روانکاری در صنايع اسانسور و پله برقی

روانكاري »مناسب« يكي از مهمترين قسمتهاي هر برنامه نگهداري است. يك روانكاري مناسب زماني انجام مي شود كه3 مورد استفاده از روانكار مناسب، استفاده صحيح و به كاربردن مقدار مناسب روانكار و چك كردن در بازه هاي زماني تعيين شده در آن رعايت شود. اگر از روانكار نامناسب استفاده شود و يا به صورت ناصحيح از روانكار استفاده شود، نتايج اغلب، بسيار نامطلوبتر از زماني است كه هيچگونه روانكاري انجام نشده است. هيچ نوع روانكار جادويي وجود ندارد كه تمامي نيازهاي روانكاري را پوشش دهد و باعث صرفه جويي هاي غيرمعمول نظير افزايش عمر روانكارها و يا به صفر رساندن ضررهاي ناشي از اصطكاك شود، اما با استفاده از يك روانكار استاندارد و مطابق با معيارهاي جهاني مي توان به نتايج مطلوبي رسيد.
ياتاقانهاي ضداصطكاك در آسانسور
اغلب بلبرينگها و رولربرينگ هايي كه براي كاهش اصطكاك در25 سال گذشته برروي تجهيزات آسانسور نصب شده اند براي تمامي مدت عمر دستگاه آب بندي شده اند و نياز به روانكاري ندارند. ياتاقانهاي موجود در گيربكس ممكن است به وسيله روغن چرخ دنده روانكاري شوند يا داراي در پوشهاي فشاري يا گريس خور باشند. بلبرينگها و رولبرينگها، اغلب به خاطر روانكاري نادرست يا بيش از حد مورد نياز آسيب مي بينند تا به علت فقدان روانكاري. هنگامي كه اين ياتاقانها در جعبه دنده قرار دارند، روغن داخل جعبه دنده به طور معمول روانكاري كافي را براي ياتاقانها فراهم مي كند. ياتاقانهاي روي موتورها و گيربكسهاي داراي ياتاقان در دو سمت فلكه ممكن است داراي در پوشهاي روغن كاري باشند. اشتباه در برداشتن اين در پوشهاي اطمينان، هنگام استفاده از پمپ گريس، باعث آسيب ديدن كاسه نمدها و ياتاقانها مي شود. از اين رويه هنگام روانكاري ياتاقانهاي ضد اصطكاك با بستهاي فشار بايد پيروي شود. تنها مقدار كمي از گريس عملاً قطعات غلتان را روانكاري مي كند. بقيه گريس پاك شده و غيرفعال باقي مي ماند. اين امر باعث اكسيده شدن و خراب شدن قطعه در طول زمان در اثر دما مي شود. اگر از اين محصول در ياتاقانها استفاده شود باعث خرابي دائم قطعه مي شود. به همين منوال اگر محفظه ياتاقان به طور كامل پر شود آنگاه حركت سنگين و پرفشار، باعث بالا رفتن بيش از حد دما و آسيب رساندن به گريس مي شود كه اين نيز به نوبه خود باعث خرابي ياتاقانها مي شود.
ياتاقانهاي غلتشي
حلقه يا زنجير، عملاً به مانند يك پمپ، روغن را بالاي شفت مي آورد و آن را بين شفت و ياتاقان جاري مي كند. ماده اي كه ياتاقان از آن ساخته شده است اغلب ببيت (فلز ضد اصطكاك) است، مشابه موادي كه براي بستن سيم بكسل ها استفاده مي شود. ببيت به ياد مهندسي كه سالها پيش اين ماده را توليد كرد، نامگذاري شده است. اين ماده داراي خواص مطلوب متعددي است كه باعث شده براي ياتاقانها بسيار مناسب باشد. مهمترين خاصيت اين ماده متخلخل بودن آن است. اين خاصيت باعث جذب آلودگيهاي (آلاينده ها) موجود در روغن به داخل خلل و فرج ها مي شود كه اين مسأله باعث جلوگيري از آسيب شفت مي شود. به ياد داشته باشيد كه هميشه بايد لايه نازكي از روغن بين شفت و ياتاقان وجود داشته باشد. مادامي كه اين لايه از روغن وجود داشته باشد، ياتاقان بدون آسيب و خرابي سالهاي سال به كار خود ادامه مي دهد. با اين وجود بدون روغن تنها چند دقيقه قادر به عمل كردن است. به همين منوال، آلوده و كثيف بودن روغن باعث خرابي زودرس ياتاقان مي شود. استفاده از روغن تميز (بدون آلاينده ها) با گرانروي مناسب فاكتور بسيار مهمي در نگهداري و جلوگيري از آسيب به قطعات است. يكي از شايع ترين انواع دنده هاي كاهنده در آسانسورها، شيار مارپيچي پينيون است. اين نوع دنده كاهنده، داراي حركتي لغزان بين چرخ دنده و شيار مارپيچي است و بنابراين نياز به روانكارهاي خاصي دارد كه داراي افزودني هاي مناسب براي فشارهاي بالا باشد. سطح روغن براي شيار مارپيچي بسيار حياتي است. ميزان خيلي كم روانكار ناكافي خواهد بود و همچنين ميزان بيش از حد روانكار باعث ايجاد كف زيادي خواهد شد. توليدكنندگان اين نوع كاهنده ها، اصرار زيادي به رعايت كردن ميزان روغن توصيه شده دارند. اغلب توليد كنندگان پيشنهاد مي كنند كه روغن هر يك تا سه سال بنا به ميزان سرويس و محيط كاري، تعويض و براي هر كار زمانبندي منظم تعويض روغن پيش بيني شود. اگر روغن آلوده شود يا ايجاد كف بيش از حد كند، تعداد تعويض ها بايد بيشتر شود. اگر قرار باشد جعبه دنده تميز شود اين كار حتماً بايد توسط روغن انجام شود.
روانكاري سيم بكسل
سيم بكسل ها حتماً بايد براي كاهش سايشي كه به علت درگيري سيم ها با يكديگر ايجاد مي شود روانكاري شوند. روانكارها همچنين براي جلوگيري از زنگ زدگي و استهلاك سيم ها به كار گرفته مي شوند. استفاده بيش از حد از روانكار و يا استفاده از روانكار نامناسب باعث كاهش كشش و همچنين جذب چرك و آلودگيها به سطح سيم بكسل مي شود. اگر سطح سيم بكسل خشك باشد به احتمال زياد نياز به روانكاري دارد. اگر انگشت خود را داخل شيار فلكه كنيد (البته زماني كه برق دستگاه خاموش است) بايد يك لكه نازك از روغن روي انگشتان شما ظاهر شود، اگر اين اتفاق نيفتد و انگشت شما همچنان خشك باقي بماند، به احتمال خيلي زياد سيم بكسل ها نياز به روانكاري دارند. قانون1206/1 (asme) روانكاري سيمهاي گاورنر سرعت را ممنوع كرده است. اين ممنوعيت به خاطر جلوگيري از خرابي گاورنر به خاطر روغن كاري بيش از حد سيم بكسل است. معمولاً روغن هايي كه براي روانكاري سيم بكسل ها استفاده مي شوند داراي گرانروي پايين براي نفوذ روغن به داخل سيم بكسل هستند. مثلاً ممكن است توليدكننده سيم بكسل، استفاده از روانكاري با گرانروي34 تا38 در مقياس ssu در دماي210 درجه فارنهايت را پيشنهاد كند. روانكارهاي سنگين و چسبناك برروي سطح خارجي سيم بكسل بيش از اينكه سودمند باشند، مضر هستند. بهترين راه روانكاري سيم بكسل ها استفاده از وسيله اي است كه هنگام عبور سيمها از يك محفظه آن را روغنكاري (روانكاري) مي كند. معمولاً لازم نيست كه به طور مداوم سيم بكسل ها را روانكاري كرد. بنابراين امكان استفاده از اين وسيله براي چند آسانسور وجود دارد. اگر سيم بكسل ها كثيف هستند ابتدا بايد تميز و سپس روانكاري شوند. از حلال ها نبايد براي تميز كردن سيم بكسل ها استفاده كرد چون باعث از بين رفتن روانكارها مي شوند.
ريلهاي راهنما
هنگامي كه از كفشكهاي غلتكي استفاده مي شود، نيازي به روانكاري نيست و نبايد از آنها استفاده كرد. زيرا ممكن است با عملكرد ايمني دستگاه تداخل پيدا كند. در عوض، روانكاري موقعي ضروري است كه از كفشكهاي لغزشي استفاده مي شود. تنها از روانكاري كه كارخانه توليد كننده توصيه كرده استفاده كنيد. به ياد داشته باشيد تنها از روانكارهاي منطبق با مشخصات ايمني كارخانه توليد كننده مي توان استفاده كرد. استفاده از روغندانهاي اتوماتيك ريل، يكي از بهترين راهها براي روانكاري ريل است. اين دستگاه ممكن است از نوعي باشد كه روانكار را از بالاي كابين و وزنه تعادل روي ريل سايش دهد، يا نوعي باشد كه به طور آرام از موتورخانه روانكار را برروي ريل مي چكاند. راههايي براي جمع آوري روغن در چاهك بايد تعبيه شود. كاسه هاي قابل نصب در زير ريلها به خوبي از عهده اين كار بر مي آيند. همچنين بايد مخازن روغن را در بازه هاي زماني مشخص با روانكار مناسب پر كرد. هنگامي كه ريلها روانكاري شدند بر طبق استاندارد تميز نگاه داشتن ريلها از هر گونه كثيفي و پرز ضروري است.

ضربه گيرهاي هيدروليكي
خواص روغني كه بايد در بافرهاي هيدروليكي استفاده شود روي پليت مشخصات آنها مشخص شده كه شامل موارد زير است:
گرانروي، شاخص گرانروي، نقطه ريزش.
همچنين بايد حداقل و حداكثر سطح روغن نيز مشخص شده باشد. زنجيرهاي با اتصال رولي در مكانيزم در آسانسور و پله برقي و زنجيرهاي محرك و كف پله ها و در برخي جكهاي تلسكوپي استفاده مي شوند. اين حلقه هاي اتصال غلتان براي اتصالات داخلي و پين ها و همچنين در نقاط تماس با شيارها احتياج به روانكاري دارند. بنابراين فراهم كردن روانكاري مناسب براي آنها امري چالش برانگيز است. زنجيرهاي بزرگ روي پله هاي پله برقي معمولاً توسط روان كننده هاي اتوماتيك كه روغن را برروي حلقه ها مي چكاند يا مي مالد، روانكاري مي شوند كه معمولاً توسط كارخانه سازنده دستورالعملهايي براي روانكاري مناسب ارايه شده است. زنجيرهاي كوچك روي مكانيزم هاي در نيز بايد تميز نگاه داشته شوند و به موقع و به طور مناسب روانكاري شود. اگر برروي حلقه ها گرد و خاك و كثيفي و پرز جمع شود آنگاه روانكار پين هاي داخلي و بوشها خاصيت روانكاري خود را از دست مي دهد و اگر نگوييم غيرممكن است، بسيار مشكل خواهد بود كه به حالت اول برگردانده شود. بنابراين مهمترين عمل براي تميز نگه داشتن زنجير بكارگيري يك برس نايلوني به همراه يك روغن سبك روي زنجير است. از آن جايي كه موتورسيكلت و دوچرخه ها از سيستم هاي حركتي زنجيري استفاده مي كنند كه در معرض محيطي سخت و نامناسب هستند، روانكارهاي ويژه اي براي آنها توليد شده است كه براي مكانيزم درها نيز قابل استفاده است. اكثر آنها روانكارهايي هستند كه قابليت نفوذ به پين هاي زنجير را دارند. عناصر سبك سپس تبخير شده و لايه اي از روانكار را از خود به جاي مي گذارند كه كثيفي و پرز را به خود جذب نمي كند. آنها همچنين آب را دفع كرده و مي توانند برروي سطح خارجي آسانسور نيز مفيد فايده باشند.
روغن هاي هيدروليك
استفاده از روغن هيدروليك مناسب براي عملكرد درست آسانسورهاي هيدروليك ضروري است. شير كنترل معمولاًَ قطعه اصلي است كه نوع مناسب روغن هيدروليك را تعيين مي كند. با وجود اين جك هاي تلسكوپي گاهي اوقات نياز به روغن هاي ويژه اي دارند كه بتوانند عملكرد مناسب خود را در دماهاي بالا حفظ كنند. دماهاي بالا ممكن است باعث آسيب رساندن به روغن هيدروليكي شود، كه اين امر باعث تضعيف و كاهش عملكرد سيستم مي شود. بنابراين نقش سيستم خنك كننده براي آسانسورهاي هيدروليكي بسيار مهم و حياتي است. به همين منوال براي سازه هايي كه هيچ نوع سيستم گرمايشي ندارند به گرم كننده روغن ها نياز است. اغلب توليدكنندگان آسانسورهاي هيدروليكي، شاخص گرانروي حداقل95 را براي كاهش مشكلاتي كه توسط تغيير دما ايجاد مي شود توصيه مي كنند. بنابراين مي بايست توصيه هاي سازنده مورد توجه قرار گيرند.