روزی درخشان در تاريخ ايرانيان

روزی درخشان در تاريخ ايرانيان

هفتم نوامبرسال 260 ميلادی در شهر تيسفون ( مدائن ــ نزديک بغداد امروز ) شاپور يکم، رئيس وقت کشور ايران از دودمان ساسانی، در مراسمی در برابر والرين ( پوبليوس ليسينيوس والريانوس) امپراتور روم و ژنرالهايش که بر دست و پايشان زنجير بود؛ ايران را تنها ابر قدرت جهان اعلام کرد. والرين و ژنرالهايش درجنگ به اسارت ايران در آمده بودند و اين روز نه تنها يکی از روزهای درخشان تاريخ ميهن گرامی ما، بلکه همه مشرق زمين است.
برای اين که ايرانيان اين پيروزی خود را فراموش نکنند و جهانيان برای هميشه عظمت ايران را در نظر داشته باشند و مشرق زمينی ها خود را مديون توان ارتش ايران بدانند، به خواست شاپور يکم منظره به زانو نشستن والرين مغرور در برابرش را در چند نقطه در ايران بر سنگ تصوير کردند که تا ابد باقی بماند ،و مانده است.
در پی مراسم هفتم نوامبر ، شاپور يکم هزاران اسير رومی را به خوزستان فرستاد تا در ساخت سد شادروان و پل شوشتر بکار گمارده شوند.
شرح اين پيروزی نظامی درخشان ايرانيان را «مارسليوس» که خود ناظر صحنه های آن بوده برنگاشته است. به نوشته ادوارد گيبون، اين شکست شيرازه امپراتوری روم را از هم گسيخت و آغاز پايان اين امپراتوری و تجزيه آن قرارگرفت.
شاپور يکم قبلا نيز «گرديانوس سوم» امپراتور روم را که به ايران لشکر کشيده بود در جنگ سال 246 ميلادی شکست داده بود. اين شکست چنان بر افسران رومی گران آمده بود که در حال عقب نشينی بر سر «گرديانوس سوم» ريختند و اورا کشتند و فيليپ را بر جای او نشاندند که فيليپ با پرداخت پانصد هزار سکه طلا به ايران، موافقت شاپور را به ترک مخاصمه جلب کرد و نيروهای رومی را به اروپا باز گردانيد . گرديانوس به منظور جبران شکست نيروهای رومی از اردشير پاپکان (پدر شاپور يکم) در جنگ سال 238 ميلادی با شاپور که بر جای پدر نشسته بود وارد جنگ شده بود. سنای روم اصرار به خفه کردن ناسيوناليسم ايرانی که بار ديگر با بپاخيزی اردشير ساسانی ظاهر شده بود در نطفه داشت که موفق نشد و اين ناسيوناليسم تا اواخر دوران ساسانيان دوام داشت.
فيليپ نيز پس از بازگشت به «رم» به خاطر تحقير امپراتوری و دادن باج به شاپور ترور شد و سنای روم والرين را به امپراتوری انتخاب و مامور جنگ با ايران و گرفتن انتقام شکستهای گذشته کرد که در جنگ سال 260 خود او هم به اسارت ارتش ايران درآمد و با ژنرالهايش به تيسفون منتقل شد.
مورخان تاريخ قرون قديم متفق القول نوشته اند که « ناسيوناليسم ايرانی » جنگهای دوران ساسانيان را برنده شد، و هنر بزرگ شاهان ساسانی اين بود که نگذارند « ناسيوناليسم ايرانی و نيروی خيره کننده آن » ضعيف شود. نوشیروان کیهانی زاده