کهن ترين سرو جهان خشک مي شود / ابرقو در سوگ سرو چند هزار ساله
سرو کهنسال ابرقو که به قول "مارکوپولو" چون فواره اي سبز از دل کوير ايران رسته است به دليل آنچه متخصصان بي توجهي به حفظ ميکرو اورگانيزمهاي خاک و آسيبهاي زيستي توسط انسان عنوان مي کنند دچار فرسايش شديد شده و در حال خشک شدن است.
به گزارش خبرنگار مهر، سرو را ايرانيان درخت آزادگي ناميده اند. اين تعبير رندانه پدران ماست که ثمر ندادن سرو را به پاي آزادگيش گذاشته اند. سنگ نگاره هاي تخت جمشيد که تنديسي از شکوه اين درخت اساطيري است گواه ديگري بر اعتبار سروها در باور ايرانيها است.
سرو ابرقو که به روايتي پيرترين ساکن کوير است، با 25 متر ارتفاع در قلب ايران زندگي مي کند و قديمي ترين موجود زنده جهان لقب گرفته است. اين درخت به خاطر عمر طولاني در ايران باستان نماد اهورامزدا بوده و در تاريخ نوشته ها آمده که بعضي از درختان سروي که در ايران وجود دارند، توسط زرتشت پيغمبر کاشته شده‌اند.
شواهد از بروز نشانه هاي مرگ کهن ترين درخت زمين در ابرقوي يزد خبر مي دهد، درختي که به روايتي بيش از چهار هزار سال عمر دارد و نشانه اي از هويت ايرانيان قبل از اسلام است. يک متخصص برجسته در حوزه درختان کهنسال ايران با اشاره به آخرين بررسي خود از سرو ابرقوي يزد به خبرنگار مهر گفت: در سال 85 که روي اين درخت کهنسال مطالعه مي کردم به دليل مشاهده تغييرات متعدد در اطراف و بافت درخت، انتظار اين را داشتم که دير يا زود خبر مرگ اين سرو تاريخي را بشنوم.
مصطفي خوشنويس با تاکيد بر شرايط خاص زيستي اين درخت افزود: در اين سالها شرايط زيستي و بافت خاک عوض شده چرا که اين سرو در حاشيه باغات انار کاشته شده بود ولي امروز سرو ابرقو در يک پارک واقع شده و قطعا مراقبتهاي لازم از آن صورت نگرفته است.
وي به حضور گردشگران در کنار اين درخت به دليل جاذبه تاريخي و باستاني اش اشاره کرد و گفت: بارها شاهد لمس و تکيه دادن مردم به تنه سرو ابرقو بوده ام و هيچ کس ابايي از نزديک شدن به آن ندارد چون هيچ حفاظتي از آن صورت نمي گيرد در حالي که اين درخت کهنسال به خاطر ويژگيهاي خاص و عمر طولاني نيازمند مراقبت ويژه است.
خوشنويس اضافه کرد: روزانه 50 تا 100 نفر به اين سرو نزديک مي شوند که حضور آنها باعث کوبيده شدن خاک، تراکم شديد در پاي درخت، محدود شدن نفوذ پذيري آب و برهم خوردن ميکرو ارگانيزمها مي شود. اين در حالي است که حداقل فضا براي نزديک شدن به اين درخت 2.5 متر است و از سايه انداز به سمت تنه نبايد قدم برداريم.
اين کارشناس موسسه علمي تحقيقاتي سازمان جنگلها و مراتع کشور تاکيد کرد: لگد کوب کردن ساختمان خاک در سالهاي اخير شدت گرفته و رسيدگي کامل انجام نمي شود در حالي که بايد هر چند سال يکبار خاک اطراف درخت شخم بخورد و کود پوسيده به خاک سپرده شود.
وي به شيوه شخم زني زمينهاي اطراف گونه هاي کهنسال مانند سرو اشاره کرد و افزود: به دليل اينکه ريشه سرو در سطح خاک پراکنده شده، نبايد خاک را بالاتر از 5 سانتيمتر شخم زد که باعث زخمي شدن ريشه شود در حالي که تا عمق 20 سانتيمتر با بيل حاشيه سرو کنده مي شود و همين موضوع ضربه هاي مهلکي به بافت خاک و ريشه ها وارد کرده و تهديدي براي سرو ابرقو است.
به عقيده اين کارشناس محيط زيست و منابع طبيعي، سروهاي باغ فين کاشان به دليل شخم زني غلط و و تخريب بستر خاک و ريشه هاي سطحي آسيب شديد ديدند و تعداد زيادي از اين سروها چندين ده ساله خشک شدند.
وي به آمار متناقض و متفاوت از سن و طول عمر سرو ابرقو (يا ابرکوه) به عنوان يکي از کهن ترين درختان دنيا اشاره کرد و گفت: گاهي با افراط اين درخت را هشت هزار ساله يا چهار هزار و چند صد ساله ناميده اند که به عقيده بنده کاملا اشتباه است. اگر بپذيريم که اين درخت سالانه يک ميلي متر رشد قطري داشته پس بايد امروز حداکثر سه هزار و چهارصد سال سن داشته باشد.
خوشنويس معتقد است: دواير رويشي تنه درخت که هر سال يک دايره بر قطر آن اضافه مي کند، نشانه اي واضح براي مشخص کردن سن گونه هاي درختي است. با توجه به آمارهايي که به طور دقيق محاسبه کرده ام حداکثر سن سرو ابرقو هزار و دويست سال است.
وي افزود: اين درخت با وجود اينکه در رويشگاه واقعي خود نيست از شرايط زيستي نسبتا خوبي برخوردار است که شامل هواي معتدل و گرم، آب کافي قناتها و فرصت هفت ماهه در سال براي رشد است.
به ديدگاه اين متخصص درختان کهنسال، تحت هيچ شرايطي و با هيچ ابزاري نمي توان عمر سرو ابرقو را بيش از هزار و دويست سال عنوان کرد.
