اشراق و ويژگي آن

شيخ شهاب الدن سهروردي از شخصيتهاي والاي معنوي و فكري ايران است كه هيج كس نمي تواند منكر نقش مهم وي در بسط فلسفه و عرفان اسلامي شود . او اصول حكمت را به شكل نو ، پايه گذاري كرد و نكات متقن محكمي و عرفاني را با زبان فارسي نگاشت و با نثري روان و زيبا ، مسائل باريك فلسفي را تبيين نمود .

ازنكات قابل توجه نگاشته هاي شيخ ، به كارگيري زبان فارسي در تدوين برخي آثارش مي باشد كه نشان دهنده توجه وي به زبان و فرهنگ كهن پارسي است .

واژه "اشراق" به مكتب نو افلاطونيان و آگوستيني ها ي غرب نيز اطلاق مي گردد و از اين جهت مشترك لفظي است ميان دو مكتب . يكي در شرق كه همان حكمت اشراق است و منظور از آن حكمتي است كه سهروردي با تلفيق فلسفه مشاء و تصوف اسلامي به ابتكار خويش بنيان نهاد ، ديگري در غرب است كه منظور از آن حكمتي است كه مبتني بر تنوير و اشراق عقل است و اين معناي اخير مقصود مانيست .

حكمت اشراق چهار ويژگي دارد :

1. ذوقي است ، يعني در عين استفاده از استدلالات عقلي ، به شهود و سلوك باطني معتقد است . در واقع چيزي ميان عقل صرف و تصوف محض .

2. حكمت اشراق خود را وامدار حكماي ايران باستان و يونان مي داند ، سهروردي كوشش بسيار نمود تا احياگر افكار و عرفان افلاطون و وحدت نور وجودي باشد ؛ اگر چه ، اين وحدت را بر ثنويت مزدايي و كثرت عالم مثالي افلاطوني ، حاكم نموده است .

3. شيخ اشراق بيشتر از ساير فيلسوفان اسلامي در متون خويش از آيات قرآن كريم ، استفاده نموده است ؛ او توانست عرفان ايران باستان را در چارچوب حقايق قرآني و اسلام مطرح سازد و اين كاري است كه پيش از او انجام نشده بود .

4.زبان حكمت اشراق ، نوعي رمزي است و هر كس قدرت درك آن را ندارد .ظاهر الفاظ آن را مي توان به كمك كتابهاي لغت تفسير نمود ؛ اما تأويل باطني آن فقط با سفر به درون و تغيير و تبديل معنوي ، ممكن است . اين امر در داستانهاي عرفان شيخ بيش از پيش مشهود است ، در واقع در اين حكمت ، خود شناسي كليد دستيابي به حقايق عالم است .

مشتاقان حكمت اشراق براي آنكه بتوانند ديدي جامع و دور از افراط و تفريط به نظرات شيخ داشته باشند لازم است كليه آثار وي با تفكر و تعميق مطالعه نمايند و از يك جانبه گري و تفريق در بررسي متون وي پرهيز نمايند.


موفق و مؤيد باشيد