1% از قيمت فروش بلیط شركت هاي هواپیمايي به امنيت پروازها اختصاص می یابد
مجلس شورای اسلامی در ادامه ی بررسی بودجه ی سال 1390 کل کشور تصويب كرد كه 1% از قيمت فروش بلیط شركت هاي هواپیمايي به امنيت پروازها و حفاظت از فرودگاه ها اختصاص يابد. در صنعت حمل و نقل هوایی مؤلفه های متعددی وجود دارند که ثبات، توسعه و رشد صنعت به طور مستقیم به آن مؤلفه ها وابسته است.
دو مؤلفه ی بسیار مهم در این حوزه مفاهیم امنیت و ایمنی (Security & Safety) هستند که در ادبیات هوانوردی هم پای یکدیگر به کار می روند. با توجه به ماهیت پرواز که همانا از سطح زمین کنده شدن و راه پیمایی در آسمان است، به خوبی آشکار است که اگر در هر لحظه از پرواز، یکي از مؤلفه های ایمنی و امنیت خدشه دار شود، آسیبی بس بزرگ و غیرقابل جبران به مسافران آن پرواز و مردم یک کشور وارد خواهد شد.
تصویب اختصاص بخشی از فروش بليط هواپيماها به مسائل امنیتی پرواز و فرودگاه ها را می توان به فال نیک گرفت و امیدوار بود تا بدین وسیله شاهد رفع کاستی ها در زمینه های انسانی (جذب و آموزش نیرو) و تجهیزات و فن آوری و در نتیجه ارتقای بیش از پیش سطح امنیت پروازها و فرودگاه های کشور باشیم.
اکنون پرسش این است که چرا نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی فقط یکی از دو موضوع حياتي و تعیین کننده ی صنعت هوانوردی را مورد توجه و بررسی قرار داده اند؟ پاسخ این پرسش را باید در نحوه ی نگرش و به تبع آن، فعالیت های متصدیان هر یک از بخش های امنیتی و ایمنی هوانوردی در رابطه با آن موضوع جستجو کرد.
مسئولان بخش امنیتی با درک صحیح از اهمیت موضوع امنیت پروازها و با اشراف و تسلط خویش به مسائل امنیتی، اقدام به طرح مسئله و پی گیری آن و در نتیجه تصویب قانون و اختصاص بودجه ی خاص به زیرمجموعه ی تحت مدیریت خویش شده اند.
اما مسئولان بخش ایمنی پروازی و فرودگاهی – آن ها که به کنترل و مدیریت ترافیک هوایی مرتبط است- به دلایلی نظیر دغدغه های ناشی از عدم ثبات مدیریتی، اختیارات محدود در تصمیم گیری های کلان (ناشی از نواقص موجود در ساختار تشکیلاتی مجموعه)، عدم شناخت و درک صحیح از مفهوم ایمنی پروازها و ضرورت تأمین آن، نبود وحدت رویه و اتفاق نظر در روش های مدیریتی و همچنین ناهمگونی نیروهای تحت مدیریت از نظر سطح تخصص و مسئولیت، پی گیری و حل معضلات مرتبط با ایمنی را همردیف اولویت های غیر ضروری خود قرار داده اند که نتیجه ی چنین نگرش و رفتار غير كارشناسانه اي، چیزی جز به خطر افتادن ایمنی پروازهای کشور نبوده است.
مدیران تصمیم گیر در صنعت هوانوردی کشور به دلایل فوق، هرگز ضرورت و اهمیت ایمنی و ساماندهی آن را درک نکرده اند.
چرا که اگر جز این بود، مشکلات و معضلات موجود در ایمنی پروازها – از نقطه نظر کنترل ترافیک هوایی- نه تنها حادتر از مسائل امنیتی پروازها شده است بلکه لزوم بررسي آن ها به مراتب فوري تر و ضروري تر مي نمايد و به علاوه راه حل این مشکلات نيز به مراتب آسان تر و ساده تر مي باشد. هم اکنون بیش از 3 سال است که کنترلرهای ترافیک هوایی که مسئولیت برقراری جدایی بین پروازها و تأمین ایمنی آن ها را به عهده دارند، از مشکلات عمیق معیشتی- رفاهی رنج می برند، به گونه ای که تأثیر منفی این وضعیت به وضوح در عملکرد آن ها قابل مشاهده است.
پُر واضح است که نبود نگرش صحیح هوانوردی در تیم مدیریتی چنین مجموعه ای، موجب می شود تا تأمین مقدمات و الزامات ایمنی هوانوردی در برنامه ی کاری آنان هیچ جایگاهی نداشته باشد مگر در موارد و مناسبت هایی خاص، آن هم به منظور تهیه ی گزارش های سازمانی برای ارایه به نهادهای بالاتر.
اما آن راه حل ساده تر چیست که می تواند از اینکه کنترلر برای تأمین معاش خود به دنبال شغل دوم باشد جلوگیری کند؟ روشی که می تواند موجب شود تا مانند همه ی کشورهای دنیا، کنترلر ترافیک هوایی با ذهن و روانی آرام و بدون دغدغه، پشت صفحه ی رادار بنشیند و در تمام ساعات شبانه روز، در هوای بارانی و طوفانی، پروازها را به سلامت به سوی مقاصدشان راهنمایی کند؟
این راه حل ساده هیچ بودجه ی اضافه ای را به دولت تحمیل نخواهد کرد. هزینه ی اجرای آن از محل فروش بلیط و ... نیست که مسافر مجبور به پرداخت آن شود. آن راه حل ساده این است که دولت به منظور حل مشکلات موجود، درصدی از درآمدهایی را که کنترلرهای ترافیک هوایی به طور مستقیم برای کشور کسب می کنند را به کنترلرها بازگرداند.
هر پروازی که از فضای ایران عبور می کند، در مقابل سرویس مدیریت و کنترل ترافیک هوایی که از کنترلرهای ترافیک هوایی دریافت می کند، مبلغی را به صورت ارزی به خزانه ی دولت واریز می کند. مبلغ مذکور با افزایش ميزان وزن هواپیما و طول مسیری که هواپیما در فضای ایران پیموده است، افزایش می یابد.
اختصاص درصدی از این مبلغ در سال -که به عنوان حق Over Flight شناخته می شود - به کنترلرهای ترافیک هوایی که در همه ی روزهای سال و به طور شبانه روزی برای برقراری ایمنی و آرامش در فضای هوایی کشور تلاش می کنند، یکی از این راه حل هاست.
راه حل دیگر، اختصاص درصدی از معادل مبلغ صرفه جویی در مصرف سوخت هواپیماها است که به دلیل پیش گیری از تأخیر و هم چنین مدیریت و تنظیم جریان ترافیک هوایی توسط کنترلرها صورت می گیرد. ( به هنگام محاسبه ی منافع و مزایای صرفه جویی در مقدار سوخت مصرفی هواپیماها، پیش گیری از آلودگی محیط زیست و در نتیجه ی آن جلوگیری از تحمیل هزینه های گزاف به مردم و کشور را نیز در نظر بیاورید.)
ایمنی و امنیت، دو بال نامرئی هر پرواز هستند که نبود هر یک از آن ها موجب بروز فاجعه ای در صنعت حمل و نقل هوایی خواهد شد. بر نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي، رييس جمهور محترم و ديگر دلسوزان کشور است که تا دیر نشده، زخم های عمیق وارد آمده بر بال ایمنی پروازهاي كشور را به درستي شناسايي و درمان کنند چرا كه زمين خوردن، نتيجه ي طبيعي با يك بال پريدن است.
مهندس محسن شورگشتی عضو جامعه ي متخصصين مراقبت پرواز ايران
navadnameh@iran-atca.ir
شماره سوم نودنامه . ویژه نامه جامعه متخصصین مراقبت پرواز ایران
