داوطلب ایرانی سفر به مریخ: دوست دارم نوع مرگم را خودم انتخاب کنم
اینجا دیگر آخر خط است... نفست را حبس کن و از 10 بشمار، به یک که برسی لرزشی شدید همه جا را در بر می*گیرد و تو از زمین کنده خواهی شد.
از زمین، کوه*هایش، از دریاها و رودهایش، از تمامی کوه*های یخی در حال ذوب،* از کشورهایی که هنوز آرزوی دیدنشان را داری، از همه اخبار خوب و بد، جنگ*ها و صلح*ها، سازمان*های بین*المللی، حقوق بشر و ناقضانش، از همه کسانی که هنوز ملاقات نکرده*ای و همه آنها که می*شناسی، از دوستانت و اعضای خانواده*ات لحظه به لحظه دورتر خواهی شد.
می*توان چنین تجربه*ای را با مرگ مقایسه کرد،* رفتن از زمین زیبا و دوست*داشتنی، *نوعی مردن است اگر بدانی که برگشتی در کار نیست...
اینها بخشی از مقدمه یک داستان علمی-تخیلی نیست، فصل آخر داستان زندگی زمینی افرادی است که ممکن است در مرحله نهایی برنامه Mars-One پیروز شده و بلیتی یک*طرفه به سوی مریخ به دست آورند،* فصلی که صفحه آخر آن 10 سال دیگر بسته خواهد شد، و آغازگر فصلی جدید از داستان زندگی پیشگامان بشر در سیاره مریخ خواهد بود.
پروژه Mars-One توسط سازمانی به همین نام با هدف استقرار بشر بروری سیاره سرخ با استفاده از ترکیبی از تکنولوژی*های موجود و قابل استفاده در سرتاسر جهان آغاز به کار کرده*است. این سازمان قصد دارد ماجراجویی چندین ساله خود را از طریق نمایش برنامه*ای تلویزیونی از تمامی لحظات این پروژه با تمامی جهان به اشتراک بگذارد.
با وجود اینکه استفاده از تکنولوژی*های روز جهان می*تواند تا حدود زیادی از خطرات موجود در این پروژه بکاهد، اما هرگز قادر نخواهد بود تمامی خطرات را حذف کند. Mars-One با آگاهی از تمامی این خطرات و دشواری*ها و با آگاهی از این*که تلاش*های بزرگ، به ویژه اکتشافات فضایی خطراتی از قبیل از دست دادن زمان،* منابع و گاه جان انسانها را در بر می*گیرد، قصد دارد پناهگاهی برای اقامت انسان در مریخ بنا کند. چالش اصلی در شناسایی خطرات موجود در تمامی مراحل این ماموریت 10 ساله است، از انتخاب فضانورد در دوره*های آموزشی گرفته تا ارسال فضانورد به مریخ.
یکی از مطرح*ترین خطرات در این ماموریت از دست رفتن جان انسان*هایی است که برای چنین سفری داوطلب شده*اند، مریخ محیطی بی*رحم است،*جایی که اتفاق یا خطایی بسیار کوچک می*تواند منجر به فاجعه*ای بزرگ،*مجروح شدن و حتی مرگ انسان شود. برای اینکه جان انسان در چنین محیطی به خطر نیافتد تمامی تجهیزات و سیستم*ها باید به دقت کار کنند، در غیر این*صورت جان انسانی به خطر خواهد افتاد.
با وجود تمامی این خطرات، بر اساس آخرین آماری که توسط این سازمان منتشر شده بیش از 78 هزار نفر تاکنون برای رفتن به مریخ داوطلب شده*اند، البته این آمار در تاریخ هفتم می منتشر شده و مطمئنا این تعداد تا به امروز افزایش یافته*است. زیر و رو کردن لیست داوطلبان باعث می*شود به اطلاعات جالبی دست پیدا کنید: بیشتر این داوطلبان،*یعنی 17 هزار و 324 نفر از آنها آمریکایی هستند، 10 هزار و 241 نفر از آنها چینی، سه هزار و 581 نفر از آنها بریتانیایی و بقیه از کشورهایی مانند روسیه،*برزیل،* مکزیک، کانادا، کلمبیا، آرژانتین و هندوستان هستند. البته تا تاریخ گفته شده، پنج ایرانی نیز در میان داوطلبان دیده شدند،* پنج مرد که هریک انگیزه*های متفاوتی را برای رفتن به این سفر بی*بازگشت، در فایل ویدیویی که برروی اینترنت بارگذاری کرده* بودند،* مطرح کرده*اند.
سیاوش ژندرزمی، 48 ساله و ساکن نیوزیلند یکی از این پنج نفر است. این مهندس IT در پاسخ به اینکه بزرگترین آرزوی دوران کودکی*اش چه بوده می*گوید: بزرگترین آرزویم این بود که خلبان جت جنگنده باشم. پدرم مهندس نیروی هوایی بود و از این رو ما همیشه در نزدیکی جنگنده*های F4 و F5 و 14 Tomcats بوده*ایم. رویای رد سوخت موتور جت در دنباله آن در حین پرواز و رویای پرواز همیشه با من خواهند بود.
وی برای ترک خانواده* چهار نفره*اش در نیوزیلند و رفتن به سفری همیشگی به مریخ دلایل خاص خودش را دارد که شنیدنشان خالی از لطف نیست...البته به قول او ممکن است در آینده راهی برای بازگشت پیدا شود:
چه مدتی از ایران دور بوده اید؟
من ایران را حدود 26 سال پیش ترک کردم البته در این سالها چهار یا پنج بار به ایران سفر کرده*ام زیرا مادر و پدر و برادرانم به همراه خانواده*هایشان در ایران ساکن هستند. اما من در اینجا تشکیل خانواده دادم و اکنون یک پسر و دو دختر دوقلو دارم.
چطور با برنامه Mars-One آشنا شدید؟
من همیشه اخبار مربوط به هوانوردی و فضا را دنبال می*کنم و اولین بار درباره برنامه Mars-One در اینترنت اطلاعاتی به دست آوردم و اکنون چند ماهی هست که مراحل مختلف آن را پیگیری کرده و در آن ثبت نام کردم.
چه انگیزه*ای باعث ثبت نام شما در چنین برنامه*ای شد؟
من این برنامه را برای خودم یک فرصت می*دانم و کنجکاوی اولین انگیزه من بود، کنجکاوی برای یافتن پاسخ سوال*هایی که همواره در ذهنم بوده*اند: چرا اینجا هستیم؟ هدف از زندگی چیست؟ فرصتی برای یافتن جایگاهی که در این جهان دارم. این پاسخ*ها می*توانندبه من کمک کنند تا خود را بهتر بشناسم. دوست ندارم پیش از اینکه پاسخ*هایم را بیابم از این دنیا بروم، در عین حال چنین فرصتی این احساس را در من به وجود خواهد آورد که کنترل بیشتری برروی زندگی* و مرگم دارم، زیرا خودم انتخاب می*کنم که باقی*مانده عمرم را چگونه زندگی کنم و همچنین چگونه به آن خاتمه دهم.
ثبت نام در این برنامه برای شما هزینه مالی در بر داشت؟
تاکنون که هزینه چندانی نداشته*است. تنها برای ثبت نام 30 دلار استرالیایی پرداخت کردم و دیگر هزینه*ای نداده*ام، البته احتمالا در ادامه راه باید از جانم هزینه کنم...
خیلی*ها ترک کردن همیشگی زمین برای زندگی برروی مریخ را تصمیمی بسیار شجاعانه و عده*ای نیز آن را عجیب و غیر عادی می*دانند...نظر شما درباره چنین تصمیمی چیست؟
عجیب بودن چنین تصمیمی از سوی دیگران برای من قابل درک است، اما من هم برای خود دلایلی دارم، زمانی که متولد می*شدیم کسی از ما نپرسید که اصلا می*خواهیم به این دنیا بیاییم یا نه؟ و فکر نکنم کسی قرار باشد از ما بپرسد که می*خواهیم بمیریم یا نه... ممکن است فردا درحالی که می*خواهم روزنامه*های صبحم را از آن طرف خیابان بردارم،*در اثر یک حادثه بمیرم...من چنین مرگی نمی*خواهم...من می*خواهم روی روندی که در نهایت منجر به پایان زندگی*ام می*شود،* کنترل داشته باشم. می*خواهم مرگم هدفی در پی داشته باشد، ارزشمند و پرمحتوی باشد،*این مهمترین عاملی است که باعث شده من به این نتیجه برسم که می*خواهم شانسم برای رفتن به مریخ را امتحان کنم...احتمالی که بسیار امکان*پذیر است و من به خوبی از حقیقت و جنبه*های مختلف آن آگاهی دارم...
پس خانواده*تان چه می*شود؟
من زندگی خوبی دارم و از آن*چه که دارم راضی هستم. درآمد بسیار خوبی دارم و به چیز خاصی در زندگی احتیاج ندارم،* مگر اینکه از آرامش، آسایش و موفقیت خانواده*ام مطمئن باشم؛ و در صورتی که بتوانم به مریخ بروم،* مطمئنم که Mars-One از تمامی جهات از خانواده*ام نگهداری خواهد کرد و بیمه عمر خوبی برای آنها فراهم خواهد کرد. فرزندان من هنوز کوچکند،* اما زمانی که این برنامه به مراحل نهایی خود برسد، آنها دهه دوم زندگی خود را آغاز کرده*اند. مطمئنم اگر قرار به رفتن من باشد،*آنها ارزش کار من را نه تنها برای خود،* بلکه احتمالا برای کل بشریت درک خواهند کرد. من دوست ندارم در تختم از دنیا بروم،*دوست دارم فرزندانم،* خانواده*ام و دوستانم من را انسانی به یاد بیاورند که برای همه کار بزرگی انجام داده*است،* دست کم مطمئنم فرزندانم دوست دارند من را اینگونه به یاد بیاورند...
درصورتی که رفتنتان قطعی شود ارتباط خود را با زمین و با خانواده و دوستان حفظ خواهید کرد؟
قطعا در تماس خواهم بود، و البته تمامی برنامه به صورت زنده پخش خواهد شد و خانواده*ام من را خواهند دید و چه کسی می*داند؟ شاید روزی فرزندانمان راهی برای بازگشت ما به زمین ابداع کردند...من دوران سربازی*ام در ارتش را در اوایل دهه 60 در کردستان بودم، یعنی در میانه جنگ ایران و عراق من جایی بودم که مرگ یک واقعیت قابل لمس بود و هر روز آن را به چشم می*دیدی...من از آن روزها بازگشتم و مطمئنم می*توانم راهی برای بازگشت از مریخ نیز پیدا کنم...بادنجان بم که آفت ندارد!
شانس موفقیت خودتان را از میان هزاران داوطلبی که تاکنون ثبت نام کرده*اند چگونه می*بینید؟
خوب به نظر مسئولان این برنامه در جستجوی افرادی هستند که روشنفکر بوده و از فیزیک بدنی سالم و قوی برخوردار باشند...من هردو این ویژگی*ها را دارم با این همه سنم می*تواند مشکل*آفرین باشد. من اکنون 48 سال دارم و در زمان اتمام این برنامه، 58 ساله خواهم بود. اما افراد جوان از تجربه کافی برخوردار نیستند و شاید نگاهی رویاگونه به این جریان داشته*باشند. به نظر من حضور در چنین برنامه*ای بسیار دشوار است و بسیاری، واقعیت*های آن را نادیده گرفته*اند. یک مثال برایت می زنم...تصور کن یک یا دو نفر از اعضا در مریخ مریض شده و یا جانشان را از دست بدهند، با چنین شرایطی باید چه کرد؟ افراد بی*تجربه در چنین شرایط چه می*کنند؟ در پاسخ به سوالت باید بگویم که درحال حاضر شانس موفقیتم را 50-50 می*دانم... و با وجود شرایط سنی*ام از آنجایی که همواره بدنم را متناسب و سالم نگه داشته*ام، اگر بتوانم از مرحله اول که یک مصاحبه است عبور کنم، پس از آن شانسم افزایش یافته و 80 درصد مطمئن خواهد شد که به مریخ خواهم رفت.
زندگی در سیاره**ای دیگر مانند مریخ را چگونه می*بینید؟
به نظرم آنچه در این ماموریت مطرح است زندگی*کردن نیست،*بلکه زنده ماندن است. باید به همراه سه نفر دیگر برای هفت ماه در یک محفظه کوچک زندگی کنی در شرایطی که تشعشعات کیهانی و دیگر دشواری*ها و خطرات نیز وجود دارد...اگر از این مرحله جان به در ببرم، می*توانم بگویم زندگی روی مریخ برایم ساده*تر خواهد بود. من در شرایط سخت زندگی کرده*ام و معنی زندگی در شرایط سخت را به خوبی می*دانم. درحال حاضر نیز درحال مطالعه روی مریخ هستم،* می دانم که میزان اکسیژن در آن بسیار کم بوده و 95 درصد از هوای آن از دی*اکسید کربن و متان تشکیل شده*است. به علاوه هشت سال پیش از آغاز ماموریت ما دوره*های تمرینی دشواری را پشت سر گذاشته*ایم و به اندازه کافی آمادگی خواهیم داشت.
فکر کنید یکی از فینالیست*ها باشید...در مدت زمانی که برای زندگی در زمین وقت دارید چه کارهایی خواهی کرد؟
سوال خیلی خوبی است...تا جایی که بتوانم در کنار خانواده*ام خواهم ماند و از هر لحظه* از بودن در کنار کسانی که دوستشان دارم لذت خواهم برد...و البته تا حدی که جا داشته باشم روی زمین فالوده می*خورم...فکر نکنم فالوده*های مریخی به خوشمزگی فالوده*های زمینی باشد! و البته از خورش* فسنجان خاله*ام هم غافل نمی*شوم...خاله*ای دارم که بهترین فسنجان*های دنیا را می*پزد، باور کن که خطر مرگم در اثر پرخوری فسنجان بر روی زمین بیشتر از خطر مرگم در مریخ تحت تاثیر تشعشعات کیهانی است...
اگر اجازه داشته باشید چند فیلم با خود به مریخ ببرید، آن فیلمها چه خواهند بود؟
من عاشق رابرد دنیرو و آل پاچینو هستم. فیلم Heat که هردو در آن بازی می*کنند را حتما با خودم خواهم برد. فیلم*های Snatch و چند فیلم از بروس ویلیس را نیز می*برم.
تا*به*حال آخرین لحظه*ای که روی زمین خواهید بود را تصور کرده*اید؟ می*توانید آن را توصیف کنید؟
فکر کنم بسیار احساساتی می*شوم...البته در درونم...و کسی متوجه آن نخواهد شد زیرا دوست ندارم کسی از احساساتم با خبر شود. خیلی نگران خواهم بود و تنها چهره فرزندانم را تصور خواهم کرد،*اما احتمالا باید از آموزش*هایی که دیده*ام نیز استفاده کنم و بر کارهایی که حین پرواز باید انجام دهم نیز متمرکز خواهم شد...به یاد دارم اولین باری که برای سربازی خانه را ترک می*کردم، به مادر و پدر و برادرانم نگاه کردم و در آن زمان می*دانستم که شاید دیگر هرگز بازنگردم...آن دوران نقطه اوج جنگ ایران و عراق بود و تنها چیزی که توانست مرا از مرگ نجات دهد خانواده*ام بودند...همین احساس را در زمان جدا شدن از زمین نیز خواهم داشت.
جالب*ترین خبر فضایی که طی سال گذشته خواندید چه بوده*است؟
خبر فرود کاوشگر کنجکاوی بر روی سیاره مریخ جالب*ترین خبری بود که طی سال گذشته خواندم. کنجکاوی یکی از پیشرفته*ترین تجهیزات فضایی است...من واقعا دوست دارم به مریخ رفته و کنجکاوی را آنجا از نزدیک ببینم...
الهام*بخش*ترین شخصیت فضایی که می*شناسید کیست؟
خوب کسی که در نظر دارم چندان هم الهام*بخش نیست...بلکه تنها با وی احساس همزاد*پنداری دارم...شخصیت آقای اسپاک در مجموعه جنگ*های ستاره*ای که فکر نکنم شما او را به یاد بیاورید...
اگر یکی از فینالیست*ها باشید، بیشتر از همه برای چه*چیز برروی زمین دلتنگ خواهید شد؟
اینکه بتوانم دوباره فرزندانم را در آغوش گرفته، ببوسم و آنها را حس کنم بیشترین دلتنگی*ام خواهد بود. من عادت دارم که هرشب پیش از خواب فرزندانم را ببوسم و هر روز پس از بازگشت به خانه آنها را در آغوش بگیرم، به همین خاطر تا زمانی که اینجا هستم از تمامی لحظاتم استفاده می*کنم،*این دشوارترین بخش ماجرا است اما می*گویند نابرده رنج گنج میسر نمی*شود...
چند ایرانی دیگر نیز در این برنامه ثبت نام کرده*اند، ایا با آنها در تماسید؟
نه...با آنها تماسی ندارم، فقط می*دانم یکی از آنها نیز مانند من ساکن نیوزیلند است. واقعیت این است که زیاد به وب*سایت Mars-One سر نمی*زنم. باید از این پس بیشتر این کار را انجام دهم.
واکنش خانواده*تان پس از باخبر شدن از این تصمیم چه بود؟
همسرم همیشه پشتیبان من بوده*است، زیرا من را خوب می*شناسد. یکی از دو قلوها، نیره، کمی نگران است. پدر و مادر و دوستانم نیز من را به خوبی می*شناسند، من نمی*توانم به زمان و مکان محدود باشم...و هرگز بدون فکر تصمیم نمی*گیرم...آنها نیز دلتنگ من خواهند شد،*اما می*دانند که این سیاوش است، آنها از من حمایت می*کنند،*مهم نیست که چه تصمیمی بگیرم.
حال تصور کنید که در مسیر رفتن به مریخ هستید، اگر ناگهان احساس شدید پشیمانی کنید چه خواهید کرد؟
خوب اگر واقع*گرایانه به این موضوع نگاه کنیم، زمانی که دیگر زمین را ترک کرده*ای، دیگر برای پشیمانی دیر شده*است. من یک هدف دارم و داشتن یک هدف من را از پشیمان شدن باز خواهد داشت. من این سفر را، اگر عملی شود، یک ماموریت می*دانم، کاری که باید انجام شود...و همیشه و هنوز به آن فکر می*کنم که اگر پشیمان شوم چه می*شود...اما روح و ذهن قوی تنها شانسی است که دارم،*من از نظر روحی روی خودم بسیار کار کرده*ام و فکر می*کنم برای ماموریت آمادگی دارم. من به خودم اجازه پشیمان شدن نخواهم داد. پشیمانی زمانی به وجود می*آید که گزینه* بهتری نیز وجود داشته باشد.
