از لحاظ محيطى اب وهوا وفضاى سبز جه تاثبرى بر( برورش شتر مرغ ) مى تواندداشته باشد

1- اقلیم مورد نظر برای احداث یک مزرعه شترمرغ

با توجه به شرایط اقلیمی بسیار مناسب ایران برای احداث مزارع تولیدی ما هیچگونه محدودیتی از نظر شرایط آب وهوایی نداریم ولی ترجیحا" حاشیه کویر( استان های مرکزی کشور ) از اولویت بالاتری برای تولید و پرورش برخوردار هستند به طوری که از نظر تأسیساتی کارهای اجرایی کمتری داریم و زمان رساندن سن پرنده به کشتار هم زودتر می باشد و با توجه به اراضی بایر و غیرقابل استفاده ای که ما در اقصی نقاط کشور داریم که هیچگونه استفاده دیگری از آنها نمی توان کرد. می توانیم این زمین ها را با کمترین هزینه تبدیل به یک مزرعه شتر مرغ بکنیم .

2- در نظر گرفتن شرایط و امکانات انتخابی

باید به این نکته توجه داشت که از امکانات موجود نهایت استفاده را نمود واز هرگونه هزینه اضافی و سلیقه ای خودداری کرد به طوری که توصیه می شود در صورت نداشتن مکان مناسب ، کمترین هزینه را برای خرید مکان اختصاص داد، چون که از ناکارآمدترین مکان ها ( زمین ها) را می توان برای این مورد استفاده کرد و حتی برخلاف دام های دیگر که تخریب مراتع دار دربردارند با توجه به نوع سیستم پرورشی ( بسته ) می توان درکنارآن احیاء مراتع را هم داشت.

نکته ای دیگر که باید به آن توجه کرد آن است که حتی می توان از ساختمان های نیمه تمام یا دامداری های متروکه ، که در حال حاضر بدون استفاده می باشند با تغییر کاربردی آنها زمینه را برای رشد این صنعت در نظر گرفت و برخلاف آنچه تصور می شود که شتر مرغ را فقط در زمین های بزرگ و وسیع می توان پرورش داد، پرورش و تولید آن در باغات نیز امکان پذیر است.

با توجه به وسعت بسیار زیاد مزارع و پراکندگی آن در کشور و نیز استفاده بهینه از مزارع کوچک و باغات کشاورزی این امکان وجود دارد که با تولید و پرورش شترمرغ در جهت بهبود اقتصاد خانوارهای روستایی گام های مؤثری برداشته شود.

3- شکل شروع و روش های پرورش

1-3- چرخه کامل

حالتی که یک مزرعه تمام تجهیزات و امکانات یک واحد کامل را داشته باشد که این موارد شامل جایگاه نگهداری پرنده های مولد ، جایگاه نگهداری پرنده های پرواری ، تجهیزات انکوباسیون و جوجه کشی می باشند در چنین شرایطی تعدادی پرنده به عنوان مولد در مزرعه نگهداری می شود که هدف از آن تولید تخم توسط پرنده های مولد می باشد که پس از انتقال به دستگاه جوجه کشی و تبدیل به جوجه جایگاه مخصوص را نیازمند می باشد. از طرف دیگر تعدادی پرنده پرواری در مزرعه نگهداری می شود که تا سن مشخصی بسته به شرایط پرنده برای کشتار فرستاده میشود البته یک مزرعه می تواند با داشتن یک کشتارگاه کوچک ( با رعایت استانداردها ) این امکان را فراهم کند که کشتار را هم نیز خود انجام دهد. لازم به توضیح می باشد داشتن چنین مزرعه ای مساحت زیادی را در بر می گیرد زیرا باید بین تمام قسمت های یاد شده استاندارد فاصله رعایت شود و نکات بهداشتی را در نظر گرفت که علاوه بر سرمایه گذاری زیادتری نسبت به بقیه روش ها ، مدیریت واحدی را نیازمنداست.

2-3 – پرورش مولد

برخی از مزرعه داران پرنده مولد پرورش داده و با فروش پرنده یکروزه یا تخم نطفه دار نیاز مزارع دیگر را تأمین می کنند که در این مزارع همان طورکه توضیح داده شد باید ابعاد زمین این اجازه را به شما بدهد که بتوانید قسمت های مختلف از جمله محل نگهداری مولدها ، ساختمان جوجه کشی و ........ را داشته باشد.

3-3 – پرواربندی

با توجه به اینکه جوجه ها در سن خاصی خریداری شده و تا زمان کشتار نگهداری می شوند و فضای کمتری نیازمند است که با توجه به تقاضای بازار نسبت به فرآورده های شتر مرغ و قیمت تمام شده آن ، قیمت تعیین می گردد.

4-3- تجهیزات جوجه کشی

ممکن است فقط بخواهید تجهیزات جوجه کشی داشته باشید که دراین صورت می توان با داشتن یک سیستم جوجه کشی چنین واحدی را راه اندازی کرد که البته نسبت به روش های یاد شده دیگر فضای کمتری نیازمند است. لازم به توضیح است کار با دستگاه جوجه کشی یکی از مهمترین و حساس ترین مراحل تولید می باشد به طوری که برای انتخاب دستگاه رعایت برخی اصول تعیین کننده سود نهایی می باشد که در زیر به برخی ازآنها اشاره می شود:

الف – ظرفیت دستگاه که با توجه به شرایط منطقه ای تعیین می شود.

ب ) مشخصات سیستم با توجه به چگونگی چرخش تخم ها .

<FONT face=Tahoma>5- ساختمان ها و تجهیزات مورد نیاز

با توجه به اقلیم هرمنطقه و امکانات موجود طراحی های مختلفی را می توان در نظر گرفت و ازامکانات منطقه ای حداکثر استفاده را کرد به طوری که به عنوان مثال از شاخ و برگ درختان برای سقف سایبان می توان استفاده نمود و در نهایت به این نکته توجه کرد که هدف کمترین هزینه با در نظر گرفتن کیفیت می باشد نه سلیقه های شخصی که برای شروع هیچگونه توجیهی ( اقتصادی ) ندارد. لازم به توضیح است که در استان های مرکزی کشور به دلیل شرایط خاص، رشد جوجه ها تا 20% افزایش داشته و به علت درصد ناچیز رطوبت در این مناطق جوجه کشی بسیار مناسب می باشد. از سوی دیگر ازنظرهزینه ، در چنین مناطقی هزینه های تأسیساتی تا 30% کاهش می یابد، زیرا می توان در ساخت سازه ها از ساده ترین مصالح درمنطقه استفاده نمود. همچنین درساختار محل نگهداری پرنده ها از مصالح ساده مانند کاهگل و چوب استفاده نمود زیرا هم هزینه کمتری دارد و هم عایق می باشد و از هزینه های جنبی می کاهد.

گردشگاه و فضای سقف در سنین مختلف برای جوجه ها ، پرنده های جوان ، پرنده های

مولد ، بسته به سیستم پرورشی و اقلیم دارای طراحی های متفاوتی می باشد به طوری که به عنوان مثال برای جوجه ها کنترل دما و جایگاه نگهداری آنها متناسب باشد و طراحی یک مزرعه به شکلی باشد که حرارت روزانه پرسنل جهت انجام کار به راحتی فراهم باشد و درعین حال سبب کاهش آلودگی و انتقال بیماری ها بشود به طوری که از جایگاه جوجه ها به طرف شترمرغ های بالغ و نیز از پرندگان سالم به طرف پرندگان مریض باشد.

برای محوطه دورتادورهم می توان از احصار توری شکل با ضخامت و چشمه مناسب استفاده نمود. البته ذکراین نکته که به غیراز قفس کشی از هر روش دیگری که سلامت پرنده و بهداشت عمومی رعایت شود می توان استفاده نمود. همچنین این پیش بینی را برای کشتارهای اضطراری در نظر گرفته و وسایل مورد نیاز را تعبیه کرد به طوری که اگر درصورت سهل انگاری جراحتی وارد شود که نیاز به کشتار باشد. وسایل مورد نیاز موجود باشد.

6- مجوز

برای اینکه اشخاص بدانند چه نوع مجوزهایی برای احداث مزرعه شترمرغ لازم است باید با مراکز مرتبط از جمله معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی یا معاونت امور دام بخش طیور، سازمان دامپزشکی و سازمان های مرتبط با پرورش شتر مرغ مشورت کرده لازم به توضیح می باشد هیچگونه محدودیتی برای صدور مجوز احداث مزرعه وجود ندارد، ولی باید به این نکته توجه نمود که مکان پیشنهادی شرایط لازم را برای اخذ مجوز داشته باشد.

7- سوددهی

البته بازدهی کلی یک مزرعه با فاکتورهای متفاوتی از جمله میزان تولیدمثل ، نژاد ، تغذیه ، بهداشت ، عوامل محیطی و طراحی مزرعه بستگی دارد که اقلیم مناسب هم یکی از این فاکتورها است. به عنوان مثال درمورد سن کشتارپرنده پرواری تجربه ای که در مزرعه به دست آوریم مهیا کردن پرنده در نه ماهگی برای کشتار است که این رکورد علیرغم اینکه می تواند کمتر هم شود. می تواند ما را در بازارهای رقابت جهانی به شکل چشمگیری موفق کند و این نکته که حتی 1 روز هزینه کمترو رساندن سن پرنده به کشتاریا رکورد بالا در تولید مثل ( جوجه آوری ) می تواند در سوددهی پایانی مثمرثمر باشد، باید در نظر گرفته شود.

زمين
بايد بررسي کنيد که چگونه از زميني که در اختيار داريد استفاده کنيد. بسته به اينکه چه گزينه هايي را در شروع کار در نظر گرفته ايد بايد تصميم بگيريد که چه مقدار زمين براي جفت گيري، نگهداري جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهيزات جوجه کشي اختصاص دهيد. ممکن است فضاهاي ديگري را براي ساختمان هاي اداري، فروشگاه يا محل استراحت کارگران در نظر بگيريد.
گروه بندي معمول شترمرغ ها به صورت دسته هاي سه تايي يعني يک نر و دو ماده است، اما شما ممکن است نگهداري جفتي ( يک نر و يک ماده)، يا دسته هاي چهارتايي ( يک نر و سه ماده) و يا نگهداري دسته جمعي (دو يا چند نر با دو يا چند ماده) در نظر بگيريد. ما نگهداري جفتي و يا سه تايي را توصيه مي کنيم. چون کنترل عملکرد فردي هر پرنده امکان پذير است.
فضاي مورد نياز براي پرورش دسته سه تايي30 متر (32 يارد) در 50 متر (55 يارد) و در مجموع 1500 متر مربع است. البته اين اندازه بدون هيچگونه عواقب جدي تقريبا به نصف قابل تقليل مي باشد اگرچه گردشگاه هاي بزرگتر با مکان هاي دويدن وسيع مطلوبتر بوده و به همين علت گردشگاه ها به صورت مستطيل در مي آيد تا مربع.
جوجه ها طي چهار هفته اول زندگي به فضاي کمي نياز دارند. فضاي 2 متر (2 يارد) در 10 متر (11 يارد) براي 20 جوجه کافي است، ليکن جوجه ها سرعت رشد چشمگيري دارند، با رشد جوجه ها نياز به فضاي پرورشي به سرعت افزايش مي يابد.
بسته به شرايط آب و هوايي، جوجه ها هنگام شب به سالن نياز دارند. در صورت وجود منبع گرمايي، همه جوجه ها بايد به اين منبع گرمايي دسترسي داشته باشند. بر اساس احتياجات بدنشان جوجه ها بايد دور از حرارت بنشينند. وقتي جوجه ها مستقيما از هچر به زير سايه بان در طول روز منتقل مي شوند، در دو هفته اول به يک لامپ حرارتي در طول شب نيازدارند. سايه بان حتي به شکل سايه درخت عامل مهمي براي شترمرغ ها در هر سني است. در مواقعي که در نظر داريد تجهيزات جوجه کشي مورد نياز را خودتان داشته باشيد بايد ابعاد اتاق مورد نياز را در نظر داشته باشيد که بستگي به انکوباتور و هچر خريداري شده دارد. به يک اتاق براي انکوباتور، يک اتاق براي هچر، محلي براي تميز کردن تخم ها و محلي اختياري براي ذخيره تخمها قبل از قرار دادن در انکوباتور نياز داريد.
کارگر
پرندگان بالغ بايد دو بار در روز تغذيه شوند يک بار در اوايل روز و يک بار در وسط يا پايان عصر. جوجه ها بايد حداقل پنج بار در روز سرکشي شوند، وقتي تخم ها هفته اي يکبار گذاشته شوند جوجه کشي به طور روزانه و هچينگ بايد روزي دو بار بررسي شود. همه اين کارها به نيروي کار انساني نياز دارد. عمل ديگري که نياز شديدي به نيروي کار دارد تميز کردن لانه جوجه ها است تا جوجه ها از خوردن مدفوع باز داشته شوند ( بسته به تراکم، سطح و سن جوجه ها ) به طو ر مشابه، چيدن تخم ها در انکوباتور و نظافت هچر به زمان زيادي نياز دارد. پس از اعمال مربوط به کارگران مزرعه، قسمت اعظم کار پرورش، نظارت است. پيشگيري بهتر از درمان است و بر طرف کردن نواقص پيش از بروز مشکل موجب صرفه جويي در وقت و هزينه مي شود.
نظارت مداوم موثر است، اما بهترين حالت اين است که مولد ها غير از زمان خوراک دادن و جمع آوري تخم شترمرغ به حال خود رها شوند. انجام امور با يک شخص امکان پذير است ولي استفاده از دو يا چند نفر آسان تر بوده و استرس کمتري به همراه دارد. بايد در نظر داشته باشيد که آيا وقت کافي داريد؟ از پرداخت هزينه کارگر يا کارگران مزرعه بر مي آييد؟
آب
پرندگان در طول شبانه روز به آب نياز دارند. اين موضوع را بايد در طراحي لانه ها در نظر داشته باشيد که احتمالا تأمين آب، هزينه اي را به شما تحميل خواهد کرد. در آب و هواي سرد، ممکن است نياز به نصب آبگرمکن هايي باشد تا دماي آب را براي همه پرنده ها در 20 درجه سانتيگراد ثابت نگه دارد و صرفا يخ نزدن آب کافي نيست.
شترمرغ ها علاقه به نوشيدن آب در حين غذا خوردن دارند که اين عمل موجب کثيف شدن سريع آب مي شود و بنابراين بايد به طور منظم آب تميز در اختيارشان قرار گيرد. پرنده ها نياز مداوم به آب دارند و همين بر مصرف غذاي خشک تأثير مي گذارد. آب بسيار سرد يا گرم مصرف آب را تحت تأثير قرار داده و اغلب موجب کاهش مصرف غذا مي شود.
تغذيه
هزينه غذا 60% تا 70 % کل هزينه پرورش شترمرغ را تشکيل مي دهد بنابراين درک آن در ابتداي آغاز به کار پرورش شترمرغ بسيار مهم است. متاسفانه پرورش دهندگان قديمي و جديد حداقل آگاهي را از اين موضوع دارند.
نخست بعد اقتصادي را در نظر مي گيريم. هزينه غذا به خودي خود مهم نيست بلکه تفاوت موجود در درآمد پرنده هاي پروار شده و هزينه توليد آن ها اهميت دارد. علاوه بر محاسبه هزينه تخم، جوجه، پرنده آماده کشتار که همه فاکتورهاي مهمي هستند، محاسبه افزايش در آمد حاصله از توليد بالاتر ( تعداد تخم، تعداد جوجه، کيلوگرم گوشت توليدي و پوست بزرگتر) نيز اهميت دارد. بنابراين بسياري از مردم بدون بررسي قابليت در توليد گزينه هاي مختلف و استنتاج از اينکه تغذيه بهتر موجب کاهش ضرر ناشي از عدم باروري، مشکلات جوجه در آوري و تلفات جوجه ها مي شود، به دام ((کاهش)) هزينه هاي غذا گرفتار مي شوند. يک جيره خوب بايد داراي موارد زير باشد.
o علوفه نظير يونجه براي تأمين فيبر با کيفيت
o غلات نظير ذرت براي تأمين انرژي
o منبع پروتئيني نظير سويا ي بدون پوسته
o مواد معدني پر مصرف و کم مصرف
o ويتامين ها
o ساير افزودنيها نظير اسيدهاي آمينه و مخمر
تحقيقات گسترده اي توسط blue mountain در زمينه اجزاي يک جيره خوب انجام شده است. سري به سايت http://www.blue-mountain.net بزنيد. به عنوان مثال براي الياف يونجه که داري سطوح مختلف پروتئين است، توصيه مي شود که يونجه حداقل 18 درصد ترکيب جيره آماده را تشکيل دهد. يونجه مرغوب تر ويژگيهاي مطلوب تر زيادي نظير قابليت هضم بهتر، ويتامين و مواد معدني بيشتر دارد.
در مورد ذرت، بايد بسيار تلاش کنيد تا از ذرت داراي 8 درصد پروتئين استفاده کنيد و نه از ذرت 6 درصد که داراي کيفيت پاييني است. سويا معمولا بين 44 تا 47 در صد پروتئين دارد که سويا با پوسته حاوي 44 در صد پروتئين است. همچنين ما به سويا به عنوان منبع پروتئين نگاه کرده و 47 درصد را توصيه مي کنيم.
ويتامين ها و مواد معدني، غناي جيره هستند. در اينجا علاوه بر مقدار، شکل ارائه آن در ترکيب با يکديگر نيز مهم است تا شترمرغ ها بتوانند حد اکثر استفاده را از آنها ببرند. کلسيمي که به يک شکل خاص وجود دارد ممکن است براي شترمرغ ها غير قابل هضم بوده و از اين رو تعادل آن با فسفر به هم خورده و مشکلات جديدي ايجاد نمايد. در سايه توجه به تغذيه به همراه مديريت خوب، مديريت صحيح مزرعه و اصلاح نژاد است که پرنده هاي آماده کشتار برخلاف معمول توليد 30 – 25 کيلوگرم در استراليا، در آفريقاي جنوبي بيش از 45 کيلوگرم گوشت توليد مي کنند.

نحوه نگهداري شترمرغ

رفتار: شتر مرغها حيواناتي اجتماعي هستند. در طبيعت آنها درگله هايي متشكل از يك نر وچندين ماده زندگي مي كنند.شتر مرغ حتي هنگامي كه مريض يا زخمي شده هرگز نبايستي تنها باشد.

رقص والتس: اين رفتار يكي از تيپيك ترين رفتارهاي شتر مرغ است.

هنگامي كه شتر مرغها سرحال هستند گاهي اوقات شروع به چرخيدن خيلي سريع دور محور بدن نموده و بالها را به طرف بالا برده و پرهاي زيبايشان را به نمايش مي گذارند.
گاهي اوقات اين كار موجب سرگيجه زياد آنها شده و به زمين مي افتند.

نوك زدن: شتر مرغها بين 2000 تا 4000 بار در روز نوك مي زنند.

هنگامي كه شتر مرغها كسل هستند به هر چيزي نوك مي زنند و اغلب اشياء خطرناك را مي بلعند(مانند ناخن، قاشق، چاقوي كوچك و ....)
نوك زدن به پر: اين عمل تنها در پرندگاني اتفاق مي افتد كه در شرايط مزرعه اي متمركز نگهداري مي شوند و معمولاً رفتاري غير عادي است.
اگر به شتر مرغها فقط كنسانتره داده شود آنها در طول بقيه روز كسل شده و بعضي از آنها ممكن است شروع به نوك زدن به پر سايرين نمايند. اين مشكل معمولاً هنگامي كه آنها مشغول تغذيه از علوفه به ميزان كافي هستند كاهش مي يابد.
له له زدن: هنگامي كه شتر مرغ احساس گرما كند، نوكش را باز كرده و عمل تهويه انجام مي دهد كه درجه حرارت بدنش كاهش مي يابد. به دلايلي آنها گاهي اوقات پرهايشان را از بدن شان باز نگه ميدارند.
رفتار تهاجمي: در طول فصل توليد مثل شتر مرغهاي نر ميتوانند خطرناك باشند. زيرا آنها مي خواهند از قلمرو خود در برابر مزاحم از جمله انسان دفاع كنند. قبل از حمله آنها در جايگيري با بالا بردن (بلند كردن) سينه خود نموده و بالهايشان را درحاليكه دمشان كاملاً سيخ شده بالا مي گيرند.نرها با دهان كاملاً باز توليد صداي هيس مي كنند.
معمولاً يك شتر مرغ مهاجم را مي توان با تكان دادن يك چوب بلند روبروي سر شتر مرغ كه تعدادي پر براق به انتهاي آن چسبيده است ترساند.اگر هنگامي كه شتر مرغ مي خواهد به طرف شما حمله كند، دست خالي هستيد يك راه حل اين است كه روي زمين دراز بكشيد و اجازه بدهيد كه او دور شود.
نسبت گله اي: گر چه شتر مرغها از علفزارهاي افريقا منشاء گرفته اند كه درآنجا فضاي زيادي دراختيار داشته اند ولي در پرورش بصورت متمركز در مزرعه نيز نسبتاً عملكرد خوبي دارند. هر چند، ازدحام بويژه درمورد شتر مرغهاي جوانتر عامل مهمي براي استرس است كه مي تواند منجر به تضعيف سيستم ايمني و نتيجتاً تلفات بيشتري شود. پرندگان جوان بايستي در گروههاي 15-10 تايي براي جلوگيري از استرس و بهينه كردن توان رشد آنها نگهداري شوند. جوجه ها بايستي قادر به رفتن بيرون از سالن از روز اول به شرطي كه وضع هوا اجازه دهد باشند. اين نكته حياتي است زيرا كه آنها نياز به استفاده از نور مستقيم خورشيد همانند فضاي زياد براي تحرك دارند. تحرك خوب به هضم خوب غذا كمك كرده و جوجه ها را شادابتر نگه مي دارد.

هدف توليد مثلي : هدف توليد مثل براي شترمرغها نگهداري و اصلاح وضع سلامت و عملكرد آنها ميباشد به منظور دستيابي به سطح بالاي توليد ، شتر مرغهاي نر و ماده بايستي از لحاظ باروري و سلامتي در سطح بالايي باشند و نيز سرعت رشد جوجه و سلامت آنها در سطح بالا باشد .

تغذیه در جوجه های شترمرغ

تغذیه جوجه شترمرغها مسئله ای بسیار مهم جهت آغاز و تداوم رشدی خوب و موثر است که در دراز مدت می تواند بر روی آینده تولیدی پرندگان نیز بسیار موثر باشد. در طی سه ماه اول، پرورش، جوجه‌ها بسیار حساس بوده و درصد تلفات آنان بیشتر از سنین دیگر می‌باشند. برای به حداقل رساندن تلفات رعایت کامل بهداشت و تغذیه مناسب و دقیق امری ضروری است. برای دستیابی به بازده بیشینه در امر خوراک دهی پرندگان می توان از راه کارهائی ساده استفاده نمود که در ادامه مقاله به برخی از آنها اشاره می گردد:
استفاده از سنگریزه در خوراک
به‌منظور خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نیاز به تکه‌های کوچک سنگریزه دارد. تا زمانی‌که جوجه‌ها از طریق گردش و چرا به چنین منابعی دست نیافته‌اند بایستی به غذای آنان سنگریزه اضافه گردد. سنگریزه‌ها بایستی نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند. برای جوجه‌های تازه متولد شده این اندازه در حد یک دانه برنج است.
بعضی از پرورش‌دهندگان، سنگریزه یا ماسه زبر و خشن را به‌طور آزاد در اختیار جوجه‌ها قرار ‌می‌دهند (شن و ماسه باید کاملاً خشک باشد) و بعضی دیگر به‌دلیل ترس از انباشتگی معده یا روده حیوان قویاً این روش را رد می‌نمایند. آنها اضافه نمودن این مواد را به جیره ترجیح می‌دهند. ? تا ? سنگریزه کوچک برای هر جوجه در روز کافی به‌نظر می‌رسد. البته برخی منابع نیز سنگریزه را فقط بعد از سه هفتگی پیشنهاد می‌کنند. توجه داشته باشید که سنگ‌های صنعتی به‌دلیل امکان بروز یبوست نبایستی مورد استفاده قرار گیرند.

ویتامین‌ها

اضافه نمودن ویتامین‌های محلول به آب آشامیدنی براساس دستورالعمل مصرفی کارخانه در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه برای افزایش مقاومت در مقابل بیماری‌ها، توصیه می‌گردد. بسیاری از ویتامینها تاثیرات مستقیم یا غیر مستقیم در رشد و بازده پرندگان دارند. به طور مثال در هنگام بروز استرسهای گوناگون از قبیل استرسهای گرمائی استفاده از ویتامین C می تواند تاثیرات بسیار خوبی در کاهش اینگونه تنشها داشته باشد.

خوراندن کود

فلورمیکروبی لازم جهت هضم میکروبی در روده کور و بزرگ جوجه در اولین روزهای زندگی شکل می‌گیرد. در حیات وحش این فرآیند با بلعیدن مدفوع والدین به‌عنوان اولین غذا صورت می‌پذیرد. کود حاوی جمعیت باکتری‌های مورد نیاز پرنده است. به این منظور بعضی از پرورش‌دهندگان کود تازه پرندگان بالغ را برای جوجه‌ها توصیه می‌نمایند. البته خطر انتقال انگل‌های روده‌ای و عوامل بیماری‌زا به جوجه‌ها وجود دارد (در برخی کشورها خوراندن کود ممنوع است). حداقل برای جلوگیری از انتقال انگل‌ها و عوامل بیماری‌زای خاص شترمرغ، بعضی از پرورش‌دهندگان، کود تازه گاو را پیشنهاد می‌نمایند. این روش مورد بحث بسیار بوده و توسط بعضی از پرورش‌دهندگان رد شده است.
در طی روزهای اول زندگی، جوجه‌ها مدفوع خود را می‌خورند که این امر باعث بروز مشکلات بهداشتی فوق‌الاشاره می‌شود. برای جلوگیری از این خطرات، مدفوع بایستی مرتباً جمع‌آوری گردد. در بعضی از مزارع آمریکا جوجه‌ها ابتدا روی توری‌های فلزی پرورش می‌یابند تا مدفوع از دسترس آنها خارج گردد.
آب آشامیدنی
به همراه اولین وعده غذا در دو یا سه روزگی، بایستی آب نیز در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. پرندگان بایستی همانند غذا خوردن چگونگی آشامیدن آب را نیز یاد بگیرند. رنگی نمودن آب توسط رنگ‌های خوراکی و یا چسباندن یک عکس رنگی در داخل آبخوری باعث جذب پرندگان می‌گردد. آبخوری‌ها نبایستی در ارتفاع بلند قرار گرفته و باید توسط یک شیء سنگین (مثل یک سنگ) مهار شوند. به ازاء هر سه دانخوری، یک آبخوری در نظر گرفته می‌شود.
جوجه‌ها چه در پناهگاه نگهداری شوند و چه در محوطه باز، آب مصرفی و مدفوع و ادرار آنها بایستی کاملاً کنترل گردد. ادرار طبیعی به رنگ سفید است. انتظار می‌رود جوجه‌های ضعیف آب بیشتری خورده و در نتیجه دچار اسهال شوند. در این صورت پیشنهاد می‌شود ? تا ? بار در روز و به مدت محدود آب در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. به‌عنوان یک قاعده کلی میزان آب بایستی ?/? تا ? برابر مقدار غذای کنسانتره باشد.
آبخوری‌ها بایستی به‌طور روزانه تمیز و با آب تازه پر شوند. جوجه‌ها و پرندگان در حال رشد هرگز نباید آب مانده و گرم استفاده نمایند. اگرچه هیچ‌گونه مدرک علمی در این رابطه وجود ندارد، ولی این مسئله موجب بیماری و تلفات می‌شود. بنابراین نبایستی آبخوری‌ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند.

تغذیه جوجه‌ها با علوفه

جوجه‌ها به‌ محض عادت به غذاخوردن، به علوفه‌? تازه علاقه پیدا می‌کنند، زیرا علوفه تازه محرک اشتهاء است. لذا علاوه بر غذای آردی بایستی علوفه خرد شده مثل گزنه، شبدر، یونجه و کلم سه تا چهار بار در روز اضافه گردد. به‌دلیل خطر بروز انباشتگی باید توجه داشت که در طی ماه اول فقط از برگ علوفه مصرف شده و از ساقه آنها استفاده نگردد. می‌توان بوته‌ها تازه یونجه یا شبدر را در حدود ارتفاع سر جوجه‌ها آویزان کرد. با خوردن برگ‌ها توسط جوجه‌ها می‌توان بوته عاری از برگ را جمع‌آوری نمود. علوفه? مانده و پژمرده نیز سبب مشکلات گوارشی می‌شود. لذا علوفه سبز را بایستی به مقداری در اختیار جوجه‌ها گذاشت که در عرض دو ساعت خورده شود.
چنانچه به‌عللی دسترسی به علوفه سبز ممکن نباشد می‌توان از شبدر و یونجه خشک به‌عنوان جایگزین ااستفاده نمود. به‌هرحال علوفه خشک یا تازه بایستی به قطعات ریز خرد شوند. اندازه قطعات برای جوجه‌های جوان بایستی ? میلی‌متر و در هر صورت همیشه کمتر از طول انگشت کوچک پرنده باشد. مقدار علوفه با افزایش سن جوجه‌ها افزایش یافته و ممکن است در سن ?? هفتگی به ?? درصد میزان غذای خشک برسد.
پيشنهاد ضوابط بهداشتي كشتارگاه شترمرغ
- در كشتار گاه بايد دو بخش تميز و آلوده از هم مجزا باشند و بايستي به گونه اي مديريت شود كه از هنگام ورودحيوان زنده به كشارگاه تا زمان خروج گوشت قابل مصرف براي انسان به شكل پيوسته باشد و نتوان اين مسير را معكوس ساخته ( مسير يكطرفه ) و هرگز بين گوشت و حيوان زنده و يا گوشت وضايعات تداخلي پيش نيايد .
كشتار گاه بايد حداقل شامل :
الف ) مكاني به حدكافي وسيع جهت پذيرش حيوانات و بازديد قبل از كشتار باشد كه به سادگي تميز شده وقابل ضدعفوني شده باشد
ب ).يك مكان كشتار به ابعادي كه اعمال ذبح ، خونگيري و پركني هركدام در محلي خاص قابل انجام باشد .
ارتباط بين مكان كشتار و محل ورود دام ( بند الف ) بايستي توسط يك درب كه بطور خود كار بسته ميشود برقرار گردد. دريچه بين اين دو محل بايد به قدري كوچك باشدكه فقط اجازه عبور به شترمرغ را بدهد . درحالتي كه هدف پركني با تكنيك خشك است اينكار بايد در يكمكان خاص انجام شود.
ج) مكان خالي محتويات درون شكم (evisceration) بايد به ابعادي باشد كه اين اعمال را بتوان در محلي كاملا دور از پستهاي كاري ديگر انجام داد يا انيكه توسط جداره اي از ساير بخشها جدا شود بشكلي كه ار آلودگي گوشت جلوگيري گردد .هرگونه ارتباط بين اين مكان و محل كشتار بايد از طريق دربي با قابليت بسته شدن خودكار صورت گيرد.
د) مكان صدور يا بسته بند
ه ) اطاقهاي سردخانه به حد كافي وسيع جهت ذخيره سازي گوشتهاي قابل مصرف و غيرقابل مصرف براي انسان با در بهاي قابل قفل شدن
و) يك مكان براي جمع آوري پرها وساير محصولات
ز) مكاني براي تميز و ضدعفوني كردن صندوقها وگاريها
ح ) مكاني برا ي نگهداري مواد شوينده و ضد عفوني كننده ها و غيره
ط ) مكاني براي نگهداري چرم
ي ) مكاني جهت دفتر دامپزشكي كه قابل بسته شدن با كليد باشد .
مكانهاي تهيه ، بسته بندي و ذخيره گوشت و نيز مناطق و دالانهاي حمل گوشت تازه بايستي داراي شرايط زير باشند :
الف : كف آن غير قابل نفوذ ، تميز كردن آن ساده و غير قبل پوسيدن باشد و آب به سادگي در آن قابل جريان باشد . اين آب بايد به شكلي تخليه گردد كه ايجاد بو نكرده و شرايط تخليه اين آب بهداشتي باشد .
ب : ديوارها بايد صاف ، مقاوم ، غير قابل نفود وقابل شستشو بوده ، به رنگ روشن و تا ارتفاع حداقل دو متر و يادست كم هم ارتفاع دخيره گوشت در سردخانه باشند . خط اتصال ديوار و كف بايد گرد باشد .
ج : كليه درها و پنجره ها بايد ازجنس مواد تغيير ناپذير بوده و اگر چوبي اند بايد داراي پوشش صاف و نفوذ ناپذير باشند .
د : مواد نفوذ ناپذيرو بي بو
ه : داراي تهويه كافي براي خروج بخار آب باشند
و : روشنايي كافي داشته و رنگ ها را تغيير ندهند
ز : سقف بايد به سادگي قابل تميز كردن باشد
- براي ضد عفوني كردن دستها و ظرفها با آب گرم بايد به تعداد كافي دستشويي و ظرفشويي وجود داشته ونيز بايستي نزديك پستهاي كاري باشند. شيرها نبايد بوسيله دست يا بازو باز شوند.
براي تميز كردن دست آنها بايد داراي آب جريان دار گرم و سرد ويا مخلوط با مواد ضدعفوني كننده باشند وجهت خشك كردن دستها بايد دستگاههايي كه با هواي گرم كار ميكنند وجود داشته باشند.
ظرفشويي ها بايد داراي آب گرم با دماي حداقل 82 درجه سانتيگراد باشند.
- مكانهاي كشتارگاه بايد داراي وضعيتي باشند كه مانع دخول حشرات يا جوندگان يا حيوانات موذي شوند.
تميز كردن تجهيزات و وسايل كار بايدآسان بوده و نسبت به مواد شيميايي مقاوم باشند .
الف : اين تجهيزات و وسايل نبايد تاثير شيميايي برگوشت بگذارند .سطوح قابل تماس با گوشت بايد صاف بوده و استفاده از چوب ممنوع است به جز در مكانهايي كه فقط گوشت تازه بسته بندي شده بهداشتي وجود دارد .
ب : ظروف و تجهيزاتي كه با گوشت در تماسند و ظروف استفاده شده براي گوشت بايد نسبت به فرسايش مقاوم بوده و بهداشتي باشند.گوشت يا ظروف محتوي آن نبايد با كف يا ديوار تماس مستقيم پيدا كنند .ٍ
ج: كارهاي تخليه و بارگيري بايد در مكانهاي ورودي انجام گيرند و وسايل بكار رفته مطابق با ضوابط بهداشتي باشندو بتوانند بخوبي از گوشت محافظت كنند .
د : گوشتهايي كه به مصرف انسان نمي رسد بايد در مكانهاي زير قرار داده شود :
در مكانيكه با كليد فقل شود
اين گوشتها توسط كانالهايي تخليه ميشوند كه بايد طوري ساخته شده باشند كه اجازه تماس اين گوشتها را باگوشتهاي قابل مصرف براي انسان نداده و نيز موجب آلوده شدن گوشتهاي ديگر نشوند.
ه : مواد بسته بندي بايدبه طريق بهداشتي در جاي خاص نگهداري شوند .