ژنوم انسان محیطی شلوغ تر و پر سرو صداتر از تصورات پیشین
نتایج یک تحقیق که حاصل کار 442 محقق روی صدها تیپ سلولی و بیش از 20 هزار ژن کدگذاری شده پروتئین و حدود 18 هزار توالی کدگذاری شده RNA است، نشان میدهد که ژنوم انسان محیطی شلوغ تر و پر سرو صداتر از آن است که قبلاً فرض می شد.
به گزارش سرویس علمی ایسنا، نتایج این تحقیقات ارزشمند که در یک دهه و با بودجه 288 میلیون دلاری انجام شده، امسال در بیش از 30 مقاله علمی ارائه شده است.
این پروژه که «Encyclopedia of DNA Elements» یا به اختصار «ENCODE» نام گرفته است، بر اساس پروژه ژنوم انسان شکل گرفته، پروژه ای که طی آن انقلابی در زیست فناوری و علوم زیستی به پا شد، ترتیب و توالی بازهای مولکولهای DNA انسان کشف شد و در نتیجه آن مشخص شد که تنها کمتر از دو درصد این توالی بزرگ DNA که در کروموزومها نگهداری میشوند، ژن های رمز کننده پروتئین ها هستند.
محققان پروژه «ENCODE» این بار نگاه خود را به توالی های بین ژنها و 98 درصد دیگر ژنوم انسان معطوف کردند. نتایج تحقیقات آنها نشان میدهد که این بخش از توالی DNA که قبلاً بی ارزش (Junk) خوانده می شد، نقش بسیار ضروری و مهمی و خصوصاً در تنظیم بیان ژن ها (دو درصد دیگر ژنوم) دارند.
این محققان هزاران قسمت مختلف ژنوم که پروتئین های موثر بر بیان ژن ها با آنها کنش داشته یا توالی های مختلفی که RNAهای گوناگون را رمز کرده یا جایگاه هایی که با تغییرات شیمیایی منجر به خاموشی ژن ها می شوند را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند که 80 درصد ژنوم به صورت بیوشیمیایی فعال است. این نتایج به درک ما از نحوه تنظیم بیان ژن ها و کنترل آن ها کمک میکند. نتایج این تحقیق بلافاصله در بررسی عوامل مخاطره انگیز ژنتیکی در طیف وسیعی از بیماری ها مثل MS مورد استفاده قرار گرفته است.
از دیگر نتایج جالب توجه این پروژه این است که 76 درصد DNA ژنومی به RNA رونویسی می شود، ولی به پروتئین ترجمه نمیشود. این موضوع شاید منجر به کشف برخی نقش های دیگر RNA در سلول شود، در حالی که بسیاری اعتقاد دارند که RNA های زیادی در سلول بدون هدف ساخته می شوند.
محققان پروژه «ENCODE» نزدیک به چهار میلیون ناحیه در ژنوم 349 تیپ سلولی شناسایی کرده اند که عوامل رونویسی به آنها متصل می شوند، ولی معلوم نیست که چند درصد این اتصالات موثر هستند. این تحقیق انقلاب دیگری در زیست فناوری و علوم زیستی ایجاد کرده است.
