Do X بزرگترین، سنگین ترین و قدرتمندترین قایق پرنده در جهان زمانی که توسط شرکت Dornier آلمان در سال 1929 تولید می شد بود. در سال 1924 برای اولین بار توسط دکتر کلودیوس دورنیر برنامه ریزی در اواخر 1925 و با از بیش از 240،000 ساعت کار بر روی طرح در ژوئن 1929 به تولید رسید. در بین سالهای دو جنگ جهانی بزرگترین نوع خود محسوب میشد و در سالهای بعد ، تنها یک هواپیما و آن هم از نوع روسی توپولف ANT-20 ساخته مهندس ماکسیم گورگی از لحاظ حجم بزرگتر بود، اما با این حال با وزن 53 تن به عنوان حداکثر وزن برخاست در مقابل 56 تن وزن DO X کمی سبکتر بود. هزینه های DO X توسط وزارت حمل و نقل آلمان تامین میشد و به منظور دور زدن شرایط معاهده ورسای، که در آن کشور آلمان دارای محدودیت هایی درزمینه سرعت و وزن ساخت هواپیما دست به گریبان بود طی 3 نسخه ساخته شد.
مشخصات کلی طرح
DO X یک هواپیمای یک باله نیمه معلق است جنس بدنه آن با بال متشکل از یک چارچوب فولادی تقویت شده و روکش پارچه کتان پوشیده شده و با رنگ آلومینیوم پوشش داده شده بود. در ابتدا به دوازده موتور 391 کیلو واتی هر کدام به قدرت 524 اسب بخار مجهز شده بود که توسط شرکت زیمنس ساخته شد و بریستول ژوپیتر نام داشت. موتور های شعاعی نصب شده بر روی بال ها و با هدف ایجاد ثبات در هواپیما نصب شد. در تصویر زیر نوع چینش این موتور شعاعی را مشاهده می کنید.
موتورهای ژوپیتر مستعد گرم شدن بیش اندازه بود و ثابت کرد که تنها قادر به بلند کردن DO X به ارتفاع 425 متر (1،400 فوت) می باشد . موتور توسط یک مهندس، که کنترل جریان بنزین را هم تحت نظارت داشت اداره میشدو خلبان برای تنظیم قدرت باید از وی سوال میکرد که این شیوه مشابه مورد استفاده بر روی کشتی های دریایی است. پس از اتمام 103 پرواز در سال 1930،این هواپیما به موتور خطی کرتیس که توسط آب سرد خنک میشد و 12 سیلندر هر یک با 455 کیلو وات (610 اسب بخار) قدرت داشتند مجهز شد. و فقط با این شرایط قادر به رسیدن به ارتفاع 500 متر (1،650 فوت) که برای عبور از اقیانوس اطلس نیاز بود را دارا شد.
هدف دکتر دورنیر در طراحی این هواپیما برای حمل و نقل " 66 مسافر در پروازهای طولانی و 100 مسافر برای پروازهای کوتاه بود. درضمن در طرح دکتر دورنیر محل هایی لوکس ویژه اسکان مسافرین طبق استانداردها برای عبور از اقیانوس اطلس بود. در عرشه اصلی یک اتاق برای سیگار کشیدن ، سالن ناهار خوری، صندلی برای 66 مسافر که می تواند به تخت خواب برای استراحت در شب تبدیل می شود. از فضاهای دیگر میتوان به سیتم های تمام برقی، سرویسهای بهداشتی مجهز، و انبار نگهداری محموله اشاره کرد.کابین خلبان، دفتر ناوبری، کنترل موتور و اتاق های رادیویی بر روی عرشه فوقانی بودند. عرشه پایین تر را مخازن سوخت و 9 محفظه ضد آب تشکیل داده بودند که توسط هفت نفر اداره میشد .
هواپیمای DO X که Flugschiff یا (کشتی پرنده) نیز نامیده می شد، اولین پرواز آزمایشی خود را در 12 ژوئیه سال 1929 با 14 خدمه انجام داد. به منظور برطرف کردن شبحات ، در یکی از پروازهای آزمایشی خود را در 21 اکتبر تعداد 169 نفر مسافر که شامل 150 مسافر عمدتا کارگران و خانواده های آنان، و چند روزنامه نگار به همراه خانواده، 10 خدمه پرواز و 9 مسافر قاچاق که بلیط نداشتند انجام شد.این پرواز یک رکورد جدید در جهان برای این تعداد مسافر انجام شده تنها در یک پروازتا آن روزگار بود که به مدت 20 سال این رکورد شکسته نشد. پس از یک برخاست به مدت 50 ثانیه DO X به آرامی به ارتفاع 200 متر (650 فوت)صعود کرد و برای مدت 40 دقیقه به پرواز خود ادامه داد که در این پرواز حداکثر سرعت 170 کیلومتر در ساعت (105 مایل در ساعت) قبل از فرود در دریاچه کنستانس بود است.
سرانجام دلیل اصلی ساخت این هواپیما یعنی پرواز تا نیویورک به مرحله عمل رسید البته بعد از پشت سر گذاشتن انواع تست ها با تعداد متغیری از مسافر . این هواپیما از شهر فردریک شافن آلمان در 3 نوامبر سال 1930 برای یک پرواز از روی اقیانوس اطلس به نیویورک که تحت فرمان فریدریش کریستیانسن انجام داد. مسیر DO X در زمان از کشورهای هلند، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، و پرتغال می گذشت که در راه سفر به لیسبون در 29 نوامبر، هنگامی که یک پارچه کرباسی قیراندود و عایق آب در تماس با لوله اگزوز منجر به آتش سوزی شد و پس از نشستن در بندر لیسبون به مدت شش هفته در حالی که قطعات جدیدی برایش ساخته شده و آسیبهای حاصل از آتش سوزی تعمیرشده بودند به راه خود در امتداد ساحل غربی آفریقا ادامه (البته با چندین اتفاق ناگوار و تاخیر بیشتر) که تا 5 ژوئن سال 1931 به طول انجامید .پس از رسیدن به جزایر Capverdian، که به کشور برزیل تعلق دارد خدمه به عنوان قهرمان توسط جوامع مهاجر آلمانی محلی مورد استقبال قرار گرفتند.
خدمه DO X در ادامه و پرواز رو به سمت شمال به ایالات متحده و در نهایت به نیویورک در تاریخ 27 اوت سال 1931 رسیدند، تقریبا نه ماه پس از خروج از فردریک شافن . در 21 مه سال 1932 سرانجام نیویورک را ترک از طریق نیو فاندلند و آزور به برلین رسیدند و با تشویق جمعیت 200،000 نفری که به استقبالشان آمده بودند روبرو شدند.
پس از این اتفاق لوفت وافه (نیروی هوایی آلمان ) با شرکت دورنیر قرارداد مالی امضا کرد . پس از این موفقیت در سال 1932 تور شهرهای ساحلی آلمان، و پرواز به وین، بوداپست و استانبول برای سال 1933 برنامه ریزی شد. این سفر پس از نه روز وقتی که با اشکال در بخش دم مجبور به فرود بیش از حد تند در دریاچه ای در نزدیکی شهر پاسائو در ایالت باواریا نیمه تمام به پایان رسید. پس از این شکست با موفقیت تعمیر شد و سپس به برلین پرواز کرد و در نمایشگاه هوایی این شهر آرام گرفت. هواپیمای DO X که در نمایشگاه و در طول جنگ جهانی دوم سالم مانده بود در شب 23 و 24 نوامبر 1943 در یک حمله هوایی نابود شد و با این حمله پرونده ی این هواپیما برای همیشه بسته شد.
مشخصات
توانایی:هواپیمای بلند برد، قایق پرواز
طراح :دکتر کلودیوس دورنیر
سازنده: Dornier
تعداد اپراتور: 2 کشور آلمان و ایتالیا
خدمه: 10-14
ظرفیت: 66-100 مسافر
طول: 40 متر
طول بال: 48 متر
ارتفاع: 10.25 متر
مساحت بال: 450 متر مربع
وزن خالی: 28250 کیلوگرم
حداکثر وزن برخاست: 56،000 کیلوگرم
پیشرانه: 12 × کرتیس خطی V12، 455 کیلو وات هر کدام با قدرت (610 اسب بخار)
حداکثر سرعت: 211 کیلومتر در ساعت (131 مایل در ساعت)
برد: 1،700 کیلومتر (1،056 مایل)
سقف پرواز: 10،498 متر
اولین پرواز 12 جولای 1929
تعداد ساخته شده: 3 فروند
منبع : ارتشی دات کام / مجتبی کیا
اختصاصی هواپیمای DO X محصول آلمان 