شرح عملكرد نيروی هوايی در عمليات سوسنگرد
به مناسبت 26 آبان سالروز آزادسازی سوسنگرد
http://www.maarefjang.ir/images/sosangerd-13.JPG
جنگنده‌ها در نبرد زرهی!
سوسنگرد، كنار نهر نيسان، در آستانه عاشوراي 1401 هجري قمري، عرصه جانبازي و مجاهدت حسينيان زمان بود. بسياري از مدافعان شهر، داوطلبانه آمده بودند تا در برابر لشكرهاي زرهي سنگين دشمن بايستند و قدم به قدم سنگر مي‌بستند و دشمن را عقب مي‌راندند. الزامي براي ماندن نبود، اما دل‌ها همه در سنگرهاي سوسنگرد مانده بود و كسي ياراي خالي كردن سنگر دفاع را نداشت. آگاهانه شهادت محتمل را برگزيده و به مصاف دشمني رفته بودند كه هم از حيث تجهيزات و هم از نظر تعداد افراد، فزوني داشت.
در خاطرات مقام معظم رهبري هم اشاره شده كه تعدادی از مدافعان سوسنگرد از كاركنان نيروي هوايي بوده‌اند؛ كساني كه خارج از وظيفه سازماني و در خطوط مقدم نبرد زميني حضور يافته، حماسه مي‌آفريدند.
اما نقش تأثيرگذارتر براي نيروي هوايي را مي‌توان در عمليات هوايي جست‌وجو كرد. خلبانان نيروي هوايي در همان گرماگرم نبرد زميني در آسمان به مصاف با جنگنده‌هاي دشمن مي‌رفتند. عقب راندن انبوه تانك‌هاي دشمن هم تنها با سلاح‌هاي ضدِّ تانك زميني ممكن نبود؛ بخشي از نبردهاي نيروي هوايي به مقابله با تانك‌هاي دشمن اختصاص داشت.
در گفت‌و‌گو با دو امير سرافراز نيروي هوايي به مطالعه بخشي از نبردهاي هوايي سوسنگرد پرداخته‌ايم.
امير سرتيپ دوم موسوي، خلبان بازنشسته نيروي هوايي ارتش است و در حال حاضر، عضو دفتر مطالعات اين نيرو. هنگامي که براي مصاحبه در مورد عمليات نيروي هوايي ارتش در آزادي سوسنگرد به دفترش رفتيم، با روي باز و خنداني روبهرو شديم که دفعات پيش نيز آن را ديده بوديم.
براي اين که بتواند اطلاعات بسيار دقيقي از چگونگي آغاز عمليات، تعداد پروازها، شمار خلبانان شرکت کننده در آن و ... به ما بدهد، به دفتري استناد مي‌كرد كه روي هر برگ آن مهر قرمز «خيلي محرمانه» خورده، آمار دقيق پروازهاي صورت گرفته از آغاز عمليات آزادسازي سوسنگرد به ريز نوشته شده بود.
سرتيپ دوم خلبان موسوي مي‌گويد كه دقيقاً سه روز پيش از شروع عمليات از پايگاه چهارم شکاري دزفول به پايگاه دوم شکاري سرلشکر خلبان شهيد جواد فکوري تبريز اعزام شده تا فرمانده گردان 22 شکاري اين يکان شود.
وي، با دقت نظر روي نام خلبانان، روز پرواز و شمار پروازها به ما گفت که عمليات آزادسازي سوسنگرد از 15 آبان 1359، با برخاستن پنج فروند اف 4 و اف 5 از نوار پرواز پايگاه چهارم شکاري و انجام 10 نوبت پرواز در حوالي سوسنگرد و خود اين شهر آغاز شد. مي‌خواند: «چزابه، فکه، حلواييه، مرکز تدارکات، ...»
امير موسوي با عينکي که مدام بر مي‌دارد و دوباره روي چشم‌هايش مي‌گذارد تا بتواند نوشته‌هاي دفتر را بخواند، شروع به شمردن روزهاي عمليات، تعداد پروازها و خلبانان شرکت کننده در آزادسازي سوسنگرد مي‌کند، تا به 27 آبان مي‌رسد؛ يعني روز پايان عمليات.
حرفمان را تصديق مي‌کند که طي 12 روز عمليات آزادسازي، 54 نوبت پرواز از پايگاه دزفول انجام شد تا عمليات به هدف مورد نظر (عقب راندن نيروي دشمن و باز کردن راه براي پيشروي نيروي زميني و در نهايت آزادي شهر سوسنگرد) برسد.
«يونس خوش بين که 27 آبان همان سال شهيد شد، صمد ابراهيمي، حسين هاشمي، محمود نعيمي، مهدي بادکوبي، ...» بر اساس تخميني که از خلال صحبت امير در مورد خلبانان شرکت کننده در عمليات زديم، معلوم شد كه بيش از 40 خلبان تيزپرواز نيروي هوايي ارتش، مواضع دشمن بعثي را هم در پيرامون و شهر و نيز در خود سوسنگرد نابود کردند.
امير موسوي مي‌گويد بار سنگين عمليات تنها بر دوش پايگاه راهبردي دزفول نبود؛ پايگاه تبريز که وي فرمانده گردان 22 شکاري‌اش بود، پايگاه همدان، اصفهان و شيراز نيز- چه با اعزام جنگنده و خلبان و چه با پوشش هوايي- در به نتيجه رساندن اين عمليات سرنوشت‌ساز سهمي داشته‌اند.
امير سرتيپ دوم خلبان عباس رمضاني در عمليات آزادسازي سوسنگرد از جمله خلباناني است که بين 15 تا 27 آبان چندين نوبت پرواز انجام داده است.
به گفته امير رمضاني، نيروي هوايي ارتش در چند جبهه فعاليت مي‌کرد: فراهم کردن کمک هوايي براي نيروهاي زميني، حمله هوايي، آوردن نيروهاي تازه نفس به جبهه‌ها، انتقال فرماندهان و مجروحان به عقبة جبهه.
اين خلبان بازنشسته ارتش مي‌گويد که مرکز حمايت مستقيم هوايي (DASC) اهواز، در زمان عمليات سوسنگرد وظيفه اعزام جنگنده‌ها را از نزديک‌ترين پايگاه‌ها به منطقه- به غير از پايگاه چهارم شکاري دزفول- بر عهده داشته است.
امير رمضاني خاطر نشان مي‌کند که جنگنده‌ها به‌غيراز پايگاه دزفول، از پايگاه بوشهر به علت نزديکي بيش تر به منطقه عمليات دورخيز (Scramble) مي‌كردند و از پايگاه يکم مهرآباد نيز هواپيماهاي سوخت‌رسان اعزام مي‌شدند تا جنگنده‌ها با سوخت‌گيري به ادامه بمباران مواضع دشمن بپردازند.
به دقت و با جزئيات در مورد بمب‌ها و موشک‌هايي که جنگنده‌ها در عمليات استفاده مي‌کردند، توضيح داده، مي‌گويد: «کار بزرگي که نيروي هوايي در اين مقطع کرد، گسترش هواپيماهاي اف 4 با تيربار 640 فشنگي پايگاه دزفول بود. اين راهکنشي (تاکتیک )بود براي صرفه جويي در وقت و با توجه به قابليت بيشتر هواپيماهاي اف 4 اين کار انجام شد.»
با توضيح شرايط آبان 1359 به ما توضيح داد که چرا اصلاً صدام حسين رئيس جمهور وقت عراق رؤياي دست اندازي به سوسنگرد را در سر مي‌پروراند: «هنوز جبهه‌ها آرام نگرفته و بخش‌هايي از خرمشهر سقوط کرده بود؛ آبادان در محاصره و اهواز در مسير تهديد بود. بنابراين صدام مي‌خواست که با ورود به شهر سوسنگرد بتواند با اين کار تبليغي افکار عمومي را به نفع خود سوق دهد.»
«خلبانان نيروي هوايي با توجه به آگاهي از جناياتي که نيروهاي عراقي در آن منطقه و به‌ويژه سوسنگرد انجام داده بودند، بيش از هر کسي علاقه داشتند تا با انجام وظيفه ملي و ميهني، در برابر اين تجاوز بايستند.»
وقتي که صحبت به فداکاري و ميهن‌پرستي ايرانيان طي هشت سال جنگ تحميلي رسيد، امير عباس رمضاني با اشاره به اينکه مردم خوزستان در اين سال‌ها با جان و دل از مرز و بوم اين کشور دفاع کردند، يادي کرد از ستوانِ خلباني که در جريان عمليات آن روزها هواپيمايش دچار سانحه شد: «درست است؛ اين واقعه به سوسنگرد مربوط نيست، ولي در جنوب غرب اهواز روي داد. هنگامي که هواپيماي ستوان‌يکم خلبان عبدالحسين حاتمي- که از پايگاه دزفول براي بمباران منطقه جنوب هويزه اعزام شده بود- مورد هدف قرار گرفت، او با چتر نجات در منطقه حائل نيروهاي خودي و دشمن به زمين فرود آمد. مردم منطقه سريع او را گرفته و در چادرهايشان پنهانش مي‌کنند. سپس نيروهاي عراقي به دنبال خلبان به سراغ مردم منطقه آمدند که با انکار مردم روبهرو مي‌شوند. به دليل همکاري نكردن مردم، عراقي‌ها حدود 22 نفر از آنها را دستگير، اعدام و در يک گور دسته جمعي دفن كردند. اين نمونة واقعيِ حمايت مردم از ارتش است؛ آنان به واقع شعار ارتش فداي مردم و مردم فداي ارتش را محقق کردند.»
در اطلاعاتي كه از همين مركز مطالعات درباره عمليات سوسنگرد دريافت كرده‌ايم، آمده است:
«روز 25 آبان 1359، شرايطي فرا رسيد كه هم‌زمان درگيريِ يكان‌هاي نيروي زميني در دو نقطه با دشمن اوج مي‌گرفت. نخستين نقطة، همان قرارگاه زميني دشمن در شرق كارون- در شمال آبادان- بود و نقطه درگيرِ ديگر، در تپه‌هاي «الله اكبر» در شهر سوسنگرد جريان داشت. دشمن مانورهاي خود را در هريك از اين دو نقطه به‌عنوان عمليات ايذايي و فريب براي موفقيت در جبهه‌هاي ديگر هدايت مي‌كرد.
در اين روز يعني 25 آبان، پايگاه يكم شكاري در مهرآباد تهران تعداد سه نوبت پرواز «CAP» و دورخيز انجام داد؛ براي انجام مأموريت گشت و مراقبت مسلحانه هوايي. بر اساس درخواست و دستور قرارگاه عمليات هوايي در دزفول، يك نوبت پرواز شناسايي- عكسبرداري هوايي هم از منطقه عملياتي سوسنگرد انجام داد.
پايگاه چهارم شكاري دزفول، با انجام 16 نوبت پرواز «CAP» و دورخيز، مراقبت مسلحانه هوايي را زيرنظر رادار دزفول پي‌گرفت كه براي فرماندهي پدافند هوايي و دفاع هوايي متوسط از استان خوزستان پيش‌بيني شده بود. نيروي هوايي همچنين شش نوبت پرواز بمباران هوايي را عليه اهدافي در داخل خاك عراق اجرا كرد كه وارد آوردن ضرباتي بر عقبه لشكريان عراق- در حقيقت عقبه لشكر9 زرهي- محصول اين پروازها بود. اين اهداف در محور «حلفاييه به فكه» و محور «كويته به حلفاييه»، در غرب سوسنگرد خلاصه مي‌شدند. بر همين اساس تعداد هفت دستگاه كاميون نظامي در نزديكي سوسنگرد منهدم شد و به نيروهاي تداركاتي دشمن در محور الكوت به العماره نيز آسيب‌هايي وارد آمد. اين عمليات براي كند كردن روند حركات لشكر9 زرهي به‌ويژه تيپ12 زرهي انجام شد كه براي تصرف سوسنگرد مأموريت يافته بود.
مهمات مصرفي پايگاه چهارم در اين روز به ميـزان 24 تير بمب از نوع MK-82 از نوع ريتارد يا HIGH DRAG گزارش شد كه بالغ بر 12 هزار پوند مي‌شود؛ همچنين سه هزار تير فشنگ HEI 20 ميلي‌متري به وزن 1800 پوند.
در اين روز پايگاه يكم مستقل ترابري هوايي در مهرآباد تهران و پايگاه هفتم مستقل ترابري هوايي در شيراز، تعداد 101 نوبت پرواز ترابري هوايي انجام دادند. به تفكيك، هرنوع پرواز به شرح زير است:
سه نوبت پرواز هواپيماي اوريون P - 3 F برفراز خليج فارس براي پايش و گزارش تردد شناورهاي خودي و بيگانه. البته پروازهاي شناسايي هواپيماهاي اوريون نيـز بايد در جمع پروازهاي شناسايي راهكنشي قرار گيرد كه ما براي سهولت در شمارش، آنها را در جمع پروازهاي ترابري قرار داديم. به‌هرروي، تعداد دو نوبت پرواز بوئينگ-747 و هفت نوبت پرواز بوئينگ-707 براي سوخت‌رسـاني در هوا انجام شده و نيز و 27 نوبت پرواز هركولس (سي-130) براي ترابري هوايي افراد و تجهيزات به جبهه‌ها صورت گرفته است. به اين پروازها نيز به اختصار اشاره مي‌شود: 44 نوبت پرواز بونانزا (اف-33) براي ديدباني هوايي، 10 نوبت پرواز هواپيماي فرندشيپ (اف-27) براي ترابري سبك هوايي، دو نوبت پرواز جت فالكون و شش نوبت پرواز جت استار براي جا‌به‌جايي مديران و فرماندهان و همچنين انتقال دستورهاي پروازي و تصاوير راهكنشي هوايي كه از جبهه‌ها گرفته شده بود به يكان‌هاي پروازي عملياتي و قرارگاه‌هاي مقدم نيروي زميني در دزفول و اهواز.
در اين تاريخ ستاد نيروي هوايي دستورهايي مبني بر تشكيل و فعال شدن دسك‌هاي1 راهكنشي هوايي به مركز عمليات راهكنشي صادر و ابلاغ كرد كه دسك‌هاي كرخه، اهواز، ماهشهر تحت پايش مركز عمليات هوايي راهكنشي مستقر در پايگاه چهارم شكاري عمل كنند.
روز 26 آبان، در پايگاه چهارم شكاري تعداد 16 نوبت پرواز CAP مراقبت مسلحانه هوايي و سه نوبت پرواز بمباران هوايي انجام شد.
طي همين روزها چون يكان‌هاي ارتش عراق در سرتاسر جبهه‌ها متوقف شده بودند و به علت كمبود سوخت و ساير اقلام آمادي توان تحرك زيادي نداشتند، فرمانده نيروي هوايي هم كمي از فشار پروازها كاسته بود. در عوض، آماد نيروي هوايي به بازسازي هواپيماها، توپ‌ها و موشك‌ها پرداخته بود.
منطقه سوسنگرد هم در کانون توجه ارتش صدام قرار داشت. به دليل آنکه فرماندهي سپاه سوم ارتش عراق در آخرين روزهايي كه كمي توان حركت برايش باقي بود، قصد داشت سوسنگرد را اشغال كند، لشكر9 زرهي به واسطه تيپ12 زرهي تازه نفس و پرانگيزه كه به تازگي زير امر اين لشكر قرار گرفته بود، مي‌خواست سوسنگرد را به طور كامل تصرف كند و به اين نتيجه رسيده بودند كه اگر اهواز را هم تصرف نكردند، ايرادي نيست؛ دست كم سوسنگرد را بايد تسخير كنند تا خاطره خرمشهر را در بين مردم عراق و نظاميان خود زنده نگهدارند و روحيه كاسته شده نظاميان عراقي را در طول اين پنجاه و چند روز بالا ببرد. فرمانده لشكر 12 زرهي افسر معروف و جاه‌طلبي بود به نام سرهنگ «ماهرعبدالرشيد» كه در ادامه جنگ به درجه سپهبدي رسيد.
به هر حال آن سه فروندي كه از پايگاه چهارم در 26 آبان 1359 براي بمباران هوايي برخاستند، تعدادي تانك و خودروي زرهي در اطراف سوسنگرد را هدف گرفتند و از پاي درآورند و يك ستون نظامي را كـه در جاده بستان به سوسنگرد در حركت بود، به‌طور كلي پراكنده كرده، خسارات سنگين تجهيزاتي و نيروي انساني به اين ستون وارد آوردند.
ميزان مهمات مصرف شده خلبانان در اين روز 12 تيربمب 500 پوندي به وزن شش هزار پوند برآورد شده و نيز تعداد1500 تير فشنگ 20 ميلي‌متري HEI به وزن 900 پوند از مسلسل2 هواپيماها شليك شده است.
در اين روز فرماندهي پدافند هوايي در اهواز گزارش داد كه يك فروند هواپيماي ميگ-23 نيروي هوايي عراق را سرنگون كرده است.
در 26 آبان 1359 همچنين پايگاه هفتم شكاري در شيراز تعداد نُه نوبت پرواز CAP يا مراقبت مسلحانه هوايي با هواپيماهاي اف-14 برفراز جزيره خارك و استان بوشهر در كنار شهر دزفول انجام داد. خلبانان پايگاه هشتم شكاري در اصفهان نيز با تعداد 17 نوبت پرواز با هواپيماهاي اف-14 به‌عنوان CAP (مراقبت مسلحانه هوايي) از اروميه تا دزفول را پوشش دادند.
تلفات نيروي انساني، طي اين روز تنها يك نفر داوطلب بود كه به جبهه سوسنگرد اعزام شده بود؛ به نام گروهبان‌يكم فني ابراهيم قهوه‌چي زاده. تخصص او تداركات و قطعه‌رساني در پايگاه ششم شكاري بود كه به ضرب گلوله دشمن در منطقه سوسنگرد به شهادت رسيد.
ارسالي از اداره عقيدتي سياسي نيروي هوايی
پي‌نوشت‌ها:
1- دسك با فتح دال يا DASC اختصار كلمات Direct Air Support Center مي‌باشد به معني مركز هدايت مستقيم پشتيباني‌هاي هوايي .
2- سلاح لوله‌اي پرتابي كه كاليبر گلوله آن 20 ميلي‌متر و بيشتر باشد. از آن در كلاس توپ‌ها ياد مي‌كنند و در اينجا اصطلاحاً به آن مسلسل گفته مي‌شود.
منبع: ماهنامه صف شماره 392 (ویژه آزادسازی سوسنگرد)
http://www.maarefjang.ir/speeches-an...AF%D8%B1%D8%AF@ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @ سوسنگرد @
http://upload.tehran98.com/upme/uplo...11a4a83a96.jpg
