بام سبز چیست؟ و انواع بام سبز
بام سبز چیست؟
سالها قبل وقتی داریوش مهرجویی فیلم اجاره نشین ها را ساخت در آخرین طبقه ساختمان مفهوم بام سبز را البته به طنز بیان کرد.
گرچه در فیلم اجاره نشینها شخصیت خواننده اپرا (با بازی مرحوم حسین سرشار) در مورد عایق بندیپشت بام دچار سوء تفاهم بود اما وجود بام سبز امروز در شهرهای بزرگ یک ضرورت است. بام سبز، بام ساختمانی است که تمام یا قسمتی از آن با گیاهانی که بر روی یک لایه ضد آب کاشته شده باشند، پوشانده شده است. این بام ممکن است شامل لایه های دیگر مانند حصار ریشه، زه کشی و یا سیستمآبیاری باشد.
بام های سبز مدرن که از سیستم لایه های پیش ساخته تشکیل می شوند، نسبتا پدیده ای نو می باشند. این نوع بام ها در دهه 1960 در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورهای اروپا گسترش یافتند.
گرچه این بامها در شمال اروپا مانند کشورهای اسکاندیناوی، هلند و اسکاتلند کاملا رواج داشت اما شکل مدرن و شهری آن در آلمان و آمریکا متولد شد.
بر اساس برآوردهای موجود، امروزه حدود 10 درصد از کل بام های آلمان، بام سبز هستند.
ایالات متحده نیز بام های سبز قابل توجهی دارد، اما تعداد آن ها به اندازه اروپا نیست.
در شهر شیکاگو که یک کلان شهر با معضلات مخصوص خود است طرح بام سبز رواج زیادی یافته است.
انواع بام های سبز
بام های سبز می توانند در انواع متمرکز، فشرده، نیمه متمرکز و گسترده یا وسیع بسته به عمق متوسط کشت و میزان تاسیسات مورد نیاز طبقه بندی شوند.
بام های سنتی سبز که نیازمند عمق متعارفی از خاک برای رشد گیاهان حجیم و چمن معمولی هستند، به عنوان بام های سبز متمرکز مطرحند.
این نوع بام ها نیازمند آبیاری، کوددهی و سایر مراقبت ها می باشند.
در مقابل، بام های سبز وسیع یا گسترده، به عنوان سیستم های خودنگهدار در نظر گرفته شده و به حداقل تاسیسات نگهداری، شاید تنها یک بار در سال هرس یا کوددهی برای افزایش رشد گیاهان، نیاز دارند.
این نوع از بام های سبز می توانند در لایه بسیار نازکی از خاک که اغلب از کودهای آلی با فرمول ویژه استفاده می شود، قرار گیرند.
بدین ترتیب بام های متمرکز، محیط کشت ژرف و عمیقی دارند و در دسترس هستند و می توانند به عنوان یک فضای باز در نظر گرفته شوند.
مثالی از یک بام سبز متمرکز، بام مرکز Manulife است که در بالای یک پارکینگ قرار گرفته است. بام سبز 25 ساله ای که در جای مناسبی با درختان بالغ و تنومندش، مستقر شده است.
در مقابل، بام سبز گسترده، محیط کشت سطحی و کم عمقی دارد و معمولاً قسمتی از یک سیستم بامی و قسمتی از ساختار ساختمان سبز می باشد.
یک بام سبز گسترده به طور کلی در دسترس و مورد استفاده کارکردی نیست. بام شرکت Mountain Equipment نمونه ای از یک بام سبز گسترده می باشد که در سال 1998 ساخته شد.
طبقه بندی دیگر در خصوص بام های مسطح و شیبدار است. بام های سبز شیبدار، مشخصه برجسته بسیاری از ساختمان های اسکاندیناویایی هستند که نیازمند طراحی ساده تری در قیاس با بام های تخت می باشند.
چرا که شیب بام کاهش خطر نفوذ آب از طریق سازه بام را با استفاده از لایه های آب بندی و زهکشی کمتری نسبت به بام تخت موجب می شود.
سودهای محیطی
- کاهش گرما
- کاهش سربار خنک کردن ساختمان بین 50 تا 90 درصد
- فیلتر کردن آلودگی های هوا و دی اکسید کربن که به کاهش بیماری های تنفسی مانند آسم کمک می کند.
- فیلتر کردن آلودگی ها و فلزهای سنگین از آب باران
- کمک به عایق کردن ساختمان در برابر آلودگی صوتی
- ایجاد زیست گاه طبیعی
- کاهش متوسط دمای محیط های شهری در فصل گرما
- تزئین بام ها و زیبا شدن محیط با پوشش گیاهی
بام سبز و شهرهای بزرگ ایران
گرچه انجام پروژه بام سبز در ساختمان سازی ایران می تواند بر قیمت تمام شده خانه بیفزاید اما کمک های دولتی و حتی فرهنگ سازی برای آپارتمان سازی هایی که خریدارانشان چندان در پی ارزان در آمدن ملک خود نیستند می تواند به رواج این پدیده در تهران و شهرهای بزرگ منجر شود.
بر کسی پوشیده نیست که کمبود فضای سبز در تهران یکی از دلایل عمده آلودگی هواست؛ آپارتمان سازی در اطراف تهران و مناطقی که قبلا ریه سبز پایتخت محسوب می شدند حجم فضای سبز تهران را به شدت کاهش داده است.
اجبار مراکز دولتی و انبوه سازانی که به نحوی در این مناطق ساخت و ساز می کنند به اجرای بام سبز می تواند اندکی از این نقصان را جبران کند.
