جاده غار مغان با اجرایی نسنجیده، زخمی زشت بر چهره زیبای طبیعت

■ جاده غار مغان با اجرایی نسنجیده، زخمی زشت بر چهره زیبای طبیعت

با احداث جاده ای به غار مغان به گفته محقّقان گروه پژوهشی گیاهشناسی پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهداقدامی نسنجیده بوده و با احداث این جاده گُل مینای مشهدی در خطر نابودی قرار گرفته است...

با احداث جاده ای به غار مغان به گفته محقّقان گروه پژوهشی گیاهشناسی پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهداقدامی نسنجیده بوده و با احداث این جاده گُل مینای مشهدی در خطر نابودی قرار گرفته است.

به گزارش خراسان روابط عمومی دانشگاه فردوسی مشهد گزارشی به روزنامه ارسال کرده که نوشته شده است: گزارش علمی با موضوع نقد اقدام غیراصولی احداث جاده غار مغان و اثرات زیان بار زیست محیطی ناشی از آن، تقدیم می شود.

این گزارش، حاصل بررسی های میدانی اعضای هیئت علمی
گروه پژوهشی گیاهشناسی پژوهشکده علوم گیاهی در دانشگاه فردوسی مشهد است. اعضای این گروه، بیش از 30سال است که وضعیت پوشش گیاهی و زیستگاه های طبیعی مجموعه گیاهان استان های خراسان را طی مأموریت های میدانی به صورت تخصصی، تحت رصد علمی خود دارند.

در ابتدای این گزارش آمده است: با ناباوری کامل، در هفته گذشته به چشم خود مشاهده کردیم که در اقدامی غیراصولی و کاملاً نسنجیده، راهی را به سمت غار و به قیمت تخریب سنگین طبیعتِ زیبا در این منطقه کوهستانی ایجاد کرده اند؛ هرچند در فاصله اندکی تا محل غار، ریزش صخره ای سترگ و بروز دشواری در هموارکردن مسیر، این کار را متوقف نموده است. بنابراین، از دست اندرکاران این پروژه مخرّب و ناپسند می خواهیم پیش از هر اقدامی، به نکات زیر توجه کنند؛ باشد که مسئولان محلی، مدیران محیط زیست و منابع طبیعی و گردشگری، راهکار مناسب تری را در پیش گیرند. هم چنین هنوز در غار مغان، بسترهای لازم و تمهیدات و امکانات اولیه برای پذیرایی از گردشگران به وجود نیامده است؛ لذا دعوت از عموم مشتاقان برای بازدید از این غار، اقدامی منطقی به نظر نمی رسد.

ایجاد مسیری مناسب در قالب جاده برای گردشگران با هدف دسترسیِ آسان تر به غار، ایده خوبی است؛ اما چگونه است برای غاری که به لحاظ تأمین حداقل های ایمنی و زیرساخت های گردشگری، در حدّ صفر است، به فکر احداث جاده افتاده اند؟ آیا در وضعیت حاضر بهتر نیست به جای ایجاد جاده، همان مسیر پیاده روی فعلی را با پله بندی، بهینه سازی نمایند تا گردشگران طبیعت یا همان اکوتوریست ها بتوانند با بهره بردن از مناظر زیبای طبیعی و مشاهده چشم اندازها، گُل ها و گیاهان زیبای اطراف، به صورت پیاده طیّ مسیر کنند و با سوزاندن چربی های بدن و تنفس هوای پاک، به سلامت جسم و جان خود نیز رونقی بدهند؟ نگاهی گذرا به تجارب مناطق مشابه در داخل و خارج از کشور و الگوگیری از آنها، راه درست را بهتر نشان می دهد: مسیر 1500پله ای برای رسیدن به قلعه رودخان در شهرستان فومن، مسیر راه پله ای 25کیلومتری کوه های جنوب عشق آباد ترکمنستان، و نیز مسیر220پله ای درون غار آب گرم بخاردن در ترکمنستان، می تواند الگوهای خوبی برای این منظور باشد.

حفره ای تاریک و ناامن

غار مغان در وضعیت حاضر بدون هر گونه امکانات روشنایی و ایمن سازی، حفره ای تاریک و مخوف است که افراد عادی قادر نیستند بیشتر از حدود 50متر درون آن به پیش بروند.

پس از آن، مسیر باوجود زیبایی خیره کننده، فوق العاده تاریک و لغزنده است. وجود چاه های متعدد و عمیق، بر خطر و ناامنیِ آن درصورت نفوذ به غار بدون امکانات و تجهیزات کافی، می افزاید؛ لذا در شرایط فعلی، تنها افراد مجهّز و باتجربه و ماجراجو می توانند در این غار، ادامه مسیر بدهند.

در صورت تکمیل جاده، شرایطی فراهم می گردد که مردم بیشتری به غار دسترسی پیدا کنند؛ لذا به طور خودبه خود، خطرپذیری، افزایش خواهد یافت. ایجاد پارکینگ برای وسایل نقلیه، اجرای عملیات آب رسانی و برق رسانی، ساخت سرویس های بهداشتی، تخلیه زباله و...، تنها گوشه ای از الزامات و پیامدهای احداث جاده در مجاورت غار خواهد بود. ایجاد این حجم از تغییرات، خود لازمه تخریب بیشتر محیط طبیعی اطراف غار را فراهم خواهد کرد؛ ضمن این که شانه های دو طرف جاده نیز به دلیل وضعیت بافت و ساختمان خاک و بستر، نسبت به فرسایش ناشی از هر نوبت بارندگی، به شدت آسیب پذیر بوده و علاوه بر صدمات جبران ناپذیر محیطی، هزینه نگهداری و مرمّت بسیارزیادی نیز به بار خواهد آورد.بر اساس تحقیقات علمیِ انجام گرفته، در مسیر کوهستانی و پیاده رو منتهی به غار مغان و تنها در طول حدود پنج کیلومتر، بالغ بر 100گونه گیاهی می رویند که بعضی از آنها دارویی و برخی کمیاب و یا انحصاری هستند.

برخی از مهم ترین و شاخص ترین آنها عبارتند از: گُل مینای مشهدی، گل کتانی خراسانی، مریم گلی خراسانی، پیرگیاه خراسانی، سربال خراسانی، پیاز کوه سرخی، پیازچه کپه داغی، گل وَسمه و پنچ گونه قدومه.

فریاد خاموش گُل مینای مشهدی

لازم و جالب است که بدانیم گُل مینای مشهدی که گونه ای در خطر انقراض است، به صورت انحصاری در لابلای شکاف صخره های همین منطقه می روید. هم اکنون به علت احداث ناشیانه مسیر، قسمتی از زیستگاه منحصربه فرد این گونه گیاهیِ زیبا و نایاب، درقالب صخره ای بزرگ، فروریخته و جاده را مسدود نموده است. گویا مینای مشهدی با سراسیمگی و پریشانی، خود را به میانه جاده نیمه تمام انداخته و با فریادی خاموش، تقاضای حمایت و مراقبت از خود را سر داده است. آیا متولیان امر، این فریادِ خاموش را خواهند شنید؟