كمك هاي اوليه در شكستگيها .
شكستگي : از بين رفتن تداوم استخوان بر اثر عوامل مختلفي مانند ضربه ، انقباض ناگهاني عضله و يا يك بيماري خاص .
انواع شكستگي :
شكستگي باز : قطعات شكسته استخوان باعث پارگي پوست گشته و بخارج از بدن راه مي يابد . و معمولا باعث خونريزي نيز مي شود .
شكستگي بسته : قطعات شكسته استخوان از پوست خارج نمي شود .
علايم شكستگي : درد شديد در محل ، تورم همراه با كبودي در محل ، عدم توانايي در حركت دادن عضو شكسته ، تغيير شكل عضو آسيب ديده .
عوارض شكستگي : عوارض عمومي ( شوك ) ، عوارض موضعي مانند عفونت و سياه شدن .
كمك هاي اوليه در شكستگيها :
كنترل مجاري تنفسي ، ضربان قلب و خونريزي . بررسي ناحيه شكسته شده مخصوصا در شكستكي هاي ستون فقرات ، سر ، جمجمه و لگن بسيار دقت شود تا كمترين حركت ممكن به شخص و عضو آسيب ديده داده شود ! با آنچه در دسترس است عضو را آتل بندي و بي حركت نماييد . در صورت امكان محل شكستگي را با كيسه آب سرد يا يخ سرد كنيد تا هم خونريزي قطع شود و هم درد و تورم كاهش يابد . از هرگونه دستكاري در دررفتگي ها و شكستگي ها جدا خودداري نماييد ! نبض فرد را پايين تر از محل ضايعه مرتب كنترل كنيد تا آتل شما جلوي گردش خون را نگرفته باشد ! مصدوم را با بهترين روش حمل به نزديكترين مركز درماني برسانيد .آتل : وسيله ای است که برای بی حرکت کردن عضو آسيب ديده بکار می رود و انواع و اشکال گوناگونی دارد . مانند آتل خشک - نرم - کششی و بادی .
توجه : آتل بايد سالم و بدون زايده باشد . در آتل بندي از انتهاي عضو ( دور از قلب ) به طرف ابتداي آن بانداژ مي شود . قبل و بعد از آتل بندي نيز بايد نبض كنترل شود . در آتل هاي بادي فشار باد نيز بايد هر چند لحظه يكبار كنترل شود . در شكستگي ستون فقرات و شكستگي لگن حتما از آتلي استفاده شود كه سفت و سخت باشد ( مانند برانكارد فلزي - نردبان آلومينيومي - لنگه در و ... ) و از ابتدا تا انتهاي بدن را پوشش دهد و مصدوم بايد توسط چند امدادگر همزمان از زمين بلند شده و به آرامي به روي آتل مورد نظر گذاشته شود . پهلوها و قسمت هاي خالي و گود بدن ( زير كمر و گردن ) نيز بوسيله پارچه و يا لباس نرمي پر شود و مصدوم را با طناب يا بند به برانكارد سخت ( آتل ) بست ؛ به شكلي كه كوچكترين تكاني نخورد .
در رفتگي : خارج شدن و تغيير مكان استخوان از محل طبيعي خود در محل مفصل را گويند .
كمك هاي اوليه : با كيسه يخ محل را خنك كنيد و پس از آتل بندي مصدوم را به مركز درماني منتقل نماييد . رگ به رگ شدن يا پيچ خوردگي : كشش و يا احتمالا پارگي رباط هاي اطراف مفصل بطوريكه همراه با در رفتگي مفصل نباشد .
كمك هاي اوليه : خنك كردن با كيسه يخ و انتقال مصدوم به مركز درماني بدون دستكاري عضو آسيب ديده .
اين خلاصه آن چيزيست كه در مورد شكستگي هر كوهنورد بايد بداند ؛ همانطوريكه قبلا هم گفته شد بايد با رجوع به كلاس ها و يا منابع مختلف دانش خود را درباره كمك هاي اوليه و امداد و نجات افزايش دهيد تا بتوانيد براي همنوردانتان مثمر ثمر و مايه دلگرمي باشيد . از سوي ديگر اين علم شاخه اي از رشته پزشكي محسوب مي گردد و هر روزه با پيشرفت هاي اين رشته ، مباحث مربوط به امداد و نجات نيز تغيير مي كند . همچنين بسياري از كارهاي امدادي نياز به وسايل خاص پزشكي دارد كه تنها در آمبولانسهاي اورژانس پيدا مي شود و معمولا گروههاي كوهنوردي توان حمل اين وسايل را ندارند مگر در برنامه هاي بزرگ هيماليايي و آنهم در كمپ اصلي . بنابراين ما بيشتر به موارد كلي و ضروري كه با وسايل همراه كوهنورد امكان پذير باشد مي پردازيم تا بتوان فرد را به يك مركز درماني منتقل كرد و يا تا رسيدن گروه نجات ( هوايي يا زميني ) او را زنده نگهداشت .
تذكر :
خوب است كه در هر برنامه و در هر گروه يك نفر امدادگر كوهستان نيز حضور داشته باشد ، مخصوصا در برنامه هاي چندروزه يا زمستاني و يا برنامه هاي به دور از شهرها و آبادايها ؛ ولي بهتر آنست كه همه دوستان كوهنورد دوره هاي امدادي را كه نه هزينه زيادي دارد و نه زمان زيادي مي طلبد را در هلال احمر شهرستان خود بگذرانند ( كه اگر خود امدادگر دچار حادثه شد بتوان او را نجات داد ! ) و يا با تهيه كتب مفيدي كه در اين زمينه موجود است به اين مهارت دست يابند . منظور از امدادگر كوهستان نيز فردي است كه هم قدرت بدني كوهنوردي را داشته باشد و هم دانش و فنون كوهنوردي و امداد و نجات را .
بطور كل حمل مجروح را تنها زماني بايد انجام داد كه ضروري باشد و ماندن فرد در آن مكان تا زمان رسيدن گروه امداد باعث بخطر افتادن جان وي شود . همچنين پس از انجام كمك هاي اوليه و كنترل علايم حياتي ( در يادداشت هاي بعدي اشاره خواهد شد ) است كه ميتوان اقدام به حمل مجروح كرد . روشهاي حمل مجروح نيز با توجه به وضع و حالت مصدوم ، وزن وي و مسافت مورد نظر و تعداد امدادگران متفاوت است . يك نكته اساسي اينست كه اگر از عوارض داخلي مصدوم مطمئن نيستيد ، بايد فكر كنيد كه او شكستگي ستون فقرات و يا گردن دارد ؛ بنابراين اين دو عضو را با آتل بيحركت كرده و با اين شرايط روش حمل را انتخاب كنيد .
انواع حمل ها :
يكنفره : آغوشي ، سينه خيز ، كششي ، عصائي
دونفره : زنبه اي ، برانكار ، صندلي ، سه مچ ، چهار مچ
سه نفره : آغوشي ، برانكار ، زيگزاگي
گروهي : آغوشي ، برانكار ، پتو ، زيگزاگي
اگر دوره امداد را گذارنده باشيد و يا كتاب كمك هاي اوليه را در اختيار داشته باشيد ، اسامي فوق برايتان آشناست ،در امداد سعي مي شود از وسايل موجود در گروه يا محيط استفاده گردد . بعنوان مثال با چند تكه لباس ( شلوار ، شلوارك و يا پيراهن ) پارچه ، پتو يا زيرانداز و دو عدد چوب يا باطوم مي توان مطابق شكل زير يك برانكار تهيه كرد . در يادداشت هاي قبل وسيله اي بنام طاقچه مصنوعي قابل حمل معرفي شده بود كه در برنامه هاي چند روزه سنگنوردي و ديواره هاي بلند استفاده مي گردد كه بسيار شبيه برانكار است و ميتواند به اين منظور نيز استفاده گردد .
صحبت هاي فوق به اين معني نيست كه كوهنوردي بسيار خطرناك است و يا جان را بخطر مي اندازد ؛ بلكه تاييد اين حرف است كه پيشگيري بهتر و راحت تر از درمان است و همچنين هميشه بايد براي شرايطي كه ممكن است پيش آيد هرچند درصد آن بسيار پايين باشد، آماده باشيم
كمكهاي اوليه در آسيب هاي دستگاه اسكلتي – عضلاني
كمكهاي اوليه در آسيب هاي دستگاه اسكلتي – عضلاني
كمكهاي اوليه براي تمام آسيب هاي اسكلتي ( شكستگي , دررفتگي و پيچ خوردگي ) يكسان است و شامل مراحل زير مي باشد:
۱- با حفظ خونسردي , صحنه حادثه را ارزيابي و درخواست كمك مي كنيد .
۲- وضعيت تنفسي و هوشياري مصدوم را كنترل كنيد .
۳- تمامي زخم هاي باز را با گاز استريل بپوشانيد و خونريزي را كنترل كنيد .
۴- اگر آسيب يا علامت واضحي وجود ندارد , ولي مصدوم از درد شكايت دارد, هميشه مبنا را بر وجود شديدترين آسيب اسكلتي يعني شكستگي بگذاريد و اقدامات لازم را انجام دهيد .
۵- از اقدام برا ي جا انداختن موارد شكستگي يا در رفتگي به شدت پرهيز كنيد . به علاوه اگر سر استخوان شكسته از زخم بيرون زده است , سعي در فرو بردن آن به درون زخم نداشته باشيد , بلكه آن را با روش مناسب , پانسمان و بانداژ كنيد و سپس عضو صدمه ديده را با روش صحيح آتل بندي و بي حركت كنيد .
معاينه دستگاه اسكلتي – عضلاني
علائم و نشانه هاي آسيب به دستگاه اسكلتي – عضلاني
۱- درد در محل آسيب ۲- زخم باز يا بسته ۳- تورم شديد
۴- تغيير شكل عضئ صدمه ديده ۵- دردناك بودن محل آسيب هنگام لمس ( حساسيت به لمس )
۶- عدم توانايي يا عدم تمايل بيمار به حركت دادن عضو
توجه : دربرخي موارد شكستگي كه شدت ضربه باعث جداشدن دو قطعه استخوان از يكديگر مي گردد , ممكن است علامت ديگري نيز علاوه بر علائم ياد شده وجود داشته باشد , كه اين علامت شنيدن صداي سائيده شدن دو انتهاي شكسته ي استخوان به يكديگر يا احساس اين حالت توسط خود است . اين علامت به هنگام حركت دادن عضو صدمه ديده توسط خود مصدوم يا ديگران ايجاد مي شود و به طور معمول با درد بسيار شديدي نيز همراه است . اما به هيچ وجه نبايد از حركت دادن عضو آسيب ديده و ايجاد چنين صدايي براي تأييد وجود شكستگي استفاده كرد .دراين حالت احتمال صدمه به عروق , اعصاب , ماهيچه و ديگر بافت هاي اطراف استخوان شكسته بسيار زياد مي باشد و به همين علت بايد عضو صدمه ديده را در اسرع وقت آتل بندي و بي حركت كرد .
معاينه دستگاه اسكلتي – عضلاني
۱- معاينه ي عمومي بيمار از نظر آسيب ساير قسمتهاي مهم بدن مطابق روش ارزيابي بيمار
۲- معاينه اندام آسيب ديده
۳- بررسي گردش خون و حس در اندام آسيب ديده ( پر شدگي مويرگي )
معاينه اندام آسيب ديد ه:
امدادگر ابتدا بايد اندام را به طور كامل مشاهده و بررسي و شكل آن را با اندام طرف مقابل مقايسه كند . براي اين كار ابتدا لباس هاي روي اندام را از محل درز لباس باز يا قيچي كنيد و سپس آنها را از روي اندام صدمه ديده كنار بزنيد . به هيچ وجه سعي در خارج كردن يا در آوردن لباس مصدوم به روش معمول را نداشته باشيد زيرا ممكن است باعث تشديد صدمه به مصدوم شود .
در مشاهده به دنبال علائم و نشانه هاي زير بگرديد :
۱- زخم باز ۲- زخم بسته يا كبودي ۳- تغيير شكل ۴- تورم
وجود هر كدام از اين علائم را بعنوان آسيب قلمداد كنيد و كمك هاي اوليه مناسب را انجام دهيد . براي معاينه ي ساير قسمت هاي مشكوك , اندام را از بالا تا پايين به صورت حلقوي و يا دو دست به ملايمت فشار دهيد . احساس هرگونه درد به هنگام لمس , راهنماي مهمي جهت شك به امكان وجود آسيب است .
در مورد حس اندام از بيمارسئوال كنيد . آيا احساس مورمور شدن يا كرختي دارد ؟ اين علائم مي تواند نشانه آسيب يا عصب خونرساني اندام باشد . اگر در نهايت هيچ كدام از علائم يا شده مشاهده نشد , از بيمار بخواهيد تا اندام را به آرامي و با احتياط حركت دهد . بروز درد به هنگام حركت دادن عضو نيز مي تواند نشانه ي وجود صدمه و آسيب اسكلتي باشد .
توجه : در صورت وجود هر كدام از علائم ياد شده از تكان دادن عضو يا درخواست از مصدوم براي حركت دادن عضو به شدت پرهيز كنيد .
وضعيت گردش خون و حس اندام آسيب ديده بوسيله عوامل زير بررسي مي شود :
۱- نبض اندام ۲- پرشدگي مجدد مويرگي ۳- رنگ و حرارت اندام ۴- حس اندام ۵- حركت اندام
انواع آسيب هاي وارده به دستگاه عضلانی
در مواردي كه شك به دررفتگي يا پيچ خوردگي نيز وجود دارد , بايد درست مثل موارد شكستگي عمل كنيد و اقدامات لازم جهت بي حركت كردن عضو را انجام دهيد . استفاده از كمپرس آب سرد از تورم بيشتر و درد مي كاهد . به يا داشته باشيد كه در اين موارد نيز آتل بندي و بي حركت كردن عضو لازم است .
در كل بي حركت كردن عضو آسيب ديد هاصل مهم و اساسي در موارد شكستگي ها و ديگر آسيب هاي اسكلتي مي باشد . برا ياين منظور از وسيله اي بنام آتل استفاده مي شود .
شكستگي جمجمه , دنده ها , ستون فقرات , لگن و ران شكستگي هاي خطرناكي هستند كه به مراقبت هاي ويژه نياز داند .
شكستگي جمجمه مي تواند با خونريزي داخل جمجمه اي يا ضربه مغزي همراه باشد . بنابراين بايد سطح هوشياري مصدوم , وضعيت تنفس و گردش خون , واكنش تقارن مردمك ها و حس و حركت اندام ها را بررسي كرد و در صورت لزوم و كمك هاي اوليه مناسب را برا ي مصدوم انجام داد . در اين موارد ثابت كردن سر و گردن را فراموش نكنيد .
شكستگي دنده ها گاهي با آسيب به ريه , قلب , كبد يا طحال همراه است . به تنفس , نبض و فشارخون مصدوم توجه كنيد و ه دنبال علائم خونريزي داخلي باشيد .
شكستگي لگن و ران به علت مجاورت با رگ هاي خوني بزرگ هميشه با خطر خونريزي شديد داخلي و حتي مرگ مصدوم همراه هستند . همچنين خطر ديررس ديگر حركت چربي در خون (آمبولي چربي) به دنبال اين شكستگي ها ( به ويژه شكستگي استخوان ران ) و انسداد رگ هاي ريه است كه معمولاً در عرض ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از شكستگي روي مي دهد و با سرفه , تنگي نفس , احساس بي قراري و اضطراب , تند شدن تنفس و نبض مصدوم و علائم شوك همراه است . آتل بندي و ثابت كردن سريع شكستگي ران بلافاصله پس از وقوع حادثه , احتمال بروز اين عارضه ي خطرناك را تا حد زيادي كاهش مي دهد .
لگن در برگيرنده اندام ها يادراري – تناسلي است و شكستن لگن خطر آسيب به اين اندام ها را در بر دارد .
شكستگي مهره هاي ستون فقرات ( به ويژه مهره هاي گردني ) از اهميت بالايي برخوردار است و نياز به مراقبتهاي خاص دارد . بنابراين به علائم و نشانه هاي آسيب به ستون فقرات (مثل زخم , كبودي يا ساير علائم ضربه به سر , گردن و ستون فقرات , دردناك بودن ستون فقرات هنگام لمس , ضعف , فلج يا عدم توانايي در حركت دادن اندام ها و از دست دادن حس يا مورمور شدن قسمتي از بدن در زير ناحيه صدمه ديده ) توجه كنيد و در صورت لزوم كمك هاي اوليه زير را براي مصدوم انجام دهيد :
۱- مصدوم را در وضعيت ثابت نگه داريد و از هر گونه جابه جايي مصدوم به شدت پرهيز كنيد .
۲- به سطح هوشياري , راه هوايي , تنفس و گردش خون مصدوم توجه كنيد . تنفس اين بيماران ممكن است به صورت شكمي باشد (بالا و پايين آمدن شكم با هر بار تنفس )
۳- نبض , حس و حركت اندام ها رابررسي كنيد .
۴- كمكهاي اوليه را براي ساير عوارض و صدمات جدي مصدوم را انجام دهيد .
۵- جز براي انجام احياي قلبي –ريوي يا دور كردن مصدوم از محل ناامن و خطرناك , اقدام به جابجايي مصدوم نكنيد .
۶- با كمك تخته كمري كوتاه يا بلند , ستون مهره هاي مصدوم را ثابت كنيد .
۷- تا رسيدن نيروهاي امدادي به محل , از هرگونه جابه جايي مصدوم به شدت خودداري كنيد و به ارزيابي مداوم و يادداشت علائم حياتي وي ادامه دهيد
انواع آسيب هاي وارده به دستگاه اسكلتي
چگونه آسيب به استخوان ها ( دستگاه اسكلتي – عضلاني )
۱- ضربه مستقيم
۲- ضربه غيرمستقيم مانند افتادن روي بازو كه باعث شكستگي ترقوه مي شود .
۳- نيروي چرخشي : پيچ خوردن پا هنگام دويدن يا اسكي و آسيب به فاصل و شكستگي استخوان ها
انواع آسيب هاي وارده به دستگاه اسكلتي
۱- شكستگي ۲- دررفتگي ۳- پيچ خوردگي
انواع شكستگي
شكستگي باز : هرگاه در ناحيه ي دچار شكستگي زخمي وجود داشته باشد كه با محل شكستگي استخوان مرتبط باشد , بطوري كه باعث شود تا محل شكستگي با محيط بيرون ارتباط داشته باشد , به آن شكستگي باز اطلاق مي شود . اين مسئله باغث افزايش خطر عفونت در محل شكستگي مي گردد .
شكستگي بسته : در اين نوع شكستگي ها علي رغم شكسته شدن استخوان پوست سالم است ( زخم بسته ) و به اين علت شكستگي بسته نام دارد .
در شكستگي باز به علت احتمال ورود ميكروب امكان بروز عفونت هاي شديد بيشتر از شكستگي بسته مي باشد .
دررفتگي :
هرگاه دو سطح استخواني كه در محل مفصل روبروي هم قرار مي گيرند بطور كامل يا ناقص از محل خود جابجا مي شوند به اين حالت دررفتگي گفته مي شود . اين حالت معمولاً با پارگي و آسيب به رباطهاي نگه دارنده اطراف مفصل همراه است . حركت دادن محل دررفتگي همانند شكستگي بسيار دردناك و گاهي غير عملي است . براي پيشگيري از آسيب به اعصاب و رگهاي خوني و همچنين كاهش درد مصدوم بايد مانع از حركت مفصل شويد (آتل بندي) .
پيچ خوردگي :
آسيبي است كه به علت كشيده شدن بيش از حد رباط هاي محافظ مفاصل به وجود مي آيد . در موارد پيچ خوردگي نيز براي كاهش درد مصدوم و جلوگيري ار ايجاد آسيب بيشتر , بايد در اسرع وقت اقدام به بي حركت كردن عضو صدمه ديده كنيد (اتل بندي ).
صدمات وارده به غضروف " زانوی قفل شده "
در اثر پارگی و در رفتگی یکی از غضروفهای داخلی مفصل زانو , زانو قفل می شود . این آسیب معمولا در ورزشکاران دیده می شود که بعلت پیچش پا در هنگامیکه زانو کاملا صاف شده است رخ می دهد . غضروف پاره شده از محل معمول خود یعنی سطوح بین مفصلی خارج شده و مانع حرکت طبیعی می شود .
ویژگیهای زانوی قفل شده عبارتند از:
* درد زانو
* صدای "ترق" بعلت پارگی غضروف
* تورم زانو
* عدم توانایی در خم یا راست کردن زانو
تذکر:
هیچگاه سعی سعی در خم یا راست کردن زانو قفل شده نکنید .
در برخورد با این مصدوم نکات زیر را رعایت کنید :
1- زانو را سرد نمایید ( با گذاشتن قطعات یخ بر روی زانو)
2- داروی مسکن (آسپرین یا بروفن) به مصدوم بدهید
3- مصدوم را با برانکار به بیمارستان ببرید.
صدمات وارده به غضروف "بیرون زدگی دیسک کمر"
دیسک همچون واشری بین مهره های ستون فقرات قرار گرفته و کاملا در آن محل محکم شده است . بعضی از قسمتهای داخلی دیسک که نرم هستند (پولپ) در اثر پارگی قسمتی از حلقه دیسک به خارج می روند . این مواد نرم (پولپ) می توانند روی اعصابی که از طناب نخاع خارج می شوند فشار وارد کنند و ایجاد درد کنند. معمولا یکی از دیسکهای مهره های کمری دچار این مشکل می شود و بر روی عصب سیاتیک پا فشار وارد می کند . ویژگیهای بیرون زدگی دیسک عبارتست از:
* کمر درد یابا شیوکمتری گردن درد
* درد ممکن است در کفل ها بوده وبه سمت پایین و پشت پا برود
* اسپاسم عضلات کمر یا گردن
* ممکن است احساس کرخی یا بی حسی در پا رخ دهد
در برخورد با چنین افرادی نکات زیر را رعایت کنید :
1- مصدوم باید روی یک سطح سفت دراز بکشد
2- داروهای مسکن مثل آسپرین یا بروفن به مصدوم بدهید
3- اگر درد همچنان باقی مانده است , پزشک را خبر کنید .
توجه:
طول مدتی که درد ادامه دارد بستگی به شدت ضایعه دارد .
پاسخ : كمكهاي اوليه در آسيب هاي دستگاه اسكلتي – عضلاني
ممکن است یک یا تعداد بیشتری از دنده‌ها دچار شکستگی شوند. اگر جراحت باز در محل شکستگی وجود داشته باشد و یا یکی از دنده‌های شکسته شده، ریه را سوراخ کرده باشد، تنفس مصدوم ممکن است شدیداً مختل شود.
وارد آمدن آسیب به قفسه سینه می‌تواند قسمتی از دنده‌های شکسته شده را از سایر قسمتهای قفسه سینه جدا کند و حالتی به نام «قفسه سینه مواج» ایجاد کند. این قسمت جدا شده، در زمان دم به داخل کشیده میشود و در بازدم، رو به خارج حرکت می‌کند. این تنفس «متناقض» باعث ایجاد مشکلات تنفسی شدید میشود. شکستگی دنده‌های پایینی می‌تواند به اعضای داخلی (مثل کبد و طحال) آسیب برساند و خونریزی داخلی ایجاد کند.
تشخیص
بسته به شدت آسیب، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد تیز (غیرگنگ) در محل شکستگی
درد در تنفس عمیق
تنفس کم‌عمق
یک جراحت باز روی محل شکستگی که احتمالاً صدای «مکش» هوا از طریق این جراحت به داخل حفره قفسه سینه را می‌شنوید.
تنفس «متناقض»
نشانه‌هایی از خونریزی داخلی و شوک.
اهداف
نگه داشتن دیواره قفسه سینه
فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان
۱) در مورد شکستگی دنده‌ها، با استفاده از یک آویز اندام بالایی ، دست را ثابت نگه دارید و مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. اگر جراحت نافذ قفسه سینه وجود دارد، مصدوم را به سمت آسیب‌دیده خم کنید، روی زخم را بپوشانید و لایه پوششی را از ۳ طرف محکم بچسبانید .
احتیاط!
اگر مجبور هستید که مصدوم را در وضعیت بهبود بگذارید، وی را روی سمت آسیب‌دیده قرار دهید. این وضعیت به ریه سالم اجازه می‌دهد که با حداکثر ظرفیت کار کند.
۲) به مصدوم کمک کنید تا در یک وضعیت متمایل به سمت آسیب‌دیده که در آن احساس راحتی بیشتری می‌کند، قرار بگیرد. دست سمت آسیب‌دیده را با یک آویز بالا نگهدارنده ثابت نگه دارید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
آسیب ستون فقرات
آسیب‌های وارد بر ستون فقرات می‌توانند یک یا چند قسمت از پشت و یا گردن استخوان‌ها ( مهره‌ها ) ، دیسکهای جداکننده مهره‌ها، عضلات و رباط‌های اطراف یا نخاع و شاخه‌های عصبی که از آن جدا می‌شوند را درگیر کنند. جدی‌ترین خطر همراه با آسیب ستون فقرات، صدمه به نخاع است. چنین آسیبی ممکن است سبب از دست رفتن توان حرکتی و یا حس در نواحی پایین‌تر از قسمت آسیب‌دیده شود. نخاع یا ریشه‌های عصبی در صورتی که توسط دیسک دررفته یا جابه‌جا شده و یا در اثر قطعات استخوان شکسته شده، تحت فشار قرار گیرند، ممکن است دچار صدمات موقتی شوند. در صورتی که نخاع به‌طور کامل یا ناکامل قطع شود، صدمات احتمالاً پایدار و دایمی خواهند بود.
چه‌‌وقت به آسیب ستون‌فقرات مشکوک‌می‌شویم؟
روش ایجاد آسیب، مهم‌ترین شاخص است. در صورتی که نیروهای غیرطبیعی به پشت یا گردن وارد شده باشند (به خصوص اگر مصدوم از اختلال حس یا حرکت شاکی باشد)، همواره به آسیب ستون فقرات مشکوک شوید. اگر در حادثه موردنظر، مصدوم شدیداً به جلو و عقب خم شده یا ستون فقرات دچار پیچش شده است، باید فرض کنید که او مبتلا به آسیب ستون فقرات است. خصوصاً باید دقت کنید که همواره از حرکت دادن غیرضروری سر و گردن، اجتناب کنید. اگرچه آسیب نخاع ممکن است در غیاب صدمه به مهره‌ها روی دهد، شکستگی ستون فقرات به شدت این خطر را افزایش می‌دهد. مناطقی که بیش از سایر نقاط آسیب‌پذیر هستند، عبارتند از استخوان‌های گردن و کمر.
ساختار ستون فقرات نخاع توسط مهره‌ها (استخوان‌های پشت) محافظت میشود. وارد آمدن آسیب به یک مهره یا یک دیسک بین مهره‌ای ممکن است به ریشه‌های عصبی که از نخاع خارج می‌شوند یا به خود طناب، صدمه برساند.
تشخیص
اگر مهره‌ها آسیب ببیند.
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- درد در گردن یا پشت در محل آسیب؛ ممکن است سایر آسیب‌های دردناک‌تر، این درد را مخفی کنند.
- وجود حالت پلکانی، نامنظمی یا انحراف در انحنای طبیعی ستون فقرات
- حساسیت در پوست روی ستون فقرات اگر نخاع آسیب ببیند، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- از دست دادن حس یا حس غیرطبیعی (مثلاً احساس سوختن یا گزگز و مورمور). مصدوم ممکن است ذکر کند که اندام‌هایش خشک، سنگین یا فاقد مهارت‌های گذشته هستند.
- از دست دادن کنترل مثانه و یا روده
- مشکلات تنفسی
برخی از علل آسیب ستون فقرات
هریک از شرایط زیر باید وجود آسیب احتمالی ستون فقرات را به شما هشدار دهد:
- سقوط از ارتفاع
- سقوط به دلیل عدم داشتن مهارت حین ورزش‌هایی مثل ژیمناستیک یا آکروبات
- شیرجه زدن به داخل یک استخر کم‌عمق و برخورد با کف آن
- پرتاب شدن از روی اسب یا موتورسیکلت
- کاهش ناگهانی سرعت در داخل یک وسیله نقلیه
- افتادن یک جسم سنگین به روی بدن
- آسیب به سر یا صورت
اهداف
پیشگیری از آسیب‌های بیشتر
فراهم کردن شرایط انتقال فوری به بیمارستان
احتیاط!
موقعیت مصدوم را نسبت به حالتی که او را یافتید تغییر ندهید مگر آنکه در معرض خطر باشد.
اگر جابه‌جا کردن مصدوم ضروری است، از روش چرخاندن مثل الوار استفاده کنید. روش دیگر آن است که از بیماربر ارتوپدی استفاده کنید.
مصدوم هوشیار است
۱) به مصدوم اطمینان خاطر بدهید و به او توصیه کنید که حرکت نکند. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
۲) پشت سر مصدوم زانو بزنید. دو طرف سر مصدوم را محکم بگیرید به طوری که دستان شما روی گوش‌های او قرار بگیرد. گوش‌ها را کاملاً نپوشانید (مصدوم باید همچنان قادر به شنیدن سخنان شما باشد). سر مصدوم را در وضعیت خنثی (که در آن، سر، گردن و ستون فقرات همراستا هستند) ثابت کنید و نگه دارید. کم‌ضررترین وضعیت سر در یک مصدوم مشکوک به آسیب ستون فقرات، همین حالت است.
هشدار!
اگر مشکوک به آسیب گردن هستید، از یک امدادگر بخواهید که در زمانی که شما سر مصدوم را در وضعیت خنثی نگه داشته‌اید، چند پتو، حوله یا لباس لوله شده را در دو طرف سر او قرار دهد. تا زمانی که نیروهای خدمات پزشکی اورژانس مسؤولیت را بر عهده بگیرند، همچنان سر و گردن مصدوم را در تمام لحظات ثابت نگه دارید.
۳) همچنان سر مصدوم را تا رسیدن نیروهای خدمات پزشکی اورژانس و قبول مسؤولیت توسط آنها و بدون توجه به مدت زمانی که ممکن است این کار طول بکشد، در وضعیت خنثی نگه دارید. از یک امدادگر بخواهید که علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کند.
اهداف
باز نگه داشتن راه تنفسی
در صورت لزوم، احیای مصدوم
پیشگیری از صدمات بیشتر نخاع
فراهم کردن شرایط انتقال فوری به بیمارستان
مصدوم بی‌هوش است
۱) پشت سر مصدوم زانو بزنید. با قرار دادن دستان خود روی گوش‌های مصدوم، دو طرف سر او را محکم بگیرید. سر مصدوم را در وضعیت خنثی (که در آن، سر، گردن و ستون فقرات همراستا هستند) ثابت کنید و نگه دارید.
۲) در صورت لزوم، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی مصدوم را باز کنید. دستان خود را در دو طرف سر طوری قرار دهید که نوک انگشتانتان روی زاویه فک قرار بگیرید. فک را به آرامی بالا بکشید تا راه تنفسی باز شود. دقت کنید که گردن مصدوم را جابه‌جا نکنید.
۳) تنفس مصدوم را کنترل کنید. اگر وی نفس می‌کشد، همچنان سر او را نگه دارید. از یک امدادگر بخواهید که با مرکز اورژانس تماس بگیرد و آمبولانس درخواست کند. اگر تنها هستید و مجبورید برای تماس با مرکز آمبولانس، مصدوم را ترک کنید و یا اگر امکان بازماندن راه تنفسی در مصدوم وجود ندارد، باید قبل از ترک مصدوم، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید.
مورد خاص
روش چرخاندن مثل الوار
در صورتی که مجبور هستید مصدوم مبتلا به آسیب ستون فقرات را بچرخانید، باید از این روش استفاده کنید. بهترین حالت برای انجام این روش، حضور ۵ امدادگر است اما این حرکت را ۳ نفره هم می‌توان انجام داد. در حالی که سر و گردن مصدوم را ثابت نگه داشته‌اید، از امدادگران بخواهید که به آرامی اندام‌های او را به حالت مستقیم درآورند. سپس، با اطمینان از اینکه همه (هماهنگ) با هم کار می‌کنند، امدادگران را هدایت کنید تا مصدوم را بچرخانند. در تمام لحظات، سر، تنه و انگشتان پای مصدوم را در یک خط مستقیم نگه دارید.
۴) اگر مصدوم نفس نمی‌کشد و نشانه‌های گردش خون وجود ندارند، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (مبحث « اقدامات نجات‌دهنده حیات » را ببینید). اگر مجبور هستید که مصدوم را بچرخانید، از روش چرخاندن مثل الوار استفاده کنید.
۵) تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
درد پشت
درد ممکن است در خود ستون فقرات یا عضلات و رباط‌های اطراف آن بروز کند. در اکثر موارد، درد پشت ناشی از یک مشکل جزیی است. با این حال، درد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای جدی باشد.
علت درد پشت
شایعترین علت درد پشت عبارت است از کشیدگی بیش از حد رباط‌ها یا عضلات در نتیجه سقوط یا فعالیت طاقت‌فرسا. سایر علل شایع درد پشت عبارتند از: آسیب‌های «شلاقی» (که منجر به درد گردن می‌شوند) و بارداری و عادت ماهیانه (که کمردرد ایجاد می‌کنند). علل خطرناک‌تر عبارتند از: آسیب دیدن یک دیسک در ستون فقرات (که ممکن است نخاع یا اعصاب را تحت فشار قرار دهند یا آنها را تحریک کند) و بیماری کلیه. در صورتی که درد پشت با مواردی مثل گرفتگی عضلات، تب، سردرد، استفراغ، تهوع، اختلال هوشیاری، بی‌اختیاری (ادرار یا مدفوع) یا هرگونه از دست دادن حس یا حرکت همراه باشد، مراجعه به پزشک ضرورت خواهد داشد.
تشخیص
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد مبهم تا شدید در پشت یا گردن که معمولاً با حرکت تشدید میشود.
دردی که به داخل اندام‌ها منتشر میشود و احتمالاً با گزگز و مورمور و کرختی همراه است.
گرفتگی عضلات که سبب میشود گردن یا پشت به حالت سفت یا خم شده درآیند.
حساسیت در لمس عضلات
اهداف
تسکین دادن درد.
در صورت لزوم، درخواست کمک پزشکی.
احتیاط!
اگر مصدوم درد شدید در پشت دارد، به او کمک کنید تا دراز بکشد و با یک پزشک تماس بگیرید.
۱) به بیمار توصیه کنید که روی یک سطح مسطح (یا روی زمین یا روی یک تشک سفت) در راحت‌ترین وضعیت ممکن دراز بکشد.
۲) به بیمار توصیه کنید که در حد توان، بی‌حرکت بماند تا درد تسکین پیدا کند. به بیمار کمک کنید تا قرص‌های ضددرد خود را بخورد. اگر علایم پایدار بودند، با پزشک خود تماس بگیرید و یا بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
مورد خاص
درد گردن
شما می‌توانید با استفاده از یک روزنامه تا شده که با یک باند یا روسری پوشیده شده باشد، یک گردنبند موقت بسازید و (به کمک آن) درد گردن را بهبود ببخشید. مرکز این گردنبند را در جلوی گردن بیمار و در زیر چانه قرار دهید. دو انتهای آزاد (گردنبند) را به دور گردن بیمار بچرخانید و در جلو گره بزنید. مطمئن شوید که تنفس مختل نشده باشد.
