آشنایی با علائم بیماریهای قلبی عروقی و روش های پیشگیری و کنترل آن
بیماریهای قلب در راس علل مرگ هر دو گروه مردان و زنان قرار دارد. و حمله قلبی عبارت است از مرگ سلول‌های عضلانی قلب در اثر کاهش یا توقف جریان خون سرخرگ‌های قلب. گرچه این موضوع غالباً در افراد بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد. اما می تواند در هر گروه سنی دیده شود . این بیماری در مردان شایع‌تر است، اما میزان بروز آن در خانم‌ها نیز رو به افزایش گذاشته است.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، مهم ترین علائمی که در ارتباط با بیماری های قلب وعروق می باشند شامل موارد زیر است :
۱-احساس ناراحتی در قفسه سینه:
اگرچه یکی از مهم ترین علائم تنگی سرخرگی عروق قلبف احساس ناراحتی در قفسه سینه می باشد اما هرگونه ناراحتی در قفسه سینه الزاما ناشی از مسائل قلبی نیست. ناراحتی قفسه سینه در صورتی که ناشی از تنگی سرخرگ های قلب باشد، اصطلاحا « آنژین قفسه صدری» نام داشته و مشخصات آن اینست:
- در اغلب موارد بصورت فشارنده و در ناحیه پشت جناغ می باشد.
- با فعالیت افزایش و با استراحت تخفیف می یابد.
- ممکن است به بازو دست چپ و گاها به گردن و فک انتشار یابد.
- با مصرف قرص های زیرزبانی نیتروگلیسیرین در طی ۳الی۵دقیقه قطع می شود.
- معمولا ارتباطی با وضعیت بدن(خوابیدن یا نشستن) ندارد. در صورتی که درد شدید قفسه سینه همراه با علائمی نظیر تعریق سرد، تهوع و استفراغ باشد و یا به مدت طولانی(بیشتر از ۳۰دقیقه) طول بکشد با توجه به احتمال حمله قلبی مراجعه سریع به اورژانس الزامی است.
در صورتی که درد آنژینی بصورت متناوب و در حالت استراحت ایجاد می شود احتمال بروز حمله های قلبی زیاد بوده و مراجعه فوری به اورژانس توصیه می شود.
- دردهای غیرآنژینی قفسه سینه:
در صورتی که درد قفسه سینه ارتباطی با فعالیت نداشته باشد، با قرص زیرزبانی نیتروگلیسیرین تغییری نکند و با تنفس و سرفه و یا تغییر وضعیت تشدید شود در اینصورت احتمال قلبی بودن درد بیمار کم می باشد و عامل غیرقلبی نظیر اسپاسم عضلانی و مسائل استخوانی مطرح می باشد.
درد سوزشی پشت جناغ که بعد از مصرف غذا ایجاد شده و با خوابیدن و خم شدن تشدید شده و با تغییر مزه دهان بصورت ترش و با مصرف شربت های ضداسیدی و یا قرص هایی نظیر رانیتیدین کاهش می یابد مطرح کننده برگشت محتویات معده به مری(رفلاکس) می باشد.
درد قفسه سینه که با تنفس تشدید شده و همراه تنگی نفس سرگیجه و… می باشد مخصوصا در صورتی که با خوابیدن تشدید می یابد ممکن است ناشی از علل مهمی از قبیل آمبولی ریه و یا التهاب پرده های قلب بوده و در این موارد مراجعه به پزشک متخصص حتما توصیه می شود.
۲-ضعف و خستگی پذیری زودرس:
یکی از علائم شایع در بسیاری از بیماری های قلبی و غیرقلبی نظیر بیماری های غددی و متابولیسمی، ریوی ومسائل روانی می باشد. نارسایی قلب، برادیکاردی(ضربان پایین قلب) و مشکلات دریچه ای قلب با ضعف و خستگی پذیری زودرس همراه می باشند.
وجود علائم همراه از قبیل تنگی نفس، سرفه، کندی نبض(ضربان کمتر از ۶۰بار در دقیقه)، حملات غش(سنکوپ) تعریق سرد و سرگیجه در تشخیص مسائل قلبی کمک کننده است. معاینه دقیق توسط پزشک و در صورت لزوم الکتروگرام قلبی، اکوکاردیوگرافی، عکس قفسه سینه و آزمایش خون معمولا منجر به تشخیص سریع مسائل قلبی می شود.
۳-تنگی نفس:
احساس دشواری در تنفس می تواند ناشی از علل قلبی ویا غیرقلبی باشد. در صورتی که تنگی نفس با فعالیت تشدید شده در حالت خوابیده نسبت به حالت نشسته افزایش یابد و مخصوصا در صورتی که همراه تورم پاها و همراه با حملات تنگی نفس شبانه باشد، علل قلبی نظیر نارسایی قلب و مشکلات دریچه ای مطرح بوده و با اکوکاردیوگرافی براحتی قابل تشخیص است.
آسم و بیماری های انسدادی ریوی از علل شایع تنگی نفس می باشند. در این موارد سرفه و خلط فراوان و احساس خس خس سینه بصورت شایع دیده می شود. شرح حال مصرف طولانی مدت دخانیات با احتمال آمفیزم و برونشیت مزمن همراه است.
تنگی نفس ناگهانی ممکن است ناشی از علل خطرناک از قبیل آمبولی ریه باشد; در صورتی که فرد به مدت طولانی بی حرکت بوده و یا در بیمارستان بستری بوده باشد آمبولی ریه مطرح بوده و باید مورد بررسی قرار گیرند. آریتمی های قلبی بصورت برادیکاردی و یا تاکی کاردی های حمله ای نیز منجر به تنگی نفس می شود. که با گرفتن نبض توسط همراهان بیمار قابل تشخیص می باشد.
نارسایی کلیوی مسائل روانی و بیماری های متابولیک نیز می توانند با تنگی نفس شدید همراه باشند. گاها در سالمندان و افراد دیابتی حمله قلبی با درد خفیف یا بدون درد بوده و تنگی نفس ناگهانی تنها علامت می باشد. بنابراین ارجاع فوری این بیماران به اورژانس الزامی است.
۴-سرگیجه:
سرگیجه یکی از علائم شایع در افراد جامعه است که می تواند ناشی از علل قلبی ، عصبی، متابولیک و یا مسائل روانی باشد. احساس سبکی سر، تاری دید و عدم تعادل مخصوصا اگر همراه با تعریق سرد باشد می تواند ناشی از آریتمی قلبی، ضربان پایین قلب و یا افت فشار خون باشد.
در صورتی که فرد هنگام تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده دچار سرگیجه شود افت فشارخون اتواستاتیک ناشی از داروهای فشارخون، کم آبی و یا اختلال اتونوم در سالمندان مطرح بوده و با اندازه گیری فشارخون در حالت خوابیده و ایستاده بررسی می شود.
حملات سرگیجه به صورت کوتاه مدت مخصوصا در صورت همراهی با تعریق و یا طپش قلب مطرح کننده آریتمی های قلبی می باشد. در صورتی که سرگیجه بصورت احساس چرخش در محیط و یا حرکت اطراف می باشد مخصوصا در صورت همراهی با علائمی نظیر تهوع و استفراغ و وزوز گوش مطرح کننده علل عصبی بوده و مراجعه به متخصص اعصاب توصیه می شود.
در صورتی که بیمار مبتلا به دیابت که تحت درمان با انسولین و یا قرص های پایین آورنده قندخون می باشد، دچار سرگیجه، کاهش سطح هوشیاری و یا تعریق شود احتمال کاهش قندخون مطرح بوده و مراجعه به اورژانس توصیه می شود. در این موارد توصیه می شود تا قبل از رسیدن به اورژانس موادقندی از قبیل عسل و یا قند مصرف شود.
۵-طپش قلب:
احساس طپش قلب ممکن است بعلت آریتمی قلبی باشد و یا ناشی از اضطراب و فعالیت باشد. در صورتی که فرد با فعالیت کم دچار طپش قلب شود مراجعه به پزشک و معاینه قلبی و در صورت لزوم بررسی های قلبی توصیه می شود.
در صورتی که فرد در حالت استراحت بصورت ناگهانی دچار طپش قلب شده و پس از چند دقیقه طپش قلب بصورت خودبخود و دفعتا قطع شود احتمالا آریتمی قلبی وجود داشته است. در این موارد گرفتن نبض و شمارش ضربان قلب در تشخیص علت طپش قلب بسیار کمک کننده است.
در صورتی که امکان مراجعه فوری به مرکز پزشکی و ثبت الکتروگرام قلب در هنگام طپش وجود داشته باشد تشخیص آریتمی قلبی بسیار آسان می شود. ممکن است فرد گاها دچار احساس ریزی داخل قفسه سینه و یا احساس یک ضربان قوی نماید. در این موارد ممکن است یک ضربان نابجای قلبی(PVC ،PAC ) وجود داشته باشد.
این ضربان های نابجا براحتی توسط الکتروگرام قلبی(در صورت وجود در هنگام ثبت نوار) قابل تشخیص می باشند. حملات طپش قلب در مبتلایان به اختلالات قلبی نظیر نارسایی قلب و یا مشکلات دریچه ای مطرح کننده آریتمی هایی از قبیلAF ، فلوتر دهلیزی و یا تاکی کاردی بطنی بوده و با توجه به عوارض مهم این آریتمی ها بررسی دقیق و درمان مناسب الزامی است.
گاها فرد در هنگام احساس طپش قلب هیچگونه آریتمی ندارد(تایید شده توسط معاینه و یا الکتروگرام) در این موارد اطمینان بخشی به بیمار کافی است. در صورتی که در هنگام حملات طپش قلب امکان معاینه و یا ثبت الکتروگرام قلبی نباشد یکی از روش های تشخیص هولتر مونیتورینگ قلب می باشد; توسط این روش امکان ثبت نوار قلب برای ۲۴تا۴۸ساعت وجود داشته و در صورتی که حملات طپش قلب فراوان باشد(مثلا روزی یک بار) امکان ثبت الکتروگرام در هنگام طپش قلب وجود دارد.
گاها شک بالینی پزشک به آریتمی زیاد بوده و در صورت تمایل بیمار به برطرف شدن آریتمی مطالعه الکتروفیزیولوژی و در صورت القا» آریتمی adlation توصیه می شود.
۶-تعریق:
تعریق سرد یکی از علائم شایع حملات قلبی، آریتمی ها، برادیکاردی و نارسایی قلب می باشد که البته در اغلب موارد همراه سایر علائم دیده می شود. در صورتی که تعریق سرد همراه درد آنژینی قفسه سینه باشد احتمال حمله های قلبی مطرح است.
در صورتی که تعریق سرد همراه طپش قلب سرگیجه ضعف و بیحالی باشد، احتمال آریتمی های قلبی مطرح است. در نارسایی شدید قلبی تعریق سرد همراه تنگی نفس و احساس خستگی ایجاد می شود.
ممکن است تعریق سرد ناشی از کاهش قندخون در افراد دیابتی تحت درمان باشد که در این موارد معمولا کاهش سطح هوشیاری و گیجی از علائم همراه باشد.
در موارد نادر ممکن است حملات تعریق سرد به تنهایی ناشی از حمله قلبی باشد که این مسئله مخصوصا در سالمندان و مبتلایان به دیابت دیده می شود و لزوم توجه ویژه به این نشانه در این افراد راخاطر نشان می سازد.
برای کنترل بیماریهای قلبی عروقی ابتدا باید عوامل خطر را شناخت و سپس مشخص کرد که کدامیک از عوامل را می توان تغییر داد و از میان عوامل قابل تقییر کدامیک را باید در اولویت قرار داد.
عوامل خطر غیر قابل تغییر
افزایش سن: حدود ۸۳ درصد از کسانی که در اثر بیماریهای عروقی قلب می میرند در سنین بالای ۶۵ سال قرار دارند.
در سنین بالاتر زنانی که دچار حملات قلبی می شوند بیش از مردان در خطر مرگ در هفته های اول بعد از حمله قلبی قرار دارند.
جنسیت(مرد بودن): مردان بیش از زنان و در سنین پایینتری دچار حملات قلبی می شوند. حتی بعد از یائسگی ، با وجودیکه میزان مرگ ناشی از حملات قلبی در زنان زیادتر می شود ، به حد مردان نمی رسد.
توارث ( از جمله نژاد): کودکان والدین بیمار قلبی بیش از دیگر کودکان در خطر بروز بیماری قلبی عروقی قرار دارند.
عوامل خطر قابل تعدیل
مصرف دخانیات: شانس بروز بیماری عروق قلبی در سیگاریها ۲ تا ۴ برابر غیر سیگاریها است.مصرف سیگار یک عامل خطر مستقل جدی برای مرگ ناگهانی در بیماری عروق کرونر است (۲ برابرغیرسیگاریها) .
بالا بودن کلسترول خون: هر چه میزان کلسترول خون بالاتر رود میزان بروز بیماری کرونر قلب افزایش می یابد. اگر عامل خطر دیگر همچون مصرف دخانیات و پرفشاری خون نیز وجود داشته باشد، این خطر بیشتر افزایش می یابد. کلسترول خون افراد به سن ، جنس ، وراپت و نژاد نیز بستگی دارد.
پرفشاری خون: فشار خون بالا میزان بار قلب را افزایش و از این طریق موجب ضخیم شدن و سخت شدن قلب می شود. علاوه براین شانس سکته مغزی ، حمله قلبی ، نارسایی کلیه و نارسایی احتقانی قلب را افزایش می دهد. با وجود عوامل خطر دیگر شانس حمله قلبی در بیماران مبتلا به پرفشاری خون چندین برابرخواهد شد.
کم تحرکی: زندگی بدون فعالیت یک عامل خطر برا یبروز بیماری عروق کرونر است. فعالیت جسمانی متوسط تا شدید بصورت منظم از بیماری عروق خونی و قلب جلوگیری می کند.
چاقی و اضافه وزن: کسانی که چربی اضافه بخصوص در ناحیه شکمی دارندبیش از دیگران به بیماریهای قلبی دچار می شوند. افزایش وزن منجر به بالا رفتن بار قلب ، افزایش کلسترول خون و بالارفتن فشار خون از یکطرف و کاهش HDL از طرطف دیگر می شود. این عامل خطر بروز دیابت را نیز در افراد افزایش می دهد. با کهش حتی ۱۰ پوند میزان خطر حمله قلبی در افراد چاق کاهش می یابد.
دیابت: دیابت بطور جدی شانس بروز بیماریهای قلبی عروقی را افزایش می دهد. حتی با وجود کنتر قند خون ، دیابت شانس بیماری یقلبی را افزایش می دهد ولی در صورت عدم کنترل این خطر به مراتب بالاتر خواهد رفت.
دیگر عوامل خطر
پاسخ افراد به استرس های روزمره نیز می تواند در ایجاد بیماری قلبی سهم داشته باشد. بطور مثال بعضی از افراد در اثر استرسهای روزمره به مصرف دخانیات روی آورده یا بیش از حد غذا می خورند و بدین صورت خود را در معرض عوامل خطر ثابت شده بیماریهای قلبی عروقی قرار می دهند.
مصرف الکل: نوشیدن زیاد نوشابه های الکلی منجر به افزایش فشار خون و بروز بیماری نارسایی احتقانی قلب می شود. با اینکا بنظر می رسد مصرف الکل در حد متوسط شانس بیماری کرونر قلب را کاهش می دهد ، بعلت عوارض بیشمار الکل توصیه نمی شود که افراد مصرف الکل را شروع ویا میزان آن را افزایش دهند.
در دسترسی به امکانات در اقشار مختلف مردم نابرابری وجود دارد. در نواحی محروم میزان بیماری قلبی بیشتر است ، در عوض درمان و مراقبت در نواحی ثروتمند بیشتر است. باید با علل ریشه ای تهدید کننده سلامت از جمله فقر مبارزه کرد. باید برای افراد کار با دستمزد مناسب فراهم شود. برای کسانی که می خواهند سیگار را ترک کنند ، امکانات درمانی فراهم شود.
کیفیت درد قلبی
معمولا درد قلبی در افراد به صورت درد مبهم یا احساس فشار ، سنگینی ، سفتی ، فشردگی یا خفگی بیان میشود تا درد واضح و اغلب بصورت احساس ناراحتی است تا درد. و در صورت شدید بودن بیمار درد را بصورت خرد کننده ، فشارنده و له کننده توصیف می‌کند که نفس فرد را تنگ کرده و او را از ادامه فعالیت باز می‌دارد.
کیفیت این درد بیشتر فشارنده است تا سوزشی یا تیز. بنابراین در کسانی که دچار دردهای سوزشی قلب می‌شوند (بویژه وقتی اندازه محل درد از حد یک سکه تجاوز نمیکند)، باید به فکر علل دیگری برای درد بود.
البته اینگونه دردها نیز ممکن است منشا قلبی داشته باشند ولی نشانه ایسکمی (کاهش خونرسانی بافت قلب) نمی‌باشند. معمولا دردهای قلبی با فعالیت بدنی و یا تغییر حالات روحی و روانی (از جمله استرسهای ناگهانی) ، سرما ، غذا یا ترکیبی از این عوامل تسریع و تشدید میشود و با استراحت تسکین می‌یابد.
البته بسیاری از حملات با این الگوها هماهنگی ندارد. مدت این دردها نیز از ۵ دقیقه تا ۳۰ دقیقه متغیر است. در صورتیکه درد قلبی از نیم ساعت بیشتر به طول بینجامد احتمال سکته قلبی در فرد مبتلا به شدت افزایش می‌یابد.
محل درد قلبی
معمولاً این درد در ناحیه جناغ سینه (قسمت پایینی آن) یا سمت چپ قفسه سینه احساس میشود اما درد سایر قسمتهای سینه نیز ممکن است مربوط به قلب باشد. ولی ممکن است به سایر قسمتها نیز انتشار داشته باشد.
گاه این درد به بالای شکم راه می‌یابد و فرد تصور می‌کند دچار سوءهاضمه شده است و گاه به آرواره یا زیر چانه ، گردن ، پشت و بین دو کتف یا بازوها (بویژه دست چپ) نیز تیر می‌کشد. مورد اخیر (انتشار به دست چپ) حالتی نسبتاً اختصاصی بوده و باید فرد را نسبت به قلبی بودن منشا درد آگاه سازد.
علایم شایع همراه درد قلبی
معمولا حمله قلبی با علائمی مانند احساس نزدیکی مرگ ، تعریق سرد ، تهوع و استفراغ ، احساس خفگی ، تنگی نفس ، ضعف و منگی همراه است
علل درد قلبی
علت درد قلبی در درجه اول کاهش خونرسانی به بافت عضلانی قلب می‌باشد. به طوری که عروق قلب نتوانند جوابگوی نیاز قلب به اکسیژن و مواد غذایی باشند. این امر در چند حالت ایجاد میشود اما شاید دو سه مورد آن از بقیه مهمتر باشند که بسته شدن نسبی یا کامل سرخرگ‌های قلب توسط لخته خون ، گرفتگی یا انقباض عروقی و اختلال شدید در ضربان قلب از آن جمله‌اند.
گاهی عروق قلبی بتدریج دچار گرفتگی می‌شوند و حالتی ایجاد میشود که گویی رسوبات خاصی رگ را مسدود می‌سازند. اگر این انسداد تدریجی از مرز ۷۰% بگذرد، رگهای در حالت فعالیت نمی‌توانند تکافوی نیاز قلب را بدهند و فرد دچار درد میشود. به این نوع درد قلبی آنژین پایدار یا دردی که ناشی از مقدار خاصی فعالیت است، می‌گویند. این افراد دچار تنگی مشخصی از یک ، دو یا سه رگ قلبی هستند و وضعیتشان در طول ماهها و سالها تثبیت شده است.
رسوبات داخلی رگها که باعث تنگی آنها میشود (و به آنها پلاکهای آترواسکروتیک نیز می‌گویند) در برخی موارد موجب تشکیل لخته شده و انسداد ناگهانی و کامل سرخرگ قلبی اتفاق می‌افتد. حال بسته به اینکه این لخته به سرعت رفع شود یا پابرجا بماند فرد را دچار آنژین ناپایدار (که مردم به آن سکته ناقص می‌گویند) و یا سکته قلبی می‌کند. در این حالت فرد به طور ناگهان دچار درد قلبی میشود و این درد چندان با استفاده از قرصهای زیر زبانی بهبود نمی‌یابد. در حالت دیگر رگهای قلبی فرد دچار انقباض میشود و درد قلبی خاصی در حالت استراحت یا حتی در خواب برای فرد ایجاد می‌نماید.
عوامل خطرآفرین قلب
هر کسی ممکن است دچار درد قلبی بشود ولی دردی که توصیف آن بیان شد، بیشتر در کسانی که ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ساز تنگی‌ها و انسداد عروق قلبی را داشته باشند بروز پیدا می‌کند.
این عوامل به طور خلاصه عبارتند از: جنس مذکر ، چاقی و وزن بالا ، فشار خون بالا ، چربی خون بالا (بالا بودن سطح کلسترول بد خون، یا پایین بودن سطح کلسترول خوب خون) ، دیابت ، استرس و فشارهای روحی و روانی ، داشتن سابقه خانوادگی بیماری سرخرگ‌های قلب و سکته قلبی ، رژیم غذایی پر از چربی‌های اشباع شده ، نداشتن فعالیت بدنی کافی (بی‌تحرکی آفت قلب است) و کشیدن سیگار.
در گذشته‌ای نه چندان دور سکته قلبی و دردهای مربوط به قلب بیشتر در افراد مسن و نهایتاً میانسال بروز پیدا می‌کرد اما امروزه سن بروز چنین دردهایی بسیار پایین آمده و متاسفانه برخی افراد در سنین جوانی درد قلبی و گاه سکته قلبی را تجربه می‌کنند.
تشخیص
در اورژانس در وهله اول یک نوار قلب از بیمار گرفته میشود. اگر نوار قلب تغییراتی به نفع کاهش خونرسانی قلب داشت، معمولاً فرد در بخش مراقبت‌های ویژه قلبی (سی‌سی‌یو) بستری میشود. در غیر این صورت ، پزشک با توجه به معاینات و شرح حال بیمار تصمیم خواهد گرفت که فرد نیاز به بستری شدن دارد یا خیر.
به هنگام بستری شدن در بیمارستان ، بررسیهای تشخیصی ممکن است شامل نوار قلب ، ((اسکن پرفیوژرن میوکارد (اسکن قلب)|اسکن رادیواکتیو با تکنسیم ۹۹)) ، آنژیوگرافی (عکسبرداری از رگها با اشعه ایکس به کمک تزریق ماده حاجب درون آنها) و اندازه‌گیری آنزیم‌هایی که از عضله قلب آسیب دیده به درون خون آزاد میشود، باشد.
اقدامات درمانی اولیه
اگر کسی به طور ناگهانی دچار درد قلبی بشود، در هر صورت بهتر است دراز بکشد و فعالیت خود را قطع کند و استراحت مطلق داشته باشد.
اگر درد ادامه پیدا کند و منشا گوارشی یا تنفسی نتوان برای آن در نظر گرفت، بهتر است در صورت داشتن قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین یک یا چند عدد از آن تا زمان قطع درد استفاده شود و بیمار به سرعت به اورژانس قلب ارجاع داده شود. اگر هرگونه علامتی از حمله قلبی را دارید، فوراً کمک پزشکی بخواهید.
توجه داشته باشید که داروهای حل‌کننده لخته تنها در ساعات اولیه حمله مؤثر خواهند بود. اگر فردی که دچار حمله قلبی شده است بی‌هوش است یا دچار ایست قلبی شده و نفس نمی‌کشد، فوراً تنفس دهان به دهان را شروع کنید. اگر ضربان قلب وجود ندارد، ماساژ قلبی بدهید. تا زمانی که کمک نرسیده باشد عملیات احیا را ادامه دهید.
در مواردی که دردهای قلبی به صورت مزمن در آمده باشد، بیمار با وضعیت خود آشنایی کافی دارد و داروهای لازم را برای کنترل چنین دردهایی در اختیار دارد. و معمولاً نیز چنین دردهایی آنقدر ادامه پیدا نمی‌کنند که فرد را از ادامه کار بازدارند. فقط لازم است فرد رعایت حال خود را بکند و در صورت بروز درد داروهای اورژانسی خود را استفاده نماید. البته باید به کیفیت یا کمیت درد خود توجه کند و شاید بهتر باشد که به پزشک مراجعه نماید
اقدامات درمانی در بیمارستان
اکسیژن
داروهایی که به سرعت لخته‌های خون را حل می‌کنند (باید در عرض ۳-۱ ساعت از زمان بروز حمله داده شوند).
داروهای ضد درد
داروهای ضد بی‌نظمی قلب و داروهای ضد آنژین صدری ، مثل مسدودکننده‌های بتا آدرنرژیک یا مسدودکننده‌های کانال کلسیمی، برای پایدار کردن نامنظمی ضربان قلب
داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته خون
نیتروگلیسیرین برای گشاد کردن سرخرگ‌ها و افزایش خونرسانی قلب
داروی دیژیتال برای تقویت انقباضات عضله قلب و پایدار کردن ضربان قلب
امکان دارد برای به کار انداختن قلب نیاز به تحریک الکتریکی وجود داشته باشد.
شاید جراحی (کار گذاشتن دستگاه ضربان‌ساز ، آنژیوپلاستی با بادکنک کوچک ، یا جراحی بای‌پاس سرخرگ‌های قلب)
پیشگیری
حتی‌المقدور اجتناب یا کنترل عوامل خطر
رژیم غذایی کم‌چرب (چربی باید کمتر از ۲۰% کل کالری دریافتی را تأمین کند) و پر فیبر
علل غیر قلبی درد سینه
دردهای دیگری که ممکن است با درد قلبی اشتباه شوند شامل دردهای ناشی از دستگاه تنفسی ، دستگاه گوارشی ، دستگاه عضلانی اسکلتی و حتی پوست هستند. دردهای ریوی با سرفه کردن و تنفس کردن تشدید پیدا می‌کنند و در صورت پرسش ، فرد سابقه عفونت مجاری تنفسی و ترشح بیش از اندازه مجاری تنفسی را ذکر می‌کند.
کسانی که دچار ترشح بیش از اندازه اسید معده هستند با مشکل خود آشنایی دارند و می‌دانند که درد آنها بیشتر بعد از مصرف غذاهای تحریک کننده یا نفاخ ایجاد میشود.
از سوی دیگر مصرف آنتی اسید و سایر داروهای مشابه درد آنها را تخفیف می‌دهد. دردهای عضلانی اسکلتی نیز با آسیبهای این اندامها یا سرما خوردن عضلات بین دنده‌ای همراه است. زونا نیز از بیماریهای نسبتاً شایعی است که اگر بر اثر آن درد قفسه سینه بروز پیدا کند، ممکن است پزشک را به اشتباه به سوی دردهای قلبی گمراه کند.
علل کم اهمیت درد سینه
در زنان جوان به ندرت دردهای قلبی منشا ایسکمیک (کاهش خونرسانی) دارند. در این موارد معمولا معاینه و نوار قلب چیز خاصی را نشان نمی‌دهد. این موارد بیشتر در اثر آشفتگیهای روانی و وجود بیماری خفیف دریچه‌ای به نام پرولاپس دریچه میترال ممکن است ایجاد شده باشد و تجویز آرامبخش یا داروی ایندرال بهترین کمک را به بیمار خواهد کرد. البته اطمینان دادن به بیمار و همراهان او نیز در تخفیف درد ایشان بسیار موثر خواهد بود.
علل اورژانسی درد سینه
حالتهای بسیار خطرناکی نیز گاه موجب درد قلبی می‌شوند که باید با دقت فراوان آنها را مد نظر داشت. یکی از این حالتها پاره شدن حاد آئورت است که درد سینه و تند شدن تعداد تنفس و نبض را موجب میشود و در صورتی که اقدام فوری به عمل نیاید، بیمار فوت خواهد شد. از علل جدی دیگر غیر از سکته قلبی ، پنوموتوراکس ، پریکاردیت حاد و … است.
وزن خود را در حد مطلوب نگاه دارید.
اثرات ورزش بر بیماری های قلبی
یکی از علل اصلی و مهم مرگ ومیر در جهان (خصوصا در کشورهای جهان سوم و از جمله ایران) بیماری های قلبی و سکته قلبی است. سکته قلبی در اثر تنگی شدید و انسداد عروق تغذیه کننده عضله قلب (عروق کرونر) به وجود می آید.
علت اصلی و مهم تنگی و انسداد عروق کرونر قلب، سفت و سخت شدن جدار عروق کرونر یا تصلب شرائین است و عوامل موثر و مساعدکننده بیماری های عروق کرونر عبارتند از: افزایش چربی های مضر خون (LDL-VLDL) افزایش فشار خون، مصرف سیگار، عدم تحرک، بیماری قند، چاقی – فشارهای روانی و ارث. تحقیقات و مطالعات نشان داده اند که فعالیت های بدنی و ورزش مناسب و طولا نی مدت در پیشگیری از بیماری های قلبی دخالت دارد و میزان مرگ و میر در اثر سکته قلبی در میان ورزشکاران ۲۵ درصد کمتر از افراد غیرورزشکار و عادی می باشد.
اثرات ورزش در کاهش بیماری های قلبی و عروقی:
۱- ورزش منظم و مداوم باعث افزایش قطر عروق کرونر قلب می شود.
۲- ورزش باعث می شود عضله قلب قوی شده و پمپاژ آن افزایش یابد.
۳- میزان چربی های مضر خون کاهش می یابد.
۴- در صورت تنگی در عروق کرونر اصلی قلب، عروق فرعی افزایش می یابد.
۵- فشار خون در افراد مبتلا به افزایش فشار خون (tension Hyper) کاهش می یابد.
۶- تعداد ضربان قلب در حالت استراحت کاهش می یابد.
نکات بسیار مهم ورزشی در
بیماران قلبی:
۱- بهترین ورزش پیاده روی است. ابتدا با ۲ تا ۵ دقیقه شروع کرده و سپس روزانه یک تا ۲ دقیقه به آن اضافه کنید تا به ۳۰ تا ۴۵ دقیقه برسد.
۲- شدت ورزش به حدی باشد که دچار احساس تنگی نفس، خستگی شدید، سرگیجه و درد سینه نشوید.
۳- از ورزش در آب و هوای بسیار گرم و مرطوب پرهیز شود.
۴- همیشه بیماران قلبی نیتروگلیسیرین زیرزبانی همراه داشته باشند و در صورت بروز مشکل قلبی زیرزبان قرار دهند.
۵- از انجام فعالیت های قدرتی (مانند وزنه برداری، هل دادن ماشین، شنا رفتن، دمبل زدن و…) جدا خودداری شود.
۶- در صورت بروز سرگیجه، تنگی نفس، درد سینه در هنگام ورزش یا بعد از آن بلا فاصله به پزشک مراجعه شود.
۷- از خوردن غذاهای چرب و سنگین و قهوه و کاکائو پرهیز شود.
۸- از شرکت در ورزش های مسابقه ای که فشار روحی و فیزیکی زیادی دارند اکیدا خودداری شود.
۹- در صورت ابتلا به بیماری های شایع نظیر سرماخوردگی و غیره از انجام فعالیت های ورزشی تا بهبودی خودداری شود.
۱۰- از دوش گرفتن یا شنا کردن در آب سرد و گرم خودداری شود.
۱۱- بیمارانی که از داروهای ضدانعقادی (مانند وارفاین، کومادین، آسپرین) استفاده می کنند باید از انجام فعالیت ورزشی که خطر خونریزی وجود دارد خودداری نمایند.
آیا استرس می تواند حمله قلبی را موجب شود؟
استرس می تواند موجب هیجان، افزایش فشارخون، خستگی، افسردگی، سر درد میگرنی، اختلالات تنفسی و عضلانی، مسایل جنسی، اشکال در خواب و ضایعات جلدی بشود.
ضمنا افراد دچار استرس فاقد زندگی توام با شادی و خوشحالی هستند. مطالعات زیادی نشان داده است که استرس علاوه بر افزایش توسعه عوارض AMI به ۲ تا ۳ برابر، طول مدت بستری شدن و درمان این بیماران را در بخش های مراقبت ویژه نیز بیشتر می کند ولی هنوز پزشکان به فاکتورهای روانی در تشخیص و درمان این بیماران توجه خاصی مبذول نمی دارند.
بسیاری از محققین و متخصصین بیماری های قلب و عروق شرح داده اند که استرس یک عامل خطرناک برای بیماری های عروق کرونر از راه ایجاد آترواسکلرز می باشد. علاوه بر این استرس می تواند از راه اسپاسم عروق کرونر و فعال کردن سیستم آدرنرژیک توسعه AMI را به ۲ برابر افزایش دهد که این عمل استرس به عنوان یک فاکتور مستقل به حساب می آید.
بسیاری از کلینسین ها به این موضوع توجه ندارند که فاکتورهای روانی و استرس در تشخیص و درمان بیماری AMI دخالت دارند و حتی نسبت استرس یا اختلالات روانی مانند هیجان، افسردگی یا مجموعه آن دو بیماری AMI بسیار بالا بوده و حتی تا ۸۵ درصد می رسد.
تغذیه در بیماران قلبی باید چگونه باشد :
رژیم غذایی
۲۵ میلیگرم افزایش در کلسترول رژیم غذایی کلسترول خون را ۱ واحد بالا میبرد و افزایش کلسترول خون منجر به بروز بیماریهای قلبی عروقی میشود.مواد غذایی حاوی کلسترول بالا ،کلسترول خون و LDL را بالا میبرند،اما به مقدار کمتر از چربی اشباع.بطوری که غذاهای پر از چربی اشباع ۴ برابر غذاهای پر از کلسترول، چربی خون را بالا میبرند.
بعضی افراد به کلسترول رژیم زیاد پاسخ میدهند (HYPERRESPONDER) یعنی با خوردن غذاهای پر کلسترول ، کلسترول خونشان بالا میرود ولی بعضی افراد کم پاسخ نمیدهند (HYPORESPONDER)، یعنی بعد از خوردن غذاهای پرکلسترول،کلسترول خونشان تغییری نمیکند.
حذف کامل کلسترول از رژیم غذایی خطرناک است؛از جمله باعث کاهش کولین و اختلال کار کبد می شود.با این حال توصیه می شود روزانه کمتر از ۳۰۰ میلیگرم کلسترول دریافت شود.
منابع غذایی کلسترول:
- زرده تخم مرغ:
زرده تخم مرغ غنی از کلسترول است و در افرادی که ریسک فاکتورهای بیماریهای قلبی را دارند باید به ۳ تا در هفته محدود شود.ضمن اینکه حاوی لسیتین است که چربی خون را پایین می آورد.سفیده تخم مرغ غنی از پروتئین (با امتیاز ۱۰۰) است و نباید محدود شود.
- کره :
کره حیوانی چربی اشباع است و حاوی کلسترول هم هست و دو فاکتورخطر دارد.
کره گیاهی (مارگارین) چربی اشباع است و کلسترول ندارد،ولی حاوی اسید های چرب ترانس است که فاکتور خطر بیماریهای قلبی و سرطان است. در کل کره های گیاهی نرم که کمترین اسید های چرب ترانس را دارا هستند نسبت به کره های حیوانی ارجحیت دارند.
- روغن حیوانی:
این نوع روغن هم چربی اشباع و هم کلسترول بالایی دارد و در بیماران قلبی توصیه نمیشود.
- گوشت و امعاء و احشاء:
- جگر :
پروتئین آن بالاترولی چربی آن پایین تراز گوشت قرمز است .
۳ برابر گوشت قرمز آهن دارد و غنی از VIT Aو VIT B12 است.کلسترول آن بالاتر از گوشت است.
- دل و قلوه(قلب و کلیه):
پروتئین و چربی شبیه به گوشت دارد،کلسترول قلوه بالاتر از دل و گوشت و شبیه به جگر است.آهن آن بیشتر از گوشت است.
- سیرابی و شیردان:
چربی آن در مقایسه با گوشت قرمز به ویژه گوشت گوسفند کمتر و مشا به گوشت کم چرب است.پروتئین آن برابر با گوشت قرمز و سفید است.کلسترول آن از دل و قلوه و جگر پایین تر است.مصرف آن ۴-۳ بار در ماه همراه با نان یا برنج اشکال ندارد.
در افرادی که هایپرلیپیدمی دارند مصرف جگر و امعا و احشا به یک بار در ماه محدود میشود
-روغن‌های اشباع شده، روغن جامد حیوانی، کره، روغن جامد نباتی و چربی‌های همراه با گوشت، خطرسازترین عامل برای بیماران قلبی هستند.
چربی‌های اشباع شده به علت رسوب در دیواره عروق باعث تشدید بیماریهای قلبی می شوند.
افراد مبتلا به بیماری قلبی از خوردن سوسیس و کالباس ، شیرینی‌های پرچرب، سس‌ها و کباب‌های کوبیده پرچربی پرهیز کنند.
مصرف لبنیات کم چرب و نان سبوس دار که حاوی مقادیر زیادی ویتامین B بوده و باعث کاهش چربی خون این بیماران می شود بهترین روغن برای مصرف به خصوص در افراد مبتلا به بیماریهای قلب وعروق، روغن مایع ذرت و آفتابگردان است.
مهمترین علت مصرف زیاد روغن جامد ناآگاهی مصرف‌کنندگان از مضرات آن، اقتصادی بودن و بهره‌مندی روغن‌های نباتی و جامد از یارانه‌های دولتی می باشد.علت عمده جامد کردن و هیدروژنه کردن روغن‌های مایع، گرایش مصرف‌کنندگان به استفاده از روغن جامد، پایداری این نوع روغن در مقابل عوامل محیطی و سهولت در حمل و نقل آن می‌باشد.
در سالهای اخیر تمام کارخانه‌های تولیدکننده مواد غذایی موظف شده‌اند مواد تشکیل‌دهنده و میزان انرژی و کالری هر ماده را بر روی آن حک کنند تا افرادی که دچار مشکل چربی خون یا بیماری قلبی هستند، از ترکیبات آن آگاه باشند. :
در فرایند جامدکردن روغن، اسیدهای چرب با هیدروژن اشباع میشود که این اسیدها برای سلامتی مضر بوده و همچنین در این فرایند ترکیب‌های غیرعادی دیگری به‌نام اسیدهای چرب ترانس بوجود می‌آید که آن هم مضراست چربی ترانس موجود در روغن جامد باعث افزایش چربی بدخون و کاهش چربی خوب خون شده و کلسترول خون را بالا میبرد که افزایش آن برای قلب بسیار مضر است.
در عوض باید روغن‌های کلزا(کانولا)، سویا، زیتون، بادام و آفتابگردان جایگزین آنها شوند.
روغن مایع به دلیل اینکه حاوی اسیدهای چرب غیراشباع فراوان و فاقد کلسترول است بر روغن جامد برتری دارد چرا که روغن جامد هیدروژنه که میزان اسیدهای چرب اشباع آن بیش از ۲۵درصد و اسیدهای چرب ترانس آن بیش از ده درصد باشد، خطر ابتلا به امراض قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
مصرف ماهی، زیتون و مغز گردو، بادام، حاوی روغن با کیفیت مطلوب هستند و روغن ماهی به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب امگا ۳ و روغن زیتون و روغن دانه انگور و گردو به دلیل دارا بودن اسید اولئیک فراوان باعث کاهش کلسترول بد ( (LDLخون میشود و برای سلامت قلب و عروق مفید است.
حتی‌الامکان از مصرف غذاهای سرخ کرده خودداری شود و در صورت لزوم از روغن مخصوص سرخ کردن استفاده گردد.
روغن مایع مخصوص سرخ کردنی درمقابل حرارت پایدار است، این موضوع به‌آن معنی نیست که از این نوع روغن چندین بار می‌توان برای سرخ کردن استفاده کرد.
، یکی از راههای نهادینه کردن مصرف روغن مایع بین آحاد مردم توزیع روغن مایع یارانه‌ای به جای روغن جامد است.
مصرف‌کنندگان باید تا حد امکان از روغن مایع که فاقد اسیدهای‌چرب اشباع شده و ایزومر ترانس است استفاده کنند.: غذاهایی مانند سیب زمینی سرخ‌شده و مرغ سوخاری که متاسفانه در بین مردم بیشترین تقاضا را دارد، سرشار از چربی‌های ترانس بوده و برای سلامتی بدن بسیار مضر است.
هنگام سرخ کردن مواد غذایی با روغن مایع یا سایر روغن‌ها، حرارت نباید از ۱۷۰درجه سانتی‌گراد تجاوز کند، زیرا حرارت زیاد موجب دود کردن و سوختن روغن و تغییر ترکیب شیمیایی و در نتیجه سرطان‌زایی آن میشود.
نصب برچسب میزان ترانس روی بسته روغن‌های جامد می‌تواند به‌منزله هشداری جهت کنترل مصرف این نوع روغن‌هابشمار رود این طرز تفکر که روغن جامد و به ویژه حیوانی هیچ ضرری برای سلامتی بدن ندارد کاملا اشتباه است و در دراز مدت باعث بروز سکته‌های مغزی و قلبی میشود..
