تغذیه در بیماران داری مرض قند

مرض قند و انواع آن:
بیماری مرض قند بیماری است که به علت مصرف نشدن میزان قند،قند در خون بالا می رود در این بیماری جسم قادر به سوخت و ساز درست نیست .مرض قند در غالب موارد به سه شکل اساسی است :
یک نوع آن که به آن مرض قند نوع1 میگویند از سن جوانی شروع می شود و علاج این بیماری دشوار است اما در پیروی از یک رژیم غذایی خوب غالبا به کاهش انسولین تا یک سوم مقدار مصرف آن و کاهش عوارض مرض قند منتهی می شود.
در نوع دوم مرض قند که به آن مرض قند نوع 2 میگویند بیشتر از بزرگسالی شروع می شود و اغلب این بیماران چاق یا دارای اضافه وزن هستند و فعالیت بدنی اندکی دارند.رژیم غذایی چرب باعث کاهش کار کبد می شود .معمولا نیمی از بیماران که دارای مرض قند نوع 2 می باشند از بیماری خود بی اطلاع هستند.
هرگاه بیمار برای چند هفته رژیم غذایی کم چرب و حاوی مقادیر زیادی غلات سبوس دار و سبزیها و صیفی جات و مصرف گوشت،تخم مرغ،پنیر،کره،روغن اضافی،آجیل،دانه ها،غذاهای بسیار شیرین و شور و پر ادویه را محدود کند می تواند مصرف انسولین و قرصهای ضد قند را قطع کند .
مرض قند نوع سوم که در حاملگی بروز می کند .عدم تشخیص و درمان مرض قند حاملگی باعث افزایش عوارض در مادر و جنین می شود.
نشانه های این بیماری:
پرخوری
تشنگی بیش از حد
دیر بهبود پیدا کردن زخم ها
تکرر ادار است یعنی بیمار به دفعات متوالی دفع ادرار دارد
از دست رفتن حس بخش های انتهایی اندامها یا احساس گزگز کردن یا مور مور شدن دستها و پاها
کاهش وزن
خستگی و احساس از دست رفتن انرژی
تاری دید
خشکی و خارش پوست
عفونت های عود کننده مثل برفک و عفونت های پوستی و عفونت های دستگاه ادرای

عوارض مخرب مرض قند:
بالا بودن مداوم قند می تواند باعث خراب شدن برخی از اعضای بدن گردد.البته امروزه با مطالعات متعدد ثابت شده است که کنترل دقیق قند خون می تواند از پیدایش یا پیشرفت این عوارض جلوگیری کند اعضایی که ممکن است براثر مرض قند آسیب ببینند عبارت اند از:
اعصاب: مرض قند باعث اختلال در کار اعصاب بدن می شود که بی حسی پاها اغلب اولین علامت آن است.
چشم: در مواقعی که قند خون بالا است تغییراتی در چشم پدید می آید که موجب تاری موقتی دید می شود و همچنین آسیب هایی به چشم وارد می شود که اگر به سرعت درمان نشود باعث کاهش قدرت دید وحتی نابینایی می شود
کلیه: کلیه در برابر بیماری مرض قند بسیار آسیب پذیر است امروزه بیماری کلیوی ناشی از مرض قنداز شایع ترین علل نیاز به دیالیز در ایران است.
قلب: در بیماری مرض قند به دلیل وجود اختلال در سوخت و ساز چربی ها و قند ها ، احتمال آسیب به رگ ها تغذیه کننده قلب بیش از افراد دیگر است.آسیب به رگ ها موجب قطع خونرسانی به عضله قلب و پیدایش دردهای قفسه سینه و در موارد شدید باعث سکته های قلبی می شود .در بیمارانی که مرض قند دارند شروع این علامت ها ممکن است تدریجی باشد و حتی ممکن است فرد مبتلا هیچ یک از موارد فوق را تجربه نکند و تا سالها مرض قند او تشخیص داده نشود.
افراد در معرض خطر مرض قند:
1-افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند
2-افرادی که پدر ،مادر،خواهر یا برادر آنها سابقه ابتلا به مرض قند دارد
3-افرادی که فشار خون بالایی دارند
4-زنانی که سابقه دو بار سقط بدون علت مشخص یا سابقه مرده زایی یا سابقه به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از 4کیلوگرم دارند.
5-افراد كم تحرك ( افرادي كه فعاليت بدني و ورزش كم انجام مي دهند يا اصلاً انجام نمي دهند )
6- افراد با تغذيه ناصحيح و استفاده بيش از حد غذاهاي شيرين و چرب

تغذیه در بیماران مبتلا به مرض قند:
اساس تغذیه در بیماران دارای مرض قند تفاوت چندانی با دیگر افراد ندارد ،افراد مبتلا به مرض قند باید رژیم غذایی خود را بر اساس اعتدال و تنوع غذایی بگذارند .چها رگروه اصلی یعنی نان و غلات،میوه وسبزی ،شیر و لبنیات ،گوشت و تخم مرغ باید در برنامه همه افراد مبتلا به بیماری مرض قند باشد و حذف هیچ یک از چهار گروه غذایی به صلاح نیست.
برخی از گروه های مواد غذایی ارزش تغذیه ای بیشتری دارند :
مثلا در گروه نان و غلات ،جو مهمتر است ولی نان گندم به ویژه آنها که سبوس بیشتری دارند نیز بسیار مفید است.
در گروه لبنیات،شیر ارزش غذایی بالایی دارد ولی ماست نیز جایگزین بسیار مناسبی است به ویژه این که قند شیر که جزء قند های ساده است کمتر به بدن می رسد.
در گروه میوه ها سیب ،هندوانه و میوه هایی که رنگ صورتی ،قرمز ،بنفش دارند برای همه افراد از جمله افرادی که دچار مرض قند می باشند بسیار مفیدند و علاوه بر ویتامین ها ،ترکیبات مفید دیگری را به بدن می رسانند .
در گروه سبزیجات گوجه فرنگی ،اسفناج،انواع کلم به ویژه کلم های قرمز ،کلم بروکلی،کاهو و سیر بسیار مفید است و باید در برنامه غذایی گنجانده شود.
از میان گروه گوشت ها،ماهی بر انواع دیگر برتری دارد و علاوه برآن که پروتئین های لازم را به بدن می رساند در تامین اسید های چرب مفید نقش مهمی را بر عهده دارد.
علاوه بر چهار گروه غذایی که گفته شد از آنجا که روغن ها خواه یا ناخواه در برنامه غذایی ما وجود دارد و بخشی از آن نیز به واقع برای بدن لازم است ،بهتر است سعی کنیم مهمترین آنها را انتخاب کنیم،امروزه ثابت شده است گردو به سبب داشتن چربی های مفید نقش مهمی در تامین اسید چرب لازم بدن دارند.البته بدن به چربی های ذیگر مثل روغن زیتون یا روغن های گیاهی مثل ذرت،آفتابگردان،سویا نیز نیاز دارد که روغن سویا نیز دارای اسید های چرب بسیار مفیدی برای بدن می باشد.
از بین نوشیدنی ها چای به مراتب مفید تر از نوشابه های گاز دار است چای(کم رنگ) حاوی ترکیباتی است که از بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها پیشگیری می کند.
مواد غذایی از نظر مقدار قند و سرعت جذب قند نیز در تغذیه افرادی که مرض قند دارند باید مورد توجه قرار گیرند و سعی شود مواردی در برنامه غذایی قرار گیرد که قند کمتر و جذب کمتری دارد.در اینجا به چند ماده غذایی اشاره می شود و باید توجه شودمواد غذایی که میزان قند آنها بیشتر از 70 است مناسب برای رژیم غذایی افرادی که مرض قند دارند نیستند و باید حتی المکان از مصرف آنها خودداری کنند.
ماده غذایی میزان قند ماده غذایی میزان قند
سیب زمینی 100 نان باگت 120
بیسکویت 80 طالبی 90
نان لواش 70تا80 خرمای مضافتی 84
خرمای زرد 50 لبو 90
ذرت 80 بستنی 87
پرتقال 70 انگور 62
برنج 40 تا 65 نان سنگک 47
کشمش سبز 57 کشمش قرمز 49
نخود 32 ماکارونی 64
عدس 41 هلو 40
گلابی 51 گیلاس 32
شیر 39 توت خشک 47

ضمنا باید توجعه شود غذاهایی که عدد پایین تری دارند اگر بیش از حد مصرف شوند قند خون را بالا می برند.
توصیه های تغذیه ای برای بیماران مبتلا به مرض قند:
سعی كنید برنامه غذایی خود را به طور منظم تنظیم كنید. به نحوی كه هر روز در ساعات معینی غذا بخورید. غذا خوردن منظم در تنظيم ميزان قند خون اثر زيادي دارد به خصوص اگر قرص يا انسولين مصرف مي كنيد.
سعی کنید که مقدار مواد نشاسته ای مصرفی خود را در روز های مختلف ثابت نگه دارید .
چربی دریافتی از طریق موادغذایی را محدود كنید.
مصرف قندهای ساده مانند شكر،مربا، شربت،نوشابه ،شکلات ،شیرینی،کیک،بیسکویت،کمپوت ،نوشیدنی های شیرین را محدود كنید.
از مصرف نان های روغنی،غذاهای سرخ شده،سیب زمینی سرخ شده،چیپس،کره یا خامه،شیر و ماست چرب،سس سالاد،خیار شور،آجیل شور،ماهی دودی شده پرهیز کنید.
تلاش كنید از محصولات بدون قند مانند نوشابه های بدون قند، ژله بدون قند و بیسكوئیت های بدون قند استفاده كنید.
از میوه های تازه و كلوچه های كم چربی و غلات به عنوان میان وعده استفاده كنید.
هر روز صبح، غلات پرفیبر را انتخاب کرده و فیبر در مواردی نظیر انواع لوبیا ، عدس ، نخود ، سبزیها ، میوه ها و سبوس به مقادیر زیاد وجود دارد واز مصرف غلات دارای مقادیر زیاد شكر خودداری كنید.
به جای آب میوه از میوه تازه استفاده كنید.
10. از شیرهای كم چربی استفاده كنید.
11. روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
12. گنجاندن سبزي ها و ميوه ها به مقدار كافي در غذاي روزانه را فراموش نكنيد.
13.سیب ، مركبات مثل پرتقال، لیمو و گریپ فروت ، توت فرنگی ، هویج و غلات سبوس دار منابعی هستند که الیاف گیاهی بالایی دارند که ضمن ایجاد احساس سیری می توانند باعث کنترل قن خون شوند تعداد وعده های غذایی خود را افزایش دهید.
14. مواد غذايي كه روزانه مصرف مي كنيد به 3 وعده اصلي و 3 ميان وعده تقسيم نماييد.
15.در هر وعده غذايي بايد سعي كنيد كه حداقل از هر 3 گروه غذايي مختلف استفاده نماييد؛ براي مثال ساندويج تخم مرغ كه در آن گوجه فرنگي، كاهو و جعفري استفاده شده باشد.
16.در بین روز در فواصل بین غذا ها از چند لقمه نان و پنیر یا یک ماده پروتئینی دیگر استفاده کنید.
17.میوه های خشک چون آبشان را از دست داده اند میزان قندشان افزایش پیدا کرده است لذا باید از مصرف آنها اجتناب کنید.
18.سعي كنيد غذاهاي متنوع مصرف كنيد تا مواد معدني و ويتامين ها به مقدار كافي به بدنتان برسد.
19. حتما قبل از صرف غذا از سالاد یا موادغذایی كم كالری مانند كاهو، كرفس، ژله بدون قند و سوپ های ساده و كم كالری استفاده كنید.
20. از مصرف آب میوه در صبح و به صورت ناشتا خودداری كرده و به جای آن در طول روز از میوه تازه استفاده كنید. آب میوه ها ممکن است قند خون را افزایش دهد بنابراین سعی کنید آب میوه ها را بیشتر از یک نوبت در روز مصرف نکنید ودر صورت استفاده از آب میوه نوع شیرین نشده آن را انتخاب کنید.
21.آناناس،انگور ،موز،هلو،آلو،انجیر،خربزه و خرمای مضافتی را نخورید چون قند بالایی دارند.
22.مصرف برنج را کاهش دهید چون برنج خطر ابتلا به ديابت را تا 2 برابر افزايش مي دهد.


23.از مصرف سیب زمینی و هویج پخته و پوره شده خودداری کنید.
24. از نوشیدنی ها و دسرهای بدون قند استفاده كنید.
25.آرد گندم كامل را جانشین آرد سفید كنیدو از مصرف نان های حجیم و برشته کردن آنها خودداری کنید
26.از مصرف روغن ماهی و مكمل نیاسین خودداری كنید زیرا باعث افزایش قند خون می شوند.
27.تن ماهی ،خاویار،امعاءو احشاء حیوانات مصرف نشود.
28. مصرف چربی ها را در برنامه روزانه غذایی خود طبق نظر متخصص تغذیه كاهش دهیدواز خوردن غذاهای سرخ شده و همچنین چربی ها نظیر کره ، مارگارین ، گوشت پر چرب و پنیر پر چرب اجتناب نمایید و به هنگام مصرف روغن، هيچ گاه روغن را در ظرف سرازير نكنيد و برای سرخ کردن از روغن های مخصوص سرخ کردن استفاده کنید.
29.از مصرف سوپ هایی که در تهیه آنها قسمت های چرب مرغ استفاده شده خودداری کنید و یا از سوپ هایی که با سبزیجات و گوشت مرغ بدون پوست و یا حبوبات تهیه شده مصرف نمائید.
30.مغزهاي گردو، بادام و... در گروه چربي ها قرار مي گيرند و هر واحد آنها برابر 2 قاشق غذا خوري است
31.تحقیقات نشان داده است که چاقی می تواند باعث بروز مرض قند می شود سعی کنید که وزن ایده آل خود را به دست آورید و آن را حفظ نمایید و در صورت چاق بودن وزن خود را کاهش دهید.
32.هفته ای 3بار و هر بار به مدت نیم ساعت ورزش کنید.بهترین ورزش پیاده روی است.
33.مواظب باشید نمک زیاد مصرف نکنید به هنگام طبخ غذا از نمك كمتري استفاده كنيد و سعي نماييد كه پس از پخت، نمك به غذا اضافه نكنيد.
34.از غذاهاي كنسرو شده كه در طي فرآيندهاي صنايع غذايي نمك به آنها افزوده مي شود كمتر استفاده كنيد.
35.از گياهان معطر و ادويه هاي فاقد نمك براي طعم دادن به غذا استفاده كنيد
36.مصرف هفتگي تخم مرغ را محدود كنيد (حداكثر هفته اي 2 بار)
37.روزانه از مواد پروتئيني نيز استفاده نماييد.
38.به اندازه كافي ماست و شير مصرف كنيد.
39.چای را بلافاصله یا با فاصله کوتاه بعد از غذا یا قبل از غذا ننوشید
40. نان لواش ماشینی و باقلای سبز بدون پوست مورد استفاده قرار نگیرد.
41.از گرسنگی کشیدن پرخوری کردن بپرهیزید.
42.در رژیم غذایی قهوه وچای پر رنگ و نوشابه را حذف کنید.
منبع :http://iec.behdasht.gov.ir