حقیـقتی دربـاره بنـزین که شایـد نمی دانیـد
پایگاه اطلاع رسانی خودرو سازی: مباحث مربوط به بنزین واقعا گیج‌کننده هستند، به راحتی می‌توان فرضیاتی در مورد آن مطرح کرد که به نظر منطقی می‌رسند، اما وقتی آزمایشات عملی دخیل شوند، درست نبودن این فرضیات مشخص خواهد شد. یک نمونه از این تجربیات در درجه بندی اکتان قابل مشاهده است.
واقعا عدد اکتان چیست؟
اگر بخواهیم این سؤال را ساده‌تر توضیح دهیم، در کشورهای دیگر وقتی که شما به پمپ‌بنزین می‌روید و پمپ‌های متعددی در پیش روی شما قرار دارند، عدد نوشته شده بالای هر کلید یا نازل، نشان دهنده عدد خاص اکتان است. معمولاً این عدد از ۸۷ تا ۹۳ است و در کشور خودمان به بنزین معمولی و بنزین سوپر شهرت دارند.
در دنیای خودروها این‌طور بیان می‌شود که عدد بالاتر نشان‌دهنده کیفیت بهتر است. به هر حال، قدرت اسب بخار بیشتر و میزان مسافت طی شده بیشتر با هر باک پر، خواسته همه رانندگان است و همین موارد باعث می‌شوند که حس کنیم، عدد اکتان بالاتر برابر با کارایی بیشتر است. شرکت‌های سازنده بنزین هم این ذهنیت را دریافته و از هیچ تلاشی برای برآورده کردن این خواسته راننده‌ها دریغ نمی‌کنند.
برچسب گذاری بنزین با اکتان ۸۷ به عنوان بنزین معمولی و بنزین با اکتان ۹۱ یا ۹۳ به عنوان بنزین سوپر تلاشی در جهت تقویت این طرز فکر است. از آنجایی که بنزین سوپر نسبت به بنزین معمولی قیمت بالاتری دارد، این شرکت‌ها علاقمندند که افراد بیشتری را به پرداخت پول بیشتر به ازای کیفیت بهتر سوخت ترغیب کنند.
اینجاست که فلسفه معنی عدد اکتان بنزین وارد کارزار می‌شود. در طی زمان طولانی به مردم قبولانده شده که سوخت با عدد اکتان بالا، تمیزتر و کامل‌تر می‌سوزد، و انرژی بیشتر و میزان مسافت طی شده بیشتری نسبت به بنزین با عدد اکتان معمولی برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد، زیرا این سوخت انرژی بیشتری در خود دارد. هیچ‌کدام از این اظهارنظرها صحیح نیستند، در حقیقت عدد اکتان بنزین هیچ ربطی به میزان قدرت آن ندارد، این عدد فقط بیان کننده این است که این سوخت قبل از اشتعال تا چه حد می‌تواند فشرده شود، هرچقدر عدد اکتان بالاتر باشد، احتمال اشتعال تحت فشار آن کمتر است. ولی چرا همه می‌خواهند سوختی تولید کنند که اشتعال آن در موتور سخت‌تر باشد؟ برای فهمیدن نقش عدد اکتان و فشار احتراق در موتور، آشنایی با اصطلاحی به نام “knock” ضروری به نظر می‌رسد.
وقتی که بنزین از طریق انژکتور به داخل سیلندر اسپری می‌شود و با اکسیژن ترکیب می‌شود، طراحان موتور انتظار دارند این سوخت به حالت گاز در آنجا بماند تا زمانی که شمع‌ها روشن شوند و باعث انفجار برای حرکت به سمت پایین پیستون برای ایجاد نیرو شوند. مدت زمان این انفجار بسیار حیاتی است، بنزینی که خیلی سریع مشتعل شود باعث ایجاد knock (ضربه) می‌شود که این عمل خروجی و کارایی موتور را کاهش می‌دهد و حتی در شرایط بد می‌تواند به موتور آسیب فیزیکی برساند.
در اکثر موتورها، به ندرت شاهد این نوع ضربه هستیم و این به این دلیل است که میزان تراکم (فشاری که مخلوط سوخت و هوا به سیلندر وارد می‌کند) به اندازه کافی پایین است و عدد اکتان بنزین‌های معمولی کافی و مطلوب است. قاطعانه می‌توان گفت هیچ سودی از استفاده از بنزین‌های سطح بالا در موتورهای استاندارد و خوب نصیب شما نخواهد شد، زیرا این موتورها قادر نیستند از این خاصیت ضربه کمتر سود ببرند، اگرچه طرح‌های مدیریت موتور پیشرفته‌تر به ویژه مدل‌های به کار رفته در وسایل مجهز به تکنولوژی توربو شارژ و سوپر شارژ می‌توانند تراکم را تا حد بالایی انجام دهند، بنابراین به بنزین‌های با اکتان بالاتر برای جلوگیری از ایجاد ضربه نیازمندند.
چگونه بفهمیم که خودروی ما به بنزین سوپر احتیاج دارد یا بنزین معمولی؟
تقریباً در دستورالعمل همه وسایل نقلیه عدد اکتان بهینه برای آن وسیله درج شده است. برخی از خودروهای لوکس یا مسابقه‌ای از هشداری بر روی درب باک استفاده می‌کنند که بر روی آن نوشته شده "فقط از سوخت بدون سرب با کیفیت بالا استفاده کنید". به عنوان جمع‌بندی بار دیگر تاکید می‌کنیم که با استفاده از سوخت‌های با درجه اکتان بالا در موتوری که برای استفاده از سوخت‌های معمولی طراحی و تنظیم شده هیچ تغییری در میزان قدرت یا کارایی موتور ایجاد نخواهد شد.
تفکری هم که درباره تمیز کردن داخل موتور به واسطه استفاده از سوخت‌های با اکتان بالا رایج است، اشتباه است. از سوی دیگر، استفاده از سوخت‌های با اکتان پایین، در موتوری که برای استفاده از سوخت‌های با اکتان بالا طراحی شده است، ریسک آسیب به موتور را افزایش می‌دهد و به مرور زمان بر کارایی آن تاثیر منفی خواهد داشت. دفعه بعد که کسی خواست فلسفه عدد اکتان سوخت را برای شما تشریح کند، می‌توانید برای او تأثیر عدد اکتان را به طور کامل شرح دهید، یا اینکه سری تکان بدهید، لبخندی بزنید، پول سوخت را بپردازید و حرکت کنید!
