از سحابی ها چه می دانید...؟

http://www.astronomy.ir/picture/7380138Ghoghnusm16.jpg
بی شک تاکنون عکسهای رنگین آسمانی را دیده اید. عکس هایی که در نگاه اول هنرنمایی و قدرت تخیل خیره کننده یک نقاش را تداعی میکنند. اما به راستی این نقاشیهای زیبا چیستند.
بسیاری از این نقاشی های زیبا رنگهای واقعی در کیهان ما هستند. در واقع سحابی ها توده ابرهایی رقیق از گرد و غبار و گازی از جنس هیدروژن میباشند که به واسطه ستارگان اطراف خود رنگهای گوناگونی به خود میدهند.
سحابی ها هم محل تولد و زایش ستارگان نو هستند که اغلب ستارگان متولد شده در آنان به شکل خوشه ای شکل میگیرند و گاهی هم در بیشتر موارد با یک انفجار محل پایان عمر و به نوعی گورستان ستارگان میشوند و این چرخش را ادامه میدهند.
خیلی از آنان را میتوان با کمی تبهر به کمک یک ابزار کوچک در آسمان تماشا کرد اما سحابی ای مانند سحابی بزرگ جبار یا M42 در زمستان و یا سحابی معروف مرداب یا M8 را در تابستان میتوان به دور از آلودگی نوری شهرها حتی با چشم غیر مصلح نیز تماشا کرد.
دانشمندان بزرگی نظیر عبدالرحمن صوفی و ... تا حدی کم این اجرام غیر ستاره ای (سحابی ها) را شناسایی میکردند و پس از آن با اختراع تلسکوپ اخترشناسان تعداد بیشتری از این توده های مه آلود را در آسمان مشاهده کردند و آنها را سحابی "به معنای ابر" که در زبان لاتین بانام "Nebula" خوانده میشود نامیدند.
با پیشرفت ایزارهای رصدی و تلسکوپ های نوین و جدید و فوق العاده بهتر نسبت به ابزارهای گذشته ستاره شناسان دریافتند که برخی ازاین به اصطلاح سحابی ها در واقع خوشه های ستاره ای یا کهکشانهای دور دست در فراسوی راه شیری (راه کاهکشان) هستند و در چنین مواردی مانند همین نام گذاری غلط برروی سایر اجرام به نام سحابی – نام سحابی به اشتباه مورد استفاده قرار می گرفته است.
با این حال اجرام "ابرهای گاز و غبار" پخش شده ی دربین ستارگان راه شیری (کهکشان خودمان) سحابی های واقعی ای هستند که از تجمع گازهای هیدروژنی و غبار درخشان و ابر مانند تشکیل شده اند که غالبا دارای شکل نامنظمی هستند.
تنها در کهکشان راه شیری ما چیزی در حدود هزاران سحابی کشف شده است که در بین آنان بیش از هزار سحابی سیاره نما شناسایی شده است که سحابی های سیاره نما به نوعی گورستان ستارگان میباشند و نمونه ی بارز این گورستانهای ستاره ای سحابی سیاره نمای اسکیمو یا NGC2392 با قدر 8 در صورت فلکی جوزا ویا دوپیکر است.
به طور کلی سحابی ها به سه دسته تقسیم میشوند :
1- سحابی نشری 2- سحابی بازتابی 3- سحابی تاریک
سحابی نشری :
سحابی هایی هستند که از برانگیخته شدن اتم های هیدروژن و اکسیژن داخلشان نور را گسیل و تابش میکنند و دارای یک یا چندین ستاره بسیار سوزان اند که معمولا به رنگ قرمز هستند.
"مثال بسیار خوبی از یک سحابی نشری سحابی بزرگ جبار است."
سحابی بازتابی :
اگر ستاره ها دمایی سردتر داشته و چگالی گازها در سحابی بیشتر یاشد آن ذرات گاز و غبار (سحابی) دیگر از خودش نور گسیل نمیکند،بلکه نور ستاره ی درون خودش را به ما بازتاب میکند و به رنگ آن ستاره ای که نورش را به ما بازتاب میکند در می آید. برای مثال اگر آن ستاره آبی رنگ باشد،آن سحابی نیز با رنگ آبی در آسمان می درخشد.
"مثال بسیار خوبی از سحابی های بازتابی،سحابی مادری است که ستاره های خوشه ی پروین (ثریا) را در برگرفته است."
سحابی تاریک :
ابری از گرد و غبار و گاز هیدروژن است که به علت نزدیک نبودن ستاره ای در مجاورت و اطراف آن،این ابر مه آلود (سحابی) نوری را از خودش عبور نمیدهد و به نوعی در فضای بین اطراف سحابی های تابان درخشنده ای که در همسایگی خود دارد به سختی دیده میشود.
به طور کلی مشاهده ی سحابی های تاریک فقط درصورتی ممکن است که در مقابل سحابی های نشری یا بازتابی قرار گیرند که در غیر این صورت چون این جرم بصورت یک جسم تاریک در فضا پراکنده است،هیچ چیز در آنجا دیده نمیشود و حس میشودکه چیزی در آنجا نیست !
"مثال برجسته ای از سحابی های تاریک،سحابی سراسب در صورت فلکی جبار است که به واسطه ی نور سحابی نشری جبار قابل مشاهده است."
سحابی سیاره نما :
جدا از این سه گروه اصلی،برخی از سحابی ها از ستاره هایی مانند خورشید تشکیل میشوند که خود در لیست سحابیهای نشری قرار میگیرند.
ستاره هایی همانند خورشید که در پایان عمر خود،یعنی در مرحله ی غول سرخی،لایه های بیرونی جو خود را بصورت ابرهایی در فضا می پراکنند و هنگامی که از فاصله دور به آنها نگاه میکنیم،درون تلسکوپ شکل و شمایل آنها مانند قرص سیاره ها نمایان میشود.
"مثال بسیار خوبی از سحابی های سیاره نما سحابی 57M در صورت فلکی چنگ رومی(شلیاق) و یا سحابی اسکیمو در صورت فلکی جوزا(دوپیکر) است