انسان شناسی توسعه: اتوبان نیایش و مزاحمت های ترافیکی

انسان شناسی توسعه: اتوبان نیایش و مزاحمت های ترافیکی

فهیمه مولایی – فاطمه انبار لویی







تحقیق ارائه شده به کلاس انسان شناسی توسعه، نیم ترم اول سال تحصیبلی 1387-88، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران. مشکلات ترافیک و حمل و نقل : ( اتوبان نیایش و مزاحمت های ترافیکی) خیابان سعادت آباد تا انتهای ارغوان غربی


درس مربوط : فرهنگ و توسعه استاد مربوطه : جناب آقای دکتر ناصر فکوهی soheil.sd@gmail.com sarsa37857@yahoo.com فهرست مطالب چکیده مقدمه و طرح مسئله پرسش های تحقیق روش شناسی ادبیات و پیشینه تحقیق معرفی محل مورد مطالعه یافته های پژوهش اتنوگرافی ( بافت مسکونی کناره دیوار نیایش علامه شمالی و جنوبی) اتنوگرافی ( بافت مسکونی کناره دیواره نیایش شهرداری شمالی و جنوبی) اتنوگرافی ( بافت مسکونی کناره دیواره نیایش انتهای ارغوان غربی ) مشکلات ترافیک و حمل و نقل تعریف ترافیک و مهندس ریشه های ترافیکی بررسی وضعیت حمل و نقل شهری آمار و اطلاعات حمل و نقل اتوبان نیایش بافت مسکونی حاشیه نیایش مزاحمت های ترافیکی اتوبان نیایش در بافت مسکونی سرعت در نیایش آلودگی هوا و آلودگی صوتی تردد افراد در داخل اتوبان و عدم دسترسی به وسایل نقلیه عمومی نتیجه گیری منابع مآخذ شناسی ضمائم نمونه ای از متن مصاحبه نقشه ها ( عکس های هوایی از اتوبان نیایش) عکس ها کروکی اتوبان نیایش از آن گاه که مردم نه تنها بخاطر مسافرتهای چند روزه بلکه حتی برای عبور و مرور یومیه خود باجگذار حمل و نقل گشتند . تناقض میان عدالت اجتماعی و نیروی ماشینی ، میان تحرک درست و سرعت زیاد ، میان آزادی شخصی و جاده های مهندسی ساز کاملاً روشن شد . ( ایلیچ ، س 1974،ص23) چکیده کاری که پیش روی شماست در رابطه با بررسی تاثیر اتوبان نیایش بر مزاحمت های ترافیکی در بافت مسکونی حاشیه آن است . با توجه به اینکه اتوبان نیایش از حجم ترافیک به دلیل نداشتن توقف ماشین ها در اتوبان کاسته است . اما به دلایلی از جمله ساعات شلوغی شهر و تصادفات زیاد به دلیل سرعت زیاد در اتوبان ، همچنین آلودگی های صوتی و هوا که جزو جدایی ناپذیر اتوبان ها به شمار میرود مزاحمت هایی را برای ساکنین بوجود آورده است . به همین خاطر مشاهداتی در مناطق حاشیه ای این اتوبان اعم از علامه شمالی و جنوبی شهرداری شمالی و جنوبی و انتهای ارغوان غربی انجام شده است . اتوبان نیایش از قسمت سعادت آباد تا انتهای یادگار امام موضوع تحقیق ما قرار گرفته است. این اتوبان باعث جدایی بین همسایگان دو طرف اتوبان نیز شده است و امکانات دو طرف اتوبان برای ساکنین یکسان نیست . البته به دلیل اینکه خانه های شهر تهران لزوماً دارای امکانات ایمنی از جمله پنجره های دو جداره نیست . ساکنین حاشیه اتوبان به دلیل مزاحمت های ناشی از آن مجبور به نصب پنجره های دو جداره در بعضی مناطق شده اند . کلید واژگان : اتوبان نیایش – آلودگی هوا و صوتی – بافت مسکونی – پل عابر پیاده – ترافیک – سرعت – حمل و نقل – مزاحمت های ترافیکی مقدمه و طرح مسئله در حال حاضر حمل و نقل ترافیک ، ملموس ترین و حادترین مسئله شهری تهران بوده است و به شکل نارسایی هایی از قبیل تاخیر در زمان سفر ، تصادفات ، آلودگی صوتی ، هوا و زیست محیطی خود نمایی می نماید . حمل و نقل به طور بسیار پیچیده ای با جمعیت و فعالیت های اقتصادی و اجتماعی از سویی و توزیع مکانی جمعیت و تولید از سویی دیگر پیوند خورده است . شاید محسوس ترین و ناراحت کننده ترین بعد ترافیک اتلاف وقت و سرمایه ای است که به صورت عدم کارآیی حرکات و جابجایی های روزانه مردم که خود از راه بندان های طولانی و دشواری های دسترسی ناشی می شود ، به وجود می آید . مشکل تراکم ترافیک ، و راه بندان های ناشی از آن ، موضوع عدم اطمینان به سیستم حمل و نقل را به دنبال داشته است که تدریجاً موجبات نارضایتی مردم را در رابطه با سایر خدمات شهری فراهم می سازد .با توجه به موضوع که حمل و نقل و ترافیک می باشد سعی ما بر این است که در این مقاله تاثیر اتوبان نیایش را به عنوان مسیر حمل و نقل بر بافت مسکونی اطراف آن بررسی کنیم .ما در این کار سعی کردیم که از مصاحبه و مشاهده میدانی استفاده کنیم . با توجه به اینکه اتوبان محل تردد ماشین های سواری و سنگین است و اینکه سرعت در آن بالاست به دلیل نبودن چهار راه و یا میدان وجود ترافیک در آن برای بافت مسکونی مشکلاتی را به وجود می آورد که عبارتست از آلودگی صوتی و هوا و غیره به همین دلیل ما سعی داریم که مشکلات ساکنین و همچنین تغییرات اجتماعی و اقتصادی را که اتوبان برای مناطق مختلف آن در بر داشته است را مورد بررسی قرار دهیم . آلودگی هوا و شیوع سرفه : ((دانشمندان دانشگاه لستر پس از انجام یکسری تحقیقات به این نتیجه رسیدند که کودکانی که محل سکونتشان در مجاورت خیابان های اصلی شهر قرار دارد ، بیشتر از سایر کودکان در معرض ابتلا به سرفه قرار دارند.)) ( برآبادی ، س 1383، ص 67) پرسش های تحقیق ترافیک و مشکلات حمل و نقل مسئله ای است که امروزه در شهر تهران به صورت بحران در آمده است . کمبود وسایل حمل و نقل عمومی و آلودگی های ناشی از ترافیک های سنگین در ساعات مختلف روز به دلیل افزایش جمعیت باعث ایجاد مزاحمت ها برای بافت مسکونی شده است با توجه به این مسئله در ارتباط با اتوبان نیایش که در تحقیق ما از قسمت علامه تا انتهای یادگار است ، برآنیم که تاثیرات اتوبان را در بافت مسکونی بررسی کنیم . چه تغییراتی در بافت مسکونی در کناره های دیواره نیایش به دلیل وجود اتوبان ایجاد شده است ؟ مزاحمت های ترافیکی اتوبان نیایش در بافت مسکونی چیست ؟ آیا اتوبان نیایش مشکلات ترافیکی شهر تهران را حل می کند ؟ تاثیر اتوبان نیایش در وضعیت اجتماعی اقتصادی منطقه چیست ؟ منظره همیشگی اتوبان برای ساکنین اطراف آن چه تاثیری دارد ؟ آیا وجود اتوبان به نفع حمل و نقل و ترافیک است یا بافت مسکونی ؟ روش شناسی در این تحقیق از روش های رایج در انسان شناسی چون مطالعات کتابخانه ای ، جستجوی اینترنتی ، مشاهده میدانی و مشارکتی ، مصاحبه ع اتنوگرافی و تهیه عکس و کروکی و نقشه استفاده شده است. با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه دارای وسعت زیادی است از سرپل ولایت ( علامه) تا انتهای یادگار در تحقیق ما مورد توجه بوده به همین دلیل ما به مشاهده علامه شمالی و جنوبی ، صراف شمالی و جنوبی ، شهرداری شمالی و جنوبی ، انتهای ارغوانی غربی ( سمت چپ یادگار امام ) پرداخته ایم . و با افرادی چند از ساکنان محله های مختلف به مصاحبه پیرامون مشکلات و همچنین تاثیر اتوبان در زندگی آنها پرداختیم . عکس های زیادی از نقاط مختلف اتوبان و از ساعات شلوغی و ترافیک و خلوتی آن گرفته شده است و کروکی هم از اتوبان تهیه شده است که شامل قسمت های ورودی و خروجی آنهاست . برای تهیه عکس از اتوبان به دلیل اینکه ایستادن ماشین در کناره اتوبان خطرناک است . همچنین وسعت آن که در کادر دوربین قرار بگیرد دچار مشکل بودیم و بیشتر عکس ها را در حال حرکت با ماشین سواری از داخل اتوبان گرفته ایم . ادبیات و پیشینه تحقیق در رابطه با ترافیک در کتاب چه کسی تازه در شهر نوشته براین ریچاردز این طور آمده است: (( مخلوط بودن وسایل نقلیه خدماتی و همچنین تعداد آنها که بیش از ظرفیت مسیرهای رفت و آمد است ، سبب اصلی ازدحام ترافیک می باشد . در این شرایط که میزان تصادفات عابرین پیاده به طور نگران کننده ای بالاست ، صدای زیاد ترافیک در اکثر موارد غیر قابل تحمل شده و هوای شهر به شدت آلوده می گردد .)) ( اصالت ، س 1357 ، ص 56) . در کتاب ترافیک در تهران و سایر شهرهای ایران – هزینه و راه حل این طور آمده است : (( ساختن خیابان و بزرگراههای جدید درمان دراز مدت ترافیک نیست . )) ( رونقی ، س 1358 ، ص 65 ) (( هدف سیستم حمل و نقل : پایین آوردن هزینه حمل و نقل ، تقلیل زمانی که صرف رفت و آمد می شود ،‌افزایش ایمنی رانندگی ،‌بهبود زیبایی و قابلیت زیست محیطی ، آزادی در انتخاب وسلیه رفت و آمد ، کمک به رشد اقتصادی کشور ، کمک به اشتغال و کم کردن بیکاری است )) . ( رونقی ، س 1358 ، ص 70) کتاب سرعت 30 ( آرام سازی خیابان های محلی ) که تالیف به آلمانی آن نوشته کلاوس شفر بوده است در مورد راه سازی و اتوبان ها و خیابان های عریض در داخل شهر اینگونه گفته است : 1- خیابان های محلی شهرهای خود را به محل عبور و مرور و توقف دیگران تبدیل کرده اند . 2- باعث نفوذ افراد و خودروهای غریبه به داخل کوچه شده اند . 3- فضای یکپارچه خیابان را با یک تقسیم به هفت نوار از حالت سکون خارج کرده اند . 4- نه فقط بستر تعامل های همسایگی و اجتماعی ، بازی کودکان و حضور سالمندان را پاره پاره کرده ،‌بلکه حتی به حرکت پیاده و دوچرخه نیز توجه نمی کنیم . 5- هیچ گونه حقی برای اعتراض ساکنان به تردد و توقف غیر موجه بیگانگان در محیط بلا فصل سکونتشان به آنها نمی دهیم . ( پاکزاد ، س 1382 ، ص 5) در کتاب انرژی و عدالت نوشته ایوان ایلیچ در ارتباط با ترافیک و حمل و نقل اینگونه آمده است: (( حمل و نقل می تواند از سه راه موجب فلج شدن ترافیک گردد : ایجاد موانع در برابر کشش ترافیک ، ایجاد سلسله مراتب مقصدهای دور و دراز ، اتلاف وقت بیشتر . )) ( موحد ، س 1974 ، ص 70) (( حمل و نقل نوعی است از ترافیک که متکی بر بر سرمایه ی باشد و راه پیمایی نوع دیگری از آن است . که متکی بر کار و فعالیت آدمی است و حمل و نقل ، فرآورده صنعتی است که مصرف کننده آن ( مسافر) نامیده می شود .)) ( موحد ، س 1974، ص 47) (( در کار ترافیک آن مقدار انرژی که در مدت زمان معینی مصرف می شود به صورت سرعت در می آید . در این مورد محدودیت سرعت مطرح می شود . هر جا که از این حد تجاوز شود با انحطاط اجتماعی که از مصرف گزاف انرژی بر می خیزد روبرو می شویم .)) ( موحد ، س 1974، ص 20) (( اصطلاح ترافیک اعم است از هر نوع حرکتی که مردم برای انتقال از نقطه ای به نقطه دیگر در خارج از سکن خود انجام می دهند . مقصود از رفت و آمد حرکتی است که نیروی عضلانی آدمی را مورد استفاده قرار می دهد و منظور از حمل و نقل حرکتی است که منابع دیگر انرژی احتیاج دارد)) ( موحد ، س 1974 ، ص 23). در مجله ماهنامه صنعت حمل و نقل ناحیه ترافیکی اینگونه تعریف شده است : (( نوعی محدوده مکانی است که مطالعات مربوط به حمل و نقل و ترافیک بر اساس آن محدوده ها انجام می شود . در مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک تهران ، شهر تهران به 60 ناحیه ترافیکی داخلی و 15 ناحیه ترافیکی خارجی و 8 محور ارتباطی تقسیم شده است . )) ( افندیزاده ، س 1384 ، ص 202) ((معابر اصلی موثر در ترافیک تهران به شش دسته شامل : آزاد راه درون شهری ، تند راه شهری ، شریان درجه یک ، شریانی درجه دو ، جمع و پخش کننده و دسترسی محلی تقسیم می شوند . )) ( افندیزاده ، س 1384 ، ص 203) معرفی محل مورد مطالعه با توجه به موضوع مورد مطالعه ما که اتوبان نیایش و مزاحمت های ترافیکی آن در بافت مسکونی است ، ما بدلیل وسعت منطقه مورد مطالعه ( اتوبان نیایش) قسمتی از آن که از خروجی های سعات آباد شروع می شود و تا خروجی و ورودی یادگار امام امتداد پیدا می کند انتخاب کرده ایم . اتوبان نیایش واقع در شمال تهران است . این اتوبان پروژه ای بسیار عظیم است . و از قسمت خیابان ولیعصر شروع و تا میدان شهران کشیده شده است . هنوز بخشهایی از آن در حال احداث است و جدیداً تونل های نیایش موضع بحث امروز است . از منطقه ای که اتوبان نیایش موضع مورد مطالعه ما شروع می شود یعنی سعادت آباد تا یادگار امام ما به مشاهده چند منطقه در این قسمت پرداختیم از جمله بافت مسکونی کناره دیواره نیایش ، علامه شمالی و علامه جنوبی ، شهرداری شمالی و شهرداری جنوبی و انتهای ارغوان غربی . یافته های پژوهش شامل مشاهداتی است که از بافت مسکونی دیواره نیایش در مناطق مختلف صورت گرفته است . بافت مسکونی کناره دیواره نیایش ، واقع در علامه شمالی و علامه جنوبی ، 15/9/1387 ساعت 30/2 بعد ازظهر ساعت 30/2 در محل ( دیواره نیایش علامه شمالی) حضور پیدا کردیم . ما در قسمت بالای دیواره در حد فاصله علامه شمالی تا خیابان سعادت آباد ( میدان کاج) قرار داشتیم . در قسمت شمال اتوبان ( علامه شمالی) حدود 6 آپارتمان تا پل هوایی عابر پیاده قرا دارد . در دو طرف پل هوایی یکسری ساختمان قرار دارد که در دو طرف آن شرایط یکسانی بین دو محل وجود دارد که 4 آپارتمان دارای پنجره دو جداره هستند و تازه ساخت هستند و 2 آپارتمان دیگر کمی قدیمی تر هستند و پنجره دو جداره ندارند . این آپارتمان ها در حدود 5 تا 6 طبقه دارند . در این منطقه سعات آباد خانه متری 5/3 میلیون است . ساختمان های این قسمت دارای متراژی حدود 200 و 130 و 200 به بالا هستند که هر طبقه متراژش با طبقات دیگر متفاوت است . این خیابان تا پل هوایی عابر پیاده خیلی خلوت است انتهای این خیابان بن بست است . حدود 13 ماشین در این خیابان قرار دارد . و در زمانیکه ما (30 دقیقه) در اینجا هستیم جز 2 نفر کسی از اینجا رد نشده است . این خیابان همچنین خیلی تمیز و پاکیزه است . در بین دو ساختمانی که در انتهای بن بست قرار دارند یک زمین خالی واقع است که هنوز ساخته نشده است . خانه های این محله از سعادت آباد از نظر امکانات و همچنین افراد ساکن در آن متوسط به بالا و مرفه است . هیچ کودکی در این خیابان برای بازی دیده نمی شود . دیواره این قسمت از نیایش حدوداً 6 متر است . در این خیابان عبور و مرور دیده نمی شود . نه تردد ماشین و نه افراد ولی در خیابان بالایی علامه شمالی به دلیل تردد زیاد ماشینها خیابان های تنگ آن هم دو طرفه شده است . و به دلیل رفت و آمد زیاد در خیابان های بالایی ترافیک سنگینی هم ایجاد شده است . صدای حرکت ماشین ها ، بوق آنها دائماً شنیده می شود . زمین جلویی خانه های کناره دیوار نیایش آسفالت شده است و گویی تازه آسفالت شده است . 2 سطل بزرگ زباله شهرداری در این خیابان قرار دارد . در این قسمت ( علامه شمالی و جنوبی) پله ای که از بالای دیواره به پایین کشیده شده باشد وجود ندارد و فقط یک پل عابر هوایی بین علامه شمالی و جنوبی قرار دارد . میله های سبز رنگی که در اطراف اتوبان کشیده شده است ارتفاعی حدوداً یک متر دارد . خانه های علامه شمالی که در کنار دیواره قرار دارد رو به جنوب است و اصطلاحاً جنوبی است . علامه شمالی دارای 2 مرکز تجاری به نام های سهیل و علامه است و همچنین دارای انواع مغازه ها شامل ( صحافی و لوازم التحریری ، سوپر مارکت ، بانک ، انواع رستوران ها ، سوپرهای گوشت و میوه ) است . همچنین در میدان فرهنگ که در بالای علامه شمالی قرار دارد ، یک بیمارستان به نام پارسیان قرار دارد . مسجدی به نام مسجد الرسول هم در میدان کاج قرار دارد که نزدیکترین مسجد و بیمارستان به علامه شمالی است . البته بیمارستان پارسیان بیمارستانی خصوصی است و بیمارستان مدرس واقع در میدان کاج بیمارستانی دولتی است که آن هم نزدیک ترین بیمارستان دولتی به علامه شمالی است . در آن طرف اتوبان یعنی در قسمت علامه جنوبی ( که مابه وسیله پل عابر پیاده ای که در آنجا قرار داشت به سمت دیگر اتوبان رفتیم ) تا پل هوایی عابر پیاده 7 خانه دیده می شود که 4 آپارتمان تازه ساخت هستند و 3 آپارتمان تازه ساخت نیستند ولی هر 7 خانه دارای پنجره دو جداره هستند . خانه های تازه ساخت 4 تا 7 طبقه هستند . همچنین صدای حرکت ماشین ها و بوق آنها به گوش می رسد . عبور ومرور ماشین ها در هر دو طرف اتوبان خیلی کم است . در حدود 1 یا 2 ماشین در هر 2 دقیقه از اینجا رد می شوند . زمین خیابان در این قسمت ( علامه جنوبی) آسفالت است . در این قسمت 1 زمین خالی وجود دارد که در آن هنوز ساختی صورت نگرفته است . 2 سطح بزرگ زباله شهرداری در علامه جنوبی قرار دارد . در این قسمت هم پله ای که از بالا به سمت اتوبان کشیده شده باشد وجود ندارد . خانه های حاشیه دیوار نیایش رو به شمال هستند . علامه جنوبی هم مانند علامه شمالی دارای انواع مغازه ها ست . و مرکز تجاری طوس در این قسمت قرا گرفته است . امکانات هر دو طرف اتوبان نیایش تقریباً برابر است . و با تفاوت های اندک . دانشگاه امام صادق ( برادران) هم در علامه جنوبی قرار دارد و مسجد قدس هم نزدیکترین مسجد به خیابان علامه جنوبی است . در این قسمت خیابان هم تردد و عبور و مرور افراد و ماشین ها به ندرت انجام می شود . وجود منظره اتوبان نیایش برای ساکنین هر دو طرف اتوبان نکته ای است که اهالی آنجا با آن مواجه هستند . در جلوی خانه های آنها فضای سبز کوچک یا بزرگی هم دیده نمی شود و خیابان شامل پیاده رویی کوچک و قسمت آسفالتی است . بافت مسکونی حاشیه دیواره نیایش ، واقع در شهرداری شمالی و شهرداری جنوبی ، 15/9/1387 ،ساعت 3:15 بعد از ظهر . ساعت 3:15 در شهردار ی شمالی که بین 2 میدان سرو و کاج قرار گرفته است رفتیم . در قسمت شهرداری شمالی یک پل عابر هوایی وجود دارد . در قسمت شهردرای شمالی تا پل هوایی خانه ای وجود ندارد یعنی حد فاصل پل عابر هوایی تا میدان سرو . فقط زمین خالی در اینجا وجود دارد که مقداری زباله در آن وجود دارد . این زمین حدوداً 4000 متر است . در بالای زمین یعنی کوچه بالایی آن بیمارستان عرفان قرار دارد ( این بیمارستان خصوصی است) که به دلیل وجود بیمارستان ماشین های زیادی در آن جا پارک شده است این خیابان هم خیلی خلوت است به دلیل اینکه آپارتمانی در این قسمت ( کناره دیواره نیایش تا پل عابر هوایی) ساخته نشده است . به ندرت ماشینی از اینجا رد می شود و عابر پیاده ای هم دیده نشده است . ماشین های تعلیم رانندگی زیاد از اینجا عبور می کنند ( 3 ماشین در زمانی که ما آنجا بودیم از آنجا رد شدند) و بیشتر از خلوتی خیابان برای پارک دوبل یا پارک و دنده عقب رفتن ماشین استفاده می کنند . زمین این قسمت آسفالت است و دیواره نیایش در اینجا خیلی بلند است . در قسمت شهرداری جنوبی اکثراً خانه ها شبیه به هم هستند و حدوداً 3 طبقه ای اند . وهمچنین تازه ساخت نیستند و تقریباً قدیمی اند و 20 سال ساخت را دارند . و چون تازه ساخت نیستند پنجره دوجداره هم ندارند . البته چند خانه در بین آنها دارای پنجره دو جداره است و معلوم است که بعداً آنها را گذاشته اند . خانه های شهرداری جنوبی دقیقاً در لبه کناری دیوار نیایش قرار دراند و فاصله خانه ها و لبه دیوار نیایش بسیار کم است ( نسبت به مناطق دیگر در نیایش) . حدود 30 آپارتمان در قسمت شهرداری جنوبی قرار دارد . چندین درخت در قسمت شهرداری جنوبی قرار دارد . تردد مردم خیلی کم دیده می شود و به ندرت در هر 10 دقیقه 1 نفر . ارتباط شهرداری جنوبی و شمالی به وسیله یک پل عابر هوایی است . خانه هایی که در شهرداری جنوبی قرار دارد از نظر امکانات متوسط و زیر متوسط است و همینطور که از سعادت آباد به طرف سرو و بوستان و جنت آباد می رویم ، شکل خانه ها و متراژ آنها و همچنین امکانات منطقه از جمله پاساژ ، بیمارستان ، مغازه های مختلف کمتر می شود . دیواره نیایش در قسمت شهرداری شمالی و جنوبی بلند است . انتهای خیابان شهردرای جنوبی بن بست است به طوریکه ماشین از آن نمی تواند رد شود ولی عبور و مرور افراد ساکن در آنجا ممکن است . دیواره های شمالی نیایش همه بلندتر از دیواره های جنوبی نیایش هستند و آن به خاطر شیب زمین است . نرده های کناری دیواره که سبز رنگ هستند هم حدود یک متر است . در این ساعات که ما اینجا هستیم . هیچ کودکی در اطراف و حاشیه دیده نمی شود . در شهرداری شمالی خیابان های بالایی آن ( غیر از خیابانی که لبه دیواره قرار دارد) کمی شلوغ است و تردد افراد و ماشین ها وجود دارد ( البته به نسبت علامه شمالی و جنوبی ترافیک سنگینی در آنجا وجود ندارد) در شهردرای شمالی هم سوپر میوه و گوشت و ... و نانوایی و همچنین آموزشگاه های موسیقی چهار باغ و .... و همچنین باشگاه الزهرا که برای شهرداری است در آنجا قرار دارد و ترافیک این منطقه را باعث شده اند . این خیابان دو طرفه است مدرسه حضرت معصومه در نزدیکی این خیابان وجود دارد . در شهرداری جنوبی هم مدرسه تزکیه (‌دخترانه) و چندین تعمیرگاه ، سوپر مارکت و لوزام التحریر و یک کلینیک تخصصی قرار دارد و مغازه های سوپر میوه و گوشت کمی دورتر در چهار راه مطهری قرار دارند . همچنین یک پارک در شهرداری جنوبی و یک پارک در شهرداری شمالی قرار دارد . ایستگاه اتوبوس و تاکسی برای هر دو منطقه کمی دورتر از جایی که ساکن هستند قرار دارد و کمی پیاده روی را می طلبد . ظاهر خانه هایی که در شهرداری جنوبی در لبه نیایش قرار دارد خیلی سیاه و کثیف به نظر می رسد گویی آلودگی هوا و دود ماشین ها خانه ها را سیاه کرده است . اهالی ذکر می کنند که اگر پنجره دوجداره نباشد زندگی در کنار نیایش بسیار مشکل است . بافت مسکونی حاشیه دیواره نیایش ، واقع در انتهای ارغوان غربی ، 16/9/1387 ، ساعت 11:55 صبح انتهای ارغوان غربی در طرف چپ اتوبان یادگار امام قرار دارد و در خیابانی که در لبه نیایش قرار دارد حدوداً 9 خانه وجود دارد که 4 تای آن تازه ساخت هستند و دارای پنجره دو جداره و بقیه 15-20 سال ساخت هستند . پنجره دو جداره ندارند البته چند تا از طبقات آنها دارد و بقیه ندارند . در این قسمت بین دیواره نیایش و خانه ها قسمت کوچکی فضای سبز شامل درخت های کاج قرار دراد و یک خیابان کوچک که اگر در دو طرف آن ماشین پارک شود نمی شود از آن عبور کرد وجود دارد . حدود 13 ماشین در داخل خیابان پارک شده است این خیابان خیلی خلوت است و کسی از آن جا در طی زمانی که ما بودیم رد نشده است . در این منطقه یک مسجد و چند مغازه که دراطراف مسجد وجود دارد و همچنین یک نانوایی وجود دارد . این منطقه به گونه ای دور افتاده است چون در بین اتوبان یادگار و اتوبان نیایش محصور شده است و فقط با یک پل هوایی عابر پیاده از این طرف یادگار تا آنطرف آن که ارغوان شرقی است راهی برای ارتباط این منطقه با دیگر جاهاست . پله ای که از بالا به سمت نیایش کشیده شده باشد در این جا وجود ندارد . در آنطرف نیایش در روبروی ارغوان غربی زمین های در حال ساختی وجود دارد که اسکلت آپارتمان ها در آن دیده می شود و خانه ای که ساخته شده باشد یا کسی که در آن طرف سکونت داشته باشد دیده نمی شود گویی این قسمت ها تازه ساخته می شوند . ارتفاع نرده های کناره دیواره حدوداً 1 متر است . در اتوبان یادگار امام از سمت شمال به جنوب یک خروجی وجود دارد که از آن یک خروجی 2 راه جدا می شود ، یکی به قسمت غرب اتوبان نیایش و دیگری به صورت پل تک هوایی به سمت نیایش شرق می رود . در اینجا دسترسی به اتوبان نیایش آسان نیست و باید مسافت طولانی طی شود . به گفته یکی از مصاحبه شونده ها اتوبان باعث می شود قیمت ها در این مناطق مسکونی کاهش یابد . مسجدی که در قسمت ارغوان غربی وجود دارد بعد از کشیده شدن اتوبان ساخته شده است . در قسمت ارغوان غربی فقط سوپر وجود دارد و امکانات کم است . خیابان در این قسمت بن بست است و فقط برای تردد افراد قابل عبور است . در انتهای این قسمت که بن بست است یک قسمت فضای سبز با کاج های زیاد وجود دارد که کاج ها نیمه بلند هستند و این قسمت دارای شیبی به سمت اتوبان نیایش است . به گزارش افراد ساکن در اینجا این قسمت شامل افراد معتادی است که اکثراً شب ها به این جا می آیند و برای ساکنین مزاحمت ایجاد می کنند و زباله های خود را شامل سرنگ و ته سیگارها و .... را در اینجا می ریزند و برای کودکان در این منطقه مشکل به وجود آورده است . که چندی پیش به گفته ساکنین توسط پلیس 110 این قسمت از افراد معتاد پاکسازی شده است . به گفته اهالی ساکن در این جا اتوبان نیایش از ساعت 7 تا 9 صبح دارای ترافیک سنگینی است که آلودگی هوا و آلودگی صوتی به اوج خود می رسد و 9 تا 6 بعد از ظهر کمی به حالت نرمال بر می گردد ( وضعیت ترافیک) خانه های لبه نیایش حدوداً 3 تا 4 طبقه اند . مخصوصاً خانه هایی که 15 سال ساخت هستند . مشکلات ترافیک و حمل و نقل تعریف ترافیک و مهندسی ترافیک ترافیک فاجعه ای است که همه ساکنین شهرهای بزرگ با آن دست به گریبانند عمق این فاجعه با بروز اتفاقی مانند قطعی برق یا بارش باران و برف بیشتر می شود . امروزه ترافیک در بسیاری از کلان شهرهای کشور به بزرگترین معضل شهر نشینی تبدیل شده است . در آسیب شناسی معضل ترافیک که منشاء خیلی از مشکلات امروز شهر محسوب می شود به مواردی بر می خوریم که نشان می دهد ریشه های حل ترافیک به حوزه های فرا بخش شهردرای و شهروندی می رسد . ابتدا باید تعریفی ساده از واقعه ترافیک داشته باشیم ، ترافیک به معنای افزایش حجم رفت وآمد در فضای محدودی از معبر تعریف شده است . تعریف دیگر ترافیک پدیده ای است ناشی از جابه جایی انسان ، حیوان ، کالا و وسائل نقلیه از نقطه ای به نقطه دیگر . 3 اصل ترافیک موسوم به مثلث اصول سه گانه ترافیک ، مشتمل بر مهندسی ، آموزش و اجرای قوانین ترافیکی است . مهندسی ترافیک شاخه ای از مهندسی است که با برنامه ریزی و طراحی مهندسی ، مدیریت و کنترل ترافیک در ارتباط بوده و روابط بین وسایل نقلیه و شبکه ارتباطی را در جهت رسیدن به ترددهای راحت و کار آمد ، توام با ایمنی کافی برای افارد و کالا مورد مطالعه قرار می دهد . مهندسی ترافیک بخشی از مهندسی راه و ترابری است که درباره برنامه ریزی ، طرح هندسی و عملیات ترافیکی راهها ، خیابان ها و بزرگراهها و شبکه آنها ، پایانه ها و کاربری زمین های مجاور و ارتباط آنها با سایر سیستم های حمل و نقل صحبت می کند . مهندسی ترافیک به صورت های دیگر نیز تعریف شده است ، به عنوان مثال می توان گفت که مهندسی ترافیک علم اندازه گیری سفر ، شامل مطالعه قوانین اساسی تولید و جریان ترافیک و به کارگیری دانش در موارد حرفه ای برنامه ریزی ، طراحی ، عملکرد سیستم های ترافیکی ، به منظور تامین حرکت ایمن و مفید افراد و کالاهاست . مهندسی ترافیک بر خلاف بسیاری از شاخه های مهندسی با مسائلی دیگر است که نه فقط به عوامل فیزیکی بلکه اغلب با عوامل و رفتارهای انسانی، راننده و عابر و ارتباط آنها با پیچیدگی های محیطی نیز بستگی دارد . ریشه های ترافیکی با نگاهی تحلیلی و موشکافانه ، می توان ریشه های بسیاری از مشکلات ترافیک شهری را به شرح زیر بیان کرد : 1)کمبود و نقص تاسیسات شبکه ارتباطی شهر که متناسب با حجم مورد نیاز سفرها نباشد اهم تاسیسات شبکه ارتباطی مورد نظر به شرح زیر است : الف) سطح شبکه ارتباطی: که معمولاً به صورت درصدی از سطح کل شهر و یا به صورت طول و تعداد خطوط خیابان ها نشان داده می شود ، اگر سطح شبکه ارتباطی کافی نباشد ، جابجایی به کندی صورت می گیرد و موجب تاخیر و طولانی شدن زمان سفر می شود . همچنین تراکم ناشی از آن ، ایمنی را کاهش و خسارت ناشی از تصادفات را افزایش می دهد . ب) تقاطعها: تقاطعها نقش بسیار مهمی در شبکه ارتباطی دارند . اگر تقاطعها به نحوی تنظیم نشده باشند که بتوانند حجم ترافیک محورهای متقاطع را با سرعت قابل قبولی جابجا نمایند موجب کندی جریان ترافیک و تاخیر می شوند . ج) تجهیزات ایمنی : نظیر تابلوها ، علائم ، خط کشی ، نرده ایمنی و ... نقش موثری در هدایت ترافیک و بالا بردن ظرفیت خیابان ها و کاهش طول و زمان سفر و تامین ایمنی عبور و مرور و راحتی سفر دارند . د) پارکینگ و توقفگاهها : ایجاد توقفگاه و پارکینگ نیز ضروری است . در صورتی که در محل جذب سفرها توقفگاه کافی وجود نداشته باشد ، عملاً ترافیک ساکن ع سطح سواره رو را اشغال می کند و موجب کندی ترافیک ، کاهش سرعت متوسط و تاخیر می شود . 2) بی نظمی و عدمت تعادل کاربریها: برنامه ریزی و متعادل کاربریها در سطح شهر، به لحاظ ایجاد انسجام بین کاربریهای مختلف و تقسیم فضای شهری متناسب بانیاز واقعی مردم برای جابجایی ایمن و کاهش طول سفرها ، از عوامل مهم در حمل و نقل شهری است . اگر موقعیت کاربریهای مختلف درست هماهنگ نشود ، موجب افزایش تعداد و طول سفرها در سطح شهر می شود . 3) مسائل مربوط به وسایل نقلیه : وسیله نقلیه در کناره شبکه ارتباطی و انسان ، یکی از سه عنصر اصلی و موثر در ترافیک است . که جابجایی انسان و کالا را به عهده دارد مسائل اصلی وسایل نقلیه به شرح زیر می باشد : الف) افزایش بی رویه وسایل نقلیه : نیاز مردم به جابجایی ، موجب افزایش تعداد وسایل نقلیه می شود . ب) عدم تعادل تفکیک سفرها : وقتی حجم سفرها بالا می رود و سیستم حمل و نقل عمومی متناسب با افزایش سفرها توسعه پیدا نمی کند ، مردم برای جابجایی ، اجباراً از اتومبیل سواری استفاده می کنند . این افزایش موجب راه بندان ، تاخیر ،‌کاهش ایمنی تردد و سایر معضلات ترافیکی می شود . ج) نقص فنی وسایل نقلیه : وسایل نقلیه که به لحاظ فنی سلامت نباشند ،‌نه تنها سطح ایمنی عبور و مرور را کاهش می دهند ،‌بلکه موجب افزایش آلودگی هوا و محیط زیست می گردند . 4) مسائل مربوط به انسان : شبکه ی ارتباطی وسایل نقلیه در خدمت جابجایی انسان است او هم به صورت راننده و به عنوان عابر پیاده در ترافیکی شرکت می کند ، برخی از مسائل و مشکلات ترافیکی که مربوط به انسان است به قرار زیر است : الف) کمبود آموزش و گاهی مردم : مردم شهر به هنگام رانندگی و عبور از سطح سواره رو باید آموزش کافی ببینند . ب) شرایط روانی – اجتماعی مردم : در امر حمل و نقل نقش موثری دارد . چرا که رانندگی یک رفتار انسانی است . در جامعه ای که افراد از سلامتی روحی برخوردار و زندگی متعادلی داشته باشند ، وضعیت رانندگی و حرکت آنها در سطح شهر و به ویژه در سطح سواره رو نیز متعادل و منظم است . اعتقاد مردم به نظام اجتماعی و قانونها و مقررات ،‌از عوامل موثر در بهبود کیفیت رانندگی و جابجایی مردم است . ج) قانونها و مقررات نابجا : این قوانین برای بهره برداری از تاسیسات شبکه ارتباطی و رعایت مصالح مردم شهر و بهبود خدمات و کیفیت جابجایی است و اگر واقع بینانه و درجهت مصالح مردم نباشد و یا اینکه علل و ضع آنها برای مردم تشریح نشود و یا مردم قانع نشوند که اجرای مقررات واقعاً به نفع آنهاست ، همکاری نمی کنند و بدین ترتیب از کارایی سیستم ترافیک کاسته می شود . بررسی وضعیت حمل و نقل شهری از جمله عوامل اساسی در ایجاد تحولات اقتصادی یک کشور پیشرفت هایی است که در سیستم حمل و نقل آن صورت می گیرد . بخش حمل و نقل نه تنها فرآیند توسعه اقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهد ،‌بلکه خود نیز در جریان توسعه اقتصادی دچار تغییر و تحولات کمی و کیفی می شود . اثرات عمیق حمل و و نقل همانگونه که در شاخص های کلان کشور باقی می ماند در ساختارهای شهری نیز مشاهده می شود . آرایش فضایی کابریهای گوناگون در شهرها در تسهیلات حمل و نقل و سیستم ارتباطی شکبه شهری تاثیر پذیری فراوانی دارد . از اینرو برنامه ریزی دقیق و درست حمل و نقل شهری می تواند منجر به آرایش مطلوبی از انواع کاربریها شود و فضای شهری مطلوبتر سازد . حمل و نقل یا به عبارتی صنعت حمل و نقل به عنوان یکی از نیازهای بسیار ضروری جهان معاصر مورد توجه خاص می باشد . این مقدار در سطح شهرها به ویژه شهرهای بزگ به صورت بارزی آشکار گشته و تمام زوایای زندگی شهری را در برگرفته است . روشن است که کارایی سیستم شهری با کارایی و رشد اقتصاد شهر و کشور در ارتباط است و بر این اساس است که با ناکارآمدی سیستم حمل و نقل شهری نیز اقتصاد با شکل مواجه ی شهود . سیستم و یا شبکه حمل و نقل امروزه به عنوان یک یاز ابزارهای بسیار مهم توسعه ، نقش و جایگاه خاصی از مجموعه شهری کشورهای مختلف دارد . شبکه ارتباط ( حمل و نقلی) همانند رگ های بدن انسان ، حیات و زندگی را به شهر می بخشد ، ضعف و ناکار آمدی هر جزو یا بخشی از این شبکه ، منجر به کاهش کارآیی کل سیستم بر بخش های دیگر نیز تاثیرات بسیاری می گذارد . حمل و نقل مقوله ای است که نهایتاً منجر به جابجایی مکانی انسان ، حیوان ، کالا و وسائل نقلیه از نقطه ای به نقطه دیگر می شود . این مقوله امروزه آنچنان زندگی و حیات شهری را متاثر ساخته که تصور زندگی بدون آن تقریباً دور از ذهن است . مشکلات حمل و نقلی ( ترافیکی) معمولاً به دور گروه مشکلات ساختاری و فرهنگی تقسیم شده که با همدیگر در ارتباط می باشند . مشکلات ساختاری ترافیک ، زیر مجموعه ای از مشکلات ناشی از عدم برنامه ریزی جامع برای توسعه شهرو است . سیستم حمل و نقل عمومی ،‌خیابان ها ، چراغ های راهنمایی و وسایل هندسی ترافیک شامل طراحی تقاطع ها و محدودیت هایی نظیر نبود ورودی و خروجی مناسب و کافی به بزرگراهها و معابر اصلی را در بر می گیرد . رفتارهای ترافیکی ، فرهنگ غلط رانندگی ،‌تخلف از قانون ، نبود ضوابط و محدودیت های قانونی و.... نیز بخش فرهنگی را در بر می گیرند که عبارتند از مهندسی ، آموزشی و اجرای مقررات . تنها با برقراری تعادل و موازنه منطقی بین این اصول است که می توان به یک نظام یا سیستم حمل و نقل شهری کارآمد امیدورا بود . به عبارتی ضعف و یا نارسایی در هر کدام از بخش های فوق باعث مشکلات حمل و نقلی و کاهش کارایی شبکه و یا سیستم حمل و نقل در شهر خواهد شد . برنام هریزی حمل و نقل نیز به عنوان جزیییاز مدیریت شهری ، سعی در ساماندهی و برقراری روابط معقول و منطقی بین اصول مذکور می باشد . در بسیاری از شهرها بیشترین سطح شهر را بعد از کاربری مسکونی ، کاربری شبکه ارتباطی ( معابر) در برگرفته و این نشان از اهمیت شبکه حمل و نقل در زندگی شهری است . تجارب کشورهای پیشرو نظیر ژاپن نشان می دهد که محیط و وسایل نقلیه در رده های بعدی قرار دارند و این عامل انسان است که باعث نوسانات بسیار در مسایل ترافیکی می شود . آمار و اطلاعات حمل و نقل بخش حمل و نقل با توجه به آمار و اطلاعات موجود یکی از بزرگترین بخشهای مصرف کننده انرژی بوده و نیز عمده ترین مصرف کننده فرآوده های نفتی به شمار می رود که دارای رشد مصرف فزاینده ای نیز نسبت به سالهای قبل می باشد ، به طوری که رشد مصرف سالیانه انرژی در این بخش از 5/12 میلیون بشکه در سال 1346 به 4/233 میلیون بشکه در سال 83 ( 5/18 برابر) رسیده است . آمار موجود و رشد نسبی 7 درصدی سالانه مصرف انرژی در این بخش اهمیت و توجه ویژه به مدیریت مصرف انرژی در این بخش را آشکار می سازد . با توجه به فرصت های موجود جهت کاهش روند رشد بالای مصرف فرآورده های نفتی در بخش حمل و نقل و افزایش کارایی در مصرف سوخت در بخش مذکور ، مدیریت بهینه سازی مصرف سوخت در بخش حمل و نقل ، در اوایل سال 1380 در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تشکیل و فعالیت خود را در بخش های بهبود روشهیا حمل و نقل ، مطالعات ، بهبود و گزینش فن آوریهای ساخت خودروهای سبک و سنگین و همچنین بهبود و توسعه سوخت آغاز نمود . محور اول فعالیت های مدیریت بهینه سازی مصرف سوخت در بخش حمل و نقل در واقع کاهش روند مصرف فرآورده های نفتی در بخش حمل و نقل و نیز کاهش حجم آلاینده های تولید ناشی از کاربرد سوخت در این بخش و به عنوان هدف ثانوی بوده است . از جمله مهمترین عناوین فعالیت های مدیریت بهینه سازی مصرف در بخش حمل و نقل می توان به موارد زیر اشاره نمود : - برنامه ریزی برای مدیریت مصرف انرژی در بخش حمل و نقل کشور و تبیین خط مش های بلند مدت ، میان مدت و کوتاه مدت در این زمینه . - تعیین اولیت ها و ارائه طرح ها و پروژه های قابل اجرا در بخش حمل و نقل جهت کاهش مصرف سوخت - شناخت ساختار حمل و نقل کشور جهت مشارکت در برنامه ریزی در بخش حمل و نقل نهادها و ارگانهای زیرربط . - بررسی کیفیت و تعیین و ضعیت سوخت های تولیدی در کشور که در بخش حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرند . - بررسی وضعیت ناوگان خودرویی سبک و سنگین در کشور و ارائه راه کارهایی جهت بهبود افزایش کارایی مصرف سوخت در آنها - توجه به فن آوری موجود و فن آوری روز دنیا در توسعه وسایط نقلیه - بررسی وضعیت ترافیک در حمل و نقل درون شهری در روشهای بهبود آن که موجب صرفه جویی در مصرف سوخت در بخش حمل و نقل می شوند . - توجه به ترکیب شیوه های حمل و نقلی مختلف جهت دستیابی به وضعیت بهینه مصرف سوخت - بررسی وضعیت زیر ساختهای حمل و نقل مانند شبکه های جاده ای ، راه آهن و .... با توجه به نقش آنها در بهینه سازی مصرف سوخت در بخش مذکور - برنامه ریزی جهت آموزش و اطلاع رسانی به مدیران ، دست اندرکاران ،‌بهره برداران و استفاده کنندگان از بخش حمل و نقل کشور . - تدوین معیارها ، استاندارها و برچسب های انرژی و ارتباط با سیستم ها ، دستگاهها و تجهیزات در بخش حمل ونقل . اتوبان نیایش منطقه مورد بررسی ما در اتوبان نیایش از پل ولایت به سمت چمران که علامه شمالی و جنوبی است تا انتهای ارغوان غربی که یادگار امام است قرار دارد . به دلیل وسعت اتوبان نیایش به انتخاب این قسمت از اتوبان اقدام کردیم . از ابتدای ورود به اتوبان نیایش از قسمت علامه شمالی وجنوبی با دیوار بلند نیایش روبرو می شویم که این دیواره به قسمت جنوبی نیایش کوتاهر از قسمت شمالی آن است و آن هم به دلیل شیب زمین در این ناحیه است . دیواره نیایش در بعضی مناطق بسیار بلند و در بعضی بسیار کوتاه است به طوریکه خانه های پشت آن پایین تر از سطح دیواره قرار دراند . داخل اتوبان بسیار تمیز است و در این فصل ( پاییز) در اطراف نیایش در کناره ها شهرداری سطل های شن را برای جلوگیری از خطر ناشی از بارش برف در اطراف اتوبان به میزان کافی قرار داده است در اتوبان نیایش این روزها شاهد ترافیک سنگین و یا بهتر است بگویم صف های طولانی معاینه فنی خودرو در قسمت اشرفی اصفهانی هستیم . همچنین صفهای طولانی بنزین در اتوبان نیایش باعث ترافیک در این اتوبان شده است . نکته بارز و قابل مشاهده دراتوبان نیایش تابلوهای تبلیغاتی آن است که ب پل های عابر و هوایی نصب شده است . به گفته فرمانده ی انتظامی تهران بزرگ نصب تابلوهای تبلیغاتی در حاشیه آزادراهها که در سالهای اخیر به شدت رایج شده از دیگر اشکالهای اتوبان ها به شمار می رود . و باید از نصب تابلوهای غیر ضروری جلوگیری شود . نصب تابلوها بیشتر باید پیامهای ایمنی و ترافیکی مربوط به وضعیت و اتفاقات ناگهانی ، معرفی مسیرهای جایگزین در ساعات اوج ترافیک و از این قبیل را به رانندگان منتقل کند . در اتوبان نیایش علاوه بر تابلوهای تبلیغاتی که به پل عابر هوایی نصب شده است . به دیواره های بلند نیایش هم یکسری تابلوهای بزرگ از جنس کاشی که شامل عکسهایی از انواع ورزش هاست زده شده است و همچنین یک نقاشی بزرگ نمادین از پرچم وملیت ایرانی در این اتوبان وجود دارد . بافت مسکونی حاشیه نیایش با توجه به موضوع تحقیق که تاثیر مزاحمت های ترافیکی اتوبان نیایش بر بافت مسکونی است ، به شرح بافت مسکونی حاشیه دیواره نیایش می پردازیم . با توجه به مشاهداتی که انجام شده است . حاشیه نیایش شامل رشته ای از آپارتمانهایی است که بعضی از آنها تازه ساخته شده اند و بعضی از آنها قدیمی و 15 تا 20 سال ساخت هستند . تفاوتی که بین این آپارتمانها مشاهده می شد داشتن امکاناتی مانند پنجره دوجداره است که خانه های قدیمی اکثراً فاقد آن بودند و حدود چند تایی بودند که فقط پنجره های خود را عوض کرده بودند و به بیان خودشان به دلیل غیر قابل تحمل بودن سر وصدای اتوبان و آلودگی هوای ناشی از آن بوده است . خانه های تازه ساخت معمولاً 5 تا 6 طبقه و خانه های که کمی قدیمی تر بودند معمولاً 2 تا 3 طبقه بودند . هر چه که از سمت علامه و سعادت آباد به طرف سرو و بوستان می آمدیم متراژ خانه ها کمتر می شد و همچنین قیمت آنها نسبت به سعادت آباد و همچنین خانه های سعادت آباد و علامه لوکس تر و دارای امکانات بیشتر بود به طوری که در شهردرای جنوبی که در سمت راست میدان سرو واقع است خانه های کناره نیایش که حدود 15 تا 20 عدد می شد همه 2 تا 3 طبقه و قدیمی بودند . خانه هایی که در نواحی علامه و سعادت آباد قرار داشت اکثراً تازه ساخت و یا زمین خالی در آن جا قرار داشت که هنوز ساخته نشده بود . در هر قسمت از نیایش خانه ها با فواصل متفاوتی از دیواره نیایش قرار داشتند در بعضی جاها مانند انتهای ارغوان غربی میان خانه ها و دیواره نیایش یک فضای سبز نسبتاً بزرگ قرار داشت و در جاهایی مانند شهرداری جنوبی خانه ها با دیواره نیایش فاصله بسیار کمی داشتند . و در واقع خیابان در آنجا بسیار تنگ بود . خانه های قدیمی در برابر زلزله به گفته اهالی ایمن نبودند و بعد از زلزله اخیر ترکهای بزرگی در خانه ها ایجاد شده بود و لی خانه های جدید و تازه ساخت با اصول ایمنی در برابر زلزله ساخته شده بود . خانه های حاشیه نیایش گویی تازه و دوباره دارند ساخته می شدند در بعضی حواشی مانند در آن طرف اتوبان روبروی انتهای ارغوان غربی 2 ساختمان مورتفع در حال ساخت که فقط اسکلت های آن هنوز برجا بود قرار داشت و غیر از آن 2 آپارتمان بزرگ خانه ای دیگر در کنار آن قرار نداشت . و ما هنوز مطمئن نیستیم که آیا خانه هیا حاشیه دیواره نیایش در برابر زلزله به دلیل قرار داشتن در لبه پرتگاه ایمن هستند یانه ؟ در تمام این بافت مسکونی مسئله ی که مشترک است منظره اتوبان نیایش برای همه ساکنین است . گویی هر کس که از پشت پنجره بخواهد بیرون را نگاه کند چیزی جز اتوبان با حوادث آن در روبروی آن نیست و این نمی تواند منظره زیبایی برای آرامش ساکنین باشد . خیابانی که پیش روی خانه هیا کناره دیوار نیایش است در همه مناطق به جز مناطقی که انتهای آن ، بن بست نبود بسیار خلوت بود و گویی جز اهالی و اتومبیل های آن کسی در آن خیابانها کاری نداشت . و عبورو مرور به ندرت دیده می شد ولی در خیابانهایی که انتهای آن بن بست نبود و تردد ماشین ها امکان داشت در خیابان در هر 10 دقیقه ماشینی رد می شد . در بعضی مناطق خیابان به گونه ای بن بست بود که ماشینی از آن نمی توانست رد شود ولی عابرین می توانستند رد شوند مانند انتهای ارغوان غربی که در انتهای این خیابان یک فضای سبز با درختان کاج قرار دارد که با شیبی به اتوبان نیایش وصل است . و به گفته اهالی افراد معتادی از آن طرف نیایش به صورت پیاده به این طرف می آمدند و در این فضای سبز به کار خود مشغول بودند به دلیل خلوت بودن و دور افتاده بودن این منطقه که در شب هم مطمئنا چیزی دیده نمی شود چون این فضای سبز چراغی ندارد و این باعث مزاحمت برای ساکنین شده بود که با اطلاع به پلیس آنها را دستگیر کردند . خیابان هایی که بن بست نیستند باعث رفت وامد اتومبیل ها و افراد غریبه می شوند که آرامش ساکنین را بر هم می زند . در خیابان های بالاییی در واقع خیابانهای دیگر حاشیه نیایش ترافیک سنگینی را مشاهده بودیم به طوری که باعث شده بود که خیابانها را دو طرفه کنند و کوچه های آن را هم همینطور این مورد در علامه شمالی و جنوبی و شهرداری شمالی و جنوبی و صرفا شمالی و جنوبی به شدت دیده می شد به دلیل اینکه در مناطق نامبرده در قسمت شمالی و جنوبی آن ها در یک قسمت مثلا 2 تا 3 خیابان یا بیشتر ( که بستگی به بزرگی خود منطقه دارد) و انواع پاساژ و مغازه و سوپر و رستوران و بانک و داروخانه و نانوایی و مطب پزشک و ... جمع شده است و این تجمع امکانات در 2 یا 3 کوچه باعث شده است که افراد با حجم زیادی به این مناطق هجوم بیاورند که اکثراً هم ساکنین این مناطق هستند ولی منطقه گنجایش این افراد را ندارد و اگر هم بخواهند که به آن طرف اتوبان برای خرید بروند با ماشین ممکن نیست ولی اگر پل عابر پیاده باشد ممکن است . بخاطر همین باید با ماشین مسافت زیادی را طی کنند تا به آن طرف اتوبان بروند و دقت و هزینه زیادی صرف می کند . به خاطر همین باعث می شود تجمع افراد و ماشین می شود . اغلب در این مناطق جای پارک مناسب هم پیدا نمی شود . و این یکی از اثرات اتوبان بر این مناطق است چون اتوبان با ورودی و خروجی هایش و همچنین بین طرف شمال و جنوب فاصله انداخته است و هر منطقه جدا خود را مجهز به امکانات می کند . البته این مثال برای مناطقی است که بعد از کشیده شدن اتوبان امکانات خود را بازیافته اند اما منطقه ای مانند انتهای ارغوان غربی که منطقه کوچکی هم نیست و با دو اتوبان نیایش و یادگار محصور شده است و از طرف دیگر هم کاملاً بن بست است . دارای هیچ امکاناتی نیست به گفته اهالی فقط سوپر دارد و مسجد هم بعد از کشیده شدن اتوبان در این جا ساخته شده است و همچنین به گفته اهالی کم کم امکاناتی دارد ایجاد می شود و آنها برای خرید به مناطق دیگر مانند ارغوان شرقی که آن طرف یادگار امام و محل تجمع انواع امکانات حتی سینما و بازیگاه کودک و انواع رستوران و سوپر مارکت و استخر و مسجد و .... است می روند . و اگر اتوبان از ترافیک شهری تهران می کاست به ترافیک حاشیه خود افزوده است . به دلیل اینکه با کشیده شدن اتوبان امکانات دیگر و فرهنگسازی در ارتباط با آن صورت نگرفته است . و مضرات آن بیشتر از فواید اتوبان است . و نکته دیگر کوتاهی نرده های دیواره های نیایش است با توجه بر ارتفاع زیاد دیواره نرده های آن هم باید کمی بلندتر باشد و برای بازی کودکان و همچنین خود کشی ، یا پرت کردن کسی به پایین خطر را افزایش می دهد . همچنین خلوت بودن این خیابانها و یا عبور و مرور افراد غریبه به آنها موجب نا امنی خیابان برای ساکنین می شود . مزاحمت های ترافیکی اتوبان نیایش در بافت مسکونی سرعت در نیایش زیانهای ترافیکی که در روزگار ما جریان دارد نتیجه انحصار طلبی صنعت حمل و نقل است . جاذبه سرعت مصرف کننده را گول زده و بر آن داشته است که وعده های این صنعت متکی بر کاربرد سرمایه را باور کند . ویرانی محیط فیزیکی کمترین اثر شوم این ماجراست آثار تلختر دیگر این ماجرا عبارت است از چند برابر شدن در ماندگی های روانی . این روزها اخبار زیادی از تصادفات نیایش به دلیل سرعت زیاد شنیده می شود و مخصوصاً از اهالی ساکن در حاشیه اتوبان که شاهد این حوادث ناگوار هستند . به گفته فرمانده پلیس راهور فرماندهی انتظامی تهران بزرگ: هر روز بیش از 2400 تخلف مربوط به سرعت بالاتر از 120 کیلومتر از خود رها در اتوبان نیایش ثبت می شود . از ابتدای اجرای طرح نصب دوربین های کنترل ترافیک در اتوبا نیایش ، روزانه 3 هزار تخلف مربوط به سرعت بالای 120 کیلومتر خودروهای عبوری ثبت شده است . اجرای ثبت تخلفات به صورت تصویری در این اتوبان این میزان 21 دصرد کاهش یافته و حدود 2400 خودرو در روز شده است . این سیستم تخلفات را به صورت آنلاین ثبت می کند به گفته فرماندهی انتظامی تهران بزرگ تا کنون بالاترین سرعت ثبت شده توسط این دوربین ها مربوط به یک خودروی (( بی ام و)) بوده که راننده این خودرو با سرعت 207 کیلومتر در ساعت حرکت می کرد . تصاویر زیادی از تصادفات در نیایش منتشر شده است . تیترهای خبری حاکی از سرعت زیاد و تلفات در نیایش است : (( کارگر خدماتی قربانی سرعت شد)) . صبح روز دوشنبه 7 شهریور ماه یکی از کارگران شهرداری درحالی که مشغول تمیز کردن فضای سبز اتوبان نیایش بود با یک دستگاه پژو GLX تصادف کرد . این حادثه در خط سرعت اتوبان اتفاق افتاده است . این حادثه در حالی رخ داد که چندی پیش نیز دو نفر از کارگران در اتوبان چمران قربانه حادثه ای مشابه شدند . و خبرهای دیگر همچون تصادف وحشتناک در اتوبان نیایش . دستگری راننده جوان که با 150 کیلومتر سرعت در خلاف جهت در اتوبان نیایش رانندگی کرد ،‌پزشک جوانی که از بالای پل اتوبان نیایش به پایین پرتاب شده بود . رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ریسک اتوبان استاندارد هم درکشور نداریم)) و حوادث زمستانی درا توبان نیایش . (( وقتی در قرن 19 یک وسیله حمل و نقل عمومی از سرعت 25 کیلومتر در ساعت متجاوز کرد عدالت اجتماعی نقصان پذیرفت و کمبود وقت و فضا افزایش یافت . حمل و نقل موتوریزه ترافیک را در انحصار خود در آورد و راه را بر روی تحرک طبیعی آدمها بست)) ( ایلیچ ، س 1974 ، ص 20) (( حد نهایی سرعت مجاز در یک سیستم حمل و نقل معلوم می دارد که هر اجتماع چه مقدار از بودجه زمانی یا فرصتی را که در اختیار دارد برای ترافیک خرج می کند .)) ( ایلیچ ، س 1974، ص 46) آلودگی هوا و آلودگی صوتی بارزترین مشکل و مسئله اتوبان بای ساکنین اطراف آن آلودگی هو ا و آلودگی صوتی است و امروزه در تهران و یا در ایران داشتن پنجره دو جداره که مانع از رسیدن گرد و خاک و آلودگی هوا و همچنین سرو صدا به خانه می شود . مسئله ای است که در صدا و سیما در تصویرهای انیمیشنی به آن توجه می شود ولی هنوز در تهران شاید مناطق بالای شهر فقط مجهز به این گونه امکانات شده اند و شاید دلیل آن این است که هزینه بالایی را برای مصرف کننده گان و همشهریان در بر دارد نسبت به پنجره های معمولی . به همین خاطر در همه خانه در تهران اصول ایمنی رعایت نشده است در منطقه مورد بررسی ما خانه هایی که درقسمت میدان کاج و علامه قرار داشتند اکثراً دارای پنجره دوجداره و خانه های نوساز بودند ولی در قسمت میدان سرو و بوستان و همچنین انتهای ارغوان غربی خانه ها کم کم داشتند ساخته می شدند و خان ههای قدیمی امکانات ( پنجره ها و جداره) را دارا نبودند ولی بعضی این خانه های قدیمی پنجره دو جداره نصب کرده بودند گویی سر و صدای اتوبان و آلودگی ناشی از آن زندگی را برای آن غیر ممکن می سازد به گفته یکی از اهالی بدون پنجره دو جداره زندگی در کنار اتوبان ممکن نیست . آلودگی هوا و آلودگی صوتی در زمان ساعات شلوغی شهر مانند 9 تا 7 صبح و 6 تا 9 شب به اوج خود می رسد . تردد افراد در داخل اتوبان و عدم دسترسی به وسایل نقلیه عمومی اتوبان سیری است که هیچ عابری اجازه عبور از عرض آن را ندارد مگر از روی پل عابر پیاده ، در حالی که ، ساخت و سازهای فراوان واحدهای مسکونی و صنعتی اطراف اتوبان این خود به معضلی اجتناب ناپذیر مبدل شده است و طبق استانداردهای تعریف شده باید دو طرف اتوبان یا آزاد راه ، برای ورود نکردن عابران و احشام محصور باشد . در اکثر مناطق اتوبان نیایش پل عابر هوایی قرار دارد . پل عابر هوایی علامه شمالی به جنوبی ، صراف شمالی به جنوبی – شهرداری شمالی و جنوبی ، خ دانشگاه امام صادق به طاهر خانی ولی در بعضی نقاط مانند بین میدان سرو و بوستان و در سمت چپ یادگار امام که انتهای ارغوان غربی است پل عابر هوایی وجود ندارد و در این مناطق عابران پیاده را در داخل اتوبان می شود مشاهده کرد . یکی دیرگ از موارد وجود پله در بعضی نقاط اتوبان است که در منطقه مورد بررسی ما پله ای وجود ندارد . وجود پله در اتوبان که از قسمت ساکنین به پایین اتوبان کشیده شده تبدیل به ایستگاههای تاکسی در اتوبان نیایش و ترمز کردن تاکسی ها برای مسافرین در کنار اتوبان باعث تصادفات زیادی شده است . عابرین زیادی در اتوبان به خصوص قسمت انتهای ارغوانی غربی دیده شده است که از آن طرف اتوبان با حالت دویدن به این طرف اتوبان می آیند و حرکت ماشینها را مختل می کنند و در بعضی موارد منجر به کشته شدن آنها هم می شود . شاید اگر پل عابر هوایی به اندازه کافی در مناطق مختلف وجود داشته باشد از خطر این حوادث کاسته شود . مشکل دیگری که این مسئله را تشدید کند . دسترسی به وسایل نقلیه عمومی برای افراد ساکن در حاشیه اتوبان است . چون به دلیل وجود اتوبان بعضی مسیرها برای افراد برای دسترسی به اتوبوس و تاکسی دور شده است و آنها را مجبور می کند که به داخل اتوبان برای گرفتن تاکسی بیابند . البته برای آمدن به داخل اتوبان در جاهایی که پله ای وجود ندارد از ورودی و خروجیهای نیایش وارد اتوبان می شوند . البته نبود وسایل نقلیه عمومی در دسترس مشکل امروز شهر تهران است و به اتوبان نیایش مختص نمی شود . نتیجه گیری مشکلات ترافیک و حمل و نقل امروزه در تهران به صورت بحران در آمده است .هر روز ، همه ما ، شهروندان کلانشهرها بالاخص تهران بیش ار روز قبل در خیابان های قفل شده و گرفتار می شویم ، و وقت و انرژی وسرمایه خود را هدر می دهیم . برای جلوگیری از مشکلات حمل و نقل و ترافیک طراحان و مهندسان ترافیک در شهر اقدام به ساخت اتوبان و آزاد راه ها کرده اند . که از طریق سرعت دادن به حرکت ماشین ها از تجمع و حجم زیاد آنها به علت کوچک بودن راه ها کاسته می شود اما این اتوبان ها که محل گذر و رفت آمد صرف ماشینهاست برای ساکنین اطرافش مشکلایت را به وجود می آورد که در این تحقیق به مشکلات آن اشاره شده است . اما آیا ساخت اتوبان در تهران راه حل مشکل ترافیک و حمل و نقل است ؟ آیا از حجم ترافیک تهران کاسته شده است ؟‌طی بررسی انجام شده به این نتیجه دست یافتیم که فرهنگ سازی در ارتباط با حمل و نقل یکی از مشکلات اساسی ترافیک است . نبود فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه عمومی در بین شهروندان و فرهنگ غلط رانندگی شهروندان یک بعد مهم از مسائل ترافیک و حمل و نقل شهری است . همچنین ساخت اتوبان ها طبق استاندارهای آن هم یکی دیگر از مسائل است . با توجه به یافته های موجود اتوبان نیایش مشکلات ترافیک و حمل و نقل را کمی کاهش داده است . اما باعث بروز مشکلاتی دیگر از جمله حجم زیاد تخلفات رانندگان و در پی آن تصادفات وحشتناک شده است . همچنین آلودگی هوا و آلودگی صوتی ناشی از عبور و مرور ماشین ها و ترافیک های سنگین آن ها در ساعات شلوغی شهر و همچنین در فصل زمستان باعث بروز ناراحتی و مشکلات برای ساکنینی اطراف آن شده است . بر طبق استاندارهای اتوبان ، اتوبان مسیری است که ورود افراد و احشام به آن ممنوع است و راهی برای ورود افراد به آن وجود ندارد . اما ما شاهد تردد زیاد افراد در اتوبا ندر شب و روز هستیم که قربانی های زیادی را گرفته است . علاوه بر آن که سرعت زیاد ماشین ها باعث تصادفات آنها با هم می شود . تردد افراد در اتوبان نیایش هم باعث رگفتن قربانی از عابران پیاده می شود و آن به دلیل این است که حمل و نقل مشکل شهروندان را در ارتباط با وسایل نقلیه عمومی و همچنین فرهنگ سازی در ارتباط با اتوبان و نصب پل های عابر پیاده حل نکرده است . و همه این مسائل در کنار هم مشکلات را نه تنها کاهش نمی دهند و به بهبود اوضاع کمک نمی کنند بلکه باعث افزایش آن نیز می شوند. همچنین مسائل دیگر شهری مانند توسعه پیدا نکردن کیفیت ساختمان سازی در تهران است که کمتر از استاندردهای موجود برای ساخت و ساز درتهران و همچنین ایران استفاده می شود . و این خود مشکلات ناشی از ترافیک آلودگی هوا و صوتی است را برای ساکنین اطراف اتوبان افرایش می دهد . ( بدلیل نداشتن پنجره های دو جداره) به امید آنکه همراه با توسعه شهر سازی و توسعه حمل و نقل و راه ها فرهنگ استفاده از آن و همچنین امکانات دیگر همراه با آن نیز توسعه پیدا کند . منابع - افندیزاده ، شهریار، فروردین 1384، (( ترافیک تهران در یک نگاه)) ، مجله ماهنامه صنعت حمل و نقل ،‌ش 243 ، ص 202 و 203 ، - ایلیچ ، ایوان ، 1974 ، انرژی و عدالت ،‌محمد علی موحد ، تهران ،‌انتشارات سازمان شهرداری کشور. - برآبادی ، محمود ، تابستان 1383، (( تازه های ترافیک)) تازه های ترافیک ، ش 22 ، س 5 ، ص 67 . - رونقی ، حسنعلی ، 1358 ، ترافیک در تهران و سایر شهرهای ایران – هزینه و راه حل ، شیراز ، انتشارات دانشگاه شیراز . - ریچاردز ،‌براین ، 1357 ، حرکتی تازه در شهر ، فرخ اصالت ، تهران ،‌انتشارات دانشگاه تهران. - سفر برده ،‌کلاوس ، 1382 ، سرعت 30 آرام سازی خیابان های محلی ، جهانشاه پاکزاد ، تهران ، انتشارات سازمان شهرداری های کشور . - اطلاعات اینترنتی نام اطلاع رسانها : ن ، ا ع زن ،‌25 ، دانشجو . ف ، ر ، زن ، 22 ، دانشجو . غ ،‌ا ، مرد ، 55 ، حسابدار . م ، پ ، مرد ، 45 ،‌کارمند شرکت نفت . مآخذ شناسی - ادیبی ، حسین ،‌2536 م ، (( جامعه شناسی شهری)) تهران ، انتشارات شبگیر . - تام لپنسونی ، جان ، 1381 ، (( جهانی شدن فرهنگ )) محسن حکیمی ، تهران ، دفتر پژوهش ها فرهنگی . - زنجانی ، حبیب الله ، 1376 ، (( جمعیت و توسعه)) تهران ، مرکز مطالعات و تحقیقات و شهر سازی معماری ایران. - فکوهی ،‌ناصر ، 1379 ، (( از فرهنگ تا توسعه)) تهران ، فردوس - قیصری، کیوان ، 1386 ، (( مساله مسیر یابی وسایل نقلیه ، همراه با پنجره زمانی : مبانی ، روش پیشرفت ها )) قزوین دانشگاه آزاد اسلامی قزوین . - گروه آتک ، 1371 ، (( مطالعات شهرهای جدید ، دیدگاه ها و زمینه های تاریخی )) تهران ، مجله. - مجله راه ابریشم ، نشریه وزارت راه ترابری ، مدیر مسئول مصطفی برزگر. - سایتها شامل: Traffic.ir – -www.magiran.com ضمائم نمونه مصاحبه: 1-آیا اتوبان تاثیری بر آلودگی ( صوتی و هوایی) برای مناطق مسکونی اطرافش دارد ؟ بله آلودگی صوتی و هوا خیلی زیاد است ولی اگر پنجره دو جداره باشد کم است . 2-آیا برای رفتن ور رسیدن به مسیر اتوبان باید مسافت طولانی را طی کنید ؟ دسترسی به بعضی از اتوبان ها آسان است . دسترسی به اتوبان نیایش آسان نیست . باید مسافت طولانی طی شود. 3-اتوبان چه تاثیری در قیمت مسکن و خانه های اطرافت آن دارد ؟ قیمت را کاهش می دهد . 4- خطرات اتوبان نیایش به دلیل ارتفاع زیاد آن برای افراد به خصوص کودکان چیست ؟ تا به حال خطری پیش نیامده ولی امکان خطر وجود دارد چون حفاظ خیلی بلند نیست . 5-فاصله ای که باعث شده نیایش بین دو طرف اتوبان بیاندازد چه تاثیری در رفت و آمد افراد دارد ؟ بعضی مناطق پل هوایی دارد ولی بعضی مناطق مانند بین میدان سرو و بوستان و همچنین انتهای ارغوان غربی که ماهستیم ندارد . 6-آیا وسایل حمل و نقل عمومی مانند تاکسی و اتوبوس مانند قبل برای افراد در دسترس است یانه؟ انتهای ارغوان غربی که ما هستیم تاکسی خور نیست . در اتوبان باید خیلی وایستی تا ماشین بیاید . 7-امکانات رفاهی و وجود مغازه و مسجد در هر طرف از اتوبان چگونه است ؟ آیا با ساخته شدن اتوبان امکانات برای هر دو طرف به یک اندازه است ؟ بعد از ساخته شدن اتوبان در این طرف که ما هستیم مسجد ساخته شده است . امکانات هر دو طرف یکسان نیست فقط سوپر میوه و مارکت است . ولی کم کم دارد ایجاد می شود ما از آن طرف یادگار امام جدا افتاده ایم چون در آنجا همجور امکانات اعم از مسجد ابوالفضل ، سینما ، استخر ، مدرسه ، سوپرهای میوه ع مارکت ، گوشت و مراکز خرید وجود دارد . 8-خانه هایی که در لبه دیواره نیایش قرار دارند آیا در زمان خطر زلزله امنیت لازم را دارند ؟ به دلیل قرار گرفت ندر لبه اتوبان ؟ در مورد زلزله به ما هشداری داده نشده است . ولی من فکر می کنم که اگر خانه ها ضد زلزله باشد مشکلی پیش نمی آید . فاصله ما از اتوبان زیاد است و بین ما و اتوبان فضای سبز کوچکی قرار دارد . 9- آیا استفاده از تاکسی در اتوبان برای اهالی و ساکنان اطراف اتوبان خطرناک است ؟ چون سرعت در اتوبان زیاد است برای ایستادن برای تاکسی خطرناک است و تا به حال چند نفر به خاطر این مسئله کشته شده اند و باعث تصادفات زیاد شده. 10-آیا پل هوایی برای رفت و آمد افراد بین 2 طرف اتوبان وجود دارد ؟ آیا کافی است تعدادآن؟ در اتوبان نیایش انتهای ارغوان غربی به‌آن طرف اتوبان پل هوایی وجود ندارد ولی یادگار امام که از کنار ما رد می شود یک پل هوایی دارد که از این طرف به ارغوان شرقی وصل است . 11- آیا اتوبان هم دارای ترافیک است ؟ در چه ساعاتی ؟ و چه مشکلاتی برای افراد منطقه در بر دارد؟ اتوبان هم دارای ترافیک است . در ساعات شلوغی شهر مانند صبح از ساعت 7 تا 9 و 6 بعد از ظهر تا 9 شب . صدای بوق و ماشین ها خیلی باعث آزار ما می شود و همچنین در فصل زمستان و پاییز که هوا سرد است آلودگی هوا بیشتر می شود . 12-آیا بن بست بودن کوچه وقرار گرفتن آن در کناره اتوبان باعث ورود افراد غریبه به خیابان شما نمی شود ؟ چون خیابان بن بست است و خلوت در انتهای بن بست کوچه خیابان زمینی خالی با درخت های کاج است که محل تجمع افراد معتاد شده است . که چند وقت پیش با تماس با 110 به کمک اهالی آنها را دستگیر کردند. 13- آیا مسیر افراد ساکنان دو طرف اتوبان دورتر نشده است ؟ بله مسیر دورتر شده است مسیرهایی که ایستگاه تاکسی و اتوبوس داشته باشد در نزدیکی ما نیست و پیاده روی زیاد دارد . پنج‌شنبه، 1 اسفند 1387

منبع: انسان شناسی و فرهنگ