واكاوي همديد دوره هاي ماهانه خشک فراگير در سواحل جنوبي درياي خزر

واكاوي همديد دوره هاي ماهانه خشک فراگير در سواحل جنوبي درياي خزر

معصوم پورسماكوش جعفر*, خوش اخلاق فرامرز, ميري مرتضي, رحيمي مجتبي

* گروه جغرافيا، دانشگاه رازي کرمانشاه

از جمله ويژگي هاي اصلي سامانه كره زمين تغييرات آب و هوايي است كه در اثر آن در مقياس زماني كوتاه و بلند عناصر آب و هوايي مثل دما و بارش دچار نوسانات مي شود. خشكسالي از جمله نوسانات آب و هوايي است كه بسياري از مناطق خشك و نيمه خشك دنيا را با شدت و ضعف مورد تاثير قرار مي دهد. هدف اصلي اين پژوهش شناسايي ساز و کارهاي همديد موثر در بروز دوره هاي خشک ماهانه در سواحل جنوبي درياي خزر و ارائه الگوهاي آن مي باشد. براي شناسايي الگوهاي تاثيرگذار بر خشکسالي منطقه، آمار سي ساله دما و بارش (2006-1977) منطقه پژوهش، استخراج و با استفاده از نمره استاندارد (Z) ماه هاي خشک و مرطوب مشخص گرديد. در ادامه نقشه هاي همديدي با استفاده از نرم افزار GRADS بر اساس داده هاي ارتفاع ژئوپتانسيلي، فشار و امگا در ترازهاي دريا، 850، 700 و 500 هکتوپاسکالي تهيه گرديد و جهت استخراج الگوي مربوط مورد بررسي قرار گرفت. پردازش آماري داده هاي بارش و دما نشان مي دهد که در بيشتر ماه هاي پر بارش، شاخص استاندارد بارش مثبت و شاخص دماي هوا منفي است، يعني به واسطه بارش زياد دما نيز از حد نرمال پايين تر قرار مي گيرد و وارون آن براي خشكسالي مشاهده مي شود يعني بارش كم با شاخص استاندارد منفي با شاخص بالاي دماي هوا همزماني دارد. نتايج حاصل از نقشه هاي همديدي نشان داد که پرفشار سيبري و سامانه بندالي (مانع) شرق اروپا مستقر بر روي کوه هاي اورال بيشترين تاثير را در سواحل جنوبي درياي خزر اعمال مي کند، به طوري که با ايجاد سامانه بندالي و جابجايي مكاني آنها سبب خشكسالي و ترسالي در منطقه مي شود.

كليد واژه: خشکسالي، نمره استاندارد (Z)، الگوهاي همديدي، سواحل جنوبي درياي خزر دانلــود مقاله