شب‌نشینی‌های فراموش شده
در گذر روزها از آن سال‌ها تا این سال‌ها کم‌کم از یاد فرزندان من و شما می‌رود که بزرگ‌ترها و خانواده‌ها چه شب‌هایی را در کنار هم می‌گذراندند و درباره کم و بیش یکدیگر گفت‌وگو می‌کردند.
چه شده که این شب‌ها خبری از آن شب‌ها نیست؟ به‌طور قطع شما برای این پرسش، پاسخ‌های روشنی دارید اما بیایید کمی بیشتر درباره پاسخ آن بیندیشیم.
البته نگارنده تأکید بر آن ندارد که این رسم نیکوی نیاکان به‌طور کلی فراموش و خانواده‌ها به آن وقعی نمی‌نهند بلکه قصد از این مقال یادآوری سنتی است که پایه‌گذاران آن به دوراندیشی‌اش باور قلبی و عقلی داشته‌اند.
شاید کمی قبل‌تر حدود دهه 60 شمسی، خانواده‌های ایرانی شور و انگیزه بیشتری برای دور هم نشستن و درد دل کردن داشتند. سادگی و بی‌شیله پیله بودن این‌گونه نشست‌ها بهترین ویژگی آن‌هاست که البته در این سال‌ها کمرنگ‌تر شده است.
از فصل بهار و تابستان که عبور می‌کنیم به پاییز و زمستان می‌رسیم؛ روزها کوتاه و شب‌ها بلند می‌شوند تا اوج این اطاله شب به یلدای پارسیان می‌رسد. طولانی بودن شب‌ها در پاییز خود مقدمه‌ای برای آغاز جشن شب‌نشینی خانواده‌های ایرانی بود و همگان از این فرصت به نیکی بهره می‌بردند. آن‌ها سردی شب‌های فصل را با گرمای وجود هم در شب‌نشینی‌ها به فراموشی می‌سپردند و از یکدیگر انرژی می‌گرفتند.
چرا چنین دورهم نشینی‌هایی را نباید دست کم گرفت؟
دیدار و احوالپرسی با نزدیکان اولین دستاورد این نشست‌هاست که آن خود مقدمه‌ای است بر دیگر فواید این شب‌نشینی‌ها. متأسفانه در روزگار اکنون فاصله فیزیکی آدم‌ها زیاد شده است. در توضیح این فاصله نیز هرکس موضوعی را طرح و آن را دلیل این دوری عنوان می‌کند. گرفتاری‌های کاری، کمبود وقت، کار زیاد، ترافیک، بی‌حوصلگی و مواردی از این دست خود مانعی بر جمع شدن نزدیکان دور هم شده است حال آن‌که خود این دور هم بودن‌ها می‌تواند انجام برخی از کارها و یا تجمیع آن‌ها را تسهیل کند.
زمانی‌که به دیدار هم می‌رویم و نشست خود را با بیان اوضاع و احوال حال، کمی از گذشته و اندکی هم از آینده ادامه می‌دهیم به خود و دیگران اجازه می‌دهیم تا درباره کارهایمان نظر بدهند. در این‌جا همان مثل معروف ایرانی‌ها که چند فکر بهتر از یک فکر است، مصداق پیدا می‌کند. از نقطه نظر دینی هم، تأکید بر مشورت و استفاده از نظرات دیگران، تأییدی بر این گفتار است که نتیجه آن می‌تواند رسیدن به بهترین تصمیم برای انجام کار است که از یک سو می‌تواند در سرعت بخشیدن به آن موثر بوده و از سوی دیگر نتیجه بهتری را عاید عامل آن می‌کند.
علاوه بر سراغ گرفتن از دیگر آشنایان و دوستان این امکان را فراهم می‌کند که از حال آن‌ها باخبر شویم و چنان‌چه گرفتار مشکلاتی شده‌اند برای کمک به آن‌ها اقدام کنیم. نیک می‌دانید عدم برخورداری از کمک دیگران به خصوص آشنایان و نزدیکان به دلیل بی‌خبری از یکدیگر است که این دوری بسیاری از خانواده‌ها را ضربه‌پذیرتر و آسیب‌مند کرده است.
اما نکته مهمی که نباید از آن غافل شد این که هر زمان شخصی اقدام به اشتراک‌گذاری درخواست خود می‌کند، دستیابی و برآورده کردن آن خواسته در مسیر هموارتری قرار می‌گیرد. این موضوع از قدیم در دستور کار خانواده‌های ایرانی بوده و هنوز هم است ولی دوری از هم در این سال‌ها، از سرعتش کاسته است. در شب‌نشینی‌ها وقتی از برنامه خود برای انجام کاری می‌گوییم و نیازهای خود را برای دسترسی به آن بیان می‌کنیم به نوعی آن را به اشتراک می‌گذاریم و از دیگران می‌خواهیم که به ما در انجام آن کمک کنند. در این راه قرار نیست که همه حضور فیزیکی داشته باشند بلکه انتشار این موج به‌طور ناخودآگاه دیگران را در رسیدن ما به خواسته‌مان کمک می‌کند. نمونه‌هایی از این دست را شما هم سراغ دارید و چه خوب است که با بیان آن در این صفحه دیگران را از آن آگاه کنید.
شاید این ذهنیت پیش آید که آن‌چه از فواید شب‌نشینی‌ها و دورهم بودن‌ها گفته شد، همه مادی و کاری است در حالی‌که خواسته اصلی تقویت روحیه و شادی بخشی درونی است. باید گفت تا آن فضای صمیمی دور هم بودن به وجود نیاید، قدمی از سوی کسی برای انجام کاری برداشته نخواهد شد.
باور داشته باشید تا دل‌ها به هم نزدیک نشود و ما، دیگران را از خود و خود را از دیگران ندانیم، تلاشی برای حل مشکل کسی نخواهیم کرد. پس اولویت نخست چنین دور هم بودن‌هایی، تلطیف روحیه، افزایش دوستی‌ها، باخبر بودن از حال هم و در نهایت کمک به هم در انجام کارها و حل مشکلات است. این‌ها در آیین نیاکان بوده و باید سیر آن جاری باشد.
بر این سنت نیکو، دین اسلام هم مهر تأیید «صله رحم» زده و همگان را به انجام آن توصیه کرده است.
در فواید صله رحم به زیاد شدن عمر، دفع بلا و زیاد شدن دارایی، نیکویی اخلاق و پاکی جان و مرگ نیکو و راحتی حساب اشاره شده است.
پیامبر اکرم(ص) هم در این‌باره فرموده‌اند: « به حاضر و غایب امتم و به کسانی که در پشت مردان و رحم زنان هستند (آن‌هایی که هنوز به دنیا نیامده‌‌اند) تا روز قیامت سفارش می‌‌کنم که صله رحم را به‌جا آورند، اگرچه راهشان به سوی هم‌دیگر یک سال فاصله داشته باشد. زیرا صله رحم از دین است.»( اصول کافی، ج2، ص151).
امروز و امشب را در کنار هم و با هم بگذرانید که مزه چنین با هم بودنی بسیار خوشمزه‌تر از زمانی است که به ناچار و به اجبار باید با هم باشید و برای هم قدمی را بردارید.
تبیان
