لیزر و كاربرد آن در نقشه برداری

موارد كاربرد لیزر تنها به فاصله یابی ماهواره ای محدود نمی شود. اگر چه در SLR فاصله یابی طولهای بلند از ایستگاه زمینی به ماهواره ها انجام می شود و دقت های این اندازه گیری در هر نسل بهتر شده است و از حدود 10متر (نسل اول) به حدود 2میلی متر (نسل چهارم) رسیده است.
چون لیزرهای تك رنگ واگرایی ندارند، برای هر امتداد دهی در كارهای نقشه برداری بسیار مناسبند و در موارد بسیار دقیق نظیر حفاری های تونل ها، نقشه برداری های زیرزمینی نظیر مترو و در رسیدن به نقطه Break through كه از دو طرف حفاری می شود تا به هم برسند كاملاً كاربرد دارند. با توجه به اهمیت لیزر در دستیابی به این دقت هاست كه شركتهایی از قبیل Spectra physics آمریكا و MDL انگلستان دستگاههای خاصی را برای این گونه الكترواپتیكال، الكترومغناطیسی یا مایكروویو می شناسیم ولی انواع دیگری از طولیابها مورد استفاده اند كه به طولیاب لیزری موسوم اند. مثل AGA-8 ژیوتزونیكس یا DI3000-R لایكا كه در آن ها از لیزرهای با منبع جامد نظیر یاقوت یا نیودمیوم استفاده نمی شود، بلكه منبع آنها نیمه هادی است. از جمله این نیمه هادی كالیوم- آرسناید را می توان نام برد. این نیمه هادی مثل مثل دیودگالیوم آرسناید است، منتها پرتو تك رنگ خارج می كند، خود برانگیخته است و ایجاد لیزری می كند كه برای تعیین موقعیت های دقیق و برای جاهایی كه دقت امتدادی مدنظر است، مورد استفاده قرار می گیرد. لیزر را می توان بر اساس منبع تولید آن به سه دسته جامد، نیمه هادی و گازی تقسیم كرد. لیزر در واقع از هلیوم – نئون ایجاد می شود. توضیح لازم این كه اولین بار در سال 1961 مخترعی ایرانی بنام پروفسور علی جوان در آمریكا گازی را ابداع نموده است كه در تراز یابی ها با گستردگی فوق العاده مورد استفاده قرار می گیرد. توان و شدت جریان پرتوهای لیزر گازی بسیار كم است و در صورت اصابت با بدن نقشه بردار ایجاد صدمه نمی كند. پس در ترازیابی های چرخشی (Rotary) وسیعاً كاربرد دارد. برای استفاده از لیزر در تراز یابی با شاخص به واسطه ای خاص نیاز است. Detector روی شاخص بالا و پایین می رود و به محض دریافت پرتو لیزر گازی در محل دقیق ارتفاع پرتو می ایستد و در واقع ارتفاع را با دقت بالا تعیین می كند.