سرانه مطالعه در کشور 75 دقیقه/ تهرانی‌ها کتابخوان‌ترین مردم ایران
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس نشست خبری منصور واعظی دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور در خصوص ارائه گزارش وضعیت شاخص‌های کتاب و کتابخوانی و آمارهای جدید سرانه مطالعه سال 1391 با حضور معاونین و مدیران نهاد کتابخانه‌ها و اصحاب رسانه در سالن کنفرانس کتابخانه مرکزی پارک‌شهر برگزار شد. براساس این گزارش در این نشست خبری ضمن تشریح آمار از برگزیدگان مسابقات فرهنگی، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تقدیر شد.
منصور واعظی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور پیرامون شاخص‌های کتاب و کتابخوانی و آمار جدید سرانه مطالعه در سال 91 مواردی را ابراز داشت و ضمن اشاره به اینکه انصافاً یکی از دستاوردهای دولت نهم و دهم و انقلاب اسلامی و دور جدید برنامه‌های نهاد تشکیل ارتقای مطالعه مفید در کشور است گفت: هدف اصلی در دور جدید مدیریتی بحث مطالعه مفید است که رسانه‌ها در رسیدن به این هدف یاری‌گر ما بوده‌اند.
به گفته وی این رقم شوق‌انگیز که در سال 1931 طی ده ماهه اول سال به دست آمد نشان می‌دهد تعداد شرکت‌کنندگان در مسابقات از 2 میلیون نفر گذشته است البته در روزهای اول تشکیل شبکه کتابخوانان حرفهای عدد چشم‌گیری را شاهد نبودیم اما استقبال طی روزها و ماه‌های اول بسیار خوب و پس از آن در ماه آمار به چند هزار نفر رسید که شاهد روند صعودی خوبی بودیم.
دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور در ادامه خاطرنشان کرد: در این مجموعه فقط خواندن مورد توجه نبود و به نوشتن هم تأکید می‌شد تا اگر جامعه را اهل خواندن و نوشتن کنیم امر توسعه که رهبر انقلاب اسلامی است برای دهه چهارم پیشرفت و عدالت تأکید کرده‌اند در بعد انسانی نیز محقق شود.
دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور با اشاره به اینکه سرانه مطالعه از مواردی است که می‌توان به عنوان دستاورد آن را مطرح کرد متذکر شد: در سال 87 سنجشی با حدود 2 هزار نفر در سطح کشور انجام شد و آمار مطالعه 70 دقیقه‌ای را منتشر کرد اما پس از انتشار این آمار چالش‌ها مطرح و نخستین چالش این بود که خود این عدد مشکلاتی را بوجود آورد چون باور جمعی در کشور بر میزان دو دقیقه بود حتی با برخی نخبه‌ها در ارائه این آمار به شدت درگیر شدیم آنها همان اوایل نقدهای جدی داشته و تأکید می‌کردند مردم ما اهل مطالعه نیستند و سرانه مطالعه کشور همان دو دقیقه است؛ اما چالش دوم اینکه برخی بیان می‌کردند قرآن و ادعیه را چرا در آمار سرانه مطالعه گنجانده‌ایم.
این مقام مسئول در نهاد کتابخانه‌ها اضافه کرد: چالش اولیه تا حدی فروکش کرد و کمتر کسی سرانه را اکنون همان دو دقیقه می‌داند پس از سال 87، 88 و 89 و اردیبهشت سال 91 که سنجشی تازه انجام شد اکنون حرفهای جدیدی بیان می‌شود یکی از آنها این است که توجه ویژه به بحث کتابخوانی در شاخه فیلم صورت می‌گیرد و بی‌توجهی به سایر حوزه‌ها هستیم، یکی از نقدها این است که گزارشی در ارتباط با اطمینان‌بخشی کارشناسی در ارتباط با این مسئله ارائه نشده است.
وی ادامه داد: از دیگر مواردی این که عنوان می‌شود چرا سنجشی که در این دوره انجام داده‌ایم در آن یادی از سنجش‌های گذشته نمی‌شود، درست است که در سال 87 سنجشی انجام داده اما ما همواره به سنجش این سال و سال 53 اشاره می‌کنیم و در سال 87 هم مشخص شد که میزان سرانه مطالعه کشور دو دقیقه نیست و آمار نشان می‌دهد درباره کتاب سرانه مطالعه شش دقیقه و روزنامه و نشریات عددی بیش از دو دقیقه است اما کسی حاضر به استناد نبود؛ به هر حال آنچه می توان عنوان کرد اینکه حداقل پیش از سال 87 دو سنجش در کشور داریم که قابل اعتنا است یکی مربوط به سال 53 که اولین سنجش در موضوع مصرف فرهنگی و کتاب و کتابخوانی همچنین مطالعه انجام شده که آن را مرحوم اسدی از اساتید دانشگاه تهران بر عهده داشت و گزارش آن موجود است اما سنجش ملی هم در سال 78 انجام گرفت و در آن گزارشی از وضعیت رفتاری ایرانیان در قالب پرسش‌گری انجام شد که بخش مهمی از آن مربوط به مطالعه ایرانیان است.
دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور خاطرنشان کرد که سنجش ملی و استانی و یک سنجش ملی پس از در سال 87 انجام شد در این سال ارزیابی استانی نمی‌توانیم انجام دهیم اما در بخش ملی با ضریب خطای دو درصد سنجش مهم انجام شد؛ نتایج این سه سنجش (سال‌های 87، 88 و 89) در همه کتابخانه‌های عمومی کشور با تیراژ بیش از 4 هزار منتشر و قرار دارد. نکته مهم اینکه آمارهای ثبتی و گزارش‌های ملی تفاوتی کمتر از یک درصد دارند پس از آن وضعیت سنجش قابل اعتناتر است.
واعظی در ادامه با بیان اینکه کمتر از 15 درصد افراد در کشور سواد خواندن و نوشتن ندارند ابراز داشت: چهار سنجشی که در نهاد کتابخانه‌ها درباره امر مطالعه انجام شده براساس مدل‌های علمی است که در اکثر کشورها انجام می‌شود البته سنجشی هم در راستای گذران اوقات ایرانیان انجام دادیم که در این مهم محاسنی وجود دارد که فرد دقیقاً به خاطر می‌آورد در مقاطع مختلف زمانی چه کرده است.
وی ضمن بیان اینکه بنا داریم طی سال آینده سنجش گذران اوقات و سنجش پرسش‌گری فرهنگ عمومی را انجام و گسترش دهیم خاطرنشان کرد: این مهم در سال عادی انجام و بسط خواهد یافت.
وی در توضیح اینکه گاهی عنوان می‌شود کتابهای بدون مخاطب را در کتابخانه‌های عمومی قرار می‌دهیم گفت: یکی از موارد احصا شده در اثر پرمخاطب بود نتایج صد کتاب برتر که بیشتر امانت‌ها را به خود اختصاص داده بود این آمار نشان می‌دهد 74 درصد کتابها در حوزه قصه و رمان بوده است از این میان 15 درصد در حوزه قصه و رمان مربوط به آثار خارجی بود و باقی ایرانی است؛ 52 درصد از این صد کتاب آثاری است که طی سال‌های اخیر خریداری شده است و این نشان می‌دهد ذائقه اعضای کتابخانه‌های عمومی با ادعای مطرح شده متفاوت است.
اما مهمترین نکته سخنان دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور اختصاص به سرانه مطالعه کشور داشت که تمامی اصحاب رسانه با دقت آن را ثبت کردند.
وی گفت: آخرین سنجش در اردیبهشت 91 نشان می‌دهد مجموعه سرانه مطالعه 75 دقیقه و 34 ثانیه است. 15 دقیقه و 17 ثانیه مربوط به کتاب، 32دقیقه و 56 ثانیه مربوط به روزنامه، 5 دقیقه و 42 ثانیه نشریه و 21 دقیقه و 35 ثانیه قرآن است. بالاترین استان به لحاظ سرانه مطالعه تهران و پایین‌ترین استان چهارمحال و بختیاری مطرح شد.
وی در پاسخ به اینکه سرانه مطالعه تهرانی‌ها چند دقیقه است اضافه کرد: تهرانی‌ها در روز 93 دقیقه و 54 ثانیه کتاب می‌خوانند و در چهارمحال و بختیاری این میزان به 48 دقیقه و 59 ثانیه کاهش یافته‌اند.
وی در پاسخ به اینکه آمار سال گذشته 79 دقیقه بود و امسال به 75 دقیقه رسیده علت را در کجا می‌بینید گفت: در سنجش جدید در ارتباط با قرآن و ادعیه و حتی روزنامه سرانه افزایش و کتاب و نشریات با سرانه مطالعه کمتری برخوردار مواجه بودند اما هنوز تحلیل دقیقی نداریم چون در حال کار بر این تغییر رفتار هستیم شاید یکی از دلایل آن باشد که گرایش جامعه به سوی فضای مجازی و اینترنت افزایش یافته و سهم مطالعه روزنامه در فضای مجازی هر سال با افزایش مواجه می شود.
این مقام مسئول درباره ساختار خرید کتاب در نهاد کتابخانه‌ها هم بیان داشت: طی دو سال ابتدایی مدیریت هم 12 کارگروه در کتابی به صورت متمرکز فعال بود در دوره بعد این تعداد به 18 کارگروه افزایش یافت و خرید متمرکز از سوی این 18 کارگروه انجام می‌شد و در این میان در دور اول و دوم کتابهای دفاع مقدس در کارگروه تاریخ و قصه و رمان در کارگروه ادبیات بررسی شدند اما در سال جاری تعداد کارگروه نهاد کتابخانه‌ها به 27 کارگروه افزایش یافته البته فعالیت در آنها تخصصی شده و کارگروه قصه و رمان و حتی دفاع مقدس مجزا داریم.
وی در پایان در پاسخ به سئوالی پیرامون بدهی شهرداری به نهاد آن را بیش از 90 میلیارد تومان دانست.
