همه چیز درباره گربه های افسانه ای(اف 14 تامکت)
اف14 تامکت در نیروی هوایی ایران (21)
اف14 به شماره سريال 6032 - 3
اين تامکت، مثالي خوبي است از تغييراتي که در اسکادرانهاي عملياتي اف14 ها در طول جنگ با عراق داده شد. در ابتداي جنگ، در پايگاه هفتم شکاري شيراز بود، پس از شروع جنگ با عراق، يکي از اولين تامکتهايي بود که به طور کامل مورد تعميرات اساسي (اورهال) در ايران قرار گرفت. از سال 1986 اين تامکت به گردان 81 در پايگاه اصفهان پيوست و به تاريخ ژانويه 1987 موفق شد يک MiG-23MLD عراقي را سرنگون کند. تامكتهاي ايران، اغلب با دو موشک فونيكس AIM-54A و چهار موشک سايدوايندر AIM-9P بارگذاري ميشدند؛ اين پيکربندي حمل مهمات، ترکيبي متعارف براي مقابله با هواپيماهاي مهاجم عراقي نظير: توپولوف هاي Tu-16 و Tu-22يا MiG-25بود. به همين دليل، پرسنل IRIAF سعي ميکردند وزن هواپيماهاي اف14 را پائین نگه دارند تا سوخت براي مواقعي که نياز به پرواز پرسرعت با پسسوز جهت تعقيب هواپيماهاي مهاجم لازم باشد، حفظ گردد. اين پيکربندي بارگذاري موشكها کامل نيست و از تعداد 6 موشک فونيکس تنها 2 موشک نصب ميشود، از اين رو، اف14 وزن کمتر و در نتيجه مصرف سوخت کمتري خواهد داشت.
اف14 به شماره سريال 6039 - 3
هواپيماي 6039 - 3 ، اف14 اي است که دوربردترين شکار تاريخ جنگهاي هوايي جهان را به نام خود به ثبت رسانده است. اين جنگنده، به تاريخ 20 فوريه 1987، با شليک يک موشک AIM-54A، يک فروند Mirage F1-EQ-6 عراقي را به خلباني ستوان يکم احلان، از فاصلهء 150 کيلومتري مورد هدف قرار داد؛ خلبان عراقي در دم کشته شد.
اف14 به شماره سريال 6047 - 3
اين تامکت، هواپيمايي است که هم قبل و هم بعد از انقلاب ، چند بار عکاسي شده يا توسط ناوهاي جنگي خارجي در منطقهء خليج فارس، رويت شده است. در يکي از اين ماموريتها که عکاسي شد و مورد شناسايي قرار گرفت، اين جنگنده به سال 1986، از پايگاه شکاري تبريز، مجهز به يک موشک AIM-54A، دو موشک اسپارو و دو موشک سايدوايندر به منظور ايجاد پوشش هواييCAP يا Combat Air Patrol به هوا برخاسته است.
* * *
تنها در شش ماه پس از شروع جنگ، تامکتهای ايران، بيش از 50 پيروزي هوايي بدست آوردند که عمدتن در برابر هواپيماهايي نظير MiG-21 و MiG-23 و معدودي نيز در برابر سوخوهاي Su-20و Su-22بود. در مقابل نيز، فقط يک فروند F-14A (در نزديکي اهواز) به دليل برخورد قطعات متلاشي شدهء ميگ21 هدف قرار گرفته شدهء عراقي، دچار آسيب شد. (این هواپیما بعدها با 8000 ساعت نفرکار در پایگاه شکاری اصفهان، مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و به یگان خدمتی بازگشت) در بهار سال 1982، (فروردين و ارديبهشت 1361)، نيروهاي ايراني موفق شدند متجاوزان عراقي را به پشت مرزهاي بينالمللي عقب برانند و از آن تاريخ تا اواسط سال 1988 (تير و مرداد 1367)، ايران در موقعيت مهاجم قرار گرفت. جنگ بين ايران و عراق، پس از 2 سال اول، مبدل به يک جنگ فرسايشي شد. دليل آن، ايجاد وقفههاي طولاني بين نبردهاي کوتاهمدت ولي بسيار خونين و تلخي بود که به جهت نياز دو طرف براي سازماندهي مجدد و تجديد تدارکات مورد نياز نيروهاي نظامي، لازم ميگشت.
در تصوير بالا، چهار نفر از خدمه پروازی تامکتهای متعلق به اسکادران ۸۱ در پايگاه شكاري اصفهان در سال ۱۹۸۷ ميلادی ديده ميشوند. فشارهای شدید ناشی از پروازهای بسیار طولانی در چهره خلبانان کاملن مشهود ميباشد. پرسنل پروازی تامکتها با پروازهايی که اغلب تا ۱۳ ساعت به طور متوالی و با سوختگيری های چندباره در آسمان به طول میانجاميد، نقش بسزايی در دفاع از تأسيسات حياتی ايران ايفا نمودند. اکثر خلبانان تامکت که دوران جنگ را به سلامت سپری کردند در کارنامه خود بيش از ۴۰۰۰ ساعت پرواز عملياتی دارند. همچنين در اين تصوير آثار پروازهای مداوم و بیوقفه بر تامکت کاملن پيداست. تامکتی که در اين تصوير با شماره 6060 - 3 قابل رؤيت است نه تنها موفق به سرنگونی حداقل يک فروند ميگ-۲۵ و دو فروند ميراژ اف1و تعدادی نامعلوم ميگ-۲۳ عراقي گشت، بلکه کليه آزمايشات پروازی پروژههای مهمی از قبيل Sky Hawk و BombCat بر روی آن انجام گرفت.
* * *
اطلاعات چنداني از سابقهء خدمتي هواپيماي 6052 - 3 در جنگ در اختيار نميباشد، جز آنکه اين هواپيما از ابتدا، در خدمت گردان 73 شکاري بوده و اغلب طول مدت جنگ را در پايگاه هفتم شکاري، نزديک شيراز، به سر برده است. در اين مدت، يک فروند MiG-25 عراقي به تاريخ فوريه 1986 توسط اين هواپيما سرنگون گشت. از سرانجام اين تامکت، اطلاعي در دست نميباشد.
اف14 به شماره سريال 6063 - 3
اين هواپيما اساسن براي خدمت در گردان 73 شکاري در نظر گرفته شده بود. (مستقر در پايگاه هفتم شکاري شيراز) اين هواپيما پيش از انقلاب، جزو هواپيماهاي رزرو نيروي هوايي محسوب ميشد و چند سال را نيز به همين دليل در انبار سپري کرده بود، تا اينکه در اواسط دههء 1980، به دليل ادامهء جنگ ويرانگر با عراق، مجددن تحت سرويس قرار گرفته و عملياتي شد و جهت تقويت گردان 72 شکاري مستقر در مهرآباد، به آنجا پيوست؛ جايي که به سال 1987، براي آخرين بار در آنجا ديده شد.
اف14 به شماره سريال 6079 - 3
يکي از موفقترين تامکتهاي ايران، آخرين اف14 تحويل شده به ايران است که با شمارهء سريال 6079 - 3 مشخص شده است. (هشتادمين اف14 خريده شده به شماره سريال 6080 - 3، به دليل وقوع انقلاب، هيچگاه تحويل نگشت و جهت انجام آزمايشات پروازي در ايالات متحده نگهداري شد)
تصويري زيبا از تامكت 6079 - 3 كه با موشكهاي فونيكس، اسپارو و سايدوايندر بارگذاري شده است
هواپيماي 6079 - 3 اندکي پس از تحويل به نيروي هوايي شاه نش اهي ايران، به عنوان هواپيماي رزرو IIAF به انبار فرستاده شد، اما با وقوع جنگ در سپتامبر 1980، به خدمت در گردان 82 شکاري بازگردانده شد. اين هواپيما، هنوز کلمۀ IIAF را بر روي بدنۀ خويش داشت اما فاقد نشان پرچم ملي ايران در قسمت دم خود بود. اندکي بعد از ورود به خدمت، اين هواپيما موفق شد يک MiG-23 و يک MiG-25 عراقي را سرنگون سازد. چند ماه پس از ورود به خدمت، هواپيماي 6079 - 3 به IRIAF تغيير پوشش داد، اما باز هم فاقد نشان پرچم ملي در قسمت دم بود. سرانجام نشان پرچم در اواخر سال 1981 يا اوائل 1982 بر روي هواپيما درج شد. اما افتخارات هواپيماي 6079 - 3 در پرواز مورخ 9 فوريه 1988 تکميل شد. اين هواپيما، با هدايت ستوان يکم خلبان اويسي، در دو نبرد هوايي موفق شد سه فروند ميراژ F1 EQ-6 را عراقي در يک روز و حين دو پرواز به فاصلهء تنها 2 ساعت سرنگون سازد.
بين سالهاي 1982 و 1986، تامکتهاي ايران، به تدريج، در يک سلسله از گشتهاي هوايي بر روي مناطق حساس سياسي يا اقتصادي نظير تهران و جزيره خارک شرکت ميجستند. اغلب اين گشتهاي هوايي، توسط تانکرهاي سوخت رسان Boeing 707-3J9C پشتيباني ميشدند. در اواخر جنگ به دليل محدوديت در تعداد هواپيماهاي عملياتي، اين گشتهاي هوايي، اغلب تا بيش از 10 ساعت نيز به طول ميانجاميد که در اين مدت، اف14 هاي ايراني، تا 4 بار سوختگيري هوايي انجام ميدادند! با گذشت زمان و نبردهاي جديد هوايي که در اواخر جنگ پيش آمد، باعث شد پيروزيهاي اندکي نصيب تامکتهاي ايران شود، اما آنها همچنان در نقش اصليشان که همانا ايجاد ترس در نيروي هوايي عراق بود، انجام وظيفه کردند؛ و دليل آن ترس، زيانهاي بسيار سنگيني بود که پيش از اين در نبرد با اف14 هاي ايراني، عايد جنگندههاي عراقي شده بود. از اين رو، جنگندههاي عراقي، از هر نوع مقابله با تامکتهاي ايراني پرهيز ميکردند؛ بنابراين نفس حضور تامکت در آسمان منطقه، به تنهايي، مانع صدها حملۀ هوايي عراق شده بود؛ و اين نيز به دليل دقت و کشندگي بسيار سيستم رادار AWG-9 و موشک بسيار دوربرد هوا به هواي AIM-54A موسوم به «فونيکس» يا «فينيكس» بود. اين توانايي بود که تا پيش از آن، تاثير و دقتش در جنگ، در هيچ سيستم پدافند هوايي به اثبات نرسيده بود؛ آن هم در يک مدت بسيار طولاني.
جنگنده بمب افكن سوخوي Su-20 توسط توسط تامكت پايگاه هشتم و با يك تير موشك AIM-9P سايدوايندر به تاريخ 12 اكتبر 1980 سرنگون ميشود
تا سال 1987، هواپيماهاي عراقي به وسيلۀ تامکتهاي ايراني، تلفات بسيار سنگيني را متحمل شدند. بدين جهت، نيروي هوايي عراق، به دنبال راه چارهاي جهت برابر کردن توان خود در نبردهاي هوايي ميگشت. سرانجام در اوائل سال 1988 دولت فرانسه تصميم گرفت يک سري از جنگندههاي ميراژ اف-1 نوع EQ6 را به عراق تحويل دهد که توانايي بارگذاري و شليك موشکهاي پيشرفتۀ هوا به هواي Super 530D و Magic Mk.2را داشتند. به دنبال وقوع يک سري نبردهاي هوايي که در ماههاي فوريه، مارس و مي 1988 (اسفند 1366، فروردين و ارديبهشت 1367) رخ دادند، هواپيماهاي عراقي، خساراتي را به نيروي هوايي ايران وارد کردند که از آن جمله، سرنگوني دو فروند اف14 ايراني در جولاي 1988، به وسيلهء موشکهايSuper 530D شليک شده از ميراژهاي EQ6 در يک نبرد هوايي بود.
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/mohsen/LOCALS%7E1/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image001.gif[/IMG]
تصوير بالا هواپيمای تامکت به شماره 6003 - 3 در حال تعميرات اساسی در تأسيسات صنايع هواپيمايی ايران (صها = IACI) را نشان ميدهد. اين هواپيما، سومين تامکت تحويلی به ايران بود. طبق قراردادي كه پيش از انقلاب اجرا شده بود، تكنسيسن هاي ايراني در پرات اند ويتني و هيوز، دوره هاي آموزشي تعمير و نگهداري را گذراندند و از سال 1355، آمريكايي ها مركزي جهت تعميرات تامكت در ايران را در درون تاسيسات شماره 1 شركت صها ساختند. در سالهاي پس از انقلاب و به ويژه دوران جنگ هشت ساله با عراق، شركت صها با اتكا به پرسنل آموزش ديده، موفق به تعميرات اساسی هواپيماهای اف-۱۴ و موتورهای TF-30 شد. از موارد جالب توجه، تعمير اساسي تامکتی است که در حين پرواز عملياتی دچار سانحه شد با صرف 8000 ساعت کار ميباشد.
با در نظر گرفتن اوضاعي که تحت آن، اف14 و خدمهء آن، مجبور به عملياتي کردن هواپيمايشان در جريان جنگ هشت ساله با عراق شده بودند، بدون آنکه پشتيباني راداري از جانب آواکس يا ساير هواپيماهاي پيشاخطار، داشته باشند، و همچنين بدون وجود يک پشتيباني صحيح از جانب سايتهاي پدافند زميني، در برابر دشمني که به طور مداوم، با جنگندههاي توانا و رادارهاي جديد، سيستمهاي ضدعمل الکترونيک پيشرفته و جنگ افزارهاي مدرن که از جانب سه قدرت بزرگ شوروي، فرانسه و ايالات متحده روانهء عراق ميشدند، تجهيز ميشد، و همچنين با در نظر گرفتن فشاري که به طور مداوم از جانب مسئولان جمهوري اسلامي بر پرسنل وطنپرست تامکتها اعمال ميشد، عملياتي نگه داشتن هواپيمايي به پيچيدگي تامکت، به معجزه شباهت پيدا ميکند. اين مسئله يعني عملياتي بودن تامکتها، به دليل موفقيت آنها در جنگ و همچنين ايفاي نقش پيشتازي در بين ساير هواپيماهاي نيروي هوايي ايران، به اثبات رسيده است. پشت اين حقيقت، که اغلب ناظران در سرتاسر جهان، قادر به درک آن شدند، نتيجهء تلاش فوقالعادۀ پرسنل به خوبي آموزش ديده و سرمايهگذاري فراوان و بسيار ارزشمند نيروي هوايي شاه نش اهي ايران و توجه وافر مسئولان حكومت قبلي به اين نيرو نهفته است.
پاسخ : همه چیز درباره گربه های افسانه ای(اف 14 تامکت)
اف14 تامکت در نیروی هوایی ایران (22)
تاثير گذر زمان بر اف14 هاي ايراني
با گذشت زمان بر اف14 هاي ايراني، تغييرات بسیار اندکی در جزئيات ظاهري آنها به وقوع پيوسته است. در طول دههء 1970، کلمۀ IIAF در قسمت جلوي بدنه، زير کابين درج شد و هواپيماهاي اف14 ايران از شماره 6001 - 3 تا 6079 - 3 سريال بندي شدند. اين هواپيماها همچنين به شمارۀ پايگاه شکاري محل خدمتشان نيز ناميده ميشدند؛ مانند پايگاه هفتم يا هشتم شکاري. براي نشان دادن اين موضوع، از يک دايرۀ کوچک که در داخل آن عدد 7 يا 8 نوشته در قسمت دم هواپيما، پائين علامت پرچم، استفاده ميگرديد. پس از انقلاب، شمارۀ سريال در همان جاي خود حفظ شد، اما محل درج پايگاه خدمتي و نوع پرچم تغيير کرد. در وسط قسمت سفيد پرچم، علامتي را که نشان دهندهء عبارت «الله اکبر» درج کردند و کلمۀ IIAF به IRIAF تغيير کرد.
http://www.img4u.net/images/p6ly7v47j63t4gey09j.jpg
تصوير بالا هواپيمای تانکر Boeing 707 3J9C را در حال سوخت رسانی به هواپيماهای F-14A و F-5F و RF-4E در سال ۱۹۸۵ بر فراز تهران نشان ميدهد. تانکرهای نيروي هوايي که به مفهوم واقعی کلمه «شب و روز» در حال عمليات بودند، نقش مهمی در پشتيبانی از هواپيماهای شکاری در طول جنگ هشت ساله ايفا نمودند. تنها با کمک اين هواپيماها و سوخترسانی مداوم آنها بود که تامکتها قادر بودند تا ۱۳ ساعت به طور مداوم به گشتزنی و مراقبت هوايی بپردازند. همچنين بارها فانتومهای ايرانی با سوختگيری هوايی تا ۱۰۰۰ کيلومتر به داخل خاک عراق نفوذ کرده و هدفهای خود را در دورترين نقاط منهدم ميکردند. هواپيماهای بوئينگ ۷۰۷ ايران جهت سوخترسانی به تامکتها، مجهز به مخازن سوخت از نوع Beech 1800 بودند. همچنين اين هواپيماها دارای خرطوم مخصوص سوخترسانی به هواپيماهای فانتوم نيز بودند. بدين ترتيب نيروی هوايي ايران به عنوان تنها قدرتی در جهان که از هر دو سيستم سوخترسانی قيفی و خرطومی در تانکرهای خود بهره ميبرد شناخته شده است.
* * *
در دستان خلبانان ماهر نيروي هوايي ايران، جنگندهء F-14A ثابت کرد که بهترين شکارچي ميگ در طول جنگ با عراق بوده است. در طول جنگ با عراق، بيش از 160 شکار تاييد شده وسيلهء اف14 هاي ايران به ثبت رسيده است که از اين تعداد، حداقل 30 فروندشان مربوط به شکار جنگندههاي مشهوري چون Mirage F1-EQ و MiG-25 ميباشد. در کنار اين، ايرانيها نمونهاي از اف14 را تحت پروژهاي به صورت «بامب کت» (Bombcat) درآوردند (داراي قابليت پرتاب بمب) و همچنين آزمايشات نصب و شليک موشک MiM-23 Hawk را بر روي اف14 به انجام رساندند. مثالي براي اثبات ادعاي شکار هواپيماهاي عراقي با موشک هاوک، اف14 شمارهء 6020 - 3 ميباشد که موفق شده است حداقل 6 هواپيما و هليکوپتر عراقي را دراواخر جنگ با هاوک سرنگون کند. همچنين اين هواپيما به عنوان اولين تامکت ايراني شناخته ميشود که به تاريخ مي 1981، موشک AIM-54A را بر عليه MiG-25R عراقي شليک کرد. اين موشک، باعث ايراد خسارات در ميگ25 عراقي شد، اما هواپيماي عراقي توانست خود را پايگاهش برساند و فرود آيد.
جدول برخي از شکارهاي تامکت های ایران در طول دو سال ابتدايي جنگ با عراق
پروژه اسكاي هاوك (SkyHawk)
باتوجه به کاهش تدريجی ذخيرۀ موشکهای AIM-54 و همچنين مشکلات نگهداری طولانی مدت آنها، از سال ۱۹۸۶ نيروی هوايي ايران به دنبال سلاحی جايگزين جهت نصب بر روی شکاريهای اف-۱۴ خود برآمد.تکنیسین های ايرانی تلاش خود را بر روی تبديل موشکهای زمين به هوایMiM-23به يک موشک هوا به هوا با قابليت حمل و شليک به وسيلۀ جنگندههاي تامکت متمرکز نمودند. در اواسط سالهای دهه ۷۰ ميلادی، نيروی هوايي اسرائيل با کمک گروهی از متخصصان لهستانیتبار از جمله Pinkus Schepinski و Danuta Laszuk و Avraham Wein تلاش نمود تا موشکهای MiM-23 Hawk را بر روی هواپيماهای فانتوم F-4E خود نصب نموده و قابليت پرتاب آنها را بدست آورد. اين پروژه به منظور مقابله با هواپيماهای ميگ-۲۵ که در اختيار کشورهای عربی قرار داشت از اهميت ويژهای برای اسرائيل برخوردار بود؛ اما اسرائيل پس از مدتی با تحويل گرفتن جنگندههای پيشرفتهء اف-۱۵ ايگل از ايالات متحده، اين پروژه را که تحت عنوان Distant Thunder و يا DistantReach شناخته ميشد به بايگانی سپرد و از پيگيری آن خودداری نمود. اما نيروی هوايي ايران جايگزينی برای اين پروژه نداشت. بنابر گزارشهايي، يک گروه از متخصصان اسرائيلی سفری ۳ ماهه به ايران انجام دادند و قبل از خروج از ايران، نتايج آزمايشات نيروی هوائی اسرائيل را در اختيار متخصصان ايرانی قرار دادند. در اين سالها برای نخستين بار دو فروند هواپيمای اف-۱۴ متعلق به اسکادران ۸۲ با انجام آزمايشاتی عملن اين پروژه را از روی کاغذ به مرحله عمل رساندند. نتايج آزمايشها اوليه چندان رضايتبخش نبود زيرا تطبيق رادار AWG-9 با موشک MiM-23 Hawk به شکلی که در ابتدا تصور ميرفت آسان نبود. اما تکنیسین های ايرانی با تلاشی پيگير در اواسط سالهای دهه ۹۰ ميلادي، اولين موفقيتهای خود را در اين زمينه به ثبت رساندند. موشکهای MiM-23 که به اين منظور دچار تغييراتی شدهاند در نيروی هوايي ايران با نام عربي سجيل يا AIM-23C شناخته ميشوند.
http://www.img4u.net/images/nuzn3hmas0stg7wu963z.jpg
برخی خلبانان گزارش کردهاند که هنگام شليک موشک سجيل، موشک به سختي از هواپيما جدا ميشود بدین جهت صدماتي به تامکت وارد میکند که اگر خلبان هواپيما را بلافاصله به سمت بالا هدايت نکند، تامکت از دست خواهد رفت.
در مجموع چهار تامکت نیروی هوایی ایران به این زیرسیستم مجهز شدند:
6020-3 و 6034-3 و 6060-3 و 6073-3
از این میان تنها یک تامکت هنوز با موشک هاوک دیده شده است. در مردادماه سال 1381 تامکت 6073-3 که دارای پایلونهای هاوک بود، اورهال آن در صها پایان یافت؛ اما 6020-3 و 6060-3 طبق گذارشات رسیده به علت نداشتن لامپ TWT فاقد رادار هستند. تامکت 6034-3 نیز به علت کمبود قطعات یدکی گوناگون در قسمتهای رادار، موتور و هیدرولیک کلن از رده خارج شده است و گمان می رود به عنوان انبار قطعات یدکی مورد استفاده قرار گرفته باشد.
نیروی هوایی اسلامی ایران از اواخر جنگ هشت ساله با عراق تاکنون، هیچگونه دسترسی به قطعات یدکی حساس تامکتها را نداشته است؛ به نحوی که در دو سال آخر جنگ، بحث انداختن بمب های سقوط آزاد Mk 82 توسط تامکتها مطرح گردید که در واقع نام Bomb Cat نشانگر این پروژه اشتباه می باشد. جنگنده ای که در رهگیری و توانمندی رادار و سیستم موشکی آن در شناسایی و سرنگونی پرنده های دوردست بسیار توانمند می باشد و هزینه آموزش هر خلبان آن در دوران ش ا ه به رقم چهار میلیون دلار می رسید، هر موشک فونیکس آن به قسمت حدود یک میلیون دلار خریدار شده بود، برای رهاسازی بمبهای Mk 82 در نظر گرفته شده بود؛ کاری که انجام آن از عهدۀ هواپیماهای جنگ جهانی دوم همانند اسپیت فایر، تایگرموس و P-51 موستانگ نیز برمی آید و نیازی به تامکت ندارد. بدین جهت است که حقیقت نبود رادار فعال و موشکهای فونیکس در نیروی هوایی ایران به طور منطقی به اثبات می رسد و معدود تامکتهایی که در آسمان ایران دیده می شوند، تنها می توانند از موشکهای سایدوایندر و مسلسل 20 میلی متری بهره ببرند.
تامکتها همچنان در خدمت؟
تا به امروز هيچ آمار دقيقی از هواپيماهايی که به وسيلهء اف-۱۴ های ايران سرنگون گرديدهاند منتشر نشده است. در صورتي که در آينده چنين آماری هم انتشار يابد، بازهم نمیتوان به صحت و سقم آن اطمينان کامل داشت. عدهای از خلبانان ايرانی بر اين باورند که آمار منتشره از سوی منابع رسمی ايران به خاطر ملاحظات سياسی تا حدود زيادی با واقعيت فاصله دارد. تفاوت اين ارقام بين خلبانان وفادار به جمهوري اسلامي در داخل و همکاران آنان که در خارج از کشور زندگی ميکنند فاحش است. در سال ۱۹۸۹ کنفرانسی در تهران برپا گشت که هدف از آن تعيين دقيق آمار خسارات نيروی هوايي عراق و عملکرد نيروی هوايي ايران در طول ۸ سال جنگ بود. نتايج اين کنفرانس مشخص ساخت که در طول جنگ ايران و عراق مجموعن ۷۱ فروند موشک فونيکس از تامکتهای ايرانی شليک و ۱۰ فروند موشک فونيکس همراه با تامکتهای سرنگون شده از بين رفته است. همچنين مشخص شد که در ۳۰ نبرد هوايي، تامکتها پيروزی را از آن خود نمودند که از اين تعداد ۱۶ تای آن به وسيلۀ موشکهای AIM-54 يک يا دو پيروزی به وسيلۀ موشک AIM-7 و مابقی در اثر به کارگيری موشکهای AIM-9 و يا توپ M-61 بدست آمده است. از سوی ديگر شواهدی موجود است که حکايت از انهدام بيش از ۲۰۰ فروند هواپيمای عراقی به وسيلهء تامکتها دارد که دست كم ۴۰ مورد از آنها به وسيلۀ موشکهای AIM-54 تحقق يافته است؛ بنابراين منطقيتر به نظر ميرسد كه سرنگونی حدود 70 هواپيماي عراقي را به وسيلۀ موشكهاي فونيكس، 100 فروند را به وسيلۀ موشكهاي اسپارو و حدود 30 فروند را به وسيلۀ موشكهاي سايدوايندر يا مسلسل بدانيم.
نيروی هوايي عراق آماری در اين زمينه ندارد. تمام آرشيوهای نيروی هوايي طی حمله به عراق و اشغال آن کشور از سوی نيروهای آمريکايی در سال ۲۰۰۳ ناپديد گرديدند. خلبانان عراقی که در جنگ شرکت فعال داشتند طی خاطرات منتشرة خود از تعداد ۸ تا ۲۰ فروند هواپيمای از بين رفته توسط تامکتها سخن راندهاند. در اين بين اطلاعات منتشر شده توسط پنتاگون نيز حکايت از نوعی رفتار خاص آمريکاييها دارد. با وجودي که در سالهای ابتدای جنگ، تعدادی از مدارک محرمانۀ جنگ به وسيلهء پنتاگون منتشر شد، در سالهای بعد اين رويه شکلی كاملن متفاوت به خود گرفت. بر طبق گزارشهاي پنتاگون، ايرانيها موفق شدند که پيروزيهای قابل توجهي در سالهای ابتدای جنگ بدست آورند اما بعدها پنتاگون از ارائه هرگونه اطلاعاتی خودداری کرد. با وجود تقاضاهای مکرر نويسندگان اين نوشتار در مورد امکان دسترسی به مدارک پنتاگون در مورد عملکرد تامکتهای ايرانی در طول جنگ ۸ ساله، اين تقاضاها با جواب منفی مقامات مسئول در پنتاگون روبهرو گشت و اصولن آمريکاييها وجود چنين مدارکی را انکار نمودند.
برای خلبانان سابق نيروی هوايي شاهنشاهي ايران و پرسنلی که همچنان به خدمت مشغولند، آمار تلفات نيروی هوايي عراق نقش فرعی را بازی میکند. سرهنگ جواد ميگويد:
«زمانی که من هنوز خدمت فعال در نيروی هوايي انجام میدادم، بارها موفق به مطالعهء گزارشهايي که از سوی عراق و شوروی منتشر شد گرديدم. همچنين بعدها امکان مطالعهء نشريات و جرايدی که نظرات صاحبنظران آمريکايی و انگليسی را منعکس ميکردند فراهم شد. در تمام اين گزارشات يک نقطهء اشتراک وجود داشت و آن تکيه بر ناتوانی ايران بود. همهء آنها تأکيد داشتند که در تمام طول جنگ، ايران از حداکثر ۱۵ فروند هواپيمای اف-۱۴ بهره ميبرده است؛ از اين تعداد هم باز چند فروند فاقد رادار AWG-9 فعال بودند. همچنين از پرسنل ايرانی به عنوان افرادی ناشی و فاقد مهارتهای لازم نام برده شده است. آنان تأکيد دارند که هيچ موشک فونيکسی از تامکتها شليک نگرديده است. در تمام سالهای جنگ به طور مداوم از کمبود لوازم يدکی و در نتيجه عدم شرکت مستقيم تامکتها در جنگ سخن رانده شده است. با جمعبندی نکات بالا، خبرنگاران غربی، پروژهء تامکتها و خريد اين هواپيما از سوی ايران را شکستی بزرگ و گرانقيمت برای ايران توصيف کردند که در هيچ مقطعی به کمک ايرانيان نيامد؛ اما زمانی که من به عزم و ارادهء قوی پرسنل وطندوست ايرانی فکر ميکنم و خاطرات آن روزها را مرور مينمايم، به نتيجهای خلاف آن ميرسم. تامکتها با همه مشکلاتی که در راه آماده نگهداشتن آنها وجود داشت، خدمتی فعال در ايران انجام دادند؛ تا جايی که من به خاطر دارم، ما در کليه مأموريتها، هواپيماهای شکاری بمبافکن خود را همراهی ميکرديم. در تمام اين سالها، حفاظت هوايي از نيروی زمينی خود را به بهترين وجه انجام داديم. وقتی به خاطر ميآورم که چندين و چند بار هواپيماهای عراقی تنها به محض آگاهی از حضور تامکتها در آسمان، منطقه را ترک ميکردند، بدون آنکه ما با آنها کوچکترين برخوردی داشته باشيم و بدون شليک حتا يک گلوله برتری خود را به اثبات ميرسانديم, به اين نتيجه ميرسم که عملکرد ما در جنگ رضايتبخش بود. برای ما مهم نبود که چه تعداد هواپيمای عراقی را سرنگون ميساختيم. مهم اين بود که آنان را از حمله بازداريم. تاريخ هوانوردی اگر به شکلی منصفانه مورد مطالعه قرار گيرد، مشخص ميگردد که هيچگاه در طول جنگها عملکردی بهتر از ما وجود نداشته است.»
http://www.img4u.net/images/ej533z4l8tzfjsr2mn5.jpg
امروزه تامکتهای ايرانی همچنان در خدمت فعال ميباشند و ستون فقرات نيروی هوايي ايران در امر دفاع و برتري هوايي را تشکيل ميدهند. بر طبق گزارشات گوناگون، حداقل ۴۴ فروند هواپيمای اف-۱۴ در طی ۴ سال گذشته آماده پرواز گرديدهاند. اين هواپيماها به جنگ افزارهای مناسب تجهيز شده و تعميرات و تغييرات اساسی بر روی آنها صورت گرفته است. امروزه طرحی از طرف ايران جهت جايگزينی تامکتها وجود ندارد و مقامات ايرانی در جواب گزارشهاي متعددی که در نشريات غربی دال بر سفارش هواپيماهای جديد روسی از جمله سوخوی۲۷، سوخوی۳۰ و ميگ۳۱ انتشار مييابد، تنها اظهار بیاطلاعی ميکنند و آنها را شايعاتی بيش نمیپندارند. آنچه امروز مسلم است اين است که گربههای ايرانی حداقل تا چند سال آينده به خدمت فعال خود در نيروي هوايي ايران ادامه خواهند داد و بسيار بعيد است كه روسها با فروش هواپيماهاي جنگي پيشرفتۀ خود به جمهوري اسلامي، روابط رو به رشد خود با غرب و ايالات متحده را تيره نمايند.
سرگرد علی که از خلبانان باتجربۀ اف14 نیروی هوایی ایران میباشد، متن زیر را که دربارۀ استفادۀ ایران از اف14 و موشکهای فونیکس نگاشته است، به عنوان حسن ختام، در اختیار شما دوستان خوب قرار میدهد:
«وقتی به آمار ثبت شدهء این هواپیمای محبوب، نگاهی میاندازم، احساس میکنم به این هواپیما، دارای قابلیتهای بسیار استثنایی میباشد که آن را از سایر هواپیماهای شکاری متمایز میسازد. ما از تامکت به عنوان اسکورت جنگندهها و تانکرها بهره میبردیم و در بسیاري از ماوریتها، تامکت، وظیفۀ یک آواکس کوچک را برای محافظت هوایی و زمینی نیروهایمان، به انجام میرساند. (براي ما) هیچ سیستم دفاع هوایی، که مستحکمتر و موثرتر از تامکت باشد، وجود نداشت.»
پاسخ : همه چیز درباره گربه های افسانه ای(اف 14 تامکت)
اف14 تامکت در نیروی هوایی ایران (23)
10 اردیبهشت 2535 تامکت به سریال 160311 (احتمالن هواپیمای 6013 - 6) به خلبانی ؟ و کمک ؟ اجکت کردند. علت: خفگي كمپرسور موتور
23 آبان 2535 تامکت به خلبانی ؟ و کمک ؟ اجکت کردند. علت: خفگي كمپرسور موتور
یکم اردیبهشت 1360 تامکت به خلبانی سرتیپ عباس هزین و کمک ؟
* صبح روز موعود یک فروند تامکت مسلح با قصد گشت هوایی به خلبانی مرحوم سرتیپ هزین و کمک ؟ از پایگاه هشتم شکاری به پرواز در آمد. حدود 45 دقیقه از پرواز گذشته بود که سیستمهای جنگنده نشان داد که یک تیر موشک زمین به هوا به سوی هواپیما شلیک شده است کمک بلافاصله به خلبان اطلاع می دهد که موشک با سرعت به سوی آنها می آید. هزین سعی می کند با مانور هوایی موشک را منحرف کند ولی موشک با قسمت انتهایی و بال چپ جنگنده برخورد می کند تمامی این وقایع در چند ثانیه اتفاق افتاد. به محض برخورد هواپیما تکان شدیدی می خورد. سیستم هیدرولیک هواپیما به سختی آسیب دیده و به دلیل نشت روغن، کنترل آن تقریبن غیر ممکن گشته بود. قسمت چپ هواپیما در آتش می سوخت. کمک درخواست اجکت کرد که با مخالفت هزین مواجه شد. خلبان گفت می خواهد به هر قیمتی که شده هواپیما را به زمین برساند. تیسمار هزین سرعت را زیاد کرد و به سمت پایگاه ششم به حرکت درآمد. چندین دقیقه بعد بر فراز شهر بوشهر بودند. از آنجایی که تقریبن تمامی سیستمهای هدایتی هواپیما از کار افتاده بودند در پایگاه بوشهر اعلام وضعیت اضطراری می شود. دلهره در صورت تک تک افراد موج می زند که آیا خدمۀ تامکت موفق به فرود می شوند. چرخها باز می شود سرعت هواپیما نیز کم می شود به همین دلیل آتش سمت چپ هواپیما شعله ورتر می شود و بالاخره هزین با مهارت مثال زدنی موفق می شود هواپیما را به زمین بنشاند. بعد از این ماجرا معلوم شد که موشک شلیک شده از نوع هاوک بوده و به اشتباه و از سوی سامانه موشکی جزیره خارک شلیک شده بود. نام مرحوم هزین به عنوان یک قهرمان جنگ در نیروی هوایی ایران می درخشد و یاد می شود.
25 فرودین 1360 تامکت به خلبانی سرگرد جعفر مردانی و کمک غلامحسین عبدالشاهی بر روی خلیج فارس به اشتباه هدف پدافند جزيره خارك قرار گرفتند و متاسفانه فرصت اجکت هم پیدا نکردند. (هردو به شهادت رسيدند) سرگرد مردانی از ماهرترین خلبانان تامکت بودند و به عنوان اولین خلبان شهيد تامكت شناخته می شوند.
سروان خلبان جعفر مرداني، اولين خلبان شهيد تامكت و يكي از ماهرترين خلبانان نيروي هوايي
چگونگی سقوط هواپيمای اين خلبان رشيد که اولين خلبان شهيد تامکت ايران در طول جنگ ويرانگر هشت ساله در حين انجام مأموريت بود هنوز كاملن مشخص نيست. در مورد نحوه سقوط هواپيمای او روايات گوناگونی موجود است.
2 فروردین 1361 تامکت به خلبانی ؟ و کمک ؟ (شهید شدند): این تامكت هنگام برخاستن از باند فرودگاه پایگاه هشتم شكاري در اصفهان، دچار مشکل همیشگی تامکتهای ایرانی گرديد (استال موتور) و متاسفانه به علت ارتفاع کم، خدمه موفق به اجکت هم نشدند.
20 مرداد 1363 تامکت به خلبانی هاشم آل آقا (شهید شد) و کمک ستواندوم خلبان محمد رستم پور (ایجکت کرد): این هواپیما در حال گشت زنی بر روی خلیج فارس بود كه هدف موشك جنگنده هاي عراقي قرار گرفت.
11 شهریور 1365 تامکت به خلبانی سروان احمد مرادی و کمک سروان نجفی (اجکت کردند): رأس ساعت ۱۴ يک فروند تامکت ايرانی به خلبانی سروان احمد مرادی به همراه سروان نجفی (RIO) به سمت پايگاه البکر عراق پرواز نمودند.
اف-۱۴ که در ارتفاع بالا پرواز مي کرد به سرعت توسط رادارهای عراقی شناسایی شده و در پي آن دو فروند جنگنده شكاري MiG-23ML که سرگرد محمد (فرمانده اسکادران ۶۳) ليدر دسته آنان بود جهت مقابله به پرواز درآمدند. با توجه به اينکه رادارهای عراقی هيچ هواپيمای ديگری را به غير از اين تامکت شناسايی نکرده بودند، فرماندهان عراقی به موضوع مشکوک شده و احتمال دادند که ايرانيها تله ای گذاشته اند. سپس يک فروند شكاري رهگير بلندپرواز MiG-25PDS از پايگاه تموز در بغداد به پرواز درآمد. ميگ-۲۳ ها با کم کردن ارتفاع به تعقيب تامکت که همچنان به سمت غرب مي رفت ادامه دادند. در زماني که به ۲۰ کيلومتری تامکت رسيدند دستور شليک صادر شد. سرگرد محمد سعی در شليک يک فروند موشک R-24R کرد اما موفق به اينکار نشد. رفته رفته فاصلۀ آنان تا تامکت ايرانی کاهش می يافت. در فاصله ۸ کيلومتری، هواپيمای همراه (Wingman) او موشک R-24T خود را شليک کرد. به فاصله کوتاهی انفجاری روی داد و تامکت ايرانی با از دست دادن ارتفاع با سرعت هر چه تمامتر به سمت زمين نزديک مي شد. ميگهای عراقی خود را به نزديکی تامکت رساندند و با تعجب شاهد باز شدن ارابه فرود اف-۱۴ شدند: تامکت قصد تسليم شدن داشت.
با ديدن اين صحنه خلبانان عراقی با فرماندهان مافوق تماس گرفته و ضمن تشريح صحنه خواستار دستورات آنان شدند. به فاصله کوتاهی فرماندهان عراقی متوجه شدند که خلبانان ايرانی يک روز زودتر از موعد از قبل تعيين شده به عراق پرواز کرده اند. بلافاصله به ميگها دستور داده شد تا تامکت ايرانی را تا پايگاه العبيده اسکورت نموده و مقدمات فرود آنان را فراهم آورند؛ اما برای اينکار زمانی باقی نمانده بود. هدايت هواپيما از دستان سروان مرادی خارج شده بود و خدمه پروازی بايد جان خود را نجات مي دادند. اف-14 ايرانی در نزديکی نومانيه سقوط کرد و لاشۀ آن چنان متلاشی شد که مقامات عراقی قادر به کسب هيچگونه اطلاعات مفيدی از آن نشدند. سروان مرادی اطلاعات زيادی در اختيار عراقيها قرار داد اما مقدار زيادی اطلاعات غلط هم لابلای آنان بود. به عنوان مثال او اعلام کرد که ايرانيها ديگر قادر نيستند موشکهای AIM-7 را از اف-۱۴ های خود شليک کنند. بعد از بازجويي های مفصل، اين خلبان ايرانی به سوئيس فرستاده شد تا در آنجا زندگی راحتی به دور از جنگ را آغاز کند؛ اما تنها ۳ماه پس از اقامت او در سوئيس، يک روزکه او دختر خود را از مدرسه به خانه می آورد توسط عواملی ناشناس مورد اصابت رگبار گلوله قرار گرفت. خدمۀ RIO اين تامکت ايرانی (سروان نجفی) از دادن هرگونه اطلاعات به استخبارات عراق خودداری کرد و در پی آن به بازداشتگاه اسرا منتقل شد و در سالهای ابتدای دهه ۹۰ ميلادی او به همراه هزاران اسير ديگر به وطن خود مراجعت نمود.
اين اف-۱۴ اولين و تنها تامکت ايرانی بود که بدست نيروهای عراقی افتاد. لازم به تذکر است که لاشۀ اين هواپيما برخلاف برخی گزارشها هرگز در اختيار شوروی قرار نگرفت. مدتی کوتاه پس از اين واقعه يکی از کارشناسان سازمان CIA آمريکا به عراق دعوت شد تا لاشۀ هواپيمای ايرانی را مورد بازبينی قرار دهد. کارشناس مزبور پس از تحقيقات کافی گزارشی تهيه کرد که مستقيم به پنتاگون فرستاده شد. پس از دريافت اين گزارش در ماه دسامبر ۱۹۸۶ جلساتی محرمانه به مدت دو هفته در پنتاگون با عنوان «علل توانايی ايرانيان در آماده سازی تامکتهای خود» تشکيل گرديد. در اين جلسات که افسران ارشد نيروی دريايی آمريکا، متخصصين شرکت گرومن و تعدادی از مقامات بلندپايه سياسی شرکت داشتند مشخص شد که ايرانيها خيلی زودتر از آنچه که آمريکائيها مي پنداشتند موفق به ساخت قطعات يدکی اف-۱۴ ها گرديده اند. اما نتيجۀ اين جلسات هيچگاه در اختيار افکار عمومی قرار نگرفت به طوری که هنوز با گذشت سالها، خلبانان آمريکايی بر اين باورند که هيچگاه با گربه های ايرانی مواجه نخواهند شد.
23 تیر 1366 تامکت به خلبانی علیرضا بیطرف و کمک ؟ (شهید شدند): این هواپیما كه متعلق به پایگاه هشتم شکاری بود، درحال گشتزني هوایی با دو دسته پروازی جنگنده هاي عراقی برخورد می کند و با رشادت به طرف آنها می رود که در مانور هوایی بازهم مشکل هميشگي تامکتها گریبانشان را می گیرد و خلبان به علت استال موتور، کنترل هواپیما را از دست می رود و خلبان به همراه RIO متاسفانه فرصت اجکت هم پیدا نمی کنند.
31 خرداد 1383 تامکت به خلبانی سرتیپ علی ابوعطا و کمک سرگرد داريوش ياوري (متأسفانه هر دو كشته شدند): ابن هواپیما متعلق به پایگاه هشتم شکاری بود و درحالی که در مرکز شهر اصفهان درحال مانور هوایی بود خلبان به دلایل نامعلوم کنترل هواپیما را از دست می دهد و تلاش وی نیز برای نشاندن هواپیما بی ثمر می ماند و در کنار پایگاه سقوط می کند. (بازهم احتمال استال موتور مي رود)
مورد یا مواردی پس از 31 خرداد 1383 گزارش نشده است
پاسخ : همه چیز درباره گربه های افسانه ای(اف 14 تامکت)
اف14 تامکت در نیروی هوایی ایران (24)
- كل شكارهاي هواپيماهاي اف14 در طول 8 سال جنگ: 149 فروند انواع هواپيماهاي عراقي.
- در طول جنگ ویرانگر هشت ساله، جمعن پنج فروند اف14 سرنگون شدند كه عراق تعداد آنها را 11 فروند اعلام كرده است.
- سه فروند اف14 توسط پدافند خارك به اشتباه هدف قرار گرفتند كه دو فروند سقوط كردند و متاسفانه خلبانان شهيد شدند.
- در طول جنگ در مجموع تعداد 12 تا 15 فروند ميگ-25 در نبردهاي هوايي يا توسط پدافند زميني سرنگون شدند، كه گمان مي رود دست كم تعداد 8 فروند از آنها توسط تامكتها شكار شده باشند:
11 فروند MiG-25R
2 فروند MiG-25BM
2 فروند MiG-25PD
ركوردهاي جاودان تامكتهاي ايراني
- دوربردترين شكار هوايي جهان توسط تامكت ايراني و به وسيلة موشك فونيكس به خلباني امير اصلاني: هدف قرار دادن ميراژ عراقي از فاصله 150 كيلومتري.
- بي نظيرترين شكار هوايي جهان با سرنگونی 4 فروند ميگ-23 عراقي در يك پرواز و توسط يك تامكت و به وسيلۀ تنها يك موشک فونيكس به خلباني سرگرد فرح آور که عراق 3 فروند را تاييد كرده است.
- شكار 19 هواپيماي عراقي تنها در ماه اول جنگ.
- شكار 3 فروند ميگ-23 توسط يك تامكت در يك پرواز در ماه اول جنگ.
- شكار 4 فروند MiG-23MLA در يك روز و توسط يك تامكت در عمليات سلطان توسط صدقي در 7 آبان 59 .
- شكار 3 ميراژ اف1 عراقي در يك روز توسط يك تامكت در 12 آذر60 .
- شكار 3 ميراژ و يك ميگ-23 عراقي در يك روز توسط يك تامكت به خلباني شهرام رستمي در 30 مهر 60 .
- شكار 2 فروند MiG-23MF در يك روز توسط يك تامكت و تنها به ضرب يك موشك فونيكس.
- شكار 2 ميگ-23 و يك ميگ-21 در يك روز و توسط يك تامكت به خلباني خسروداد در 30 آبان 61 .
- شكار 2 ميگ و يك سوخو در يك روز و توسط يك تامكت به وسيلة موشك فونيكس.
- شكار 2 ميراژ اف 1 در يك روز و توسط يك تامكت به خلباني جمشید افشار در 15 مهر 65 .
- شكار 4 ميراژ اف1 در يك روز و توسط يك تامكت به وسيلة 2 تير فونيكس و AIM-7 و AIM-9 در 29 بهمن 65 .
- شكار 3 ميراژ اف1 در يك روز و توسط يك تامكت به خلباني اميراصلاني در يكم اسفند 65 .
- شكار 3 ميراژ اف1 عراقي در يك روز و توسط يك تامكت به خلباني قياسي در 20 بهمن 66 .
- شكار 10 فروند هواپيماهاي پيشرفته ميراژ اف1 توسط تامكتهايي كه گفته مي شد ديگر كارايي ندارند در فاصلة 20 بهمن تا 6 اسفند 66 .
جمشید افشار به هنگام جشن پایان دوره دانشکده خلبانی نیروی هوایی شاه نش اهی،
به دلیل کسب رتبۀ نخست، جایزه اش را از ش ا ه دریافت می کند
تكخال هاي خلبان اف-14 تامكت كه موفق به شكار پرنده هاي عراقي شده اند:
زندي8 فروند
شهرام رستمي6 فروند
صدقي5 فروند
فرح آور4 فروند
جمشید افشار4 فروند
عظيمي4 فروند
امیراصلاني4 فروند
قياسي3 فروند
افخمي3 فروند
خسروداد3 فروند
شهيد آل آقا2 فروند
رهان آورد2 فروند
اسماعيلي2 فروند
ماليج2 فروند
شهيد آزاد2 فروند
مرحوم تيمسار هزين 1 فروند
فرهاد دهقان1 فروند
اخباري1 فروند
نقدي1 فروند
عطايي1 فروند
ذوقي1 فروند
هاشمي1 فروند
شهيد اصل داوطلب1 فروند
هداوند1 فروند
جنگنده میراژ 5 نیروی هوایی مصر
27 فروند میگ-21
58 فروند میگ-23
12 فروند میگ-25
3 فروند میگ-27
11 فروند سوخو-20
13 فروند سوخو-22
1 فروند میراژ-5 (متعلق به نيروي هوايي مصر)
44 فروند میراژ اف-1
2 فروند سوپر اتاندارد (متعلق به نيروي دريايي فرانسه و در اجارة نيروي هوايي عراق)
4 فروند توپولوف-22
2 فروند بمب افکن اچ6 دی (نوع چینی بمب افکن توپولف-16)
3 فروند بالگرد
1 موشک اگزوست و 2 موشک کرم ابریشم سی 601
15 فروند پرنده كه نوع آنها تاكنون معلوم نگشته اند.
اولین تامکت نیروی هوایی ش اهن ش اهی مجهز به سنسور مادون قرمز AN/ALR-23
* سرتیپ خلبان محمدرضا عطایی در تاریخ 22 شهریور 1359 (9 روز قبل از آغاز نبرد 8 ساله) یک فروند میگ-23 عراقی را در نوار مرزی استان ایلام با موشک فونیکس سرنگون نمود. (اولین شکار موشک فونیکس در شرایط رزمی) وی بعدها فرمانده پایگاه هشتم شکاری گردید.
* سرتیپ خلبان شهرام رستمی اولین شکارچی میگ-25 به وسیلۀ تامکت در جهان می باشد. وی در حالیکه فرماندهی پایگاه هشتم شکاری اصفهان را عهده دار بود در تاریخ 11 آذر 1361 یک فروند فاکسبت شناسایی عراقی (MiG-25R) را در ناحیه شمالی خلیج فارس در جریان یک گشت هوایی جنگی با موشک فونیکس سرنگون نمودند.
پاسخ : همه چیز درباره گربه های افسانه ای(اف 14 تامکت)
نقل قول:
نوشته اصلی توسط
masuomeh
در تصوير گرافیکی بالا، پايگاههای تامکتها در تصوير بالا، چهار نفر از خدمه پروازی تامکتهای
تصویر مشاهده نمیشه!!!
