1 فایل پیوست
بررسي تأثير خشکسالي بر آبهاي زيرزميني در حوضهي آبي دهگلان ـ کردستان
عنوان مقاله : بررسي تأثير خشکسالي بر آبهاي زيرزميني در حوضهي آبي دهگلان ـ کردستان
نویسندگان مقاله : جواد خوشحال - حسنعلی غیور - مسعود مرادی
چکیده :
دشت دهگلان يکي از بزرگترين دشت‌هاي کشاورزي استان کردستان بوده و قطب کشاورزي استان به‌شمار مي‌رود. روند روبهرشد جمعيّت در دهه‌هاي اخير، توسعهي اجتماعي و اقتصادي، رونق كشاورزي در منطقه و نيز، توسعهي صنايع متوسّط و كوچك در دشت دهگلان، موجب افزايش برداشت از منابع آبي زيرزميني در اين منطقه شده است.
بنابراين، هدف از اين پژوهش بررسي واكنش آبهاي زيرزميني نسبت به خشكسالي‌ها در دوره‌هاي مختلف با توجّه به ويژگي دوره‌هاي خشک از نظر شدّت و طول دوره است. در اين پژوهش داده‌هاي اقليمي، هيدرومتري و آمار 51 حلقه چاه مشاهده‌اي در حوضهي دهگلان طيّ دورهي آماري 1365 تا 1383 استفاده شده است. ابتدا دوره‌هاي رخداد، شدّت و مدّت خشکسالي در حوضه با استفاده از روش SPI محاسبه شد.
سپس رگرسيون چندمتغيّره ميان فراسنج‌هاي اقليمي و آبهاي سطحي با سطح آبهاي زيرزميني و نيز رگرسيون يک متغيّره ميان دبي در خروجي حوضه با سطح ايستابي، بهكمك نرم‌افزار اس‌پلاس در سطح اطمينان 95% بررسي شد. در ادامه، تغييرات سطح ايستابي در ارتباط با دوره‌هاي خشکسالي بررسي شده و در محيط GIS و بهروش کريجينگ پهنه‌بندي شد.
نتايج نشاندهندهي معنا‌دار نبودن فراسنج‌هاي اقليمي در ارتباط با سطح ايستابي است؛ اما تغييرات دبي، داراي ضريب تعيين 71% با سطح ايستابي است. تغييرات سطح ايستابي در ارتباط با شدّت و طول دوره‌هاي خشکسالي نشان مي‌دهد كه با توجّه به برداشت بيش از اندازهي مجاز از سفرهي آب زيرزميني، خشكسالي‌هاي طولاني-مدّت، تأثير مخرّب‌تري نسبت به دوره‌هاي كوتاه‌تر در افت سطح ايستابي داشته‌اند. همچنين پهنه‌بندي خشكسالي در سطح حوضه و سطح ايستابي دشت با استفاده از تحليل‌هاي مكاني و فضايي در GIS نشان مي‌دهد كه افت سطح ايستابي، افزونبر شدّت و طول خشكسالي نسبت به كاهش تراكم آبراهه در رودخانه نيز حسّاسيّت قابل توجّهي دارد
