بهترین سروده قرن : (( باز جُست روزگار وصل ))

شعر(( باز جُست روزگار وصل )) از سروده های زنده یاد دکتر حسین خطیبی ( 1380 - 1295)، شاعر، نویسنده، ادیب، پژوهشگر، سیاستمدار، بنیانگذار و مؤسس((جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران )) بوده که در مدت اسارت 4 ساله وی در زندان سروده شده و وصف حال شاعر خطاب به یکی از صمیمی ترین دوستانش دکتر ذبیح الله صفا میباشد.


لازم به ذکر است طبع شعر گویی دکترحسین خطیبی در مدت 4 ساله اسارت وی در زندان که بعد از انقلاب بوده شکوفا تر شده که بعد از 4 سال و با دلایل و مستندات ایشان تبرئه و از زندان آزاد شدند

این سروده از سوی محمد علی اسلامی ندوشن به عنوان یکی از بهترین سروده های قرن لقب گرفته است.

باز جُست روزگار وصل

گویم از خود و ز شب دیجور خویش / از کتاب نَفَثَةُ المَصدور خویش


نیز گویم از تو و از کار تو / وز کتاب مخزن الاسرار تو

* * * *
((بشنو از نی چون حکایت می کند / از جدایی ها شکایت می کند))


اندر این حیرانی و سرگشتگی / رفتن و واماندن و برگشتگی


آشنا بانگی ز دور آید به گوش / گویدم: سستی چرا ای سخت کوش


از شتابی دیرپا وا مانده ای / مانده ای بر جای و دروا مانده ای


مانده ای بر جای و آگاهیت نیست / ای که با من تاب همراهیت نیست


پُر مهی بی کاست بودی، کم شدی / سرو قامت راست بودی، خم شدی


از پس آن تاختن و آن انداختن / می نزیبد این سپر انداختن


خود چه شد کز تاختن بس کرده ای / ایستادی روی و واپس کرده ای


خیز و با نیروی خود از جای خیز / وز سر زانوی خود بر پای خیز


خیز و آهنگ درنگ افزون مکن / بیشتر زین جامِ دل پر خون مکن


روزنی بگشا به بام روشنی / تا بتابد پرتویی از روزنی

* * * *
گویمش ای مانده از دیدار دور / وی فکنده در دل از دوریت شور


می شناسم من صدایت آشناست / در کجایی؟ کیستی؟ آن جا کجاست؟


بازگو ای آشنا آخر که ای؟ / تا بدانم کاین تویی یا تو نه ای

* * * *
گویدم این بانگ گلبانگ وفاست / این صدا از یار دیرینت وفاست


روی واپس کن که ره کوتاه نیست / یا اگر پرسی، از اینجا راه نیست


صید را راندی و از پس تاختی / تیر در تاریک جای انداختی


داو دادی با حریفی چیره دست / خانه گیرت کرد و ره را بر تو بست


داد غالب دست در بازی سزات / کردت اندر عرصه شطرنج مات


گر در این قلبُ الشتَا سوزی چو من / گویمت (( فی الصّفِ ضَیَّتِ اللَّبّن ))


زین گریبان، زان دگر دامان مگیر / زانچه خود بشکسته ای تاوان مگیر


راه را گم کرده با چندین چراغ / خانه از بیگانه می گیری سراغ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منبع : کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی
ادامه دارد ...

زین گریبان، زان دگر دامان مگیر / زانچه خود بشکسته ای تاوان مگیر


راه را گم کرده با چندین چراغ / خانه از بیگانه می گیری سراغ

گویمش تقدیر اگر تقدیر بود / آگهم کردی ولیکن دیر بود


چاره جویی کن که اکنون چون کنم / گر نکردم تاکنون ، اکنون کنم


چون کنم ، چون ناصحم پندم نداد / آگهی از چند و از چونم نداد


در ره سردرگمی بشتافتم / گم شدم تا خویشتن را یافتم


یاریم ده تا بدانم چاره چیست / چاره ره گم کرده بیغاره نیست


دانمت ، بر من مگیر ، ار دانی ام / زین به گستخاخی قلم گردانی ام


نیک می دانم به هنجار سخن / می نبودی ، نیستی بیغاره زن


گرم گویی، نرم خوی ، آزرم جوی / در همه حالی ، سخن با شرم گوی


گویدم خودکرده را تدبیر نیست / چاره جز تسلیم بر تقدیر نیست


کارها نیکو شود دل به مکن / روزن امید بر خود سد مکن


خیز و قامت راست کن بر پای صبر / تا برآید ماهت از ژرفای ابر


تا خدا با بنده و تابنده است / آفتاب مهر او تابنده است


باش تا سر بر زند از تیغ کوه / بار دیگر ، با همان فر و شکوه



****


گویمش چون رفته را باز آورم / تا که پایان را به آغاز آورم


تا خطای رفته را جبران کنم / زین سپس ، هرچ آن تو گویی ، آن کنم


چون کنم ، امروز و فردا کنم / آه را با ناله سودا می کنم


زان گرانباری که می بردم به پشت / ماند آهی بر لب و بادی به مشت


گرچه حاصل جز پشیمانی نبود / ناصواب آن سان که می دانی نبود


بردم از رنجی و رنجی رایگان / یافتم کنجی و گنجی شایگان


گر به پایان نابسامان زیستم / راست خواهی ، خود پشیمان نیستم


ور مرا محنت ازین ساحَت رسید / خلق را از محنتم راحت رسید


گر نیاسودم زمن آسوده بود / آن که او در تنگنایی بوده بود


بازگو تا خود چه بد کرد ، این رهی / چون تو از من ، بهتر از من ، آگهی


آگهی از کار من ز حال من / وز گذشت روز و ماه و سال من





-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منبع : کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

بازگو تا خود چه بد کرد، این رهی / چون تو از من، بهتر از من آگهی


آگهی از کار من ز حال من / وز گذشت روز و ماه و سال من


زان فزودن ها و از خود کاستن / کاستن از خویش و بزم آراستن

نقد خود را در میان انداختم / آن چه بردم رایگان درباختم


نی خطا گفتم چو نیکو بنگری / سودها بردم از این سوداگری


گر کلان سرمایه ای دادم ز کف / داشتم زین سخت کوشی ها هدف


تا فروافتاده را یاری کنم / دردمندی را پرستاری کنم


تا پریشی را رهانم از غمی / یا نهم بر ریش نیشی مرهمی


تا یتیمی را کشم دستی به سر / تنگ دربرگیرمش جای پدر


تا نلغزد پایی ار لرزد زمین / دل نلرزانده دمنده بومهین


تا نسوزد دل چو سوزد خرمنی / درنگیرد شعله اش در دامنی


هر طرف خود را به بام و در زدم / هر کجا، این جا و آن جا سر زدم


بود اگر زر پیش چشمم خاک بود / دامن از آلودگی ها پاک بود



****


نک چو بیش اندیشم اندر کار خویش / بی وفایی های یاران بود بیش


چون ز زادم توشه ها برداشتند / بار من در نیمه ره بگذاشتند


جمله بربستند یاران بار خویش / جز تو کس یادی نکرد از یاد خویش


همچو شبکوران گریزانی زنور / همچو بومان شب گرای و روز کور


بود دوری کاو به من نزدیک بود / دیده نزدیک بین تاریک بود


دور نزدیکی و از دوران نفور / شکوه ها دارم ز نزدیکان دور


من کنون تنها تنها مانده ام / کاروان رفتست و من جا مانده ام


هیچ کس زین کاروان واپس نماند / همرهان رفتند و زیشان کس نماند


چون ستیزم، چون گریزم، چون رهم / پای خود زین ورطه چون بیرون نهم


چون روم با دست تنگ و پای لنگ / راه دیگر نیست جز راه درنگ


در رهی کش نیست پایان می روم / از بیابان تا بیابان می روم


بامدادان تا شبانگه در شتاب / راه پیما از خرابی تا سراب


شامگه تا بامدادان در درنگ / زان که شب تاریک و ره باریک و تنگ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

بامدادان تا شبانگه در شتاب / راه پیما از خرابی تا سراب


شامگه تا بامدادان در درنگ / زان که شب تاریک و ره باریک و تنگ

اوفتادم در کویری لوت و عود / کورسویی هم نمی بینم ز دور

پیش چشمم در نظرگاه امید / سایه ای آمد که از من می رمید



می دویدم، می رمید او بیشتر / چند گامی بود از من پیش تر



سایه را دیدم گمان بردم که اوست / در بیابان تک درخت آرزوست



مرغی آن بالای بالا می پرید / رفت تا شد از نظرها ناپدید



پر زنان، دامن کشان، چون باد رفت / شاد رفت، آزاد رفت، از یاد رفت



کاش من هم با سبکبالِ امید / همچو مرغان می توانستم پرید



می توانستم پرید از جای خویش / با دو بال آسمان پیمای خویش



بشنو از هر بندِ نایم این نوای / ناله مسعود سعد از بندِ نای



درد و رنجم کشته بودی بی گمان / گر نبودی نظم من، پیوندِ جان



زان چه پیش آمد مرا از بخت بد / تا بگویم، گیرم از حافظ مدد



آتش اندر خرمنم افروختست / خشکسالی، کشتزارم سوختست



چشم دارم تا فرو بارد همی / از حساب رحمتی بر من نهی



خاک را هم، قطره ای بر من ببار / پیش از آن کاین خاک ره گردد غبار



ای برادر! تاب صبرم بیش نیست / رهگشایم عقل دوراندیش نیست



زیر بار صبر پشتم گشته خم / می نیارم کرد اگر گویی تو هم



ای برادر خم شد آن بالای راست / آن چه گم کردم، نمیدانم کجاست



آتش پیری به دامانم گرفت / شعله ور شد تا گریبانم گرفت



شادی از دل رفت و جز مات نماند / درد روز افزون شد و مرهم نماند



در زبر زیر اندر افتادم به زیر / پایمردی کو که باشد دستگیر



آشنای من ندارد باورم / به که در ناآشنا روی آورم



در گریز از مردمی، مردم گریز / از ستیز خود ستیزان وز ستیز



بگذرم از تنگنای این فراخ / برپرم از عرصه این دیو لاخ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

در گریز از مردمی، مردم گریز / از ستیز خود ستیزان وز ستیز


بگذرم از تنگنای این فراخ / برپرم از عرصه این دیو لاخ

بر شوم تا آسمانها چون مسیح / زان که "وجه الرض مغبر قبیح"


یا روم آن جا که بزم کبریاست / دوستان جمعند و مجلس بی ریاست


یا که هست و نیست را یک سو نهم /گم کنم خود را به صحرا رو نهم


بو که در این کوره راه بی رهی / ره به سویی برگشاید آگهی


یا که خود جبر زمان یاری کند / دستی از غیب آید و یاری کند


یا وَزَد بعد از سهو و می جان گزای / از فراسویی نسیمی دل فزای


چیست خود این بودها جز بادها / می رود با بادها از یادها


حرفی ار دیگر کنی کوه است کاه / نقطه ای افزون شود جاه است چاه


از زبر تا زیر یک نقطه ست فرق / در همین نقطه هست آن گرداب غرق


باشنا نا آشنا طرفی نبست / همچو آن نحوی که در کشتی نشست


ای به حرف و نقطه ای بنهاده دل / غرقه گشتی بی خبر ای ساده دل


شیشه کز سنگ است نشکیبد ز سنگ / نیست بالای سیاهی هیچ رنگ


راه ترکستان و کعبه دیگر است / این رسن را هم گذر بر چنبرست


ور ترا اندیشه سودا کردنست / لیک بنگر گِرد ران بر گردنست


خفته ام در بستر پِندار خویش / سخت حیران مانده ام در کار خویش


در تبی سوزم که تابم را ربود / سوز آن از دیده خوابم را ربود


زان عقایر کهن ای کام بخش / مر مراده دارویی آرام بخش


قصه گوی من چرا ماندی خمُش / قصه ای گو تا روم در خواب خوش


تا که فارغ از تب و تابم کند / قصه ای می گو که در خوابم کند


چاره ای می جو که در کارم کنی / یا به خواب مرگ بیدارم کنی


تا رها گردم ازین بوک و مگر / تا بیاسایم ز شاید وز اگر


تا ازین امروز و فردا وارهم / این جهان را با جهان خواران نهم


گر درین بیراه ناهمواره من/ چند گامی دور ماندم از سخن

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

تا از این امروز و فردا وارهم / این جهان را با جهان خواران نهم


گر در این بیراه ناهموار من / چند گامی دور ماندم از سخن


رازها دارم به دل ناگفتنی / راه ها در پیش دارم رفتنی


خواهم این غم خانه را در وا کنم / بَثّ شکوی زین دلِ دروا کنم


ناگریز از فرصتی پیش آیدم / قصه ای زان غصّه گفتن بایدم


این توانم تا که لب دارم خموش / دل نیارد تاب و برگیرد خروش


دم فروبندم گر از گفتار من / دیده بر جای زبان گوید سخن


چون نگه در تنگنا پویاتر است / گاه باشد کز سخن گویاتر است


همدمی جویم که باشد محرمی / تا بگویم راز دلبا او دمی


با تو می گویم که دمساز منی / آگه از فرجام و آغاز منی


با تو گویم راز دل را ای صفا / با تو گویم چون تویی دردآشنا


گر بپرسی کز کجایم، کیستم / آنکه من بود، آن دگر من نیستم


ور بجویی گویمت این جای نیست / جای پایی هست، لیک آن پای نیست


تا مرا یابی اگر کوبی دری / دیگر از (( این در برون نیاید کسی ))


جان گویا رخت بربست از تنم / کس در این جا نیست تا گوید منم


ناتوانی، خسته جانی، بسته لب / پای پویا مانده در راه طلب


من یکی بی خانمان در خانه ام / در دیار آشنا، بیگانه ام


هر کجا می بنگرم، نا آشناست / پس دیار آشنایان در کجاست


چند می پرسی که در این خانه کیست / خانه خالی مان و صاحب خانه نیست


گر به گوشت سوز آهی می رسد / یا نشان از گردِ راهی می رسد


این صدای آشنای یار نیست / گردِ زه زان مرکبِ رهوار نیست


توسن اندیشه ام نیرو گرفت / عقل دوراندیش ره بر او گرفت


خنگِ طبعم سرکشی آغاز کرد / تا عِقالِ عقل از پا باز کرد


او همی خواهد به دشت و در زند / تا به هر بیراهه و ره سرزند


بار دیگر گام در بیره سپرد / برد با خود مر مرا آن جا که برد


گویدم اندیشه با من یار باش / عقل گوید بر سرِ گفتار باش



-------------------------------------------------------------------------------------------------------------


منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

بار دیگر گام در بیره سپرد / برد با خود مر مرا آن جا که برد


گویدم اندیشه با من یار باش / عقل گوید بر سرِ گفتار باش

کاید از هر معنی ای معنی برون / هان عنان درکش ازین سرکش هَیُون


کاین هیون صعب درپیچد عنان / گر نباشد رام تو در زیر ران


سرکشد ناآگه و ناگه رود / چون عنان را بگسلد بیره رود


ناگهان از پشت زینت افکند / تا بجنبی بر زمینت افکند


چاره می جو از دل آگاه خویش / تا که برگردانیش در راه خویش


با عِقالِ عقل بربندش لگام / کارد از پی هر کلامی را کلام


در هراسم کز سخن زاید سخن / مُجرمی مَحرم شود در انجمن


از خرد گیرم مدد در کار خویش / باز گردم نک سوی گفتار خویش


گفتم از خود بایدم از یار گفت / درد سر دادم از این بسیار گفت


گفتم از خود و از شب دیجورِ خویش / از کتاب نَفَثَةُ المَصدور خویش


گویم اکنون از تو و از کار تو / وز کتاب مخزن الاسرار تو


ای صفا، ای مانده دور از اصل خویش / ((باز می جو روزگار وصل خویش))


فاش می سازد رمز نامت ای صفا / راز ((الاسماءُ تُنزلَ مِن سَما))


زود رفتی، دیر اگر باز آمدی / زان چه رفتی، خوب تر باز آمدی


دیدمت زین پیش و اکنون بینمت / کاستی اما من افزون بینمت


ای به قامت خیز بر بالای خویش / تا ببینی رُتبتِ والای خویش


ای که کردی کار خود در روزِ کار / من نکردم، اینت بهتر روزگار


وه چه نیکو گفت و نغز و دلپذیر / فرّخی در مدح بُلقاسم کثیر:


آن که در فضل و هنر باشد کلان / زو چه کاهد گر بدش گوید فلان


در هنر آن کاو بمردی گوی بُرد / کی شد از گفتِ هر نامرد خُرد


در نیام اندر بماند گر چه تیغ / ماه اگر پنهان شود در پشت میغ


آن نگردد کند و ماند تند و تیز / در میان این یک نماند تیره نیز


در قلاده و بند اکر افتد اسیر / شیر در زنجیر هم هست شیر

باز هم باز است و این نبود شگفت / شوکت بازی ازو نتوان گرفت


-------------------------------------------------------------------------------------------------------------


منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

در قلاده و بند اکر افتد اسیر / شیر در زنجیر هم هست شیر

باز هم باز است و این نبود شگفت / شوکت بازی ازو نتوان گرفت

گر گشایی ، پرگشاید بر فراز / ور ببندی باز نام اوست باز


گفت شاعر گر نه خود با نام توست / این قبایی راست بر اندام توست


از اوانِ نوجوانی پیش از این / شصت سالی رفت و شاید بیش ازین


هرکجا بودیم ، همدم بوده ایم / گر جدا بودیم با هم بوده ایم


ای به معیارِ سخن کامل عیار / وی به جمع اهل فن دایر مدار


باده نابِ کهن در جام تو / شهدِ شیرینِ سخن در کام تو


از فزونان برتری ، کمتر نِه ای / آبگینه نیستی ، آیینه ای


پای برجا ، بردبار و باشکیب / راه پیما در فراز و در نشیب


برنهاده با هزاران فخر و فر / قرن ها تاریخ را در پشت سر


درس ها از تجربت آموخته / وز هنر گنجینه ها اندوخته


سر بزیر آن شاخه پر بار تو / بهره ور هر رهگذر ز اثمار تو


در بنان از خامه سحر انگیختی / وز بیان ، گوهر به دامان ریختی


شیوه تحقیق را طرح نوی / آن که از پی اندر افکند ، این توی


توسن گفتار نغزت تیز گام / وین حرون در زیر رانت خوش خرام


رام کردی ، خنگ نا آرام را / در تک افگندی سمند رام را


مرکب گفتار خوش رفتار نیست / کردی آن کاری که آسان کار نیست


تیز راندی ، پیش رفتی با شتاب / زود جستی نکته های دیر یاب


حله ها خوش نقش و زیبا بافتی / راستی با خامه دیبا بافتی


هم سفر با کاروان حله شو / هم عنان با فرخی تا قله رو


هست بار حله ات در کاروان / بافته از دل تنیده با زبان


تار آن ، اندیشه پربار تو / پود آن ، ابریشم گفتار تو


پر نیابت زآب و آتش بی زیان / فکرتت ، نقش آفرین بر پرنیان


قیمتی کالای تو پر مشتری / چون نگین لعل بر انگشتری


گرم از این سرمایه بازار تو باد/ هر خرد یاری، خریدار تو باد




منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...

قیمتی کالای تو پر مشتری / چون نگین لعل بر انگشتری


گرم ازین سرمایه بازار تو باد / هر خرد یاری، خریدار تو باد


در خریطه گوهری یکتات بود / مشتری را پربها کالات بود


مُشک آهوی ختن در بار تو / دکه عطار در بازار تو


عطرپاشی را سخن آغاز کن / وان دکان نافه را در بازکن


باز هم ای پرهنر در کار باش / وی درخت بارور، پربار باش


در تنش ها، سخت و سستی ناپذیر / یافته هر ناگزیری را گزیر


در روش ره بر بدی ها کرده سد / در کنش مصداق مَن جدَّ و جد


آزمون ها کرده دیده گرم وسرد / با غریو و ریو دیوان در نبرد


کوته اندیشان تو را نشناختند / در رهت از رشک سنگ انداختند


خواستند اینان که با تو بد کنند / حیلتی سازند و راهت سد کنند


پیش رفتی با شکیب و بی هراس / داشتی مر ناسپاسان را سپاس


این درست است آن که (( عندالامتحان )) / گفته اند: (( المرءُ یُکرَم اویٌهان ))


زر چرا در بوته می باید گداخت / تا سَر از ناسَره بتوان شناخت


کاستی از خویش و افزون آمدی / بی غش از این بوته بیرون آمدی


دون اگر در مرتبت گردد فزون / عاقبت در آزمون دونست، دون


گر کند هر هفت آن زال عجوز / روز تا شب، هفته ای هر هفت روز


روی رغبت کس نتابد سوی او / می گریزد گند او از بوی او


وین تو خود دانی نگویم نیز باز / چون سخن در بیرهیگردد دراز


ای تو آن دیرینه جوی زودیاب / در شب دیجور و نور آفتاب


عمر در راه طلب بگذاشتی / هرچه آن دشوار، سهل انگاشتی


ای به مضمارِ سخن بُرده سَبَق / بازکن آن دفتر بسته ورق


در تکاپو باش باز ای یکّه تاز / دفتر گفتار را بگشای باز


کاردانی، کار کن، بسیار کن / راه ناهموار راه هموار کن


در همه کاری خرد را یارگیر / وین کلان سرمایه را درکار گیر


داستان سازی، دگراندیش باش / وز دگرها پیش بودی بیش باش


رمزها از رازداری ها نهفت / بازگوی آن را که بتوانیش گفت



-------------------------------------------------------------------------------------------------------------


منبع :کتاب مشاهیر نور - شرح و احوال و آثار مشاهیر شهرستان نور - نقی رضایی

ادامه دارد ...