از خدا شناسی به امام شناسی می رسیم با بالعکس ؟
نكاتي راجع به مسئله امام شناسي و خداشناسي عرض مي كنيم در رابطه با بحث خداشناسي و امام شناسي و نحوه تقدمه و تأخر اينها نسبت به هم از دو ديدگاه مي شود مورد بررسي واقع گردد
نگاه اول :
نگاهي اثباتي و برون ديني است يعني وقتي ما مي خواهيم دين را براي كسي تشريع كنيم و محتوي دين خود را براي او بگوييم ابتدا از اساسي ترين سوال هر انسان و اصلي ترين ركن دين يعني خداشناسي بحث مي كنيم در واقع تا اصل وجود خداوند براي كسي ثابت نشود و بعد اينكه انسان مكلف به تكليف است و انسان نيازمند راهنمايي است و لازم است كه از طرف خداوند راهنمايي براي هدايت بشر بيايد با اثبات اين مقدمه ضرورت وجود پيامبر ثابت مي شود و با استفاده از اين اصل كه تمام انسانها همواره در طول زندگيشان نيازمند هدايت هستند ضرورت استمرار هدايت از طرف خداوند بواسطه امامان ثابت مي شود و نتيجه مي شود كه از وجود خداوند اثبات او به ضرورت وجود امام مي رسيم
كما اينكه در دعا بعد از نماز از خداوند مي خواهيم كه (اللهم عرفني نفسك ,فانك ان لم تعرفني نفسك لم اعرف رسولك اللهم عرفني رسولك فانك ان لم تعرفني رسولك لم اعرف حجتك ,اللهم عرفني حجتك فانك ان لم تعرفني حجتك ضللت عن ديني.
خدايا اول خودت را به من بشناسان كه اگر تو رانشانسم رسولت راهم نمي شناسم خدايا رسولت به من بشناسان كه اگر رسول تو را نشناسم حجت تو را هم نخواهم شناخت خدايا حجت خود را به من بشناسان كه اگر حجت تو رانشاسم دردينم گمراه خواهم شد. (1)
كه اين دعا قوس نزول يعني شناخت از طريق خدا به امام را و بالعكس آن نشان مي دهد.
اما نگاه دوم :
از اين پنجره است كه بعد از قبول و اعتقاد به وجود خدا وايمان به پيامبر و امام شناخت كافي از خدا و پيامبر و امام معصوم محدوده قدرت و توانايي و صفات آنها را نداريم و نيازمنديم از طريق كساني كه شناخت و معرف آنها نسبت به خودشان و پيامبر و خداوند متعال كامل است استفاده كنيم و آنها كساني جزء ائمه معصومين نيستند لذا در زيارت جامعه كه جامع صفات ائمه معصومين است به آنها خطاب مي كنيم.
السلام علي محال معرفت الله (2)
سلام بر محلهاي شناخت خدا هستند
و يا (حفظه لسره وخزنه لعلمه و مستودعا لحكمه و تراجمه لوحيه و اركانا لتوحيد ).
(3) شما و امامان حافظان خدائيد و خزانه داران علم الهي هستيد و حكمت خداپيش شما به وعده گذاشته و مترجم كلام وحي هستيد و بدون شما توحيد پذيرفته نيست
همه اين عبارات حاكي اين نكته است كه شناخت خداوند و علم به صفات او از طريق اهل بيت صورت مي گيرد.
منابع:
1-اصول كافي، ج 1، ص 342 .
2- مفاتيح الجنان ، زيارت جامعه.
3- همان.
كتب زير جهت مطالعه مفيد است.
1- انوار الساطعه ، شيخ جواد كربلائي ، چاپ دار الحديث.
2- امام شناسي ، علامه تهراني ، نشر علامه.
3- بررسي مسائل كلي امامت ، ابراهيم اميني ،انتشارات دفترتبليغات .
به نقل از اداره پاسخگويي آستان قدس رضوي
