چگونه ظرفیت مغز را افزایش دهیم ؟
چگونه ظرفیت مغز را افزایش دهیم ؟
رییس انجمن علوم اعصاب ایران درباره ظرفیت مغز انسان گفت:
وزن مغز در یک فرد بالغ یک پنجاهم وزنش است این در صورتی است که یک ششم وزن نوزاد را مغز او تشکیل میدهد و این نشان دهنده رشد مغز در روزهای اولیه زندگی است.
دکتر محمد تقی جغتایی گفت: مغز انسان یکی از ساختارهایی است که 100 هزار نورون و هزار میلیاردسلول دارد.
سیستم عصبی به صورتی است که وزن آن در هنگام تولد 400 گرم است؛ وقتی بچه به سه سالگی می رسد وزن آن به 1100 گرم می رسد.
یعنی بچه ای که 2500 تا 3000 گرم وزن دارد 400 گرم آن را وزن مغزش تشکیل می دهد.
یعنی یک ششم از وزن آن مربوط به مغز می شود که این میزان زیادی است و مفهوم آن این است که بیشترین میزان رشد کودک مربوط به مغز او است.
وی افزود: بعد از سه سالگی رشد مغز بسیار کم است. تنها 300 گرم به وزن آن اضافه می شود.
یعنی یک فرد بالغ که 74 هزار گرم وزن متوسط اوست، 1500 تا 1600 گرم از وزنش مربوط به مغز او می شود؛ یعنی چیزی در حدود یک پنجاهم از وزن.
مفهوم آن این است که یا وزن مغز قبل از تولد زیاد می شود و یا در سال های اول زندگی.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم وزن مغز زیاد شود باید کاری کرد تا این رشد در مراحل جنینی و سال های اولیه زندگی صورت بگیرد که اصطلاحا به این دوران، دوران حساس زندگی گفته می شود.
دکتر جغتایی با اشاره به اینکه در سال های اولیه زندگی به طور طبیعی تعدادی از سلول ها مغزی از بین می رود که به آن مرگ برنامه ریزی شده سلولی گفته می شود، خاطر نشان کرد: در حال حاضر دنیا به دنبال یافتن راهی برای جلوگیری از بین رفتن سلول های مغزی است تا ظرفیت مغز زیاد شود.
چه عواملی باعث می شود ظرف مغز بزرگ باقی بماند
رییس انجمن علوم اعصاب ایران گفت: بیشترین وزن مغز- یعنی در حدود یک پنجم وزن مغز- قبل از تولد و ما بقی تا قبل از سه سالگی تشکیل می شود.
از آن جایی که رشد مغز بعد از سه سالگی بسیار کاهش می یابد باید کارهای انجام داد تا ظرفیت آن زیاد شود.
وی یکی از عواملی که باعث می شود ظرف مغز بزرگ باقی بماند را تغذیه مناسب دانست و گفت: تغذیه اثر زیادی در افزایش ظرف مغز دارد.
پس باید ریز مغزها بیشتر مصرف شود.
دکتر محمد تقی جغتایی گفت: کارشناسان تغذیه تاکید می کنند که به کودکان چیبس، پفک و امثال این ندهند و به جای آن به منابعی که موجب رشد مغز می شود توجه کنند.
وی گفت: معده بچه کوچک است و اگر خوراکی های مغذی به آن نرسد از آنجایی که معده اش کوچک است کمتر می تواند چیزی بخورد و اگر مواد مغذی به مغزش نرسد؛ رشد مغزی نیز نخواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه ریز مغزها ظرفیت مغز را زیاد می کند افزود: بهتر است از دادن خوراکی های بدون خاصیت به کودکان جلوگیری کرد.
این متخصص مغز و اعصاب با اشاره به اینکه در حال حاضر با تاکید پزشکان بسیاری از والدین مصرفزینک را در دستور غذایی فرزندانشان قرار داده اند گفت: در خانواده هایی که به تغذیه اهمیت داده می شود کمتر مشکلات مغزی دیده می شود.
وی با بیان اینکه محیط یکی دیگر از عواملی است که موجب می شود ظرف مغز بزرگ باقی بماند افزود: شاید بتوان گفت محیط مهمتر از تغذیه است.
محیط مناسب اثر زیادی در افزایش ظرفیت مغز دارد.
جغتایی با تاکید بر اینکه بچه ها باید بتوانند فعالیت کنند، ببینند، بشنوند و با دیگران ارتباط برقرار کند افزود: مطالعات نشان داده است اگر کودکان در این دوران رنگ های بیشتری را ببینند قدرت تشخیص رنگ های آن ها بالا می رود.
اگر بتواند با همنوعانشان بازی کنند، ارتباط بر قرار کنند و فعالیت بدنی داشته باشند؛ مهارت های حرکتی آنان بالا خواهد رفت و بیشتر خواهد شد.
وی در مثالی این موضوع را کامل تر می کند و می گوید: در مهد کودک های ژاپن وقتی اسباب بازی در اختیار کودکان قرار می دهند؛ به آن ها اجازه می دهند تا بارها آن را خراب کنند و سپس درست کنند.
آن ها می خواهند با این کار ظرفیت ذهنی کودکان را افزایش دهند.
وی افزود: بنابراین محیط، تحریکات محیطی و شرایط اجتماعی که در آن زندگی می کنیم در افزایش این ظرفیت مغزی بسیار موثر است و بر خلاف تصور میزان تاثیری که نوزاد از محیط می گیرد بسیار زیاد است.
دکتر جغتایی می گوید: وقتی گفته می شود اگر محیط خانواده سالم باشد؛ رشد نیز بهتر صورت می گیرد؛ این کاملا درست و عین واقعیت است.
وی با اشاره به اینکه در مسائل شرعی و مذهبی ما به محیط خانه و خانواده بسیار تاکید شده است به خانواده ها توصیه کرد: در این زمینه کمی بیشتر تلاش کرده و محیط خانه را شاد و آرام نگه دارند.
وی گفت: جنینی تا سه سالگی یکی از دوران بسیار حساس برای افزایش ظرفیت مغز است و بعد از سن 3 تا 10 سالگی یک مرحله حساس دیگر در مغز بوجود می آید که آن از نظر یادگیری است.
وی اضافه کرد: حالا ظرف مغز تشکیل شده و اینکه مظروف اش چه خواهد بود بسیار مهم است.
مثلا یادگیری زبان یکی از مظروف های ظرف است و اینکه بچه چه یاد بگیرد. یعنی سلول ها، شبکه ها در مغز بوجود آمده، توانایی در این شبکه ها شکل گرفته و حالا بر اساس یادگیری محیطی این ظرف پرخواهد شد.
رییس انجمن علوم اعصاب ایران با بیان اینکه مغز اولین بخشی است که در بدن رشد خود را آغاز می کند و آخرین ارگانی است که رشد آن پایان می پذیرد گفت: یکی ازخصوصیات دیگر مغز این است که رشد در آن تا 20 سالگی هم وجود دارد.
او افزود: به همین دلیل است فردی که به سن 20 سالگی می رسد گفته می شود که بلوغ پیدا کرده.
یعنی در این سن قوه عقلانی فرد کامل می شود.
محمد تقی جغتایی با بیان اینکه حالا که ظرف درست شده باید توجه شود در این ظرف چیزهایی درستی پر شود خاطر نشان کرد: رشته ای وجود دارد به نام علوم اعصاب آموزشی که کاربرد آن در آموزش و پرورش باید صورت بگیرد و معلمین آموزش و پرورش باید با این فنون آشنا شوند.
دکتر جغتایی با اشاره به اینکه مغز یک پتانسیل و حالت داینامیک دارد و به همین دلیل انعطاف پذیری مغز در سال های اولیه زندگی بیشتر است افزود: درا ین مرحله حساس مغز است که اگر در سیستم مغزی نوزاد مشکلی به موقع تشخیص داده شود؛ درمان آن آسان تر خواهد بود.
وی افزود: مثلا اختلال گفتاری به این صورت است که اگر فردی آسیب مغزی ببیند و گفتارش مشکل پیدا کند این مربوط به نیم کره چپ مغزش می شود که البته در برخی متفاوت است و ممکن است این در نیم کره راست مغزشان باشد.
وی ادامه داد: این خاصیت داینامیک مغز است که می تواند در قسمتی که اختلالی بوجود آمده آن را در قسمت دیگر جبران کرد.
رییس انجمن علوم اعصاب ایران با تاکید بر "تشخیص بموقع اقدام بموقع" گفت: در حال حاضر در برخی کشورها نوزادان را مورد بررسی قرار می دهند و اگر متوجه شوند فرد اختلال حرکتی و ذهنی دارد و تاخیر در رشد آن صورت گرفته با کمک علوم اعصاب تکاملی مداخله می کنند و درمان را پیش می گیرند.
وی ادامه داد: آنان حتی در اختلالات رشد حرکتی و ذهنی دوره جنینی نیز به نتایجی رسیده اند.
در این زمینه تکنیک هایی به نام تصویربرداری های مغزی وجود دارد که به کمک آن می توان این اختلال را تشخیص داد و در همان دوره نیز درمان کرد و این تا جایی ادامه پیدا می کند که حتی جراحی نیز می کنند که در این مورد در مرحله تحقیق هستند و یا گاهی با مداخلات دارویی به نتیجه می رسند.
