تشخیص مارهای سمی و غیر سمی

تشخیص مارهای سمی و غیر سمی


تشخیص سمی بودن مار کار خیلی دشواری نیست موارد زیر روش تشخیص سمی بودن ماررا به شما آموزش می دهند :
سر مارهای سمی مثلثی شکل و بیرون زده از راستای بدن است در حالی کهمارهای غیر سمی سری معمولا گرد و مدور و در راستای بدن دارند .
در مارهای سمی دندانهای نیش از سایر دندانها بزرگترند در نتیجه درنقطه گزش معمولا جای دو دندان به خوبی قابل تشخیص است در حالی که در مارهای غیر سمیدندانه یک اندازه هستند و در نقطه گزش جای دو سری دندان موازی دیده می شود .
مارهای سمی دارا مردمک چشم بیضی شکل هستند در حالی که مارهای غیرسمی مردمکی گرد دارند ( مار مرجانی که از مارهای منلطق کویری و بسیار خطرناک استدارای مردمک گرد است ولی حلقه های رنگین موجود در پوست آن را مشخص می کند (
مارهای سمی دارای پوستی رنگین و پر خط و خال هستند در حالی که مارهایغیر سمی پوستی ساده دارند
مارهای سمی دارای فرورفتگی در بین دو چشم هستند در حالی که مارهایغیر سمی فروررفتگی در بین دو چشم ندارند .
مارهای سمی دارای سری مثلثی ، مردمک چشم عمودی ، دمی کوتاه و کلفت و طرز حرکت بطنی می باشند.
مار های غیر سمی دارای سری گرد یا بیضی شکل ، مردمک چشم گرد و از قطر میانی بدن تا انتهای نوک دم باریک می شوند و طرز حرکتشان مستقیم و مارپیچ است .
مار های نیمه سمی کلیه مشخصات مار غیر سمی را دارا می باشند و تنها فرق آنها با مار غیر سمی دم متوسط آنها می باشد که کمی کوتاهتر از غیر سمی و کمی بلند تر از مار های سمی می باشد . (مثل یله مار و طلحه مار)
سمی ترین مار شناخته شده :
ماری که دارای قوی ترین زهر است ، نوعی مار زمینی استرالیایی است ، که طبق محاسبات انجام شده ، مقدار زهری که این مار در یک بار نیش زدن تزریق می کند برای کشتن 400 انسان کافیست . زهر ببر مار ، ده بار قوی تر از مار زنگی بر انسان اثر می گذارد .
مار سمی دیگر در استرالیا " مار تایپان" است . این مار 3 متر طول دارد و رنگ آن قهوه ای می باشد و دارای زهری تقریبا برابر با ببر مار است.
همچنین قوی ترین زهر ها به مار های دریایی نیز تعلق می گیرد . این مارها 2 متر طول دارند و اغلب در اقیانوس آرام زندگی می کنند.
راه کلی در تشخیص سمی و غیر سمی بودن .
اولی که به نظر خودم هم کارامده ، تشخیص اندازه و نوع حرکت مار هست ، مارهای سمی همون طور که قبلا گفتم دم کوتاه و کلفت و طرز حرکت بطنی دارن ( با انبساط و انقباض ). در حالی که مار های غیر سمی از قطر وسط بدن تا انتهای دم باریک تر می شن و طرز حرکتشون هم مستقیم و مارپیچ هست .
اما راه دوم تشخیص گزش مار از روی آثار دندانی هست . ( یعنی متاسفانه وقتی کار از کار بگذره ) .
چون شکل و موقعیت دندان در مار های سمی و غیر سمی با هم تفاوت داره ، بنابراین با دقت در محل گزیدگی میشه سمی یا غیر سمی بودن اون رو فهمید . نوع گزش مارهای غیر سمی :
در محل گزش این نوع مار ها ، اثر چهار ردیف دندانی یکسان که به صورت دو قوس آرواره است دیده میشه.
نوع گزش مارهای سمی :
در مار های سمی ، چون دندان های سمی از سایر دندان ها بلند تر هستن ، معمولا در قوس بیرونی تنها اثر یک یا چند دندان به صورت حفره ای ، ( در طرفین اثر دندانی قوس میانی ) دیده میشه . در ضمن در گزش مار های سمی ، از محل این حفره های کوچک دندانی که جای تزریق کننده سم هستن ، خونابه خارج میشه .
در تکمیل بحث مون در رابطه با این سئوال ، بد نمی دونم در مورد نشانه های مسمومیت از روی علایم ظاهری بدن صحبتی بشه .
نشانه های مهم مسمومیت حاصل از مارگزیدگی بر حسب انواع مار ها ، به شرح زیر خلاصه میشن :
گزش افعی ها :
معمولا ادرارهای خونی یا هموگلوبینوری و بعد ، عدم انعقاد خون ...
در هموگلوبینوری ، رنگ پلاسمای بدن قرمز یا تیره میشه . در ضمن گزش همه ی انواع افعی باعث عدم انعقاد خون نمیشه.
گزش افعی ها غالبا همراه درد شدید و علائم خونریزی موضعی و ظهور دانه های قرمز و چسبندگی خون در یکی دو ساعت اول هست .
گزش گروه آلاپیده مثل مار کبری :
سستی و خواب آلودگی و فلج حلق از علائم مهم به شمار می ره . خون ریزی یا هموراژی و عدم انعقاد خون هم دیده میشه . این نشانه ها در کمتر از یک ساعت ظاهر میشه و به سرعت پیشرفت می کنه ، به نحوی که سستی و اختلال دستگاه تنفسی و احیانا شوک قلبی رو همراه دارن
در مورد شرایط زیست محیطی مار ها ، ببینید نمیشه گفت مار ها متعلق به مناطق خاصی مثل کویر ها یا جنگل ها و ... هستن ، در واقع این خزنده در خیلی جاها یافت میشه ، اما در کل مارها به 14 تیره تقسیم میشن که دو تیره از اونها فقط به حالت سنگواره دیده شده اند . از تیره های موجود ، انواع یک تیره اختصاصا در آب دریاها زندگی می کنن و دارای ویژگی های ریخت شناسی خاص خودشون هستن که این باعث میشه از مارهای خشکی جدا بشن . 11 تیره هم در خشکی یا کناره رودخانه ها و داخل مرداب ها و یا مناطق خشک و کویری به سر می برن .
اما یه نکته یی که برای تشخیص این موضوع کمکمون می کنه اینه که مارها معمولا در روز و نور مستقیم ، بی حرکت و ساکت هستن ، چون مارها عموما قوه بینایی بسیار ضعیفی دارن و به همین دلیل از روش منحصر به فردی برای جهت یابی استفاده می کنن ( زبان ، که اگر شد بعدا در موردش صحبت می کنیم ) . دید چشم مارها شطرنجیه و به دلیل فقدان پلک ، چشم اونها با نور مغایرت داره . در ضمن مار ها فاقد گوش شنوایی هستن و بنابراین تحرک اونها در شب و در تاریکی بیشتره . اکثریت صید مارها هم در شب صورت می گیره .
در نتیجه میشه گفت در جاهایی که نور زیادی هست ، حضور مار ها هم کمتر دیده میشه .
و اما بحث معالجه بعد از مار گزیدگی که خیلی هم مهم هست و دونستنش برای هر کسی فکر می کنم مفید باشه ، ولی قبلش اجازه بدین یکم در مورد سم مار ها صحبت کنیم .
انواع سم مارها رو میشه به دو دسته کلی تقسیم کرد :
زهر های مختل کننده جریان خون
زهر های اعصاب
زهر های جریان خون ، خون ، رگ ها و سایر بافت های بدن رو تجزیه و متلاشی می کنن . از بارز ترین علایم این نوع زهر ، عدم انعقاد خون هست . زهر های اعصاب بر عکس قبلی ، اثر فلج کننده بر سیستم عضلانی ، دستگاه تنفسی و قلب دارن .
معمولا با توجه به نوع مار ، هر دو نوع سم با غلظتی متفاوت با یکدیگر مخلوط هستن . مثلا در زهر بسیاری از افعی ها ، میزان غلظت سم مختل کننده جریان خون بیشتره . در حالی که بسیاری از مار های کبری و سایر مار های سمی دارای زهری هستند که بر روی سیستم عصبی بدن اثر میذاره .
هر نوع مار زهری مخصوص به خودش داره که در ترکیب شیمیایی با زهر انواع مار های دیگه متفاوته . به همین دلیل تشخیص مار گزیده باید با واکسن و سرمی مداوا بشه که در برابر آن نوع زهر اثر و کارایی داره .
افعی سبز جنگلی - بزرگترین مارها در دنیا متعلق به خانواده ای هستند بنام بویدای (Boidae) که مارهای بوآ (Boa) و پیتون (Python) نیز از این خانواده می باشند. طول برخی از این مارها از.6 متر تجاوز نمی کند. اما تعدادی از انواع آنها هستند که طول آنها به بیش از 9 متر میرسد.
- مارهایی که در دریا زندگی می کنند دارای آبشش نیستند و برای تنفس مجبور هستند که به سطح آب بیایند. اما با این حال توانایی آنرا دارند که ساعتها زیر آب بدون آنکه روی سطح آب بیایند، بمانند. آنها توانایی آنرا دارند که در این مدت از اکسیژن محلول در آب استفاده کنند.
- یک مار بزرگ پیتون می تواند یک موجود زنده به وزن 70 کیلوگرم را به راحتی ببلعد، اما هضم این لقمه ممکن است برای او بسیار دشوار باشد.
- مارها دارای حس بویایی بسیار قوی هستند و از آن برای جستجو و شکار استفاده می کنند. علاوه بر این برخی از انواع مارها با تشخیص حرارت بدن طعمه، آنرا ردیابی و شکار می کنند.
- بسیاری از گونه های مار از جمله مار کبری از طریق ارتعاشات هوا نمی توانند چیزی بشنوند. برعکس آنها لرزش ناشی از حرکت یا صوت را از طریق بدن خود که روی زمین می باشد احساس می کنند.
- مارها توانای حرکت با سرعت بالا را ندارند. بیشترین سرعتی که برای حرکت مارها ثبت شده است حدود 13 کیلومتر بر ساعت می باشد.
- بیشترین طول عمری که برای یک مار مشاهده شده است کمتر از 30 سال می باشد که مربوط به نوع آناکوندا (Anaconda) و مار کبرای سیاه می باشد. - سم مامبای سیاه (Black Mamba) باعت مختل شدن سریع اعصاب می شود و از قویترین سموم شناخته شده مارها می باشد. برای همین اغلب پاد زهر های سم مار را از آن می سازند.
- مارها به دلیل کوچک بودن بخشی از مغزشان که وظیفه یادگیری را بعهده دارد هرگز توانایی یاد گیری ندارند.
- اغلب مارها حدود 200 دندان دارند که از آن برای نگهداری از طعمه خود استفاده می کنند. آنها بهیچ وجه به کمک این دندانها نمی توانند طعمه را بجوند چرا که این دندانها به سمت عقب متمایل می باشند، اما با آنها گاز میگیرند. 1
مواد سازنده ی سم مار ها .... :
سم مار مایعی است روغنی شکل و بر حسب نوع مار بهرنگ سفید تا زرد پررنگ ، شفاف یا کدر و اندکی اسیدی می باشد. سم مار مخلوطی است ازمواد پیچیده پروتئینی با خواص سمی و آنزیمی و مواد غیر پروتئینی از قبیل انواعلیپید ها ، کربوهیدرات ها ، نمک های مختلف فلزی و شبه فلزی ، ریبوفلاوین و آب. سمماده ایست سرشار از آنزیم . در حدود 26 نوع آنزیم در سم مارها وجود دارد. در حدود 90 تا 92 درصد از وزن خشک سم را مواد پروتئینی تشکیل می دهند ، که برخی از آنها رویدستگاه عصبی تاثیر می گذارند ، برخی تراوایی غشای یاخته را تغییر می دهند و بعضیدیگر موجب تخریب تار های ماهیچه ای می شوند.
همچنین سم مار حاوی مواد غیرپروتئینی می باشد شامل :
یون های مختلف فلزی ، چربیها ، کربوهیدرات ها و موادرنگین ، چربی ها به صورت کلسترول و لسیتین ...
همچنین در سم چند نوع مارگالاکتوز و گلوکز تشخیص داده شده است