درجستجوی عزت نفس بهتر
گرایش اساسی به داشتن احساس خوب نسبت به خود و دنیای اطراف چیزی است که همه ما با آن به دنیا می آییم با این حال با گذشت زمان این تمایل طبیعی به طرق مختلف مورد تهدید قرار می گیرد.......
از عزت نفس به عنوان احساس ارزشمند بودن یاد شده که از مجموع افکار واحساسات ،عواطف وتجربیات خودمان در طول زندگی ناشی می شود واین احساس هم بر اساس آگاهی ها یا برداشت ها ی ما از خودمان است وآن هم به نوبه خود بیشتر ناشی از تجربه های اجتماعی ماست. حدود یکصد سال پیش جامعه شناسی به نام " کولی "چنین نوشت: نگرش ما از خود مانند آینه ای است که ارزیابی های تصوری دیگران نسبت به ما را منعکس می کند.
بنابراین " خودانگاره" که مفهوم عزت نفس را می سازد به نظر می رسد که تحت تاثیر محیط بیرونی شکل می گیرد و ساخته می شود.
گرایش اساسی به داشتن احساس خوب نسبت به خود و دنیای اطراف چیزی است که همه ما با آن به دنیا می آییم با این حال با گذشت زمان این تمایل طبیعی به طرق مختلف مورد تهدید قرار می گیرد.
در این خصوص پژوهشگران متغیرهای زیادی را بررسی نموده اند که به پاره ای از آن ها پرداخته می شود:
الف : شیوه پرورش: کیفیت روابط در دوران کودکی اهمیت اساسی دارد زیرا در این زمان است که بذرهای عزت نفس کاشته می شود ،تصور می شود که مادر از این لحاظ نقش محوری ایفا می کند اگر مادر با فرزند رابطه سالم داشته باشد کودک خواهد توانست در مورد خود و توانایی برقراری روابط شخصی و صمیمی در بزرگسالی احساس مثبت داشته باشد و عکس این موضوع صادق است ، شکست در ایجاد همبستگی عاطفی به مادر می تواند به اضطراب دایمی ناشی از بی توجهی یا طرد منجر شود .
ب: بدرفتاری جسمی : "هر که بیشتر محبت می کند بیشتر کتک می زند ! " جمله ا ی است که گاه برای توجیه بد رفتاری جسمانی با بچه ها به کار می رود ، اینگونه بد رفتاری جسمانی به مرور زمان در قربانیان احساس درماندگی ایجاد می کند. آثار بدرفتاری جسمی در دوران کودکی نیز خود را در سرتا سر زندگی قربانی نشان می دهد ،باورهای منفی درباره خود که از بدرفتاری جسمی دوران کودکی ناشی می شود عزت نفس را پایین می آورد قربانیان این گونه بدرفتاری ها اغلب باور دارند که "بی ارزش یا بد "هستند ونسبت به دیگران احساس حقارت می کنند.
ج : رضایت از ظاهر جسمانی: امروزه در جوامع به " خوش ظاهر بودن "در هر سنی اهمیت ویژه ای داده می شود ،باور بر این است که خود انگاره ی جسمانی یکی از اولین سنگ بنا ها ی عزت نفس در کودکان است کسانیکه جذاب به حساب می آیند بیشتر از آن هایی که ظاهر خوشایندی ندارند مورد توجه قرار می گیرند و سرانجام با ورود به بزرگسالی برداشت او از ظاهرش اهمیت می یابد .
د : رویداد های جاری زندگی: عزت نفس یک فرد هرچقدر هم محکم وقوی باشد زندگی همواره موقعیت هایی پیش می اورد که ارزشگذاری مثبت فرد از خودش را به خطر می اندازد .تحقیر شدن یا مورد توهین قرار گرفتن از طرف دیگران ، رد شدن درخواست کار یا پذیرفته نشدن در دانشگاه ،بیماری یا اخراج شدن از کار و... همه می توانند بر نگرش مثبتی که فرد از خود دارد آثار مخربی بر جای بگذارد.
ه : مهارت های زندگی: مهارت هایی همچون خودآگاهی ، توانایی حل مسئله ، مسئولیت پذیری ، تصمیم گیری ، مثبت اندیشی ، توانایی مقابله با هیجانات ، تفكر انتقادی ، همدلی ، تقویت روابط بین فردی ، تفكر خلاق و ...... مهارت هایی هستند كه می توانند عوامل زیر بنایی ایجاد یك شخصیت پایدار و سلامت روان قلمداد شوند . این مهارت ها همچون مجراهای حیاتی موجب شكوفایی انسانی سالم و البته با اعتماد به نفس می شوند.
سه گام جهت رسیدن به عزت نفس بهتر
پیش از آنكه شروع به بهبود عزت نفس خود نمائید ،ابتدا،به توانایی تغییر آن اعتقاد داشته باشید . لزوما هر تغییری سریع و آسان رخ نمی‌دهد، اما می‌تواند اتفاق بیفتد. شما ضعیف نیستید! به محض پذیرش و یا حداقل توجه به جمله مذكور ،می‌توان گام‌های سه‌گانه را برای تغییر عزت نفس برداشت:
گام 1: سرپوش گذاردن بر انتقاد درونی
گام 2: تمرین پرورش خود
گام 3 : تقاضای كمك از دیگران
گام اول : سرپوش گذاردن بر انتقاد درونی : اولین گام مهم در بهبود عزت نفس،شروع مبارزه با پیامدهای منفی ندای درونی منتقد است . در جدول زیر چند مثال شاخص از ندای درونی انتقادگر و راه " سر پوش گذاردن " بر آن آورده شده است :
ندای انتقاد كننده درونی
به طرز غیر عادلانه‌ای نا خوشایند است
مردم اظهار داشتند كه نحوة ارائه مطلب من به دلشان نشست ، در حالیكه به خوبی كه باید می بود، نبود . نمی توانم باور كنم مردم متوجه جابجایی مطالب به هنگام آن ارائه آن نشده باشند . من انسان ریاكاری هستم .
تعمیم غیر واقع گرانه
در امتحانم ، نمره رد ، گرفتم . من در این كلاس هیچ چیز نمی‌فهمم . آدم كودنی هستم . چه كسی را گول می‌زنم ؟ نباید به این كلاس می‌رفتم . من احمقم و در دانشكده جایی ندارم .
پاسخگویی شما
اطمینان دهنده باشید
خوب واقعا كارم را دوست دارم ! شاید كامل نبود اما من روی آن مطلب خیلی خوب كار كرده بودم و كارم را خوب انجام دادم . به خودم افتخار می‌كنم . این یك موفقیت بزرگ بود.
صریح باشید
من، تنها در همین امتحان ، ضعیف كار كردم ، در صورتی كه همه تكالیف منزل را خوب انجام داده‌ام . در این درس نكته‌ای وجود دارد كه كمتر از چیزی كه می‌پنداشتیم ، دركش كرده‌ام ولی می توانم روی جزوه‌ها و مواد درسی كار كنم چرا كه من دردرس‌های دیگری نیز كه به همین دشواری بوده اند ! خوب بوده‌ام .
گام دوم : تمرین پرورش خود : سرپوش گذاردن بر ندای درونی انتقادگر ، اولین قدم مهم است ،اما كافی نیست . از آنجایی كه بخشی از عزت نفس ما ، به رفتاری كه دیگران در گذشته با ما داشته اند مربوط می شود، دومین قدم به سوی عزت نفس سالم ،آن است كه با خودتان به عنوان یك فرد ارزشمند رفتار كنید.
با پرورش و اهمیت دادن به خود به شیو های نشان دهید، كه ارزشمند ، با كفایت، لایق و دوست داشتنی هستید و این چنین با تجارب یا پیامهای منفی گذشته مبارزه كنید .
پرورش خود از بخش های گوناگونی تشكیل می شود:
- مراقبت های اولیه را نسبت به خود اعمال نمائید.
به مقدار كافی بخوابید ،غذاهای سالم بخورید، مرتب ورزش كنید ،در رعایت بهداشت كوشا باشید والی الاخر .
- برای خودتان برنامه های تفریحی وآرامش دهنده ترتیب دهید .می توانید به سینما بروید ،خواب نیمروزی داشته باشید، گلكاری و باغبانی كنید، با هر چیزی كه برایتان لذابخش است ، به خود آرامش دهید.
خود را برای موفقیت هایتان تشویق كنید.
به طور مثال شما می توانید به خاطر نمره خوبی كه گرفته اید ،یك شب به خود مرخصی دهید و جشنی برپا دارید. وقت خود را با یك دوست بگذرانید.
و به خاطر تماس تلفنی كه برایتان بسیار مشكل بوده ولی انجام داده اید ، خود را تحسین كنید.توانایی‌ها و كامیابی‌ها خویش را به خود یادآوری كنید .
یك روش آن است كه فهرستی از چیزهایی كه برای خود دوست دارید،تهیه كنید، یا یك پرونده " موفقیت " برای خود ترتیب دهید كه نامه های مثبت ، تشویق نامه‌ها ، مدارك یا تقدیر نامه‌ها را در آن نگهداری كنید.
موفقیت‌هایی را كه سبب افتخار شما هستند، نشانه‌هایی كه همیشه در معرض دیدتان باشد،یاد آور شوید.
- هنگامی كه مطابق با انتظاراتتان عمل نكرده‌اید خود را ببخشید چنانچه به پرورش خود عادت نداشته باشید، این عمل به نظر سخت و دشوار می‌نماید.
گام سوم : از دیگران یاری بخواهید: غالبا ،یاری طلبیدن از دیگران ، مهمترین و نیز دشوارترین قدم به سوی تقویت عزت نفس است .
افرادی كه دارای عزت نفس پائین هستند،به دلیل احساس عدم لیاقت نمی توانند از دیگران طلب كمك نمایند . اما از آنجایی كه ، عزت نفس پایین ، غالبا حاصل نحوه برخوردی است كه دیگران در گذشته با شما داشته‌اند ، جهت مبارزه با پیامدهای انتقادی، كه خود حاصل از تجارب منفی گذشته‌اند، نیازمند كمك دیگران خواهید بود.
در اینجا چند روش جهت كمك طلبیدن از دیگران آورده شده است :
- از دوستان طلب حمایت كنید.
- از دوستانتان بپرسید از چه ویژگی شما خوششان می آید یا فكر می كنند شما در آن مورد دارای قوت هستید.
· از كسی كه به شما اهمیت می دهد ، بخواهید كه برای مدت كوتاهی به شما گوش فرا دهد، بدون آنكه سعی داشته باشد چیزی را " اصلاح "كند.
تبیان
