نيايش درمانى، راهى به سوى سلامت
و آنگاه كه ايوب پروردگار خود را چنين خواند كه مرا سختى رسيده است و تو بخشندهترين بخشندگانى، ما او را اجابت نموديم و ناراحتى او را بر طرف ساختيم. قرآن كريم / انبياء
دعا درمانى، مقولهاى است كه در قرن اخير على رغم بحران دينى كه برخى از انديشمندان قائل هستند در خور توجه قرار گرفته است. و يكى از روشهاى تحقيق در خصوص درمان بيماران استفاده از مقولهى نيايش مىباشد. نوشتار اين بخش در خصوص اثرات دعا و تحقيقاتى كه پيرامون اين مسئله انجام پذيرفته است تدوين گرديده است.
از شاخصههاى مهم سلامت روان، كيفيت صحيح ارتباط با چهار عامل محرك و حركت آفرين است كه ايجاد خلل ارتباط با اين چهار عامل، حيات انسانى و سلامت روان او را به خطر مىاندازد.
1) ارتباط با خدا؛
2) ارتباط انسان با ديگران؛
3) ارتباط انسان با طبيعت؛
4) ارتباط انسان با خويشتن خويش.
ارتباط با خدا، اضطرابها و نگرانيها را كاهش داده و بردبارى و صبر انسان را افزايش مىدهد. قدرت روحى انسان به حد اعلا رسيده و قدرت مقابله و ايجاد ارتباط منطقى جهت حل مشكلات را در فرد ايجاد مىنمايد.
به تبع ايجاد ارتباط صحيح با خدا، ارتباط او با ديگران، طبيعت و خويشتن او نيز جهت دار و منطقى مىگردد.
راههاى مختلفى براى ارتباط با خدا وجود دارد «الطرق إلى الله بعد انفاسكم» راه رسيدن به خدا به شمارش نفسهاى شماست يعنى به تعدد نفسهاى شما راه براى ارتباط با خدا وجود دارد. از ميان طرق گوناگون ارتباط با خدا، دعا داراى نقش گستردهاى در سلامت روان است. امام صادقعليه السلام فرمودند: ارگانيزم معنوى انسان با ارتباط با ملكوت اعلى جايگاه خود را يافته و آرامش و سكون مىيابد، در حاليكه انسان بدون پيوستن به محضر ربوبى خويشتن را در اقيانوس بى هويتى تنها مىبيند و دعا پيوستن روح ملكوتى انسان به سرچشمه كمال مطلق است، چرا كه همهى انسانها در پى كمال مطلق مىباشند، اگرچه در مصداق به خطا مىروند، اما تا رسيدن به كمال مطلق آرام خواهند گرفت.
امروزه بحث دعا و نيايش به گفته الكسيس كارل همانند نياز انسان به اكسيژن و آب است. او معتقد است، نياز به مذهب و عرفان را مىتوان نظير نياز به اكسيژن دانست و نيايش نيز همانند دستگاه تنفس عمل مىكند و مىتوان گفت كه نيايش و دعا عامل پيوستگى روان انسان با جايگاه اصلى خويش است و بدون شك همان طور كه جسم انسان بدون آب و اكسيژن از بين خواهد رفت، روح انسان نيز بدون دعا پاينده نخواهد ماند.
جايگاه دعا در قرآن
غالباً زمانى كه خدا كلمهى «من» را در آيات استفاده مىكند يا براى اظهار محبت شديد است يا اظهار غضب هرگاه كلمهى «من» از گفته با ملاطفت بندگان و دعاى آنها را منتسب به خود نموده و دست نوازش بر سر آنها كشيده است. البته بايد گفت اجابت دعا به معناى برآورده شدن فورى تقاضا نيست، چه بسا دعاهايى كه در ظاهر به نتيجه نمىرسند ولى نفس دعا نوعى اجابت خداست.
با چنين نگرشى رابطه انسان با خدا منبع دريافت پيام الهى است و تنها راه خروج از بحرآنهاو نااميديهاى روحى باعث برگشت انسان به مبدافيض ازلى مىشود. الكسيس كارل در كتاب نيايش خود اشاره داشته است كه در همهى اعصار اثر درمانى دعا توجه آدميان را به خود جلب كرده و امروز نيز در نيايشگاهها و زيارتگاهها اغلب از درمان بيماريها گفتگو مىشود.
موسسه طبى «لورد» با نشان دادن امكان چنين درمانهايى خدمت بزرگى به عالم پزشكى نموده است. دعا گاهى اثر معجزه آسائى دارد بيمارانى ديده شدهاند كه به ناگهان از بيماريهايى چون اوپوس سلى صورت، سرطان، عفونت كليه، زخمهاى بدنى، بيماريها ريوى و استخوانى بهبود يافتهاند.
كيفيت درمان تقريبا هميشه به يك شكل است ابتدا با دردى شديد و سپس با احساس بهبود همراه است در چند دقيقه يا حداكثر چند ساعت، نشانههاى بيمارى بر طرف مىشود و ضايعات بدنى التيام مىيابد. اين شفاى معجزه آسا با افزايش سرعت درمان همراه است و هيچگاه تا به حال چنين سرعتى در تجارب جراحان و فيزيولوژيستها ديده نشده. براى آنكه چنين حالتى رخ دهد احتياجى نيست كه بيمار خود دعا كند. كودكان خردسالى كه هنوز سخن نمىگويند و يا كسانى كه معتقد نبودهاند، در لورد شفا يافتهاند دعا براى ديگران هميشه موثرتر از دعا براى خويشتن است البته عوامل زيادى در تأثير دعا مؤثر هستند.
اثر دعا بستگى به شدت و كيفيت آن دارد. در طول چهل يا پنجاه سال اخير، تعداد شفايافتگان لورد كمتر شده است، زيرا بيماران، ديگر آن محيط پر از صفا و روحانيت قبلى را در اختيار ندارند. زائرين را اغلب سياحتگران تشكيل مىدهند و اثر دعاى آنان ناكافى و نارساست.
دكتر الكسيس كارل در جاى ديگر نكات قابل توجهى را در مورد پديده دعا و نيايش بيان مىكند.
اثر دعا بستگى به شدت و كيفيت آن دارد، هرچه دعا كننده از غير حق بيشتر بريده باشد، توجه او به حضرت حق شديدتر خواهد بود. لذا شدت و كيفيت آن در تاثير گذارى آن مؤثر است.
دعاى در حق غير
عشق و محبتى كه از سر معامله نباشد مهمترين و مؤثرترين عوامل جذب است. امام كاظمعليه السلام مىفرمايند: هر دعائى كه در حق ديگران باشد از عرش به او فرمان مىرسد صدهزار برابر براى تو باشد. به عبارتى صدهزار برابر دعاى تضمين شده از طرف خدا داريم. در اين روايت ايجاد ارتباط عاطفى بين انسانها تاكيد شده و تمرين داده مىشود. زيرا يكى از شاخصههاى سلامت روان ايجاد ارتباط سالم و پاك با ديگران است. همراهى با جمع، موجب سلامت روان فردى است.
افرادى كه قادر به برقرارى ارتباط عاطفى با انسانهاى ديگر نيستند از آلودگى روحى برخوردارند و آمادگى بزهكاريشان بيشتر است. در بررسىهاى آمارى اين نتيجه گرفته شده است كه ميان خشونت و بى مهرى و بزهكارى افراد ارتباط مستقيم برقرار است. يعنى فردگرايى و اصالت با فرد با تجاوز به حقوق ديگران مرتبط است. پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله مىفرمايد: دو تن از يكى بهتر و سه تن از دو تن برتر و چهار تن از سه تن نيكوتر است، هميشه با جماعت باشيد. و حتى در ميان جمع و جماعت دعا به اجابت مقرونتر است، البته برخى از ويژگيها و حالات خاص باعث نزديك شدن دعا به اجابت مىگردد. بدين سبب امام صادقعليه السلام فرموده است: سه كس مستجاب الدعوه هستند: حجاج، رزمندگان، بيماران.
بهترين زمان دعا
اوج انرژى هستى در لحظات پيش از طلوع است. اذان صبح تا طلوع آفتاب بهترين و مناسبترين زمان از ديدگاه انرژى هستى و كيهانى است و انرژى جذاب هستى آمادهى جذب و خلق و ايجاد خواستهها و نيات درونى شماست.
از ائمه معصومين هم آمده است: هرگاه از خداوند مهربان چيزى خواستيد صبح زود خواسته تان را مطرح كنيد، از اذان صبح تا طلوع آفتاب فرشتگان ندا در مىدهند كه آيا حاجتمندى هست كه ما حاجتش را روا داريم.
پژوهشهاى انجام شده در خصوص اثر درمانى دعا
در سال 1991 در مجله British gournal پژوهشى تحت عنوان درمان سرطان به روش طب سوزنى راديو فركانس با استفاده از تلاوت قرآن مقدس به چاپ رسيد. در اين تحقيق دكتر ايمام به همراه يك تيم كامل پزشكى به مدت 8 سال به طور نيمه تجربى و شايد به عنوان اولين پژوهش كابردى مفاهيم دينى در علوم پزشكى به مطالعه و تحقيق پرداختهاند.
روش تحقيق در اين پژوهش به اين ترتيب بود كه صوت آيات معينى از قرآن كريم (سورهى مباركه يس آيات 119) را به شكل امواج راديويى به كمك ترانس ديوسرى بر روى نقاط طب سوزنى بيمار عبور مىدادند و روزانه براى هر بيمار 10 دقيقه و به مدت يك هفته اين كار ادمه مىيافت.
اين پژوهش بر روى 75 بيمار كه سنين بين 280 سال داشتند و به انواع مختلفى از سرطان مبتلا بودند به مدت 8 سال انجام گرفت 64 نفر از اين بيماران توسط مطالعات پاتولوژى و آسيبشناسى بدخيمى آنها تثبيت شده بود و توسط سرطان شناسان با استفاده از روشهاى درمانى مرسوم تحت درمان قرار گرفته بودند. اكثر اين بيماران سرطان رحم و سينه داشتند در پايان، محقق به اين نتيجه رسيده است كه در اين روش علاوه بر اينكه كاهش علامتى و بالينى قابل ملاحظهاى شامل (تسكين درد) بهبود خواب، رفع تهوع و استفراغ، كاهش تومور و بهبودى سريع زخم مشاهده، گرديده در(20%) موارد جواب مجدد پاتولوژى منفى گزارش شده و در (40%) موارد درمان به طور نسبى بوده است.
محقق مورد نظر در گوشهاى از مقاله خود آورده است كه: قرآن، كتاب مقدس مسلمانان به سبك و نظم عربى است. وقتى آيات قرآن با قرائت صحيح و با صوت خوش تلاوت شود، موجب آرامش روح قارى و مستمعين مىگردد و قرآن خود درباره ى فوائدش در بهبود بيمارىهاى روح و جسم صحبت مىكند و بعد محقق چنين استنباط مىكند: كه عبور تلاوتها به شكل امواج راديوئى از درون نقاط طب سوزنى ناحيهى مبتلا موجب يكسرى فعاليتهاى بيوفيزيكى و بيوشيميايى در سطح سلولهاى بدن شده و عناصر سلولى را مجدداً منظم مىكند تا بتوانند به شكل هماهنگ با يكديگر عمل كنند و بدين صورت است كه اين روش منجر به بهبود بيماريها مىشود. اين روش فيزيولوژى منحرف شده و سلولهاى سرطان زا را مجدداً تنظيم نموده و از سنتز كنترل نشده پروتئينها جلوگيرى مىكند.
در هفته نامه «هنگام» در مقالهاى تحت عنوان داروئى به نام دعا آورده شده است كه يك متخصص بيمارستان تگزاس در مورد اثر شفابخش دعا در بيماران صحبت مىنمايد و در آن مقاله به تحقيقات سال 1988بخش عروق بيمارستان سانفرانسيسكو و تحقيقات سال 1980همان مركز در مورد تاثيرات دعا و نيايش در بهبود بيماريها استناد نموده و در پايان مقالهى خود جملهاى بدين مضمون آورده است: اگر به اعتبار اين دارو معترف باشيم بايد در نسخههاى پزشكى خود بنويسيم: سه بار در روز دعا كنيد.
دكتر هوبرت بنسون استاد دانشكده و رئيس سمينار در ايالت بوستون آمريكا در كنفرانسى كه تحت عنوان ارزشهاى درمانى دعا برگزار شده بود عباراتى را چنين مطرح نمودهاند:
دعا خواندن مغز را به كار مىاندازد. عوارض ايدز را كاهش مىدهد، از فشار خون مىكاهد و نازائى را درمان مىكند. تكرار دعاها و بيرون كردن انديشههاى مضر از مغز، بسيارى از مردم را قادر مىسازد تا تغييرات فيزيولوژيك در خود پديد آورند.
