معرفی ๑۩۞۩๑اشنایی با مهندسی عمران گرایش سازه های دریایی๑۩۞۩๑

معرفی گرایش

سازه های دریایی از گرایش های جدید رشته مهندسی عمران در مقطع کارشناسی ارشد در ایران است. این گرایش در چند سال اخیر و برای اولین بار در دانشگاه های تهران و تربیت مدرس ایجاد شد.

مهندسي سازه‌هاي دريايي در ارتباط با طراحي سازه‌هاي مختلف دريايي مانند انواع سكوها، اسكله‌ها و تأسيسات و تجهيزات بندري است.
در گرایش سازه های دریایی سه محور offshore, near shore, onshore مطرح است.

در بخش offshore به تحلیل و طراحی سازه های دور از ساحل مانند سکوهای نفتی، سکوهای تفریحی و خطوط لوله کف دریا در آبهای عمیق پرداخته می شود.

near shore به سازه های ساحلی و نزدیک ساحل اختصاص دارد، از این سازه ها می توان به اسکله های فولادی و بتنی، موج شکن ها و خطوط لوله ساحلی اشاره کرد. در کشورهای پیشرفته سازه های دریایی به سه بخش مهندسی دریا، مهندسی سواحل و مهندسی سازه های دریایی تقسیم می شود که در کشور ما کلیه این گرایش ها تحت عنوان سازه های دریایی تدریس می شود.
توضیحات تکمیلی

مقطع کارشناسی ارشد سازه های دریایی در ایران در دانشگاه های تهران، تبریز، صنعتی امیرکبیر(واحد بندر عباس)، دانشگاه گیلان، صنعتی سهند تبریز، تربیت مدرس، علم و صنعت، خواجه نصیر و هرمزگان و همینطور مقطع دکترا در دانشگاه های تهران، تبریز، مرکز ملی اقیانوس شناسی، علم و صنعت، خواجه نصیر، هرمزگان و به تازگی در صنعتی سهند تبریز، صنعتی بابل و دانشگاه قم ارائه شده است.
درسها

ریاضی مهندسی
هیدرولیک دریا
دینامیک سازهها
ژئوتکنیک دریایی
اجزا محدود
مهندسی سواحل
سکوهای دریایی
طراحی سازههای متعارف دریایی
اجرای سازههای دریایی

بطور کلی در گرایش سازههای دریایی با دو دسته عمده از مسائل آشنا میشوید:
1-بنادر و سواحل
2-سکوهای دریایی
تبعاً پایان نامه شما نیز در یکی از دو زمینه گفته شده خواهد بود. معمولاً هر کدام از دانشگاه های گفته در یکی از زمینه ها قوی است. مثلاً دانشگاه تربیت مدرس اساتید بنامی در زمینه سکو دارد و باالعکس دانشگاه تهران در زمینه بنادر و سواحل قوی است.
زیرشاخه ها

۱- در شاخه بنادر و سواحل با این مسائل آشنا میشوید: انواع اسکله ها، موج شکنها، مطالعات مربوط به رسوب در بنادر، تغییر شکل ساحل تحت اثر امواج، نحوه پخش آلودگی در دریا و ...
۲- سکوهای دریایی که عمدتاً به عنوان تاسیسات نفتی و گازی در دریاها استفاده میشوند. شما با انواع مختلف سکوهای دریایی از جمله ثابت و شناور آشنا میشوید. عمدهترین تفاوت این سازهها با سازههای متعارف بارگذاری و نحوه اجرای آنهاست. به علت قرار گرفتن در دریا این سازهها علاوه بر بارگذاریهای متعارف بارهای ناشی از دریا را تحمل کنند که مهمترین آنها امواج هستند. همچنین چون در وسط دریا نمیتوان چیزی را ساخت، این سازهها به صورت مدولهای قابل حمل در خشکی ساخته میشوند و به دریا حمل میشوند و در آنجا سر هم میشوند. به همین علت اجرای این سازهها نیز کاملاً متفاوت از سازههای متعارف میباشند.

در سایر دانشگاههای دنیا چنین ترکیبی از دروس نمی بینید. به طور کلی شاخه اول به Coastal Engineering معروف است و شاخه دوم را با انواع نامهای زیر در دنیا میشناسند: Offshore/Ocean/Marine Engineering.

مهمترین مزایای این گرایش عبارتند از:

خاص بودن، یعنی هر کسی نمیتواند در حیطه سازههای دریایی اظهار نظر کند اما مثلاً در مورد زلزله و ساختمان عوام هم از اظهار نظر فنی ابایی ندارند*. خوشبختانه اصولاً خیلیها نمیدانند که در دریا هم اصولاً سازهای ساخته میشود.

آشنا شدن با طیف وسیعی از مسائل: ممکن است در همین مواجهه اصولاً علاقه اصلیتان را پیدا کنید و مسیر زندگی علمی/حرفهایتان عوض شود. مثل دوستانی که علاقمند به رسوب میشوند و بالکل از مبحث "ساختمان" خارج میشوند. این آشنا شدن همچنین برای ادامه تحصیل نیز بسیار مناسب است، یعنی سوژههای بسیاری برای ادامه تحصیل و تحقیق پیدا میکنید.

بازار کار خاص: طبعاً موضوع خاص، بازار کار خاص نیز دارد؛ چه از نظر سطح کیفی کار و چه درآمد. البته این نکته به عنوان عیب نیز میتواند مطرح شود چرا که عملاً شرکتهای فعال در زمینه سازههای دریایی کم هستند. بدتر اینکه پیمانکاران دریایی نیز عمدتاً دولتی هستند و ورود بهشان سخت است. البته هماکنون شاید وضع بازار کار سازههای دریایی با سایر گرایشهای عمران تفاوت چندانی نداشته باشد، اما یک داستان قدیمی است که میگوید نسل اول فارغالتحصیلان دریایی همگی به مال منصب چربی رسیدند. الله اعلم.

بزرگترین عیب گرایش سازههای دریایی نیز چیزی نیست جز روی دیگر سکه "دریای وسیع اطلاعات". بدین معنی که گرچه شما با طیف وسیعی از موضوعات علمی و مهندسی آشنا میشوید، اما این دریای اطلاعات شما کم عمق است؛ یعنی علمتان تا حدودی سطحی است. نکته منفی دیگر اینکه اساتید این گرایش عمدتاً تحصیلات مرتبط ندارند و بنا بر تجربه کاری وارد این زمینه شده اند.
شرکتهای فعال در زمینه سازههای دریایی نیز دو دسته کاملاً مجزا هستند. بدین معنی که تعدادی فعال در زمینه سواحل و بنادر هستند و تعدادی در زمینه سکو و معمولاً شرکتی نیست که در هر دو زمینه فعالیت کند. مثلاً سازهپردازی، دریابندر، ساحل، طرحنواندیشان و ... در زمینه سواحل و بنادر فعالیت میکنند. کار سکو عمدتاً در شرکتهای نفت و گاز انجام میشود (مثل سازه، ناموران، نارگان و ...) چرا که اصولاً سکوهای دریایی بخشی از تاسیسات نفتی/گازی هستند. البته گفتنی است که عمده طراحی سکوهای کشور کماکان توسط شرکتهای خارجی انجام میگیرد. پیمانکاری سازههای دریایی نیز عمدتاً در اختیار چند شرکت بزرگ نیمه دولتی و زیرمجموعههای آنهاست مثل: صدرا، ایزوایکو، قرارگاه سازندگی، تاسیسات دریایی و ...
رتبه قبولی

در اوایل که این گرایش تاسیس شد، یعنی فکر کنم اواسط دهه هفتاد، برای قبولی در دانشگاه تهران به رتبههای آنچنانی نیاز نبود؛ مثلاً فکر کنم با ۴۰۰-۵۰۰ قبول میشدند. کم کم این رشته خیلی فانتزی شد و در اولین سالهای دهه هشتاد مثلاً تا رتبه ۶۰ سازه دریایی دانشگاه تهران پر میشد. بعد از این دوباره شروع به افول کرد یعنی مثلاً در سال ۸۳ تا رتبههای ۱۵۰ قبول میشدند. در مورد روند فعلی اطلاعی ندارم ولی فکر کنم بتوان گفت که قبولی در این گرایش همانند زلزله و خاک است؛ یعنی سادهتر از سازه و مشکل تر از هیدرولیکی.

بازار کار

گرایش سازه های دریایی بدلیل مرتبط بودن با صنعت نفت و گاز نسبت به سایر گرایش های عمران دارای بازار کار بهتر و درآمد بالاتری است