کدام کتاب ها رکورددار عرصه ترجمه در ادبیات جهان هستند؟
کدام کتاب ها رکورددار عرصه ترجمه در ادبیات جهان هستند؟
شاید بهترین تعریفی که تا کنون از ترجمه ارائه شده، همانی باشد که «ژوزه ساراماگو» در وبلاگ نوشت های خود برای ما برجای گذاشته است: «چیزی که هست» باید تبدیل به «چیز دیگری» شود تا «چیزی که بود» باقی بماند. اما سوال اصلی این است که یک اثر به چندین و چند زبان باید ترجمه شود تا به جایگاهی ویژه در عرصه جهانی کتاب برسد و در اذهان کتابخوانان در سراسر جهان ماندگار شود؟
ترجمه شدن یک کتاب به زبان های مختلف می تواند معیار مناسبی برای تعیین میزان محبوبیت آن در میان اعضای جامعه ادبی جهان باشد. در گزارشی که پیش رو دارید، کتابهایی که بیشترین آمار ترجمه را در دست دارند، به ترتیب بیشترین تعداد ترجمه از نگاهتان می گذرد:
انجیل
«انجیل» کتاب مقدس مسیحیان تاکنون به 2527 زبان دنیا ترجمه شده و عنوان بیشترین کتاب ترجمه شده را به دست آورده است. این آمار با احتساب چاپ حداقل یک کتاب از ترجمه انجیل به دست آمده است. زبان های منبع این کتاب شامل عبری، آرامیک و یونانی می شود. انجیل عهد جدید به 1240 زبان و انجیل کامل (هر دو عهد جدید و قدیم) به 475 زبان دنیا برگردانده شده است. قدیمی ترین نسخه های موجود از انجیل، پاپیروس هایی هستند که قدمت برخی به 50 تا 100 سال پس از اتمام نگارش متون قانون ثانی (یعنی سده دوم میلادی) می رسد.
پینوکیو
دومین کتاب پرطرفدار ادبیات جهان در عرصه ترجمه «پینوکیو» است که با خاطرات تمام کودکان گره خورده است. اثر ماندگار «کارلو کولودی» که در سال 1883 به زبان ایتالیایی به چاپ رسید، تا کنون به 260 زبان ترجمه شده است.
سیر و سلوک زائر
سومین رتبه این فهرست با ترجمه به 200 زبان، نصیب اثر معروف «جان بانیان» با عنوان «سیر و سلوک زائر» شده است. این نویسنده انگلیسی کتابش را در سال 1678 منتشر کرد. این اثر یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین کتب ادبی زبان انگلیسی محسوب می شود و موضوع آن درباره ی یک مسیحی است که در عالم خواب به او الهام می شود که باید از شهر محل سکونتش (شهر فنا) به شهر آسمانی سفر کند. خط سیر داستان با تمام ماجراهای اسرارآمیز آن در طول این سفر برای او حوادث عجیبی را رقم می زند.
شازده کوچولو
محبوبترین داستان بعدی از نگاه مترجمان «شازده کوچولو» اثر معروف «آنتوان دو سنت اگزوپری» است. این کتاب که در اصل به زبان فرانسوی نگاشته شده ، در سال 1943 به چاپ رسید و تا کنون به 180 زبان برگردانده شده است. این داستان جذاب «خوانده شده ترین» و «ترجمه شده ترین» کتاب فرانسوی زبان در جهان است و به عنوان بهترین کتاب قرن بیستم در فرانسه انتخاب شده است. از این کتاب به طور متوسط سالی یک میلیون نسخه در جهان به فروش می رسد. «شازده کوچولو» در سال 2007 نیز به عنوان کتاب سال فرانسه برگزیده شد.
داستان های جن و پری اندرسن
«داستان های جن وپری اندرسن» که بین سال های 1835 تا 1852 انتشار یافتند، رتبه پنجم این فهرست را در دست دارند. قصه های «هانس کریستین اندرسن» دانمارکی از جمله «دختر کبریت فروش» ، «بندانگشتی «، «جوجه اردک زشت » و «لباس پادشاه» تا کنون توجه مترجمانی از 153 زبان دنیا را به خود جذب کرده اند.
بیست هزار فرسنگ زیر دریا
در رتبه ششم کتاب «بیست هزار فرسنگ زیر دریا»، رمان معروف «ژول ورن» دیده می شود. این اثر که تا کنون به 147 زبان برگردانده شده ، اولین بار در سال 1870 و به زبان فرانسوی به چاپ رسید. رمان ژول ورن که که برخی او را به حق پدر ادبیات علمی - تخیلی خوانده اند، درباره ی سفر به اعماق اقیانوس برای کشف نوعی هیولای دریایی ناشناخته است.
ماجراجویی های استریکس
پس از آن معروفترین اثری که در این جدول خودنمایی می کند، «ماجراجویی های استریکس» است. این داستانها بین سال های 1959 تا 2010 به قلم «رنه گاسینی» و به زبان فرانسوی نوشته و توسط «آلبرت اودرزو» تصویرگری شده اند. این داستان که تا کنون به 112 زبان ترجمه شده اند، در دهکده ای که ساکنان آن در مقابل اشغال رومی ها مبارزه می کنند، روی می دهد. نژاد ساکنان دهکده از نژاد «گل» است. ( گل نام باستانی کشور فرانسه می باشد.)
قرآن
«قرآن»، کتاب مقدس مسلمانان نیز به 112 زبان دنیا ترجمه شده و رتبه هشتم این فهرست را در دست دارد.
آلیس در سرزمین عجایب
پس از آن «آلیس در سرزمین عجایب» که به 97 زبان برگردانده شده، پرطرفدارترین اثر در دنیای ترجمه لقب گرفته است. «لوییس کارول» انگلیسی کتاب ارزشمندش را در سال 1865 روانه ی بازار کتاب کرد.
ماجراهای تن تن
دیگر ماجراجویی خاطره انگیز ، یعنی «ماجراهای تن تن» که به 96 زبان دنیا ترجمه شده، در دهمین رتبه ی این جدول نشسته است. «ژرژ پراسپر رمی»، نویسنده ی فرانسوی با نام مستعار «هرژه» بین سال های 1929 و 1976 این داستان های دنباله دار را منتشر کرد. «ماجراهای تن تن و میلو» از معروف ترین داستان های مصور جهان به حساب می آید. اولین بخش از این سری داستان ها در سال 1929 در روزنامه «قرن بیستم کوچولو» در بروکسل چاپ شد.
کیمیاگر
در جدول محبوب ترین کتاب های حوزه ی ترجمه که کمی پایین تر می رویم، به «کیمیاگر» پائولو کوئلیو برمی خوریم. این کتاب که اولین چاپ آن در سال 1988 به بازار آمد، به زبان پرتغالی نوشته شده و تا حالا به 67 زبان برگردانده شده است.
هری پاتر
دوازدهمین جایگاه این فهرست از آن مجموعه هفت گانه «هری پاتر» است. «جی.کی رولینگ» اولین قسمت از این مجموعه را در سال 1997 به چاپ رساند. رمان های جادوگری رولینگ به 67 زبان در دسترس کتابخوانان دنیا هستند. رولینگ با هفت گانه «هری پاتر» دنیای ادبیات و سینما را به لرزه درآورد و بسیاری را شیفته خود ساخت. «هری پاتر و هدیه های مرگ» آخرین رمان مجموعه «هری پاتر» در جولای 2007 منتشر شد تا پایانی برای داستان های «هری پاتر» باشد. اولین کتاب این مجموعه در سال 1997 به بازار آمد.
پی پی جوراب بلند
«پی پی جوراب بلند»، مشهورترین داستان «آسترید لیندگرن» با ترجمه شدن به 64 زبان، در رتبه سیزدهم قرار دارد. این اثر اولین بار در سال 1945 به زبان سوئدی منتشر شد. آسترید لیندگرن از برجسته ترین نویسندگان داستان های کودک در جهان بود که آثارش در 100 کشور ترجمه شده اند و بیش از 145 میلیون جلد از کتاب هایش در سراسر جهان به فروش رفته اند. او که در سال 1999 به عنوان محبوب ترین سوئدی قرن برگزیده شد، بیش از 90 داستان کوتاه و بلند از خود بجای گذاشته است.
شرلوک هلمز
دیگر کتابی که بیشترین آمار ترجمه را داشته ، «شرلوک هلمز» است که نخستین جلد آن در سال 1886 به زبان انگلیسی توسط «آرتور کانن دویل» نگاشته شد. داستانهای کارآگاهی «شرلوک هلمز» تا کنون به 60 زبان ترجمه شده اند. اقتباس های تلویزیونی و سینمایی این رمان ها پس از گذشت سال ها همچنان توجه مخاطبان را به خود جلب می کند.
هایدی
رتبه پانزدهم این فهرست از آن «هایدی» داستان معروف نوشته «جوانا اسپایر» است که رکورد ترجمه به 50 زبان را در اختیار دارد. این کتاب آلمانی اولین بار در سال 1880 چاپ شد. کارتون «هایدی» از انیمیشن های کلاسیکی است که حسی خاطره انگیز را برای کودکان دیروز تداعی می کند.
دون کیشوت
«دون کیشوت»، شاهکار «میگوئل دو سروانتس» در رتبه بعدی این جدول قرار دارد. این اثر تا کنون به 48 زبان ترجمه شده است، اما موسسه اسپانیولی «سروانتس» مدعی است که این کتاب پس از انجیل، بیشترین آمار ترجمه را در میان کتاب های جهان داراست. سروانتس در سال 1615 کتاب باارزش خود را به زبان اسپانیولی به رشته تحریر درآورد.
بیگانه
«بیگانه » نوشته آلبر کامو که در سال 1942 و به زبان فرانسوی به چاپ رسید، رمان برجسته دیگری است که در میان محبوب ترین آثار ادبیات جهان درعرصه ترجمه قرار گرفته است. کتاب کامو در 45 زبان قابل مطالعه است. متن «بیگانه» از اصلی ترین آثار فلسفه ی اگزیستانسیالیسم به شمار می آید.
رمز داوینچی
دیگر اثر داستانی معروف این فهرست «رمز داوینچی» به قلم «دن براون» است که در سال 2003 به بازار کتاب راه یافت. این کتاب که اصل آن به زبان انگلیسی است، اکنون در دسترس خوانندگان 44 زبان دنیاست. این کتاب با تیراژ 80 میلیون نسخه در فهرست پرتیراژترین کتاب های تاریخ دیده می شود. رمان براون قسمت دوم از یک سه گانه است که جلد اول آن در سال 2000 با نام «فرشتگان و شیاطین» به چاپ رسید. قسمت سوم از این سه گانه با نام «نماد گمشده» در سال 2009 منتشر شد. «رمز داوینچی» در سال 2003 بازار را تسخیر کرد و فروش آن حتی از مجموعه «هری پاتر» نیز پیشی گرفت و به 44 زبان (از جمله فارسی) ترجمه شده است.
بادبادک باز
«بادبادک باز»، پرفروش ترین رمان «خالد حسینی» نیز از دیگر رمان هایی است که در این فهرست جلب توجه می کند. «بادبادک باز» که در سال 2003 به زبان انگلیسی منتشر شد ، تا حالا به 42 زبان برگردانده شده است. در سال 2007 میلادی فیلمی بر اساس این کتاب ساخته شد.
گتسبی بزرگ
«گتسبی بزرگ» شاهکار «اسکات فیتزجرالد» که غیر از دنیای کتاب و ترجمه، عرصه سینما را هم درنوردیده است، به 42 زبان قابل خواندن است. این رمان معروف و تاثیرگذار در سال 1925 به زبان انگلیسی نشر یافت. جدیدترین نسخه سینمایی این رمان با درخشش «لئوناردو دی کاپریو» اخیرا روی پرده سینماهای جهان رفته است.
آن شرلی
از دیگر داستان های نوستالژیک که دستمایه اقتباس های سینمایی و تلویزیونی بسیاری بوده است، «آن شرلی» نام دارد. کتاب سال 1908 نوشته «لوسی مود مونتگومری» تا کنون به 36 زبان ترجمه شده است.
جنگل نروژی
نخستین نسخه «جنگل نروژی» رمان برجسته ی مشهورترین نویسنده ژاپنی «هاروکی موراکامی» در سال 1987 به چاپ رسید. این کتاب پرفروش که به زبان ژاپنی عرضه شد، چند سال پیش به پرده سینماهای جهان نیز راه یافت و افتخارات هنری بسیاری کسب کرد. «جنگل نروژی» موراکامی تا کنون به 36 زبان ترجمه شده است.
صد سال تنهایی
شاهکار «گابریل گارسیا مارکز» با عنوان «صد سال تنهایی» هم از دیگر رمان های این فهرست جهانی است. این اثر که در 35 زبان قابل مطالعه است، نخستین بار در سال 1967 و به زبان اسپانیولی منتشر شد. سبک این رمان رئالیسم جادویی است. مارکز با نوشتن درباره کولی ها از همان ابتدای رمان به شرح کارهای جادویی آن ها می پردازد تا به همگان ثابت کند که وی یکه تاز این سبک از نویسندگی است.
بر باد رفته
«بربادرفته»، رمان کلاسیک و پرخواننده «مارگارت میچل» با 32 زبان ترجمه از دیگر کتاب های مورد توجه فعالان عرصه ترجمه بوده است. «میچل» رمان ماندگارش را به زبان انگلیسی در سال 1936 به چاپ رساند. اقتباس سینمایی «بربادرفته» هم از آثاری است که کمتر کسی بتواند آن را نادیده بگیرد.
سه گانه ی هزاره
به انتهای فهرست محبوبترین کتاب ها در دنیای ترجمه که نزدیک می شویم، با نام «سه گانه ی هزاره» مواجه می شویم. مجموعه ی پرفروشی که اولین جلد آن در سال 2005 به قلم «استیگ لارسن» منتشر شد و بعدها تبدیل به فیلم های سینمای موفقی شد.
سه گانه ی لارسن در اصل به زبان سوئدی نگاشته شده و تا کنون به 30 زبان برگردانده شده اند. سه رمان معروف لارسن به ترتیب زمان انتشار «دختری با خالکوبی اژدها» (2005)، «دختری که با آتش بازی کرد» (2006) و «دختری که به آشیانه زنبور لگد زد» (2007) نام دارند.
