اختلالات آب و الكتروليت
| شرح بيماري |
| ختلالات آب و الكتروليت عبارت است از وجود يك عدم تعادل در آب و نمك‌هايي (الكتروليت‌هايي) كه براي كار طبيعي بدن لازم هستند. نمك‌هاي ضروري براي كار بدن عبارتند از: سديم، پتاسيم، كلسيم، بي‌كربنات و فسفات. تمام قسمت‌هاي بدن در مايعي كه حاوي نسبت‌هاي دقيقي از آب و نمك‌هاي طبيعي است شناور هستند. مايعات بدن همواره در يك حالت ثبات دروني قرار دارند به نحوي كه خصوصيات فيزيكي و شيميايي آنها از تعادل خاصي برخوردارند. |
| علايم شايع |
بستگي به اين دارد كه آب يا نمك‌ها كم و زياد شده باشند. علايم زير ممكن است نشان دهنده هر كدام از اين حالت‌ها باشند:
خشكي دهان
پوست چروكيده
افزايش، كاهش يا به كلي فقدان ادرار
خستگي
پاها، دست‌ها، صورت يا شكم ورم كرده و پف كرده
احتقان و ورم ريوي
ضعف و گيجي
نامنظم بودن ضربان قلب |
| علل |
مايعات و نمك‌ها ممكن است به طرق زير از دست روند:
استفراغ
اسهال
تعريق زياد
بعضي داروها، مثل ادرارآورها (ديورتيك)
گذاشتن يك لوله در معده از راه بيني به هنگام بستري شدن در بيمارستان مايعات و نمك‌ها ممكن است به طرق زير در بدن جمع شوند:
نارسايي حاد يا مزمن كليه
ديابت بيمزه
بيماري غدد فوق كليوي
بيماري مزمن ريه
مصرف داروهاي كورتيزوني، هورمون‌هاي زنانه، يا بي‌كربنات سديم |
| عوامل افزايش‌دهنده |
تب
اسهال ويا استفراغ
بيماري كليه
ديابت شيرين
بيماري قلب
رژيم غذايي نامعمول يا افراطي
بي‌اشتهايي يا پرخوري رواني
وابستگي به الكل
مصرف داروهاي ادرارآور (ديورتيك)
شيرخواران، كودكان كم سن و سال، و افراد بالاي 60 سال. در اين گروه‌هاي سني به هنگام بيماري مايعات سريع‌تر از دست مي‌روند. |
| پيشگيري |
در صورت بروز استفراغ يا اسهال، هر 30 دقيقه مقادير كمي از مايعات رقيق مثل آب ميوه، سودا، چاي، يا آب ژلاتين بنوشيد. نوشيدن مايع جايگزين مايعات از دست رفته مي‌تواند كمك كننده باشد. براي درست كردن اين مايع، حدود نيم ليتر آب، يك قاشق چايخوري شكر و نصف قاشق چايخوري نمك را به خوبي هم بزنيد تا شكر و نمك كاملاً حل شوند.
البته مي‌توان از محلول‌هاي جايگزين كه در بازار موجود هستند نيز استفاده نمود.
به هنگام بروز بيماري‌هاي جدي، تعادل مايعات (ورودي و خروجي) را ثبت كنيد. |
| عواقب مورد انتظار |
| با درمان معمولاً در عرض 48-24 ساعت (بسته به علت زمينه‌ساز) خوب مي‌شود. |
| عوارض احتمالي |
نامنظمي‌هاي ضربان قلب
ايست قلبي و مرگ |
| درمان |
|
| اصول كلي |
اقدامات تشخيصي ممكن است شامل موارد زير باشند: آزمايش ادرار، مدفوع، خون و الكتروليت‌ها، خصوصاً سديم، كلر و پتاسيم؛ گاهي هم بررسي‌هاي راديواكتيو در مورد كل آب بدن انجام مي‌گيرند.
- به هنگام بروز بيماري‌هاي جدي، تعادل مايعات (ورودي و خروجي) را در منزل ثبت كنيد. به اين ترتيب كه ميزان مايعات نوشيده شده و ميزان ادرار روزانه مشخص شود.
- روزانه خود را وزن كنيد. هرگونه افزايش يا كاهش ناگهاني وزن ممكن است نشان دهنده تغييرات مايعات بدن باشد.
- بستري شدن در بيمارستان براي دريافت مايعات از راه رگ (سرم) و درمان در موارد جدي عدم تعادل آب و الكتروليت، و نيز براي درمان علت زمينه‌ساز |
| داروها |
براي از دست رفتن مايعات: ـ نوشيدني‌هاي خانگي حاوي نمك ـ سرم به هنگام بستري شدن در بيمارستان
براي تجمع مايع و نمك، داروي ادرارآور و مكمل پتاسيم ممكن است تجويز شود. |
| فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري |
| تا زمان بازگشت قدرت جسمي‌تان در رختخواب استراحت كنيد. |
| رژيم غذايي |
| در موارد جدي اختلال آب و الكتروليت، امكان دارد بيمار از خوردن جامدات منع شود تا اختلال آب و الكتروليت رفع گردد. |
| درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟ |
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم اختلال آب و الكتروليت يا كم‌آبي را داريد.
اگر وزن شما در عرض يك روز نزديك 2 كيلوگرم يا بيشتر پايين يا بالا رود. |
