فحش و لعنت فرستادن به اموات در هنگام عصبانیت !!
یکی از آفات زبان، دشنام و ناسزاگوئی است و آن عبارتست از اینکه انسان از امور قبیح و مستهجن با عبارات و الفاظ صریح تعبیر کند و کلمات ناشایست و دور از شان آدمی را بر زبان جاری نماید که در اصطلاح به آن سب یا فحش می‌گویند. از نظر دین و آداب دینی، مسلمانان مۆظف به رعایت آداب زبان هستند. انسان‌هایی که از ادب و تربیت صحیحی برخوردار نیستند و هم چنین افرادی که عصبانی می‌شوند و کنترل اعصاب و نفس اماره را از دست می‌دهند و به اصطلاح از حد اعتدال خارج می‌شوند، فحش و توهین بر زبان جاری می‌نمایند.
بددهنی و هرزه گویی، و بیان کلمات رکیک، یکی از خصایص زشت افراد فاسد، عاجز، ناتوان و بی منطق است.
افراد سفیه بی خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و کلام درستی برخوردار نیستند و از دادن جواب صحیح عاجز هستند، بی پروا دهان را باز می کنند و زبان خویش را حرکت می دهند و با الفاظ رکیک، فحاشی می کنند.
کسانی که پردة شرم و حیا می درند و بی پروا فحّاشی می کنند و آبروی انسانها را مورد تجاوز قرار می دهند باید بدانند با داشتن چنین اخلاق و صفت پلیدی، باطن و سیرتشان شیطانی است.
در نگاه أهل بیت (علیه السلام)؛ خداوند بهشت را حرام کرده بر هر دشنام دهنده بی‌آبروی بی‌حیائی که از آنچه می‌گوید و از آنچه به او گفته می‌شود، باکی ندارد و متاثر و ناراحت نمی‌شود.
خداوند نه در کلامش به بندگان توهین می کند و نه بندگان را به توهین اجازه می دهد و این روشی است که با دین و اخلاق جور در نمی آید. ناسزا و توهین و دشنام نشانه بی ادبی، ضعف و بی منطقی است و از افراد مسلح به منطق و برهان وادب و پشتگرم به حق صادر نمی شود.
به همین دلیل هم با این که در بحث نهی از "سب" و فحش، قبل از نهی، رسول خدا مخاطب است، ولی در آیه نهی از سب و دشنام، ایشان مخاطب نیست و مسلمانان مخاطب می باشند: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلی رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُون أنعام (6) آیه 107. (به معبود) کسانی که غیر خدا را می خوانند دشنام ندهید، مبادا آن ها (نیز) از روی (ظلم و) جهل، خدا را دشنام دهند! اینچنین برای هر امّتی عملشان را زینت دادیم سپس بازگشت همه آنان به سوی پروردگارشان است و آنها را از آنچه عمل می کردند، آگاه می سازد و پاداش و کیفر می دهد.
این گرداندن روی کلام از پیامبر به مۆمنان، بدین جهت است که فحش و توهین و ناسزا از ادب و خلق عظیم ایشان، به دور است و مۆمنان هم باید به سیره ایشان اقتدا کنند و از این روش غلط و جاهلانه دوری جویند. رسول خدا خلیفه و نشان دهنده اخلاق خدایی است.
فحش دادن و هرزه‌گوئی باعث می‌شود که خوبان و نیکان از فحش دهنده تنفر و انزجار پیدا کنند و در نتیجه از او دوری گزینند و در عوض بدان و پستان دور او را بگیرند و غرق در فساد و تباهی شوند. امیرمۆمنان دراین رابطه می‌فرماید: از هر کلام زشت و سخن ناروا پرهیز کن زیرا با گفتن آن پستان و رذلان به تو روی می‌آورند و کریمان از تو می‌گریزند ایاک و ما یستهجن من الکلام فانه یحبس علیک اللئام و ینفر عنک الکرام. (غرر و درر، ف 5، ح 91)
دشنام دادن باعث کینه‌توزی و دشمنی می‌شود، شخصی از قبیله بنی تمیم به خدمت پیامبر رسید و عرض کرد مرا موعظه کنید در بین مواعظ حضرت این جمله بود: به مردم فحش مده که باعث دشمنی آنها می‌شود.
لاتسبوا الناس فتکسبوا العدواه لهم او بینهم. (کافی، ج 2، ص 360؛ وسائل، ج 8، ص 610
کسی که فحش دادن را شروع کرده از آن که جواب فحش او را می‌دهد ستمکارتر است و گناه فحش دهنده و پاسخ گوینده هر دو به عهده کننده فحش است مگر در صورتیکه فحش دهنده از طرف مقابل پوزش بطلبد یا پاسخ دهنده از حد تجاوز کند. فی رجلین یتسابان، قال: البادی منهما اظلم و وزره وزر صاحبه علیه ما لم یعتذر الی المظوم او ما لم یعتد المظلوم. (همان؛ تحف العقول، ص 435)
پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود: مردگان را دشنام ندهید، زیرا آنها به آنچه پیش فرستاده‌اند می‌رسند پس اگر مۆمن باشند که مثل زندگان دشنام به آنها جایز نیست و اگر فاسق باشند با اعمال بدی که انجام داده‌اند خود را گرفتار و محروم از رحمت الهی ساخته‌اند، بنابراین، شما به آنان دشنام ندهید.» لاتسبوا الاموات فانهم قد افضوا الی ماقدموا. (المحجه الیبضاء، ج 5، ص 224)
امیر مۆمنان ـ علیه السلام ـ هنگامی که در جنگ صفین شنید جمعی از اصحاب، معاویه و پیروان او را دشنام می‌دهند فرمود: من دوست ندارم که شما فحاش باشید لکن اگر شما بجای دشنام اعمال آنها را توصیه و احوال آنها را ذکر کنید به حق نزدیکتر و برای اتمام حجت بهتر است.» انی اکره لکم ان تکونوا سبابین و لکنکم لو وصفتم اعمالهم و ذکرتم حالهم کان اصوب فی القول و ابلغ من العذر. (نهج البلاغه، خطبه 199)
فحش و لعنت فرستادن به اموات در هنگام عصبانیت
انسان مومن در هنگام عصبانیت هم باید بر اعصاب خودش مسلط باشد و سخن ناسزا و زشت بر زبان نیاورد. کسی که مومن است و از دنیا رفته است احترام دارد چه مرده و چه زنده باشد. فرموده اند که مرده ی مومن هم مثل زنده اش احترام دارد.
همان جور که نمی شود از یک شخص زنده غیبت کرد نمی توان پشت سر مرده هم غیبت کرد. یعنی غیبت مرده هم جایز نیست. همچنان که نمی شود به یک انسان زنده ی مومن ناسزا گفت و او را لعن کرد، پس از مرگ هم این کار جایز نیست. پس در هنگام عصبانیت هم افراد باید خودشان را کنترل کنند. حالا ممکن است که فردی بگوید که من عصبانی بودم و یک مومنی را لعن کردم یا فحش دادم، الان وظیفه ی من چیست؟ وظیفه ی شما این است که نسبت به گذشته استغفار و نسبت به آینده تصمیم بر این داشته باشید که دیگر از این کارها انجام ندهند.
می‌شنیدم فحش و خر میراندم
رب یسر زیر لب میخواندم
هر زمان می‌گفتم از سوز درون
اهد قومی انهم
درمان و معالجه بیماری دشنام گویی
در روایات و اصول اسلامی راهکارهایی برای درمان این بیماری بیان شده است که عبارتند از:
- انسان از مقدمات پیدایش غضب اجتناب کند تا نسبت به مۆمنان به خشم نیاید.
- غضب خود را فرو نشاند و بر اعصاب خود مسلط شود.
- از معاشرت با اهل فسق و فساد پرهیز نماید تا بتواند زبان خود را از فحش باز دارد.
- متوجه پیامدهای منفی فحش دادن باشند. امام علی (علیه السلام) فرمود: زبان، حیوان درنده ای است اگر رها بشود واگذارنده را می درد.
- با تلقین و تمرین می توانیم همه صفات رذیله را کنار بگذاریم. به خودتان دائم بگویید که من می توانم عفت کلام داشته باشم. یا من اصلا عفت کلام دارم حتی اگر نداشته باشد. این به ضمیر ناخودآگاهشان می رود و وقتی می خواهد کلمهء زشتی بر زبانشان جاری کنند، ضمیر ناخودآگاه وارد میدان می شود و می گوید که من عفت کلام دارم. از اثر تلقین غافل نشوید. در فرانسه با دانش تلقین مشکلات بیماران را حل می کنند.
- بعد از تلقین تمرین کنید با یک القای تدریجی. ما انتظار نداریم که یک فردی که در خانواده بیست و پنج سال فحش شنیده و داده و این رفتار فرهنگ شده است و ملکهء ذهنش شده، یک روزه حل بشود. بیایید تصمیم بگیرید و بگویید که اگر من هفته ای هفت بار فحش می دهم، این را هفته ای پنج بار می کنم تا سه ماه و بعد آنرا هفته ای سه بار می کنم ..... بعد یک بار در یکسال و بعد در سال می توانم همان یکبار را هم از بین ببرم. این واقعا شدنی است. در این مدت زمانی توصیه ام این است که همان واژگانی را هم که می گویید، تمرین کنید که زیر لب و آرام بگوید بعد در دلتان بگویید.
- از فصل جابجایی استفاده کنید یعنی از کلمات جایگزین استفاده کنید. مثلا شما عادت کرده اید که خدا لعنتت کند، حالا بگویید که خدا هدایتت کند. ما می توانیم از این راهکارها استفاده بکنیم و مشکل را حل کنیم. اگر ما این مشکل را حل کنیم هم به نفع خودمان، خانواده مان و هم جامعه است. اخلاق در جامعه خیلی مهم است. مردان روزگار به اخلاق زنده اند، قومی که گشت فاقد اخلاق مُردنی ست.
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
پرسمان
گفتگوی دینی
اسک دین
برنامه سمت خدا
