علائم ، تشخیص و مرحله بندی سرطان پستان

مقدمه :

سرطان پستان شایعترین سرطان در خانم های ایرانی وعلت عمده مرگ در خانم های 50-40 ساله می باشد و به این جهت از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است .

ساختمان آناتومیک پستان
هر پستان از لوب ها و از مجاري لنفاوي تشكيل شده است. هر كدام از پستان ها از 15 تا 20 بخش كه لوب ناميده ميشوند تشكيل شده است . هر كدام از اين لوب ها نيز از چندين بخش كوچكتر تشكيل شده است كه به آنها لبوس ميگويند. لوب ها و لبوس ها توسط مجاري ريزي به نام مجاري لنفاوي به هم مرتبط ميشوند. همچنين در هر كدام ازپستان ها چندين عروق خوني و لنفاوي نيز وجود دارد. هر كدام از اين عروق لنفاوي مايعي بي رنگ به نام لنف را حمل ميكنند. تمام اين عروق لنفاوي به اندام هايي كوچك و لوبيا شكلی به نام غدد لنفاوي منتهي ميشوند. اين غددلنفاوی به بدن در مقابله با بيماري ها و عفونت ها كمك ميكنند. غدد لنفاوي در همه جاي بدن وجود دارند. غدد لنفاوي به صورت گروهی در نزديكي پستان، در زير بغل، بالاي استخوان ترقوه و در قفسه ي سينه يافت ميشوند.


هر كدام از علائم زير ممكن است از نشانه هاي ابتلا به سرطان سينه باشد:


- وجود يك توده متورم و يا سفت درون و يا نزديك پستان و يا در زير بغل.
- تغيير در شكل و يا اندازه ي پستان.
- وجود چروك و يا گودي بر روي پوست پستان .
- خروج هر نوع مايعي به غير از شير ازنوک پستان، مخصوصا اگر اين مايع خون آلود باشد.
- پوسته پوسته شدن، قرمزي و يا تورم بر روي سينه، نيپل
- وجود فرو رفتگي هايي در پوست پستان، به گونه ای كه اين فرو رفتگي ها شبيه پوست پرتقال می گردد. در اين صورت به اين عارضه
Peau d’ orange گويند.
به خاطر داشته باشيد كه اين علائم ممكن است در برخي افراد طبیعی نيز روي دهند و
الزاما"مختص سرطان پستان نيستند.
تشخيص سرطان پستان غالبا در خانم هاي باردار و يا شير ده كه معمولا سينه ها يي حساس و متورم دارند بسيار سخت است.
خانم هايي كه باردار بوده ، شير مي دهند و يا وضع حمل كرده اند، غالبا پستان هايي حساس و متورم دارند. در اين حالت تشخيص تومور های هاي كوچك بسيار سخت است و غالبا تشخيص سرطان سينه با تاخير همراه است. به دليل اين تاخير ها، در اين دسته از بانوان معمولا سرطان در مراحل پیشرفته بیماری تشخيص داده مي شود.

انجام آزمايشهاي مربوط به سرطان پستان بايد جزئي از مراقبت هاي قبل از بارداري و پس از بار داري باشند.
به منظور تشخيص سرطان پستان، خانمهايي كه باردار و يا شيرده هستند بايد خودشان سينه ي خود را معاينه كنند.همچنين اين خانم ها بايد طي دوره ي مراقبت هاي روتين قبل و بعد از زايمان چندين بار آزمايشها ي باليني مربوط به سرطان سينه را انجام دهند.



تست های رادیولوژیک برای تشخيص سرطان سينه :

اگر درپستانی يك یا چندین نشانه ي غير معمول يافت شود، بررسی های زير انجام شوند.

- سونوگرافی:
سونوگرافی به ابزاری تشخیصی گفته می شود که در آن از امواج مافوق صوت(اولتراسوند) برای تشخیص ارگان های درونی بدن و توده های احتمالی استفاده می شود .
در سونوگرافی امواج صوتي با انرژي بسيار بالا(مافوق صوت) از بافت ها و اندام هاي داخلي عبور داده ميشوند تا منعكس شوند. صوت بازگردانده شده تصويري از همان اندام و يا بافت را به دست مي دهد كه به آن سونوگرام گويند.



- ماموگرافی:
در ماموگرافی از اشعه ایکس برای تهیه تصاویر از بافت پستان و توده های احتمالی استفاده می شود .
ماموگرافی با ريسك بسيار پاييني براي جنين صورت قابل انجام است. در خانم هاي باردار جواب ماموگرافی حتي با وجود سرطان سينه منفي خواهد بود.

-بیوپسی یا نمونه برداري:
به تهیه نمونه بافتی از توده های مشکوک و بررسی آنها توسط پاتولوژیست در زير ميكروسكوپ به منظور مشاهده ي سلول های سرطانی بیوپسی گفته می شود.

عوامل تاثیر گذار بر شانس بهبودی و درمان سرطان پستان :

- مرحله ي سرطان (اندازه توده،درگیری غدد لنفاوی زیر بغل و متاستاز دوردست).
- وضعییت گیرنده های استروژنی وپروژسترونی سلول های سرطانی
- سلول های سرطانی Her2 وضعییت گیرنده
- وجود علائم عمومی سرطان
- سلامتي عمومي بيمار




مراحل سرطان سينه (Staging)

- پس از آنكه سرطان سينه تشخيص داده شد آزمايشهاي مربوطه صورت ميگيرند تا معلوم شود كه آيا سرطان فقط در خود سينه وجود دارد و يا درارگانها ي ديگر هم پخش شده است.

Staging Work up

پس از کشف سرطان پستان در فرد کار ارزیابی میزان پیشرفت بیماری در بدن آغاز می گردد. به مجموعه تست های تشخیصی که برای ارزیابی میزان پیشرفت بیماری در بدن انجام می شود،
گفته می شود.Staging Work up

تست های تشخیصی در این زمینه عبارتند از :
-معاینه فیزیکی کامل بیمار توسط پزشک
- توجه به تاریخچه پزشکی بیمار(بیماری های از قبیل پرفشاری خون،دیابت،بیماری قلبی،اعمال جراحی قبلی ، دارو ها)
-توجه به عادات بیمار مثل مصرف سیگار والکل وغیره
-آزمایش بیوشیمایی خون ،تست های کبدی وکلیوی
- عکس ساده یا سی تی اسکن ریه بسته به نظر پزشک
- سونوگرافی یا سی تی اسکن شکم ولگن
- اسکن هسته ای استخوان بسته به نظر پزشک

سرطان پستان از سه راه در بدن گسترش می یابد ، این سه راه عبارتند از:
1. انتشار از طريق بافت های مجاور، سرطان بافتهاي مجاور را مورد تهاجم قرار می دهد.
2. انتشاراز طريق سيستم لنفاوي، سرطان به سيستم لنفاوي نيز حمله كرده و از طريق عروق لنفي به ساير نقاط بدن سرايت ميكند.
3.از طريق خون، سرطان به عروق خونی حمله ورشده و از طريق خون به ديگر قسمتهاي بدن انتقال ميابد.


زماني كه سلول هاي سرطاني از تومور اوليه (اصلي) جدا شده و از طريق خون و يا لنف به قسمت هاي ديگر بدن انتقال ميابند، تومور ديگري (دوم) شكل ميگيرد. اين فرآيند متاستاز نام دارد. تومور دوم (متاستيك) دقيقا از همان نوع تومور اول است. به طور مثال اگر سرطان سينه به استخوان ها هم سرايت كند، سلول هاي سرطاني در استخوان عينا همان سلول هاي سرطاني سينه هستند. در اين حالت بيماري متاستيك می باشد .

مرحله بندی یا Stagingسرطان پستان

مرحله یا Stage سرطان سینه معرف میزان پیشرفت بیماری در بافت پستان و سایر ارگانهای بدن بوده و مستقیما" بیانگر میزان بقاء بیمار بدنبال ابتلاء به سرطان می باشد . بدیهی است هر چه بیماری پیشرفته تر باشد طول عمر بیمار کمتر خواهد بود .مراحل سرطان پستان شامل مرحله صفر (Stage 0) تا مرحله چهارStage IV)) می باشد. شایان ذکر است که انتخاب نوع درمان بر اساس مرحله بیماری صورت می گیرد .



مرحله صفر Stage 0 :
مرحله ي صفريا سرطان کارسینوم درجا ( این سيتو)
دو نوع سرطان پستان در مرحله ي این سيتو وجود دارد:
1)ductal carcinoma in sito(DCIS)
در این مرحله از سرطان پستان سلول های غیر طبیعی به صورت غیر مهاجم منحصرا" در بافت پوششی مجاری پستان دیده شده و غشاء پایه و سایر قسمت های پستان را مورد تهاجم قرار نداده اند. در صورت عدم کشف و درمان بیماری در مرحلهء DCIS سلولهای سرطانی به رشد خود ادامه داده و عشاء پایه و سایر بافت های پستان را مورد تهاجم قرار می دهند .

2)Lobular Carcinoma in sito (LCIS (:
در این مرحله از بیماری سلول هاي سرطانی فقط در لبوس ها پستان يافت ميشوند. LCIS به ندرت به سرطان مهاجم تبدیل می شود ، ولی وجود LCIS در يكي از سينه ها ميتواند خطر ايجاد سرطان در سينه مقابل را افزايش می دهد.

مرحله ي يك Stage I :
در Stage Iسرطان شكل گرفته است و اين مرحله خود به دو مرحلهء Stage IA , Stage IB تقسيم ميشود:

- Stage IA: اندازه ي تومور زیر 2cm یا 2cm بوده و سلول های سرطانی در خارج از بافت پستان منتشر نشده اند.

- Stage IB: در اين مرحله از بیماری يا هيچ توموري در سينه يافت نميشود، و فقط دسته های كوچك از سلولهاي سرطاني ( به ابعاد بزرگتر از 2/0 و كوچكتر از 2 ميليمتر) در غدد لنفاوي ديده ميشوند.
- و يا، تومور 2 سانتيمتر و يا كوچكتر از آن است و دسته های كوچك از سلول های سرطاني ( بزرگتر از 2/0 و كوچكتر از 2 ميليمتر) در غدد لنفاوي يافت مي شوند.

مرحله ي 2 Stage II بیماری:
مرحله ي دوم به دو مرحله ي Stage II A و Stage II B تقسيم ميشود.
در مرحله Stage IIA:
- هيچ توموري در سينه يافت نمي شود، اما سرطان در غدد لنفاوي زير بغل ديده ميشود. و يا
- اندازه ي تومور 2 سانتيمتر و يا كوچكتر از آن است و به غدد لنفاوي زير بغل نيز سرايت كرده است. و يا
- اندازه ي تومور بزرگتر از 2 سانتيمتر و کوچکتر از 5 سانتيمتر بوده و به غدد لنفاوي زير بغل سرايت نكرده است.
در مرحله Stage II B:
-تومور بزرگتر از 2 سانتيمتر و کوچکتر از 5 سانتيمتر بوده و به غدد لنفاوي زير بغل نيز سرايت كرده است. ويا
- تومور بزرگتر از 5 سانتيمتر است ولي به غدد لنفاوي زير بغل سرايت نكرده است.

مرحله 3 Stage III :
Stage IIIA:
در اين مرحله:
-هيچ توموري در سينه يافت نمي شود. و فقط سرطان در غدد لنفاوي زير بغل يافت مي شود،غددي كه يا به هم و يا به ديگر بخشهاي درون سينه چسبيده باشند، و يا حتي ممكن است كه سرطان در غدد لنفاوي نزديك استخوان سينه ديده شود.
-تومور 2 سانتيمتر و يا كوچكتر از آن است. در اين حالت سرطان ممكن است به غدد لنفاوي زير بغل سرايت كند،غددي كه يا به هم و يا به بخش هاي ديگري در سينه متصل هستند و حتي ممكن است سرطان به غدد لنفاوي نزديك استخوان سينه نيز سرايت كند.
-تومور بزرگتر از 2 سانتيمتر و کوچکتر از 5 سانتيمتر می باشد. در اين حالت سرطان به غدد لنفاوي زير بغل، غددي كه به هم و يا به بخش هاي ديگري از سينه متصل هستند سرايت كرده و يا حتي ممكن است به غدد لنفاوي قرار گرفته در نزديكي استخوان سينه نيز سرايت كرده باشد.
-تومور بزرگتر از 5 سانتيمتر است. در اين حالت نيز سرطان به غدد لنفاوي زير بغل، غددي كه به هم و يا به بخش هاي ديگري از سينه متصل هستند سرايت كرده و يا حتي ممكن است به غدد لنفاوي قرار گرفته در نزديكي استخوان سينه نيز سرايت كرده باشد.
Stage III B :
در اين مرحله ممكن است تومور هر اندازه اي داشته باشد و سرطان:
- به قفسه ي جدار قفسه سينه و يا پوست پستان سرايت كرده باشد، و يا
- سرطان به غدد لنفاوي زير بغل، غددي كه به هم و يا به بخش هايي از سينه متصل هستند سرايت كرده باشد و يا حتي ممكن است به غدد لنفاوي قرار گرفته در نزديكي استخوان سينه نيز سرايت كرده باشد.
با درگیری پوست در جریان سرطان سینه به این مرحله از بیماری سرطان التهابی پستان (Inflammatory Breast Cancer) گفته می شود.

Stage III C :
در اين مرحله ممكن است هيچ نشانه اي سرطان در سينه وجود نداشته و يا اينكه تومور سينه در هر اندازه اي باشد. و يا ممكن است كه سرطان به جدارقفسه ي سينه و يا حتي به پوست پستان نيز سرايت كرده باشد. سرطان همچنين:
-به غدد لنفاوي بالا يا پايين استخوان ترقوه نيز سرايت كرده است
به غدد لنفاوي زير بغل و غدد لنفاوي نزديك به استخوان استرنوم(جناغ سینه ) سرايت كرده است.
مرحله ي Stage IIIC سرطان سينه خود به دو بخش قابل جراحی و غير قابل جراحی تقسيم مي شود.
در مرحله ي قابل جراحی آن:
-سرطان در 10 غده ي لنفي و يا بيشتر يافت شده است
-سرطان در غدد لنفاوي زير استخوان ترقوه يافت شده است
-سرطان در غدد لنفاوي زير بغل، نزديك استخوان استرنوم يافت شده است.
در حالت غير قابل جراحی Stage IIICسرطان در غدد لنفاوي فوق ترقوه پخش شده است.

:Stage IV مرحله 4
در مرحله چهارم سرطان پستان بیماری در دیگر اندامهاي بدن نيز منتشر شده است. اين اندامها غالبا شامل بافت استخوانی ، ها، ریه ، کبد و مغز مي باشند.



سرطان پستان التهابی (inflammatory):

در اين مرحله، سرطان با دست اندازی به عروق لنفاوی پوست سينه موجب انسداد آنها و قرمزی و تورم پستان می گردد و فرد در این نقطه احساس گرما مي كند.همچنين ممكن است در پوست سينه فرورفتگي هايي نمایان شود كه شیبه پوست پرتقال بوده و peau d’ orange ناميده مي شود. در این حالت ممكن است بدلیل تورم شدید توده مشخصی در پستان لمس نشود . اين حالت از سرطان سينه ممكن است در هر كدام از مراحل Stage III B, Stage III C , Stage IV رخ دهد.

سرطان سينه ي عود كننده:

سرطان پستان عود كننده به سرطاني گويند كه پس از يك دوره درمان كامل دوباره عود نموده است.سرطان ممكن است بازدر بافت پستان، قفسه ي سينه و يا هر كدام از اندام هاي بدن عود نماید