برنامه ريزي غذائي ( رژيم غذائي) برای کنترل قند خون

برنامه ريزي غذائي ( رژيم غذائي)

هيچ معالجه قطعي براي مرض قند وجود ندارد و اين افراد بايد هميشه تحت درمان بوده و بيماريشان را كنترل نمايند. اثرات درمان در هرفردي بستگي به نحوه اجراي دستورات پزشك توسط او دارد. با مرض قند مي توان به سه روش برخورد نمود: (1) با مصرف قرصهاي پايين آورنده قند خون، (2) با تزريق انسولين و (3) با بكار بردن رژيمهاي غذايي خاص.
درمان مرض قند با رژيم غذايي عبارتست از پيروي از يك برنامه غذايي سالم و نه اينكه خود را گرفتار رژيمهاي غذايي بسيار محدود كننده و سخت نماييم. صرف نظر از اينكه به كدام نوع از مرض قند مبتلاء هستيم، رژيم غذايي بايد در نظر گرفته شود. در مواردي كه مرض قند نوع 2 وجود دارد، ممكن است فقط با رژيم غذايي و بدون استفاده از قرص يا انسولين، قند خون به ميزان طبيعي باز گردد.
با اينحال اگر شما به مرض قند نوع 1 دچار هستيد براي اينكه به بهترين حالت ممكن در كنترل ميزان قند خونتان برسيد نياز داريد كه در مورد تعادل مواد غذايي كه مي خوريد با انسوليني كه تزريق مي نماييد مطالبي را بدانيد.
قرصهاي پايين آورنده قند خون براي كنترل مرض قند نوع 2 بكار مي روند و انواع مختلفي دارند كه در فصلهاي بعدي اين كتاب بطور مفصل در مورد آنها صحبت خواهد شد.
همه بيماران مبتلاء به مرض قند نوع 1 بايد انسولين تزريق كنند اما فقط درصد كمي از افراد دچار مرض قند نوع 2 مجبور به تزريق انسولين هستند.

رژيم غذايي

هنگامي كه شما به مرض قند دچار هستيد، نوع رژيم غذايي كه پيروي مي كنيد به آن صورتي نيست كه هر غذايي كه جلوي شما گذاشتند شما نمي توانيد بخوريد. اين رژيم غذايي به اين معني است كه شما، بيشتر غذاهايي كه برايتان مناسب است را بايد بخوريد و آنهايي كه زياد خوب نيستند را نخوريد. گرچه چنين رژيم غذايي را همه افراد (چه مبتلاء به مرض قند باشند يا نباشند) بايد پيروي كنند. با اينحال تفاوتي كه خوردن سالم غذاها مي تواند وقتي شما به مرض قند مبتلاء هستيد براي سلامت كل بدن شما داشته باشد بسيار بيشتر از ساير افراد مي باشد زيرا بدون اين رژيم غذايي، داروهايي كه مصرف مي كنيد زياد مؤثر نخواهند بود.


غذا خوردن منظم

مطلب ديگري كه بايد بخاطر بسپاريد اين است كه در صورتي كه غذاهايتان را بطور منظم و سر ساعات خاصي مصرف نماييد كنترل قند خونتان راحت تر خواهد بود. اگر شما انسولين تزريق مي كنيد، احتمالاً پزشكتان در مورد اهميت زمان غذا خوردن و تزيق انسولين به شما توضيحاتي خواهد داد و شما كم كم ياد خواهيد گرفت كه چگونه و چه مقدار غذا براي نيازهاي انرژي تان مصرف نماييد.
اين امر ممكن است در وحله اول براي كساني كه بطور شيفتي كار مي كنند مشكل باشد اما با مشورت با پزشك يا متخصص تغذيه مي توانند بر اين مشكل غلبه كنند. بطور كلي شما بايد هر 3 يا 4 ساعت يك وعده غذايي يا ميان وعده غذايي ميل نماييد. همچنين وقتي كه در شبها هم كار مي كنيد ممكن است نياز به مصرف يك وعده غذاي اضافي داشته باشيد.

غذاهاي مناسب در يك رژيم غذايي سالم

يك رژيم غذايي متعادل مي تواند به كنترل ديابت شما كمك كرده و شما را مطمئن سازد كه داروهايي كه مصرف مي كنيد بطور مؤثري عمل خود را انجام دهند. در اينجا چند غذا فهرست شده اند تا به شما نشان دهد كه چه نوع غذاهايي را بهتر است كه مصرف نماييد.

صبحانه:

- شيرخامه گرفته شد
- شيرين كننده هاي مصنوعي بجاي قند و شكر
- غلات داراي فيبر زياد
- نان سبوس دار
- چربي هاي غيراشباع
- مارمالاد يا مرباي كم شيرين
- ميوه ها


غذاهاي اصلي (ناهار يا شام)

- شامل بعضي غذاهاي نشاسته دار مثل نان، سيب زميين، ماكاروني و برنج
- سبزيجات
- نخود و لوبيا
- مقادير كمي گوشت بدون چربي يا ماهي بدون چربي (از سرخ كردن آنها پرهيز نماييد)
- ميوه ها
- ماست كم چربي


ميان وعده هاي غذايي

- در صورتي كه مي خواهيد وزن خود را كم نماييد از خوردن زياد اين غذاها خودداري نماييد و بجاي آنها ميوه بخوريد.
- ساندويچ يا نان تست همراه با مواد غذايي كم چرب
- غلات
- چيپس كم چربي
- بيسكويت بدون شكر


كنترل وزن

افرادي كه بيماري ديابت آنها به تازگي تشخيص داده شده است ممكن است توسط پزشك به آنها توصيه شده باشد كه مقداري از وزنشان بكاهند.
وقتي كه رژيم غذايي جديد شما مشخص گرديد، شما احتمالاً متوجه خواهيد شد كه با اين روش، ثابت نگهداشتن وزن آسان خواهد بود. بخاطر داشته باشيد كه شما فقط هنگامي وزن كم خواهيد كرد كه كمتر از مقدار مورد نياز بدن براي انجام فعاليتهاي روزانه غذا مصرف نماييد.
اطلاعاتي كه در صفحات بعدي اين كتاب مطالعه خواهيد كرد مي تواند بعنوان راهنمايي براي تغذيه سالم و صحيح مورد استفاده قرار گيرد. هيچ دليلي وجود ندارد كه تمام افراد خانواده شما نتوانند از رژيم ديابتي شما استفاده كنند، اما اگر بعضي از افراد خانواده تان علاقه خيلي زيادي به خوردن غذاهاي سرخ كرده يا غذاهاي شيرين دارند، تغيير در رژيم غذايي آنها را بايد به تدريج انجام دهيد.


نكاتي براي كم كردن وزن

- از غذاهاي پرچربي و سرخ كرده پرهيز نماييد.
- در هر وعده، غذهاي كمتري را بخوريد.
- از خرودن ميان وعده هاي غذايي مثل چيپس و بيسكويت خودداري نموده و بجاي آنها ميوه بخوريد.
- وعده هاي غذايي را سر وقت بخوريد.
- تمرنات ورزشي بيشتري انجام دهيد.


حفظ يك رژيم غذايي متعادل

همانگونه كه تاكنون متوجه شده ايد، شيوه خوب غذا خوردن به معناي خوردن تركيبي از غذاهاي خوب و سالم و كنار گذاشتن غذاهاي مضر و زيان آور مي باشد. اگر شما در مورد غذاهايي كه مي خوريد اطمينان نداريد، مي توانيد با مشورت با يك متخصص تغذيه از او كمك بگيريد. با اينحال وقتي كه شما به اصول صحيح غذا خوردن عادت كرديد، اين كار براي شما بسيار آسان خواهد شد.

هر وعده غذايي كه مصرف مي كنيد بايد موارد زير در آن رعايت شده باشد:

- 40 درصد غذاي شما بايد شامل غذاهاي نشاسته اي و ترجيحاً انواع بافيبر زياد باشد.

- 40 درصد غذاي شما بايد حاوي سبزيجات، سالاد يا ميوه باشد.

- باقي 20 درصد غذاي شما هم بايد شامل منابع پروتئيني مثل گوشت، ماهي، تخم مرغ، حبوبات يا پنير باشد.
با مصرف غذاهايي كه نسبتهاي فوق در آنها رعايت شده است، قند خون شما در وضعيت مناسب باقي خواهد ماند.


خوردن كربوهيدراتهاي مناسب

كربوهيدراتها گروهي از مواد غذايي هستند كه در بدن تجزيه شده و به گلوكز (قند خون) تبدي مي شوند تا براي شما ايجاد انرژي كنند. دو نوع كربوهيدارت وجود دارد (1) قندي و (2) نشاسته اي.


كربوهيدراتهاي قندي:
قند، شكر، شكلات، شيريني، كيك، بيسكوئيتهاي شيرين و نوشابه‌ها حاوي اين نوع كربوهيدراتها مي باشند. شما بايد مصرف اين نوع مواد غذايي را كنار بگذاريد زيرا گلوكز آنها خيلي سريع وارد خون مي شود و مي تواند بطور ناگهاني قند خون شما را بالا ببرد. براي شيرين شدن چاي يا مواد غذايي تان، مي‌توانيد از شيرين كننده هاي مصنوعي مثل قرصهاي ساخارين كه در داروخانه ها موجود است استفاده نماييد.


كربوهيدراتهاي نشاسته‌اي:
نان، سيب زميني، ماكاروني، برنج، غلات و ميوه ها حاوي اين نوع كربوهيدراتها مي باشند. اين مواد غذايي به آهستگي تجزيه مي شوند و منبع خوبي براي ايجاد انرژي هستند، بنابراين از اين مواد بطور منظم و در هروعده غذايي استفاده نماييد.


خوردن چربي ها مناسب

نوع چربي كه ما مصرف مي كنيم از اهميت زيادي برخوردار است. دو نوع اصلي چربي وجود دارد: (1) چربي هاي اشباع شده و (2) چربي هاي اشباع نشده.

چربي هاي اشباع شده:
روغن هاو چربي هاي حيواني كه در گوشت، شير، چربي و كره وجود دارند از نوع چربي هاي اشباع شده هستند. مصرف اين نوع چربي ها مي تواند سبب بروز مشكلاتي در گردش خون شود. همه افراد بايد مصرف اين نوع چربي ها را كاهش دهند.

چربي هاي اشباع نشده: اين نوع از چربي ها كمي بهتر از نوع چربي هاي اشباع شده مي باشند و خودشان به دو دسته تقسيم مي شوند (1) پلي و (2) مونو.

چربي‌هاي اشباع نشده پلي: روغن آفتابگردان، روغن ذرت و مارگارينهاي آفتابگردان حاولي اين نوع چربي هستند.
چربي‌هاي اشبع نشده مونو: در روغن زيتون اين نوع چربي وجود دارد كه نسبت به بقيه انواع چربي ها بهتر است و مي توان به جاي آنها استفاده نمود.
بخاطر داشته باشيد كه تمام انواع چربي ها داراي كالرزي زيادي مي باشند و بنابراين مصرف زياد آنها منجر به افزايش وزن و چاقي مي شود.

خوردن فيبرهاي مناسب
فيبرهاي غذايي به دو صورت (1) محلول در آب (جذب ساير غذاها را در بدن كاهش مي دهند و (2) غير محلول در آب (غير قابل هضم بوده و به جلوگيري از يوبست كمك مي كند) مي‌باشند. مصرف فيبرهاي غير محلول در آب براي افاردي كه مي خواهند لاغر شوند بيسيار مناسب است.
شما بايد حدود 30 گرم در روز از فيبرهاي غذايي استفاده نماييد. خوردن اين فيبرها به روده شما كمك مي كند كه كار خود را بخوبي انجام دهد تا دچار يبوست نشويد. بعضي از انواع فيبرها مثل فيبرهاي محلول در آب مي توانند هم به كاهش قند خون و هم به كاهش كلسترول خون كمك زيادي نمايند. غذاهايي مثل لوبيا، نخود فرنگي، سوپ عدس و جوي دو سر داراي مقادير زيادي فيبرهاي محلول در آب هستند. غذاهايي همچون نان سبوس دارن ميوه هاي پوست نكنده، آرد سبوس دار و برنج حاوي مقادير زيادي از فيبرهاي غير محلول در آب هستند.

خوردن پروتئين هاي مناسب

پروتئين ها براي بدن ضروري مي باشند. آنها در ترميم بافتها و در رشد كودكان بسيار مؤثر هستند، اما شما نياز نداريد هك بيش از مقداري كه به آن احتياج داريد مصرف نماييد. برنامه رژيم غذايي شما بايد طوري باشد كه 12 تا 15 درصد نيازهاي انرژي روزانه تان از طريق مصرف پروتئين ها بدست آيد. اين پروتئين ها مي توانند هم از طريق منابع گياهي مثل نان، غلات، برنج، آرد و ماكاروني و هم از طريق منبع حيواني مثل گوشت، تخم مرغ، ماهلي و لبنيات تأمين شوند. پروتئين هاي حيواني نسبتاً داراي چربي و كالري بيشتري هستند اما فاقد كربوهيدرات مي باشند. بنابراين در هنگام برنامه ريزي براي رژيم غذايي تان به اين مسئله نيز توجه داشته باشيد.


از نمك پرهيز كنيد

خوردن مقادير زياد نمك براي ما مناسب نمي باشد و مي تواند منجر به بالا رفتن فشار خون شود. سعي كنيد كه در آشپزخانه از مقادير كمي نمك براي پختن غذاها استفاده نماييد و در سر سفره هم نمكدان نگذاريد. بجاي نمك مي توانيد در صورت لزوم از فلفل و ادويه جات براي بهتر كردن طعم غذاها استفاده نماييد.


ويتامين ها و مواد معدني

اگر شما داراي يك رژيم غذايي متعادل هستيد، نيازي نخواهيد داشت كه قرصها يا شربتهاي ويتاميني يا داراي مواد معدني مصرف نماييد، زيرا اين غذاها به اندازه كافي داراي ويتامين ها و مواد معدني مي باشند. بعضي محققين عنوان كرده اند كه كمبود بعضي مواد مثل كروميوم و سلنيوم ممكن است در بروز مشكلات بيماري قند نقشي داشته باشند. با اينحال هيچ راهي وجود ندارد كه مقادير اين عناصر را در بدن يا رژيم غذايي شما تعيين كند. احتمالاً بهترين كار اين است كه رژيم غذايي متنوعي داشته باشيد تا مطمئن شويد كه از همه ويتامين‌ها و مواد معدني به اندازه كافي به بدنتان مي رسد.

نمونه برنامه غذائي ظهر

يکشنبه	شنبه	ظهر	گروه غذائي / زمان
دو قاشق کره بادام زميني	يک تکه گوشت ، يک قاچ کوچک پنير	2	غذاهاي پروتئيني
يک حلقه نان	دو تکه کوچک نان	2	غذاهاي نشاسته اي
نصف ليوان شير نصف ليوان ماست ساده	يک ليوان	2	شيرميوه ها و سبزيجات
نصف يک موز کوچک	نصف يک سيب متوسط	1	چربي ها و روغن ها
يک قاشق سوپ خوري	يک قاشق مارگارين	1	ادويه جات، چاشني ها

منبع