از سری متون تخصصی ویژه دهیاران

از سری متون تخصصی ویژه دهیاران


آشنایی با طرح های هادی و کنترل و نظارت بر ساخت و ساز روستایی


مجری:


مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی


پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی

1385

- - - به روز رسانی شده - - -

فهرست مطالب
مقدمه : .................................................. .................................................. ........................ 1
فصل اول: تعاریف، مفاهیم، اصطلاحات.................................. .................................................. 2
-1 تعاریف، مفاهیم و اصطلاحات .................................................. ................................................ 3
-1-1 طرح هادی روستایی:................................... .................................................. ......................................... 3
-2-1 حوزه نفوذ:......................................... .................................................. ................................................. 3
-3-1 کاربری اراضی:....................................... .................................................. ............................................. 3
-4-1 محدوده مصوب : .................................................. .................................................. ............................... 3
-5-1 طرح های بالادست (فرادست):................................... .................................................. ............................. 3
-6-1 سرانه:....................................... .................................................. .................................................. ...... 4
-7-1 مدت طرح (افق اجرایی طرح):.......................................... .................................................. ....................... 4
-8-1 بازنگری طرح هادی: .................................................. .................................................. ........................... 4
-9-1 سطوح استاندارد:............................... .................................................. .................................................. 4
-10-1 نظام مهندسی روستایی: .................................................. .................................................. .................... 4
-11-1 مهندس ناظر: .................................................. .................................................. ................................. 4
-12-1 پروانه ساختمان:................................... .................................................. ............................................. 4
-13-1 نظارت بر ساخت و ساز:........................................... .................................................. ............................ 4
-14-1 گواهی پایان کار: .................................................. .................................................. ............................. 5
-15-1 ضوابط و مقررات طرح هادی: .................................................. .................................................. .............. 5
فصل دوم: آشنایی با طرح هادی روستایی.................................... ............................................ 6
-2 آشنایی با طرح هادی روستایی .................................................. .............................................. 7
-1-2 آشنایی با نقشه خوانی .................................................. .................................................. ......................... 7
-1-1-2 تعاریف و اصطلاحات نقشه خوانی........................................ .................................................. ............... 7
-2-1-2 اجزای نقشه های اصلی طرح هادی روستایی: .................................................. .......................................... 7
-2-2 نقشه های مورد نیاز طرح............................................ .................................................. ............................ 8
الف – نقشه های رسمی طرح............................................ .................................................. .......................... 8
ب) نقشه های پشتیبان طرح .................................................. .................................................. ..................... 9
-2 نقشه های مربوط به روستا:....................................... .................................................. ................................. 9
-3-2 عوامل مرتبط با تهیه و اجرای طرح هادی روستایی: .................................................. ....................................... 9
-1-3-2 ارکان اجرایی طرح هادی روستایی.................................... .................................................. ............ 10

آشنایی با طرح هادی روستایی و روند ساخت و ساز در روستا/ب
مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی
پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی
-2-3-2 سازمانهای ذینفع و دخیل در تهیه و اجرای طرح هادی روستایی .................................................. ................ 10
-5 معرفی طرح هادی روستایی.................................... .................................................. ...... 15 -2
-1-5-2 تعریف طرح هادی روستایی .................................................. .................................................. ........... 15
-2-5-2 اهداف طرح هادی روستایی.................................... .................................................. ........................... 15
-3-5-2 اهداف تبعی طرح هادی مذکور نیز بشرح زیر می باشد:......................................... .................................... 15
-4-5-2 مراحل تهیه طرح .................................................. .................................................. .......................... 16
مرحله اول: مطالعات پایه و تشخیص وضعیت موجود........................................ .................................................. .... 16
مرحله دوم: تحلیل و استنتاج از بررسی ها و تدوین چشم اندازها.................................... .............................................. 18
مرحله سوم: تعیین برنامه ها، پروژه های پیشنهادی و ارائه طرح هادی.......................................... ................................. 19
-2 ارائه طرح هادی .................................................. .................................................. .................................. 20
-3 تدوین ضوابط و مقررات .................................................. .................................................. ......................... 21
فصل سوم: نقش و وظایف دهیاریها در فرآیند تهیه، تدوین، تصویب و اجرای طرح هادی روستایی ..... 22
-1-3 آشنایی با نحوه تهیه و تدوین طرح های هادی روستایی .................................................. ...... 23
-1-1-3 نقش دهیاران در تهیه طرح هادی.......................................... .................................................. ............. 23
-2-1-3 نقش دهیاران در تصویب طرح هادی.......................................... .................................................. ......... 29
-3-1-3 نقش دهیاران در بازنگری طرح هادی.......................................... .................................................. ........ 30
-4-1-3 نقش دهیاران در اجرای طرح هادی روستایی .................................................. ........................................ 30
-2-3 وظایف دهیاری در زمینه طرح هادی و نظارت بر ساخت و ساز روستایی .................................... 32
-13-3 ضوابط و مقررات طرح های هادی.......................................... ......................................... 33
-4-3 آشنایی با شیوه های جلب مشارکت مردمی در فرآیند تهیه و اجرای طرح هادی روستایی.............. 34
-1-4-3 مشارکت در تهیه طرح هادی.......................................... .................................................. ................... 34
-2-4-3 مشارکت در اجرای طرح هادی.......................................... .................................................. ................. 34
فصل چهارم: نظارت بر ساخت و ساز روستایی و نقش و وظایف دهیاریها در این زمینه ..................... 36
-1-4 آشنایی با نحوه صدور پروانه ساختمان و نقش دهیاران در آن ................................................. 37
-1-1-4 مراحل صدور پروانه و نقش دهیاران در آن.............................................. ................................................ 37
-2-4 امور نظارت .................................................. .................................................. .............. 38
-1-2-4 نقش دهیاران در امر نظارت بر ساخت و ساز در روستا .................................................. ............................ 38
-2-2-4 اصول نظارت........................................ .................................................. ......................................... 39
-3-2-4 مستندات قانونی...................................... .................................................. ...................................... 40
-4-2-4 نحوه هماهنگی با مهندس ناظر .................................................. .................................................. ........ 41
-5-2-4 توجیه مالکان برای نظارت .................................................. .................................................. .............. 42
-6-2-4 نحوه هماهنگی با بخشداری .................................................. .................................................. ............ 43
-7-2-4 آشنایی با گردش کار نظارت........................................ .................................................. ...................... 43
-3-4 تخلفات و جلوگیری از عملیات ساختمانی.................................. .......................................... 44
-1-3-4 نحوه بررسی تخلفات...................................... .................................................. ................................. 45
-2-3-4 پایان کار (ساختمان) .................................................. .................................................. ..................... 46
ضمائم........................................ .................................................. ................................ 47
48 .......« استانداردها و ضوابط ارائه خدمات روستایی کشور » و « الگوی سطح بندی مناطق و مراکز روس

- - - به روز رسانی شده - - -

آیین نامه اجرایی تهیه و تصویب طرح های هادی روستایی.................................... ............................. 55
بر اساس ماده هفدهم........................................ .................................................. ...................... 55
اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی...................................... .................................................. ..... 55
55 .................................................. .................................................. ............. 1367/7/ مصوب 18
فصل اول – کلیات........................................ .................................................. ............................................... 55
فصل دوم – مراجع استصوابی .................................................. .................................................. ...................... 56
فصل سوم – وظایف بنیاد مسکن .................................................. .................................................. .................. 57
فصل چهارم – تهیه و اجرای طرح های هادی.......................................... .................................................. .......... 57
فصل پنجم – روش تهیه و تصویب طرح هادی .................................................. .................................................. 59
فصل ششم – تأمین اعتبارات تهیه و اجراء........................................ .................................................. ................ 60
پرسشنامه طرح هادی روستایی.................................... .................................................. ............. 61
منابع و ماخذ:......................................... .................................................. ................................ 72

مقدمه :
یکی از مهمترین طرحها و برنامه های دولت برای ساماندهی و توسعه روستاهای کشور تهیه و اجرای طرح هادی روستاییاست که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت فیزیکی روستا، روند توسعه و گسترش آن را در افق ده ساله مشخص می نماید.


طراحی کالبدی و ارائه طرح هادی روستایی ، با انجام بررسیها و مطالعات اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی صورت می گیرد. این قسمت از کار که مرحله تهیه طرح هادی است دارای ابعاد فنی و علمی است که توسط مشاور طرح انجام می گیرد. اما بخش دیگر طرح که بسیار با اهمیت است نحوه اجرای طرح می باشد. با توجه به اساسنامه تشکیلات و سازمان دهیاریها که توسط هیات دولت ابلاغ شده است. دهیاریها به عنوان یک نهاد غیر دولتی و عمومی متولی رسیدگی به امور روستا در چارچوب وظایف محوله می باشند. از جمله وظایف مهم دهیاریها ، همکاری و ایفای نقش در کلیه مراحل فرآیند تهیه و اجرای طرح هادی روستایی است.


از این رو یادگیری و اشراف بر طرح هادی روستایی و احاطه بر ابعاد علمی و فنی
آن از ضرورت های آشکار برای دهیاران است. در این متن تلاش گردیده است که فرآیند تهیه طرح هادی روستایی به اجمال ارائه شود و سپس نقش و وظایف دهیاران در این فرآیند مورد بحث قرار گرفته است. همچنین به مبانی و مباحث وپیش نیازهای لازم طرح هادی روستایی نیز به اجمال پرداخته شده است. در خاتمه الگوی سطح بندی خدمات روستایی مصوب وزارت مسکن و شهر سازی ،آئین نامه تهیه و اجرای طرح هادی روستایی، نمونه پرسشنامه و نقشه های طرح هادی
روستایی نیز ضمیمه گردیده که مطالعه و بررسی آنها برای دهیاران سودمند می باشد. امید می رود که دهیاران با مطالعه این مطالب احاطه بهتری بر طرح هادی روستایی داشته باشند.

تعاریف، مفاهیم و اصطلاحات
-1-1 طرح هادی روستایی: طرح هادی روستایی بر اساس آیین نامه نحوه بررسی طرح های توسعه و عمران محلی،78 هیئت محترم وزیران عبارت است از: /10/ ناحیه ای، منطقه ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور مصوب 12طرحی که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای
مختلف از قبیل مسکونی، تجاری و کشاورزی و تاسیسات و تجهیزات و نیازمندیهای عمومی روستایی را بر حسب مورد درقالب مصوبات طرح های ساماندهی فضا و سکونت گاههای روستایی یا طرح جامع ناحیه ای تعیین می نماید.



-2-1 حوزه نفوذ: عبارت است از محدوده ای که از لحاظ دامنه دریافت خدمات و کالا تحت تاثیر یک سکونتگاه بزرگتر(شهر یا روستای بزرگتر) باشد، به عبارت دیگر اگر یک روستای بزرگ را به عنوان روستای مرکزی در نظر بگیریم، کلیهروستاهایی که از آن خدمات می گیرند در حوزه نفوذ روستای مرکزی قرار دارند.



-3-1 کاربری اراضی: کاربری اراضی یکی از اصطلاحاتی است که عمدتا در طرح های هادی روستایی و شهری مورد استفاده قرار می گیرد و عبارت است از کاربرد یا استفاده ای که از یک زمین، محدوده و یا فضای مشخص صورت می گیرد.


به عنوان مثال یک خانه واقع در محدوده بافت روستا دارای کاربری مسکونی می باشد. عمده کاربری هایی که در فرایند تهیه واجرای طرح هادی روستایی مورد استفاده قرار می گیرد، عبارتند از: کاربری مسکونی – تجاری – آموزشی – درمانی –فرهنگی – اداری – انتظامی – مذهبی – تاسیسات و تجهیزات روستایی – ورزشی و صنایع و کارگاهها – زراعی – باغات
– دامداری – بایر و ......



-4-1 محدوده مصوب : عبارت است از محدوده فیزیکی اطراف روستا که از لحاظ قانونی تعریف شده و انجام ساخت و ساز و فعالیت های ساختمانی مطابق ضوابط مربوطه در آن بلامانع می باشد. تعیین محدوده روستاهای دارای طرح هادی براساس محدوده تعیین شده در نقشه های این طرح مشخص می گردد. محدوده قانونی روستاهای فاقد طرح هادی نیز توسط
مراجع ذیربط (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) به صورت موردی و در قالب طرح های تعیین محدوده تعیین می گردد.



-5-1 طرح های بالادست (فرادست): منظور طرحهایی است که در مقیاس بزرگتر برای محدوده های جغرافیایی در سطح شهرستان و یا بخش تهیه گردیده که ضمن مشخص نمودن چشم انداز آتی محدوده مطالعه شده و بر اساس سطح بندی انجام گرفته جایگاه نقاط روستایی و شهری، نحوه ارتباط سکونتگاهها با یکدیگر را مشخص می نماید.



ادامه دارد