تأکید اهالی نشر بر ضرورت پیوستن به قانون کپی رایت
قانون کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار چاپ‌شده و چاپ‌نشده ادبی، علمی و هنری است. این آثار به هر صورت که عرضه شوند، درحالی‌که دارای ماهیتی قابل درک باشند شامل این حمایت خواهند بود. ثبت قانون «حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان» در ایران به دی‌ماه سال ۱۳۴۸ بازمی گردد. از زمان تصویب این قانون بحث پیوستن به قانون جهانی کپی‌رایت همواره در ایران مطرح بوده و هرچه فعالیت هنرمندان ما از مرزهای کشور فراتر رفته دامنه این بحث نیز گسترده‌تر شده است. امروزه این بحث نه‌تنها به نقطه اوج خود رسیده بلکه برخی از ناشران ایرانی برای ورود به بازار جهانی نشر، با انتقاد از تصویب نشدن قانون کپی‌رایت، آن را سدی برای جهانی شدن ادبیات می‌دانند. چنانچه سیدصادق رضایی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، با انتقاد از تصویب نشدن قانون کپی‌رایت، آن را سدی برای جهانی‌شدن ادبیات کودک و نوجوان دانست و گفت: محتوای ادبیات کودک و نوجوان ما جهانی است اما چه عاملی سبب می‌شود ادبیات ما در دنیا دیده نشود؟
علت آن این است که ما قانون کپی‌رایت را در کشور تصویب نکرده‌ایم. مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افزود: کپی‌رایت جاده‌ای دوطرفه است. اگر ما این قانون را تصویب کنیم، کشورهای دیگر هم برابر این قانون کتاب‌های ما را خریداری و ترجمه می‌کنند. وقتی ما می‌خواهیم با ناشری در کشور دیگر ارتباط برقرار کنیم، وقتی می‌بیند ما قانون کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنیم، ارتباطش را قطع می‌کند. رضایی تصریح کرد: کشورهایی که ادبیاتی ضعیف‌تر از ما دارند، با اجرای قانون کپی‌رایت، ادبیات خود را جهانی کرده‌اند و این نقصی برای ادبیات ماست و بیشترین ضربه را هم در این میان، ادبیات کودک و نوجوان می‌خورد، چون ترجمه کتاب‌های این حوزه به سادگی و با قیمت بسیار کم از سوی ناشران ایرانی انجام می‌شود، اما اگر کپی‌رایت باشد، ناشر نمی‌تواند به سادگی کتاب‌های خارجی را ترجمه کند و به تألیف بی‌توجه باشد.
مگر می‌شود ناشری 90درصد آثارش ترجمه باشد؟ ما باید تلاش کنیم ضرورت کپی‌رایت را به دست‌اندرکاران بفهمانیم، چون به قد و اندازه ادبیات کودک و نوجوان ما نمی‌آید که قانون کپی‌رایت را رعایت نکند. مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همچنین خاطرنشان کرد: وقتی ما کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنیم، این اتفاق برای خودمان هم می‌افتد. ما خبردار می‌شویم 50جلد کتاب ما بدون اجازه در کشور همسایه با همین تصویرسازی منتشر شده است و ما نمی‌توانیم کاری کنیم. از سوی دیگر، رعایت نکردن کپی‌رایت حس فرهنگی خوبی نسبت به ادبیات کودک و نوجوان ما ایجاد نمی‌کند. به گفته رضایی کشورهایی چون قطر، کره‌جنوبی، روسیه، چین و... در نمایشگاه‌های خارجی شرکت می‌کنند و نمایشگاه برگزار می‌کنند اما یکی از موارد نقص ما این است که به قانون کپی‌رایت پایبند نیستیم و بزرگ‌ترین ضررش را هم ادبیات کودک و نوجوانمان می‌دهد.
از سوی دیگر محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز بیان کرد که قانون جامع کپی‌رایت باید در کشور اجرایی شود. وی با تأکید بر اینکه قواعد بازارهای نشر دنیا باید در کشور پذیرفته شود، تصریح کرد: اهالی قلم کشور باید مانند سایر کشورهای دنیا به قانون کپی‌رایت احترام بگذارند؛ به‌عبارت دیگر باید قانون جامع کپی رایت را در کشور اجرایی کنیم؛ چرا که حضور در بازارهای بزرگ بین‌المللی نیازمند توجه به این قانون است و البته بهتر است عنوان خودمان را هم بر آن بگذاریم و به‌طور مثال آن را قانون جامع حقوق مالکیت ادبی - هنری نامگذاری کنیم.
آموزگار همچنین گفت: معتقدم اهالی قلم و ناشران کشور باید فنون لازم برای تبادل حقوق ترجمه را بیاموزند؛ یعنی باید یاد بگیریم در این راستا چه کارهایی انجام دهیم، چرا که با اجرای قانون جامع مالکیت ادبی - هنری در کشور، انتشار اثر ایرانی را در خارج توسط ناشران خارجی فراهم می‌کنیم تا آن ناشر، اثری که در ایران به زبان فارسی منتشر شده را به زبان رایج آن کشور منتشر کند و در یک حوزه جغرافیایی مشخص در معرض فروش قرار دهد و حق‌التألیفی را به ما پرداخت کند. وی اضافه کرد: اصل درآمدی که در حوزه نشر و در عرصه بین‌المللی ایجاد می‌شود از محل فروش رایت یا همان انتقال حقوق ترجمه است؛ اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به وضوح اهمیت این موضوع را درک کرده است و رفع موانع موجود و ایجاد سازوکارهای لازم برای تحقق آن را ضروری تشخیص می‌دهد. همچنین مدیر نشر گلستان ادب گفت: اجرا نشدن قانون کپی رایت در ایران مشکلات بسیاری را برای ناشران واقعی فراهم کرده است، زیرا موجب صرف هزینه یک ناشر فرهنگی و استفاده ناشران بازاری می‌شود. بالا رفتن آمار ترجمه‌های غیرعلمی در ایران نتیجه طبیعی بی‌نظمی و اجرا‌نشدن قانون کپی رایت در کشور ماست.
محسن یزدانیان اضافه کرد که با اینکه ویرایش، یکی از بازوهای یاری رسان به تألیف و ترجمه است، ولی رقابتی که هر روز ناشران برای عرضه سریع‌تر ترجمه خود به بازار دارند، مانع پرداختن به ویرایش و مدیریت هنری می‌شود. تا زمانی که روند فعلی در تولید و پخش کتاب ادامه دارد نمی‌توانیم به بهبود کیفیت آثار نشر خود امیدوار باشیم.
