چل‌چراغ‌ها و آثار عتیقه آستان قدس رضوی در موزه آرمیتاژ روسیه!
خسرو معتضد تاریخ پژوه و از مجموعه داران بزرگ تاریخی نیز در گردهمایی انجمن مجموعه داران ایرانی با اظهار خرسندی از برگزاری چنین مراسمی عنوان کرد: متاسفانه ما خیلی دیر به فکر مجموعه‌داری در ایران افتادیم زیرا آگاهی نداشتیم و جهان را نمی‌شناختیم و زمانی بیدار شدیم که مقادیر زیادی از آثار تاریخی و فرهنگی‌مان به تاراج رفته بود و آنچه که می‌توانست حقانیت‌مان را در جهان ثابت کند از کشور خارج شده بود.
به گزارش خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، معتضد اضافه کرد: ما اساسا ملت مجموعه‌دار و موزه‌ای بودیم و هستیم که از قدیم به این کار علاقه داشتیم اما متاسفانه نتوانستیم از این ثروت‌ها محافظت کنیم و این موارد از ایران خارج شد و فقط در برخی از کتاب‌ها از نمونه‌های آنها صحبت شده است.
او با مرور تاریخچه مجموعه‌داری از ایران و اولین مجموعه‌های گرانبهایی که در کشور وجود داشت و به دست افرادی خارج شد گفت: متاسفانه افرادی مثل سیدنی چرچیل که از تمام نقشه‌ها، امام‌زاده‌ها، کوزه‌های قدیمی و مواردی از این دست نمونه‌های گرانبهایی در دست داشت مدارکش از کشور به قیمت ناچیز خارج شد.
این تاریخ پژوه با ارائه نمونه‌های دیگری از این دست یادآور شد: تا قبل از ناصرالدین شاه کتاب‌ها پراکنده بود اما بعد از پادشاهی او این ساماندهی انجام شد اما به مرور نمونه‌های آن از دست رفت. مثلا مغادیر زیادی از کتاب‌ها چل‌چراغ‌ها و آثار عتیقه آستان قدس رضوی روس‌ها بردند و امروزه در موزه آرمیتاژ نگهداری می‌شود.
معتضد ادامه داد: مجموعه جواهر سلطنی که ما مدیون نادرشاه و آقامحمدخان هم بودیم به همین شکل به تاراج رود و یا مجموعه تابلوهای نقاشی بی‌نظیری از عهد صفویه و قاجار از کشور خارج شد.
او با مرور یکی دیگر از این واقعه‌های شوم در ایران به سرقت کتابخانه‌ی سلطنتی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر جزئیات این سرقت در حال مشخص شدن است و دوستان ما با خون جگر این اسناد را در موسسه مطالعات تاریخ معاصر جمع آوری می‌کنند. اما 13 کتاب بی‌نظیر از مینیاتورهای کشورمان در همین سرقت از کشور خارج شده و امروزه در کلکسیون چند آمریکایی نگهداری می‌شود. و با وجود تلاش‌های بسیار هنوز موفق نشده‌ایم این موارد را پس بگیریم. در حالی که تمام کتاب‌ها مهر کتابخانه سلطنتی ایران را داشت.
مجموعه آستان شیخ صفی اردبیلی هم به همین شکل غارت شد و یا مجموعه اقبال سلطنه نیز از این دست محسوب می‌شود
معتضد همچنین به ناپدید شدن مجموعه فیلم‌های مستند ایران که حدود 400 حلقه فیلم منحصر به فرد را در بر می‌گرفت اشاره کرد و گفت: این مجموعه بزرگ را برای رادیو ملی خریدیم و آرزو دارم یک بار دیگر آنها را ببینم اما نمی‌دانم چه اتفاقی برایش افتاد.
او در پایان سخنانش اظهار امیدواری کرد تا فرهنگ مجموعه داری هرچه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، زیرا که کشور ما در هر نقطه‌اش آثار ملی بی‌نظیری وجود دارد و وقتی ما شناسنامه این آثار را داشته باشیم یعنی هویت داریم و باید به جمع‌آوری این اسناد تاریخی بپردازیم و آنچه را که در میان داریم با هم به یک دیگر نشان دهیم و این تعامل را هرچه بیشتر شکل دهیم.
رییس هیات موسس انجمن مجموعه‌داران ایران نیز با مرور مهمترین اهداف مورد نظر انجمن مجموعه‌داران ایران توضیح داد: تلاش ما در جهت حفظ آثار ملی کشورمان است و می‌خواهیم فعالیت‌هایمان را قانونی و مجموعه‌داری را از انزوا خارج کنیم و به ارتقاء این عرصه کمک نماییم و به واسطه آن موزه‌ها غنی‌تر شود و آثار فرهنگی هنری از پستوی خانه مجموعه‌داران به معرض دید عموم مردم درآید و به واسطه آن مجموعه‌دار منتفع شود از اعمال چند ساله خود برای گردآوری این اسناد و آثار تاریخی گرانبها پشیمان نشود.
نخستین گردهمایی انجمن مجموعه‌داران ایران شامگاه پنجم دی ماه با قدردانی یکی از مجموعه‌داران عکس‌های تاریخی در موزه هنرهای دینی امام علی(ع) برگزار شد.
در این مراسم که در سالن کنفرانس موزه امام علی برپا شده بود، امیر عبدالحسینی سرپرست مرکز هنرهای تجسمی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با خیر مقدم به اعضای انجمن مجموعه داران ایران گفت: از زمانی که آقای لطفی به نمایندگی از انجمن، جلسه‌ای برای تشکیل این گردهمایی در موزه امام علی برگزار کرد، یک ماهی می‌گذرد و در این مدت نشست‌های متعددی درباره اهمیت مجموعه داران و نقش آنها در پاسداشت میراث فرهنگی و هنری مطرح شد.
او اضافه کرد: بخشی از این گفت وگو به نظرات مشترک ما منجر شد و در بخش دیگری نیز با اختلاف نظرهایی همراه شد اما نهایتا مقرر شد تا این همدلی شکل گیرد و حرکت منسجمی را در حوزه مجموعه‌داری به وجود آوریم که نشست امروز ماحصل همان جلسات است.
عبدالحسینی در پایان سخنانش اظهار امیدواری کرد که این همدلی و گردهمایی اعضای انجمن مجموعه‌داران ایران منشا خیر و برکت در این عرصه باشد و اتفاقات خوبی را برای هنر مجموعه داری به وجود آورد.
منوچهر لطفی رییس هیات موسس انجمن مجموعه‌داران ایران نیز در بخش دیگری از این مراسم با ارایه گزارشی از روند فعالیت‌های این مجموعه گفت: از سال 86 زمینه شکل‌گیری انجمن مجموعه‌داران از سوی جمعی از پیشکسوتان این حوزه مطرح و مراحل اولیه آن طی شد.
در حالی که همان زمان برخی از مجموعه‌داران نسبت به این گردهمایی و شناخته شدن اکراه داشتند اما سعی کردیم مقدمات را فراهم کنیم و با انجام مصاحبه‌های مطبوعاتی و برنامه‌های تلویزیونی بسیاری از این افراد را به جامعه بشناسانیم تا این اعتماد به نفس در آنها به وجود آید.
لطفی خاطر نشان کرد: با مراجعه به اداره ثبت شرکت‌ها اقدامات اولیه برای ثبت قانونی انجمن شکل گرفت و در تعامل با تشکیل کمیته‌های تخصصی و مراجعه به وزارت کشور راه‌اندازی سایت انجمن فعالیت‌های این مجموعه را به صورت متمرکز ساماندهی کردیم و به مرور اعتماد دوستان مجموعه‌دار برای شکل‌گیری این انجمن فراهم شد.
او در بخش دیگری از سخنانش با مرور اهداف در برنامه‌های این انجمن یادآور شد: در این مدت تعریف دقیق مجموعه‌داری را تدوین و اهداف انجمن را به صورت مشروح در سایت منتشر کردیم و باید از همین جا اعلام کنیم که این انجمن به گروه خاصی تعلق ندارد و همه را با آغوش باز می‌پذیرد و از منافع شخصی به دور است.
لطفی اضافه کرد: پس از 160 سال که از قدمت مجموعه داری در ایران می‌گذرد امروز این افراد را بهتر می‌شناسیم و آثار آنها را در خدمت جامعه قرار می‌دهیم تا اجازه ندهیم این آثار گرانبها از کشور خارج شود و باید کاری کنیم تا این مجموعه‌ها شناسنامه‌دار شوند و حتی محلی برای فروش قانونی آثار به وجود آید و یک بورس قانونی نیز برای آنها تشکیل شود.
رییس هیات موسس انجمن مجموعه‌داران ایران در ادامه یادآور شد:انجمن با برپایی کلاس‌های تخصصی کارگاه‌های آموزشی در نهادها و موسسات فرهنگی و هنری به دنبال انتشار دستاوردهای این مجموعه است و این توانایی را دارد که براساس نیازهای روز جامعه نمایشگاه‌های پرباری را در معرض دید قرار دهد و سایرین را نیز جذب کند و کارهای فرهنگی ملی را ساماندهی کند.
او در پایان سخنانش از مهندس غلامرضا سحابی از مجموعه داران یاور قدردانی کرد.
مازیار علوی نماینده شهردار تهران در هیات امنای اماکن تاریخی موزه‌ها و میراث فرهنگی در بخش دیگری از این مراسم گفت: اگر در ایران مجموعه داری سرپا مانده است تنها به همت تدبیر و عقل معاش خود مجموعه دار بوده زیرا بخش‌های دولتی در این بخش هیچ گونه حمایتی انجام نمی‌دهند و کارها کاملا به شکل شخصی انجام می‌شود .
او ادامه داد: خرید آثار فرهنگی و هنری برای یک مجموعه دار بخشی از کار است اما نگهداری این اسناد بخش مهم‌تری است که خود متحمل هزینه‌های بسیار می‌شود و لذا در مملکت ما اگر مجموعه داری درآمد اقتصادی برای خود فراهم کرده باشد می‌تواند با این عرصه پایدار بماند و در غیراین صورت برای ادامه فعالیت‌هایش مشکل پیدا خواهد کرد.
علوی با اشاره به شکل‌گیری انجمن مجموعه داران ایران و فعالیت‌های آن گفت: قطعا این انجمن باید به مواردی که اشاره کردم توجه داشته باشد و یکی از زمینه‌های حمایتی که می‌تواند برای مجموعه داران انجام دهد رسانه‌ای کردن این فعالیت‌ها است یعنی کار مجموعه داران باید دیده شود و تعامل آنها و رسانه‌ها برقرار گردد تا این آثار خریداری شوند.
او با اشاره به مشکلات قوانین در کشور ما خاطر نشان کرد: حوزه‌های فرهنگ ، ادب و هنر باید توسط مجموعه‌های مردم نهاد تدوین شود و از سوی آنها پیشنهادها ارائه گردد و کارها پیش رود که متاسفانه کمتر این اتفاق می‌افتد. اما ما به شخصه در شهرداری تهران این تلاش را داریم تا فرصت‌های از دست رفته را به مرور احیا کنیم.
نماینده شهردار تهران در هیات‌های امنای اماکن تاریخی، موزه‌ها و میراث فرهنگی در بخش پایانی سخنانش نوید اختصاص فضایی در برج میلاد را برای نمایش آثار مجموعه داران مطرح کرد و گفت: ما در مجموعه برج میلاد این امکان را داریم تا پذیرای مجموعه‌های شما باشیم و اگر قرار باشد بلیت فروشی در برج انجام شود بخشی از هزینه‌های آن را به شما اختصاص دهیم تا بتوانید برای این کار درنظر بگیرید. انتخاب برج میلاد نیز به دلیل پررفت و‌آمد بودن این مجموعه است و باعث می‌شود تا تعامل مردمی در راستای آن برقرار شود و بتوانیم این جریان اقتصادی را هرچه بیشتر پویا کنیم و باعث رشد فرهنگ مجموعه داری شویم.
به گزارش ایسنا،در ادامه این مراسم اعضای انجمن مجموعه‌داران ایران از احمد ایلیات کاشانی به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه داران عکس‌های تاریخی که 100 هزار عکس را در اختیار دارد با اهدای لوحی تقدیر کرد.
او در سخنان کوتاهی گفت: همانطور که خسرو معتضد مطرح کرد میراث فرهنگی هر کشور شناسنامه ملی آن کشور محسوب می‌شود و اگر ملتی فرهنگ کشورش را از دست بدهد دشمنان به راحتی این کشور را زیر سلطه می‌برند اما ما این درخواست را داریم تا مجموعه‌هایی همچون شهرداری تهران و یا سازمان فرهنگی به کمک و حمایت انجمن مجموعه داران ایران بیایند.
غلامرضا سحاب مجموعه‌دار و یکی از بزرگترین مجموعه داران تاریخی در بخش دیگری از این مراسم گفت: خوشحالم امروز در جمع شما حضور دارم و باعث افتخار است که علاقه‌مندان به حوزه مجموعه داری و تاریخ با این اشتیاق امروز در کنار هم جمع شده است.
او همچنین از حضور فرزند زنده یاد پروفسور حسابی در این مراسم تقدیر و کرد و گفت: نقشه‌ای که امروز طی مراسمی به شما اهدا می‌شود از مجموعه پروفسور حسابی امانت گرفته شد و بعد از تصحیح نسخه اول در اختیار شما قرار می‌گیرد که جا دارد از فرزند ایشان تقدیر کنیم .
سحاب در ادامه سخنانش به فعالیت‌های انجمن مجموعه داران پرداخت و گفت:برای شکل گیری این انجمن تلاش‌های بسیاری شد. در حالی که خیلی‌ها می‌ترسیدند تا کارهایشان را معرفی کنند و در این جمع حضور پیدا کنند اما با جلسات متعدد آنها را ایجاد کردیم تا این کار را شکل دهند و به جمع انجمن بپیوندند.
این مجموعه دار حوزه جغرافیا اضافه کرد: مجموعه داران یاوران محقاقان هستند و حتی خودشان می‌توانند به عنوان یک محقق فعالیت کنند . زیرا این علاقه و استعداد ذاتی باعث می‌شود تا آنها همه چیز را فدای مجموعه‌هایشان بکنند و دیگران را هم تشویق به جمع آوری اسناد تاریخی بکنند.
او با تاکید بر لزوم احترام به این شخصیت‌های فرهنگی یادآور شد: من به تک تک شما تعظیم می‌کنم که با خدمات خودتان اجازه ندادید این اسناد تاریخی از مملکت خارج شود و از این جهت مجموعه‌داران قابل احترام هستند زیرا وجود، ثروت و هستی خود را با عشق و علاقه در خدمت مجموعه‌هایشان گذاشتند و برای کامل کردن آن دویدند.
او که کتابخانه پدری‌اش بیش از 16 هزار جلد کتاب و 20 هزار نقشه منحصر به فرد را در بر می‌گیرد با اشاره به سختی‌های کار مجموعه‌داری توضیح داد: ارتباط میان انجمن مجموعه داران بسیار ارزشمند است و چه بسا که من برای تالیف یکی از آثارم به همین مجموعه‌داران وصل شدم و از اسناد او برای کامل کردن تحقیقم استفاده کردم. در گذشته همین ارتباط به همین شکل بود و قبل از اینکه موزه‌ها به شکل امروزی آن راه اندازی شوند این ارتباط با مجموعه داران وجود داشته است.
او اضافه کرد: این مجموعه‌ها متعلق به این مملکت است و ما از آنها نگهداری می‌کنیم اما بی‌شک دوست داریم نتایج فعالیت‌هایمان چاپ شود و به نمایش عمومی درآیند لذا باید برای این عرصه فکر اساسی کرد. زیرا مجموعه داران باید محلی داشته باشند و مورد حمایت قرار گیرند. چه بسا که نگهداری و جمع آوری این کتاب‌ها کار بسیار سختی است و من می‌دانم بسیاری از مجموعه داران با مشکلات فضا مواجه هستند. اما از یک سو نمی‌توانیم این آثار را از خودمان جدا کنیم. در حالی که استادم به من یاد داد تا مجموعه‌هایم را در موزه‌ها نشان دهم.
