینی و یا در برخی مطب های پزشکان و اماکن غیر بهداشتی صورت می گیرد و عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر آن، در این گزارش مورد بررسی قرار می گیرد.
متأسفانه آمار دقيق و مستندي از سقط جنين هاي غيرقانوني در کشور وجود ندارد؛ چراکه غيرقانوني بودن اين امر اجازه مطرح کردن این موضوع در آمار را نداده و از سوي افراد غيرمتخصص و در مکان هاي مخفي انجام مي شود.
معضلات اقتصادی منجر به افزایش سقط جنین شده است
در کشورهای در حال توسعه سقط جنین با شهرنشینی نسبت مستقیم دارد. آمار اعلام شده در این کشورها نشان دهنده آن است که در روستاها نسبت به شهرها و شهرها نسبت به مراکز استان ها و درآنها نیز نسبت به پایتخت سقط جنین کمتر است. مشکلات اقتصادی و معضلات شهرنشینی از جمله عوامل اجتماعی در ارتکاب به سقط جنین است.
شهلا 35 ساله با تحصیلات متوسطه علت سقط خود را چنین بیان می کند: «خرج و مخارج زندگی زیاده، ما الان بیشتر درآمد ماهانمونو به قسط خونه و ماشین می دیم. تازه با قسط تونستیم خونه بخریم وگرنه مستأجر بودیم. توی این وضعیت دیگه نمی شه بیشتر از 2 تا بچه داشت.»
سید حسن حسینی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهرخانه از عوامل اقتصادی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در اقدام زنان به سقط جنین یاد می کند و می گوید: در شرایط اقتصادی موجود فرزندآوری برای زنان و مردان چندان مقرون به صرفه نیست. زیرا امکانات مادی که در اختیار زوجین قرار دارد محدود است و به آنها اجازه داشتن فرزند زیاد را نمی دهد.
وی افزود: یکی دیگر از پیامدهای مشکلات اقتصادی که باعث سقط جنین می شود، طولانی شدن فاصله عقد تا عروسی است. سقط جنین به دلیل بارداری در دوران عقد یکی از دلایل سقط جنین است و عمدتاً در اثر مشکلات اقتصادی و طولانی شدن دوران عقد اتفاق می افتد.
افزایش روابط نامشروع؛ افزایش سقط جنین
یکی دیگر از علت های افزایش سقط جنین، افزایش ارتباط جنسی میان دختران و پسران است. آشنایی های دختر و پسر در جوامع شهری بسیار بازتر و راحت تر صورت می گیرد. بالا رفتن متوسط سن ازدواج، فحشا و سستی ایمان بر ازدیاد روابط نامشروع و حاملگی های ناخواسته تأثیر گذاشته و از این رو افزایش آمار سقط جنین را به همراه دارد.
سعید معیدفر جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با مهرخانه، با تأکید بر این مسئله می گوید: یکی از عوامل اجتماعی که باعث افزایش سقط جنین می شود، افزایش روابط جنسی نامشروع و خارج از چارچوب ازدواج رسمی است. وقتی روابط نامشروع منجر به تولید یک جنین می شود، تبعاً زن و مرد برای سرپرستی طفل آمادگی ندارند. ضمن آنکه در جامعه این طفل نامشروع تلقی می شود. انگ نامشروع بودن بر پیشانی کودک قطعاً آینده او را تباه خواهد کرد و از همین رو افزایش روابط نامشروع منجر به افزایش سقط های غیرقانونی خواهد شد.
حسینی جامعه شناس نیز خاطرنشان می کند: در جامعه مدرن امروزی روابط نامشروع افزایش یافته و باعث شده است که زنان بسیاری به دلیل اینکه نمی خواهند فرزند نامشروع خود را به دنیا آورند، اقدام به سقط جنین کنند.
اختلاف با همسر بر گرایش زنان به سقط جنین تأثیر دارد
اختلاف با همسر از جمله دلایل تأثیرگذار بر سقط جنین عمدی است. علاقه نداشتن به شوهر، ازدواج اجباری، مشکل اخلاقی شوهر و عدم تمایل به داشتن فرزندی که زیر نظر چنین پدری تربیت شود، از جمله دلایلی است که برخی زنان برای سقط جنین خود ذکر می کنند.
یکی از زنان بی مسئولیتی همسرش در تربیت و نگهداری فرزندان را دلیلی برای اقدام به سقط عنوان کرد: «من همیشه به این فکر می کردم که بچه هایم را خوب تربیت کنم. همه تربیت خوب یا بد را از چشم مادر می بینند و هیچکس نمی گوید باباشون به فکر نبوده خوب مسئولیت زندگی بر دوش من بود.»
بهار 33 ساله و دیپلمه که دارای 2 فرزند است علت سقط جنین خود را چنین بیان می کند: «شوهرم آدم خوش اخلاقی نیست. در خانه هیچ کاری نمی کند، بعضی وقت ها چند ماه اصلاً اجازه نمی دهد که خانه مادرم هم بروم. قبل از ازدواج خیلی اهل گردش و بیرون رفتن بودم، اما بعد از ازدواج شرایط برایم خیلی سخت شد.»
حسینی استاد دانشگاه نیز بر مشارکت مردان تأکید می کند و می گوید: در بسیاری مواقع زنان به دلیل مخالفت همسر خود با فرزندآوری و به این دلیل که شوهر آنها حوصله بچه ندارد و در تربیت فرزندان هیچ کمکی نمی کند، اقدام به سقط جنین می کنند.
تأثیر اعتیاد بر سقط جنین
اعتیاد مردان نیز عامل بسیار مهمی در تصمیم زنان برای انجام سقط عمدی است. شرایط بد فرزندان موجود به خاطر اعتیاد پدر و ترس از تکرار شرایط برای فرزند جدید، ترس از اعتیاد فرزند در آینده به خاطر اعتیاد پدر و .... از جمله باورهایی است که برخی زنان دارای همسر معتاد و دچار بارداری ناخواسته را به سقط جنین عمدی ترغیب می کند.
حسینی نیز اعتیاد را یکی از عوامل تأثیرگذار در گرایش زنان به سقط عمدی می داند و خاطرنشان می سازد: اعتیاد یکی از مهم ترین دلایل افزایش سقط جنین در زنان است. وقتی در خانواده ای مرد معتاد می شود، مقدمات نابودی خانواده و زندگی زناشویی را فراهم می کند. زنانی که شوهران معتاد دارند، درصد بالایی از مراجعین طلاق را به خود اختصاص می دهند. اعتیاد تأثیرات بسیار نامطلوبی بر روی خانواده و زنان دارد یکی از تأثیرات آن افزایش سقط جنین در زنان است.
حفظ زیبایی فیزیکی در اقدام به سقط جنین مؤثر است
حسینی بر زیبایی ظاهری به عنوان عاملی تأثیرگذار در سقط جنین یاد می کند و می افزاید: نگرش زنان نسبت به خودشان تغییر یافته است. توجه به اندام و زیبایی ظاهر برای زنان بسیار مهم است و با توجه به آن که در هر وضع حمل اندام زنان به لحاظ فیزیولوژیکی تغییر پیدا می کند و باعث اضافه وزن می شود، آنها نسبت به سقط جنین اقدام می کنند تا بتوانند زیبایی ظاهری خود را حفظ کنند. این تغییر نگرش زنان نسبت به خودشان نیز متأثر از نگاه مردان به آنهاست. به عبارت دیگر، زنان در آیینه مردان خود را می بینند و تلاش می کنند مطابق میل آنها رفتار کنند و مورد علاقه و پذیرش آنها واقع شوند.
اشتغال و تحصیلات زنان؛ 2 متغیر مؤثر بر تغییر نگرش زنان نسبت به سقط جنین
یکی دیگر از عوامل افزایش سقط جنین ناشی از تغییر نگرش زنان نسبت به این پدیده است که در نتیجه تغییر سبک زندگی رخ داده است. تغییر نگرش زنان نسبت به سقط جنین عمدی متأثر از عوامل بسیار زیاد و گاه ناشناخته ای است. مثبت یا منفی بودن نگاه زنان به سقط جنین، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد.
یکی از متغیرهای تأثیرگذار بر نگرش زنان نسبت به سقط جنین، میزان تحصیلات آنهاست. میزان تحصیلات رابطه قوی با میزان باروری و نگرش زنان نسبت به سقط جنین دارد. معمولاً افراد تحصیلکرده از سویی خواهان شرایط مطلوب و ایده آلی برای بچه دار شدن هستند و از سویی دارای موقعیت شغلی در جامعه بوده و در نتیجه در صورت بارداری ناخوسته نگرش آنها نسبت به سقط مثبت خواهد بود، زیرا آنها حاضر نیستند موقعیت شغلی خود را از دست بدهند و تحت هر شرایطی بچه دار شوند و با هر نوع امکاناتی به بزرگ کردن و تربیت بچه بپردازند. اشتغال زنان در خارج از منزل نیز از جمله عوامل اجتماعی مؤثر در این زمینه است. زیرا باردار شدن زن عاملی بازدارنده است که مانع اشتغال وی خواهد بود.
حسینی استاد دانشگاه نیز یکی از علل سقط جنین در بین مردم را کار و فعالیت زنان خارج از منزل بیان می کند و می گوید: نگرش زنان تغییر پیدا کرده است. در زمان های گذشته زن ها فقط در خانه بودند و کار دیگری نمی کردند. لذا تنها وظیفه آنها فرزندآوری و تربیت آنها بود. ولی اکنون زن ها هم درس می خوانند و هم شاغل هستند. تحصیلات و اشتغال زنان در خارج از منزل دو متغیر تأثیرگذار بر تغییر نگرش زنان نسبت به فرزندآوری و سقط جنین است.
نقش طبقه اجتماعی بر سقط جنین
معیدفر طبقه اجتماعی را عاملی تأثیرگذار بر سقط جنین می داند و خاطرنشان می کند: جمعیت شناسان عقیده دارند رابطه معکوس بین وضعیت اقتصادی و تعداد فرزندان وجود دارد. هرچه وضعیت اقتصادی بهتر باشد، تعداد فرزندان کمتر است. از طرف دیگر امکانات و وسایل مناسب پیشگیری از بارداری در اختیار کسانی است که پایگاه اقتصادی و اجتماعی بالاتری دارند. اما طبقات محروم امکان استفاده از شیوه های نوین جلوگیری را ندارند و یا کمتر دارند، در نتیجه تعداد فرزندان آنها بیشتر است و چون نمی توانند از عهده تربیت و نگهداری فرزندان زیاد خود برآیند، مجبور می شوند آن را سقط کنند یا وقتی بچه متولد شد او را سر راه بگذارند.
شهرام صادق بروجردي کارشناس و آسيب شناس اجتماعي نیز با تأیید این موضوع اظهار می دارد: از نظر آسيب شناسان اجتماعي، سقط جنين جنايتي طبقاتي است؛ به اين معنا که خانواده هاي متوسط و مرفه نسبت به خانواده هايي که مشکلات فقر اقتصادي يا فقر فرهنگي دارند، در مورد بارداري و جلوگيري از آن دقت بيشتري دارند. اين آسيب شناس اجتماعي نبود حمايت هاي مالي و رفاهي زن و مرد در نگهداري فرزند، حاملگي هاي ناخواسته و نامشروع بودن بچه را از عواملي دانست که منجر به سقط جنين عمدي مي شوند.
تغییر سبک زندگی منجر به افزایش سقط جنین شده است
تغییر شکل جوامع و تغییر سبک زندگی، باعث تغییر نگرش زنان جوان و تمایل آنها به داشتن خانواده با بعدی کوچک شده است.
حسینی در این خصوص می گوید: سقط جنین پدیده ای است که مسائل اجتماعی مختلف در بروز آن نقش دارد. در زمان های گذشته امکانات محدودتر و باروری در سطح بالاتری قرار داشت. اما به دنبال عبور از جامعه کشاورزی به جامعه مدرن نیاز به فرزند زیاد از بین رفت. در جوامع کشاورزی برای کسب و کشت و کار تعداد فرزندان بالا بود، اما در جوامع مدرن فرزندان در کسب و کار مشارکتی ندارند و به دنیا آوردن و تربیت آنها برای زوجین هزینه دارد. در نتیجه با تغییر شکل جوامع دیگری نیازی به فرزندآوری بالا احساس نشد.
عضو گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران در ادامه اظهار می دارد: نگاه زنان در جوامع مدرن و سنتی متفاوت است. نگاه زنان و وضعیت آنان در جامعه امروز یک نگاه استقلال طلبانه است. در جوامع سنتی، زن کاملاً در اختیار مرد بود و یکی از بارزترین ویژگی های زنان باروری بالای آنها بوده و زنی که فرزندان بیشتری داشت از عزت و احترام و منزلت بالاتری برخوردار بود.
وی می افزاید: اما زندگی در جوامع مدرن به گونه ایست که داشتن فرزند زیاد مانعی در راه رشد و پیشرفت و کار و تحصیل زنان به حساب می آید و باعث می شود زنان اقدام به سقط جنین کنند.
معیدفر جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران نیز یکی از عوامل اجتماعی سقط جنین را تغییر سبک زندگی می داند و می گوید: سبک زندگی تغییر پیدا کرده است و گاه زن و شوهری که ازدواج کرده اند، بنا به دلایلی از قبول فرزند جدید سرباز می زنند. در مورد تعداد فرزندان یا داشتن و نداشتن فرزند، افکار و اندیشه های جدیدی شکل گرفته است. در گذشته تعداد زیاد فرزندان نشان دهنده شأن و موقعیت برتر اجتماعی یک خانواده بود. فرزندان بیشتر اعتبار بالاتر خانواده را نشان می دادند. اما امروز این گونه نیست و نگرش مردم نسبت به گذشته تغییر کرده است. در زمان حاضر نه تنها داشتن فرزندان زیاد را مثبت ارزیابی نمی کنند، بلکه آن را نشانه عقب ماندگی فرهنگی می دانند.
وی به تغییر نگرش افراد جامعه اشاره کرده و می گوید: در جامعه امروز ما تعداد زیاد فرزندان امری منفی تلقی می شود و روحیه فردگرایی و توجه به خود آنقدر اهمیت پیدا کرده است که فرد می خواهد به جای داشتن یک خانواده بزرگ به ارتقاء و پیشرفت خود فکر کند. از طرف دیگر اگر امکانات و وسایل کارآمد کنترل باروری وجود داشته باشد، زوجین از بچه دار شدن جلوگیری می کنند. اما گاه فقر و وسایل نامناسب پیشگیری منجر به شکل گیری بچه می شود، در حالی که خانواده استطاعت مالی و فرهنگی لازم برای تربیت بچه را ندارد، بنابراین تنها راهی که باقی می ماند سقط جنین است.
در مجموع، با نگاه به سقط جنین از حوزه اجتماع، باید گفت با تغییر سبک زندگی، شاهد تغییر در نگرش و آراء زنان نسبت به سقط جنین هستیم. اما با این وجود انجام سقط جنین از سوی زنان چندان هم کار ساده ای نیست و اکثر زنانی که به ناچار به سقط جنین روی می آورند تا مدت ها احساس گناه و عذاب وجدان دارند.
سقط های غیرقانونی و احساس گناه در زنان
تصميم گيري براي اقدام به سقط هرگز آسان نيست. زنان به سادگي سقط خود را فراموش نمي كنند. تحقيقات نشان داده است زناني که به دليل بيماري شديد خود ناچار به سقط جنين شده اند، تا مدت هاي مديدي احساس گناه كرده اند. همچون ساير موارد فقدان يكي از اعضاي خانواده، سقط ممكن است به يك اختلال رواني نظير افسردگي منجر شود.
مینا 23 ساله احساساتش را درباره سقط جنین خود چنین بیان می کند: «خب ناراحتم چون بچمه. مثل اینه که بچه آدم جلوی چشمش بمیره خب مسلماً آدم ناراحت می شه، ولی گاهی آدم مجبور می شه مثل الان من. بعد از سقط خیلی ناراحت بودم و عذاب وجدان داشتم.»
زهرا 35 ساله و شاغل، چند سال پیش جنین خود را سقط کرده است، می گوید: «هروقت یادم میاد همش ناراحت می شم و گریه می کنم. اون موقع چون اعصابم خورد بود دیگه به این فکر نمی کردم که گناه داره یا نه. ولی حالا همش میاد جلو چشمم. می دونم که سقط کردن گناه داره و نباید این کارو کرد، من خودم هم موافق نیستم. بالاخره مثل اینه که آدم بچه خودشو بکشه هر زنی اینقدر احساس داره که نخواد این کارو بکنه. خودم هم می دونم که حالا تا چند وقت همش ناراحتم.»
شناخت زمینه ها و عوامل اجتماعی پیدایش سقط جنین ضروری است
با استناد به گزارش شيوع سقط در ايران از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، ضرورت نگرش جديد بر سياست هاي بكارگيري از سوي دولت و مسئولين جهت کاهش عوامل اجتماعی که منجر به سقط جنین می شود، احساس مي گردد. شناخت علل اجتماعی سقط جنین و پیامدهایی که افزایش این پدیده به دنبال دارد، ضرورت یافتن راهی جهت کاهش عوامل اجتماعی بروز سقط جنین را مشخص می سازد.
هر چند تأثیر عوامل اقتصادی بر افزایش سقط جنین را نمی توان نادیده گرفت، اما به نظر می رسد افزایش این پدیده بیش از هر چیز ناشی از تغییر سبک زندگی باشد. زیرا در گذشته خانواده های بسیاری بودند که علی رغم وضعیت نامساعد اقتصادی تعداد زیادی فرزند داشتند، اما امروزه نگرش مردم به خصوص زنان نسبت به فرزندآوری و مسئولیت های ناشی از آن تغییر کرده است.
تغییر نگرش زنان و تغییر سبک زندگی باعث شده است زنان از یکسو تا زمانی که احساس کنند قادر به تأمین تمامی مایحتاج ضروری و غیرضروری برای فرزند خود نیستند، اقدام به فرزندآوری نکنند و از سوی دیگر، فرزند را مانعی در راه رشد و پیشرفت خود ببینند و در نتیجه فرزند خود را به راحتی سقط کنند.
حسینی جامعه شناس معتقد است: برای جلوگیری از سقط جنین باید سیاستی را اتخاذ کنیم که افراد فرزند را مانعی در راه رشد و پیشرفت خود نبینند و از طرف دیگر، از امکانات مناسب برای فرزندآوری بهره مند شوند.
وی تأکید می کند: یکی از مسائل بسیار مهم در دنیای امروز تربیت و تحصیل فرزندان است و این مسئله هزینه دارد. دولت باید تا آنجا که می تواند به زوجین تسهیلات دهد تا امکان فرزندآوری برای آنها فراهم شود و درآمد خانواده برای تأمین معاش و هزینه های فرزند کافی باشد.
http://mehrkhane.com/fa/news/6943/%D...A9%D9%86%D9%85
