فتومتر نشر شعله ای يا فلیم فتومتر Flame photometer
دستگاهي است كه جهت اندازه گيري فلزاتی مانند : كلسيم ، سديم ، پتاسيم ، ليتيم و باریم بكار می رود.
فليم فتومتر شبيه اسپكتروفتومتر و يا فتومتر ساده است ، با اين تفاوت كه در فتومتر، لامپ الكتريكی ، و در فلیم فتومتر نور حاصل از شعله بعنوان منبع نور محسوب مي شود . همچنين فتومتر يا اسپكتروفتومتر ، ميزان نور جذب شده توسط محلول را اندازه گيری می نمايد ، در حاليكه فليم فتومتر نور حاصل از سوختن فلز را مستقيماً اندازه گيری می كند .
اساس كار فلیم فتومتر ( فتومتر شعله ای ) :
هنگامی كه نمك های فلزی(metallic salts) در داخل شعله گداخته می شود ، انرژی گرمايی جذب اتم فلزمی شود و سبب می گردد تا يك يا تعداد بيشتری الكترون از اربتيال های خود خارج شوند ، زمانيكه الكترونهای مذكور به سطح الكترونی خود برمی گردند نوری از خود ساطع می نمايند كه مختص آن فلز است بعبارت ديگر طيف نشری هر فلز منحصر بفرد است .
در يك فليم فتومتر بطوركلی يك گاز اشتعال پذير ( گاز طبيعی مايع ) با يك عامل اكسيد كننده ( هوای فشرده ) مشتعل گرديده و توليد شعله می نمايند . نمونه رقيق شده از طريق هوای فشرده از انتهای لوله موئينه بصورت پودري ، وارد شعله شده و گداخته مي شود ، نور حاصل از احتراق پس از عبور از فيلتر مخصوص خود به صورت يک تک رنگ از عدسی عبور کرده و به سلول فتوتيوب برخورد مي‌کند . سلول فتوتيوب نور را دريافت کرده و ولتاژي متناسب با شدت آن ايجاد مي كند كه اين ولتاژ پس از تقویت ، بوسیله گالوانومتر قابل اندازه‌گيري است . اساس اندازه‌گيري مقايسه‌اي بوده و عدد خوانده شده مقایسه ای است بین نمونه Blank که مشخص کننده صفر است ، با يک نمونه استاندارد با غلظت معين .
اجزاء دستگاه فتومتر شعله ای ( فلیم فتومتر ) :
1 ) منبع نور ( شعله ) و نبولايزر، شامل بخش مكنده است كه نمونه مورد آزمايش بوسيله آن وارد شعله مي شود .
2 ) فيلتر و عدسيها
3 ) دتكتور ( فتوسل )
4 ) نمايشگر و چاپگر
5 ) كمپرسور هوا
6 ) منبع گاز
در شکل زیر تصویر یک فتومتر شعله ای یا فلیم فتومتر را مشاهده می کنید :
نمایش شماتیک یک دستگاه فلیم فتومتر Flame photometer:
چندین عامل می تواند در شدت نور منتشره از محلول آزمایش موثر واقع شود که از آن میان می توان عوامل زیر را نام برد :
1 ) ویسکوزیته ( گرانروی ) : اضافه نمودن موادی که باعث افزایش ویسکوزیته می شوند مانند ساکاروز ، شدت نور نشری را کاهش می دهند . و همچنین در عمل اتم سازی ( Atomization ) ، نیز اثر می گذارند .
2 ) حضور اسیدها : عموماً اسیدها باعث کم شدن شدت نور منتشره می شوند و آنچه که محقق است اثر آنیونی اسید است که در تعادل تفکیک نهایی نمک تبخیر شده ، باعث مزاحمت می شود .
3 ) حضور فلزات دیگر : ظاهراً با قرار دادن یک صافی می توان نتایج قابل قبولی گرفت ، و اثری را که یونهای دیگر ممکن است در تابش شعله داشته باشند ، می توان به این ترتیب حذف کرد . از این رو بدیهی است که محلولهای استانداردی جهت تنظیم دستگاه لازم خواهد بود که وجه تشابهی با محلول مورد آزمایش را داشته باشند .
منبع :: آموزش الکترونیکی شیمی
